14:50 / 21-10-2025
İlham Əliyev Qazaxıstanın milli geyimində - Video
14:40 / 21-10-2025
Hikmət Hacıyev: "Qazax qardaşlarımız hörmət nümunəsi olaraq..."
14:25 / 21-10-2025
Azərbaycan-Qazaxıstan sənədləri mübadilə olunub - Fotolar
14:12 / 21-10-2025
İlham Əliyev: "Ermənistana yük tranziti ilə bağlı məhdudiyyətlər aradan qaldırılıb"
14:08 / 21-10-2025
Azərbaycan və Ermənistan spikerləri görüşüblər
13:59 / 21-10-2025
Ukrayna parçalana bilər
13:25 / 21-10-2025
Astanada Azərbaycan-Qazaxıstan Ali Dövlətlərarası Şuranın ikinci iclası keçirilib - Fotolar
13:21 / 21-10-2025
"Space TV"-yə xəbərdarlıq edilib
13:12 / 21-10-2025
Daş Veysəlli kəndində Şəhidlər Abidə Kompleksi yaradılıb - Fotolar
12:48 / 21-10-2025
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
12:38 / 21-10-2025
Qafqazda və Orta Asiyada sabitlik yaratma cəhdləri güclənir
12:36 / 21-10-2025
Ramiz Mehdiyevin cinayət işi üzrə yeni faktlar məlum olub
12:24 / 21-10-2025
Astanada “Orta dəhlizin inkişafı” birgə layihəsi təqdim edilib
12:00 / 21-10-2025
Xankəndi: böyük qələbəmiz - Rauf Rəcəbov yazır
11:48 / 21-10-2025
İsa Həbibbəyli: "Qızımın seyfindən 1 milyon avronun oğurlanması..."
11:37 / 21-10-2025
Astanada Əliyevlə Tokayevin təkbətək görüşü olub - (Yenilənir) - Fotolar
11:34 / 21-10-2025
Yeni "Odisseya" filmi "Avatar 3" vasitəsilə tanıdılacaq - Fotolar
11:20 / 21-10-2025
Yavər Camalovun ailəsinə ağır itki üz verib
11:05 / 21-10-2025
Hacıyev: Azərbaycan ilə Mərkəzi Asiya ölkələri vahid "6-lıq" modelini formalaşdırır
10:58 / 21-10-2025
Ramiz Mehdiyevin kürəkəni qəzəblənib - Video
10:46 / 21-10-2025
Avropada kommunal xidmət xərcləri artır
10:24 / 21-10-2025
"SpaceX" 10 000-ci peykini orbitə çıxardıb - Foto
09:53 / 21-10-2025
Xəstə heyvanlar bazarlarda satılır?
09:48 / 21-10-2025
ABŞ Rusiya aktivlərindən Ukraynanın istifadəsinə qarşıdır
09:27 / 21-10-2025
Donald Tramp əleyhdarlarını təhqir edib - Foto
09:21 / 21-10-2025
Rəşid Mahmudov: “Pensiya yaşını 59-dan yuxarı etmək düzgün deyil”
09:15 / 21-10-2025
Türkiyənin yük təyyarəsi dənizə düşüb
09:05 / 21-10-2025
Metroya qara çarşabla minən kişi saxlanılıb - Foto
08:57 / 21-10-2025
Rusiya Budapeşt sammitindən irəliləyiş gözləyir
08:45 / 21-10-2025
İsrail ordusu atəşkəsə əməl etmir
12:11 / 17-10-2025
Professor: Ramiz Mehdiyev yüksək vəzifələrə 900-dən çox kadr yerləşdirib
19:51 / 17-10-2025
Füzlinin intensiv inkişafı... - Şəfa Əliyev yazır
15:51 / 20-10-2025
Ramiz Mehdiyev dövlətə təhlükə yaradıb - Professor
16:01 / 18-10-2025
Ramiz Mehdiyev Təhlükəsizlik Şurasının üzvlüyündən azad edilib
16:07 / 20-10-2025
Mollazadə: Putin-Tramp görüşündə müsbət nəticə əldə edilməyəcək
16:15 / 18-10-2025
ANAMA sədrinə I müavin təyin olunub
14:28 / 20-10-2025
ANAMA əməkdaşı Xocavənddə minaya düşüb
19:14 / 18-10-2025
İlham Əliyev ABŞ Mərkəzi Komandanlığının komandanını qəbul edib - Fotolar
18:38 / 17-10-2025
Prezident yeni səfirlik təsis edib - Sərəncam
14:39 / 19-10-2025
Ayı ata və oğula hücum edib
00:02 / 17-10-2025
Füzulinin işğaldan azad olunmasından beş il ötür
17:09 / 16-10-2025
Daha bir vəzifəli şəxs saxlanılıb - Foto
12 günlük müharibə... - İranın təhdidlər və təhlükəsizlik anlayışı dəyişəcəkmi?
Tarix: 22-07-2025 14:12 | Bölmə: Slayd
İyunun 13-24-də baş verən İran və İsrail arasında 12 günlük müharibə Tehranın uzun müddətdir davam edən təhlükəsizlik yanaşmasını formalaşdıran mövcud və etibarlı təhdid qavrayışlarında əhəmiyyətli qırılmalara səbəb olub. İranın ənənəvi təhlükəsizlik yanaşması, ilk növbədə, rejimin daxili sabitliyini qorumağa, etnik qruplar arasında separatçılıq meyllərini cilovlamağa və rejim əleyhinə müxalifət hərəkatlarının potensial əks-inqilaba çevrilməsinin qarşısını almağa yönəlib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “İRAM Center” yazıb.
Türkiyə “beyin mərkəzi”nin təhlilində qeyd olunur:
Xarici təhdidlər çox vaxt bu daxili təhlükələrə səbəb ola biləcək ikinci dərəcəli amillər hesab olunurdu. Bununla belə, bu münaqişə zamanı baş verən hadisələr İranı mövcud təhlükəsizlik prioritetlərini və təhdid iyerarxiyasını yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edən təəccüblü nəticələr verib.
İranın təhlükəsizlik arxitekturası, xüsusən də 1979-cu il İslam İnqilabından sonra sistematik olaraq daxili təhdidlərə üstünlük verən bir düşüncə üzərində qurulub. Bu kontekstdə kürd, ərəb və bəluc kimi etnik qruplar arasında separatçılıq meylləri ölkənin ərazi bütövlüyünə əsas təhdid kimi qiymətləndirilib və potensial xalq üsyanı rejimin təhlükəsizliyi üçün əsas risk hesab edilib.
Bu təhlükə qavrayışı təkcə daxili dinamikaya yönəlmiş yanaşmanı əks etdirmirdi, həm də xarici müdaxilələrin daxili zəiflikləri gücləndirə biləcəyi fərziyyəsi ilə gücləndirildi. Buna görə də, İranın hərbi və kəşfiyyat potensialının təkcə xarici hücumlara qarşı deyil, həm də bu hücumların ölkə daxilində yarada biləcəyi ictimai-siyasi sarsıntılara qarşı yenidən qurulması üçün səylər göstərildi.
İsrail hücumlarının intensivliyinə və miqyasına baxmayaraq, İranın çoxdan təhlükə qavrayışının mərkəzinə qoyduğu “rejimin dağılması və parçalanması” riski reallaşmayıb. Bu dövrdə nə xalq üsyanı, nə də rejimə qarşı kütləvi ictimai hərəkat meydana çıxıb. Daha da əhəmiyyətlisi, etnik qrupların və separatçı silahlı qrupların passiv təbiəti xarici hücumlar zamanı bu elementlərin kor-təbii şəkildə səfərbər olacağına dair təhlükəsizlik fərziyyəsini şübhə altına alıb.
Bütövlükdə, cəmiyyətdə ölkənin sabitliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağa yönəlmiş həmrəylik hissi yaranıb. Bu vəziyyət İranın ənənəvi təhlükə qavrayışının iki fundamental fərziyyəsini zəiflədib:
- rejim əleyhinə ictimai hərəkatların xarici hücumlarla eyni vaxtda meydana çıxacağı - və belə bir vəziyyətdə etnik qrupların separatçı təşəbbüslərə əl atacağı.
Böhran zamanı hər iki riskin yoxluğu İranın təhlükəsizlik konsepsiyasını yenidən nəzərdən keçirməsini qaçılmaz edib.
Münaqişənin ən konkret nəticələrindən biri də İranın adi müdafiə qabiliyyətinin qeyri-adekvatlığını və qeyri-funksionallığını əyani şəkildə nümayiş etdirməsidir. Xüsusilə də, İsrailin yüksək dəqiqlikli raketlərinə və pilotsuz uçuş aparatlarına qarşı hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təsirsizliyi ölkənin strateji infrastrukturunun qorunmasında ciddi zəiflikləri üzə çıxarıb.
Bundan başqa, hücumlardan əvvəl və sonra baş verən casusluq fəaliyyətləri İranın daxili təhlükəsizlik və kəşfiyyat strukturlarının müasir təhdidlərə qarşı kifayət qədər hazır olmadığını nümayiş etdirdi. Mühüm obyektlərin hədəfə alınması və hücumlardan əvvəl məlumat sızması geniş yayılmış kəşfiyyat zəifliklərinin əksi hesab olunur. Bu kontekstdə 12 günlük münaqişədən sonra İranın təhdid qavrayışında və prioritetlərində transformasiya ehtimalı onun təhdid qavrayışında və prioritetlərində dəyişiklikdən xəbər verir.
Birbaşa və ölçülə bilən xarici təhdidlərin, xüsusən də, hərbi və texnoloji çatışmazlıqların və kəşfiyyat zəifliklərinin rejimin qeyri-sabitliyi ssenariləri üzərində prioritetləşdirilməsi diqqəti cəlb edir. Bundan başqa, hava hücumundan müdafiə imkanlarının modernləşdirilməsi, raketdən müdafiə sistemlərinin texnoloji səviyyəsinin artırılması və kibertəhlükəsizlik infrastrukturunun gücləndirilməsi kimi konkret addımlar İranın təhlükəsizlik doktrinasında prioritetləşdirilməli olan yeni prioritetlərdir.
Bundan başqa, sistemin özünümüdafiə reflekslərinin azaldılması və etnik qruplarla münasibətlərin siyasi iştiraka üstünlük verən daha inklüziv çərçivədə qurulması ölkənin daxili birliyinin təmin edilməsi üçün daha səmərəli strategiyadır. Münaqişə zamanı nümayiş etdirilən sosial birlik göstərdi ki, etnik qruplar təkcə potensial daxili təhdidlər kimi deyil, həm də milli təhlükəsizlik strategiyasında maraqlı tərəflər kimi nəzərdən keçirilməlidir.
Bu çıxılmaz vəziyyətdən qurtulmaq və İranın təhdid qavrayışında istənilən transformasiya ölkənin müdafiə və təhlükəsizlik oriyentasiyasında bütöv bir dəyişikliyə gətirib çıxaracaq. Bu, İrana öz hərbi potensialını və imkanlarını inkişaf etdirməyə daha çox diqqət ayırmağa imkan verəcək; təhlükə qavrayışına uyğun olaraq, Qərb ölkələri, xüsusən də qonşuları ilə əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirə biləcək.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-07-2025 14:12 | Bölmə: Slayd
İyunun 13-24-də baş verən İran və İsrail arasında 12 günlük müharibə Tehranın uzun müddətdir davam edən təhlükəsizlik yanaşmasını formalaşdıran mövcud və etibarlı təhdid qavrayışlarında əhəmiyyətli qırılmalara səbəb olub. İranın ənənəvi təhlükəsizlik yanaşması, ilk növbədə, rejimin daxili sabitliyini qorumağa, etnik qruplar arasında separatçılıq meyllərini cilovlamağa və rejim əleyhinə müxalifət hərəkatlarının potensial əks-inqilaba çevrilməsinin qarşısını almağa yönəlib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “İRAM Center” yazıb.
Türkiyə “beyin mərkəzi”nin təhlilində qeyd olunur:
Xarici təhdidlər çox vaxt bu daxili təhlükələrə səbəb ola biləcək ikinci dərəcəli amillər hesab olunurdu. Bununla belə, bu münaqişə zamanı baş verən hadisələr İranı mövcud təhlükəsizlik prioritetlərini və təhdid iyerarxiyasını yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edən təəccüblü nəticələr verib.
İranın təhlükəsizlik arxitekturası, xüsusən də 1979-cu il İslam İnqilabından sonra sistematik olaraq daxili təhdidlərə üstünlük verən bir düşüncə üzərində qurulub. Bu kontekstdə kürd, ərəb və bəluc kimi etnik qruplar arasında separatçılıq meylləri ölkənin ərazi bütövlüyünə əsas təhdid kimi qiymətləndirilib və potensial xalq üsyanı rejimin təhlükəsizliyi üçün əsas risk hesab edilib.
Bu təhlükə qavrayışı təkcə daxili dinamikaya yönəlmiş yanaşmanı əks etdirmirdi, həm də xarici müdaxilələrin daxili zəiflikləri gücləndirə biləcəyi fərziyyəsi ilə gücləndirildi. Buna görə də, İranın hərbi və kəşfiyyat potensialının təkcə xarici hücumlara qarşı deyil, həm də bu hücumların ölkə daxilində yarada biləcəyi ictimai-siyasi sarsıntılara qarşı yenidən qurulması üçün səylər göstərildi.
İsrail hücumlarının intensivliyinə və miqyasına baxmayaraq, İranın çoxdan təhlükə qavrayışının mərkəzinə qoyduğu “rejimin dağılması və parçalanması” riski reallaşmayıb. Bu dövrdə nə xalq üsyanı, nə də rejimə qarşı kütləvi ictimai hərəkat meydana çıxıb. Daha da əhəmiyyətlisi, etnik qrupların və separatçı silahlı qrupların passiv təbiəti xarici hücumlar zamanı bu elementlərin kor-təbii şəkildə səfərbər olacağına dair təhlükəsizlik fərziyyəsini şübhə altına alıb.
Bütövlükdə, cəmiyyətdə ölkənin sabitliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağa yönəlmiş həmrəylik hissi yaranıb. Bu vəziyyət İranın ənənəvi təhlükə qavrayışının iki fundamental fərziyyəsini zəiflədib:
- rejim əleyhinə ictimai hərəkatların xarici hücumlarla eyni vaxtda meydana çıxacağı - və belə bir vəziyyətdə etnik qrupların separatçı təşəbbüslərə əl atacağı.
Böhran zamanı hər iki riskin yoxluğu İranın təhlükəsizlik konsepsiyasını yenidən nəzərdən keçirməsini qaçılmaz edib.
Münaqişənin ən konkret nəticələrindən biri də İranın adi müdafiə qabiliyyətinin qeyri-adekvatlığını və qeyri-funksionallığını əyani şəkildə nümayiş etdirməsidir. Xüsusilə də, İsrailin yüksək dəqiqlikli raketlərinə və pilotsuz uçuş aparatlarına qarşı hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təsirsizliyi ölkənin strateji infrastrukturunun qorunmasında ciddi zəiflikləri üzə çıxarıb.
Bundan başqa, hücumlardan əvvəl və sonra baş verən casusluq fəaliyyətləri İranın daxili təhlükəsizlik və kəşfiyyat strukturlarının müasir təhdidlərə qarşı kifayət qədər hazır olmadığını nümayiş etdirdi. Mühüm obyektlərin hədəfə alınması və hücumlardan əvvəl məlumat sızması geniş yayılmış kəşfiyyat zəifliklərinin əksi hesab olunur. Bu kontekstdə 12 günlük münaqişədən sonra İranın təhdid qavrayışında və prioritetlərində transformasiya ehtimalı onun təhdid qavrayışında və prioritetlərində dəyişiklikdən xəbər verir.
Birbaşa və ölçülə bilən xarici təhdidlərin, xüsusən də, hərbi və texnoloji çatışmazlıqların və kəşfiyyat zəifliklərinin rejimin qeyri-sabitliyi ssenariləri üzərində prioritetləşdirilməsi diqqəti cəlb edir. Bundan başqa, hava hücumundan müdafiə imkanlarının modernləşdirilməsi, raketdən müdafiə sistemlərinin texnoloji səviyyəsinin artırılması və kibertəhlükəsizlik infrastrukturunun gücləndirilməsi kimi konkret addımlar İranın təhlükəsizlik doktrinasında prioritetləşdirilməli olan yeni prioritetlərdir.
Bundan başqa, sistemin özünümüdafiə reflekslərinin azaldılması və etnik qruplarla münasibətlərin siyasi iştiraka üstünlük verən daha inklüziv çərçivədə qurulması ölkənin daxili birliyinin təmin edilməsi üçün daha səmərəli strategiyadır. Münaqişə zamanı nümayiş etdirilən sosial birlik göstərdi ki, etnik qruplar təkcə potensial daxili təhdidlər kimi deyil, həm də milli təhlükəsizlik strategiyasında maraqlı tərəflər kimi nəzərdən keçirilməlidir.
Bu çıxılmaz vəziyyətdən qurtulmaq və İranın təhdid qavrayışında istənilən transformasiya ölkənin müdafiə və təhlükəsizlik oriyentasiyasında bütöv bir dəyişikliyə gətirib çıxaracaq. Bu, İrana öz hərbi potensialını və imkanlarını inkişaf etdirməyə daha çox diqqət ayırmağa imkan verəcək; təhlükə qavrayışına uyğun olaraq, Qərb ölkələri, xüsusən də qonşuları ilə əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirə biləcək.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:59
Ukrayna parçalana bilər
Bu gün, 08:24
Ərdoğanın Yaxın Şərq turnesi başlayır
Dünən, 16:39
Keçmiş baş nazirdən xəyanət şübhəsi var
Dünən, 15:51
Ramiz Mehdiyev dövlətə təhlükə yaradıb - Professor
Dünən, 14:28
ANAMA əməkdaşı Xocavənddə minaya düşüb
Dünən, 11:59
Prezident 10 məmuru təltif edib - Siyahı
Dünən, 00:01
Zəngilanın azad edilməsindən 5 il ötür
19-10-2025, 09:43
Pakistanın qara səhifəsi - Fotolar
18-10-2025, 16:37
Vatikan zəfəri - Foto
18-10-2025, 16:15
ANAMA sədrinə I müavin təyin olunub
18-10-2025, 16:01
Ramiz Mehdiyev Təhlükəsizlik Şurasının üzvlüyündən azad edilib
17-10-2025, 13:17
Dövlət qulluğuna qəbul qaydaları dəyişəcək
17-10-2025, 12:43
Paşinyan katolikosun ailəsinə hücum edir
17-10-2025, 12:11
Professor: Ramiz Mehdiyev yüksək vəzifələrə 900-dən çox kadr yerləşdirib
17-10-2025, 11:17
Bir qrup QHT rəhbəri cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub
16-10-2025, 15:17
Avropanın müharibəyə hazırlaşmaq üçün beş il vaxtı var
16-10-2025, 14:10
“Ramiz Mehdiyev anti-milli ünsürdür” - DQC sədri
16-10-2025, 12:02
Rusiya təcavüzün ikinci mərhələsinə hazırlaşır
16-10-2025, 11:33
Ramiz Mehdiyevlə əlaqəli şəxslər həbs edilə bilər
16-10-2025, 11:16
Çin Britaniyanın məxfi kompüter sistemlərinə daxil olub
15-10-2025, 13:28
Zülfüqarov: Yaxın Şərq probleminin həlli uzaqdadır
15-10-2025, 11:59
Ərdoğan Netanyahunu zirvəyə buraxmayıb
15-10-2025, 09:39
Süni intellekt təhlükəyə çevrilir - Xəbərdarlıq
14-10-2025, 22:14
Ramiz Mehdiyevə 4 aylıq ev dustağı cəzası verilib - (Yenilənib)
14-10-2025, 13:01
ABŞ psevdo-vətəndaş müharibəsinə doğru gedir - Proqnoz
14-10-2025, 08:30
Liderlər sülh sazişini imzalayıblar - (Yenilənib) - Foto
13-10-2025, 21:18
Donald Tramp: İlham Əliyev çox güclü liderdir
13-10-2025, 12:32
Rəhmon varisini təqdim edib
13-10-2025, 11:39
ABŞ Çinlə müharibəyə hazırlaşır - Foto
13-10-2025, 10:12
Girovların dəyişdirilməsinə başlayıblar - Canlı yayım
13-10-2025, 08:06
Yer kürəsində gözlənilməz hadisə qeydə alınıb
12-10-2025, 09:24
Yarım əsrin ən ağır təyyarə qəzaları…
10-10-2025, 14:36
Professor: Düşənbə görüşü Azərbaycan üçün kifayət qədər uğurludur
10-10-2025, 13:54
İsrailin İranla müharibəyə marağı niyə itib?
10-10-2025, 11:37
Azərbaycan-Rusiya münasibətləri normallaşır
10-10-2025, 09:42
Xəbərdarlıq: kiberdələduzluq halları artır
9-10-2025, 17:26
Avropa Parlamenti Rusiya təyyarələrinin vurulmasını tələb edir
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
