18:34 / 22-07-2025
1500-dən çox tələbə köçürülmə üçün müraciət edib
16:55 / 22-07-2025
ABŞ UNESCO sıralarını tərk edəcək
16:38 / 22-07-2025
Daxili işlər nazirinin adından saxta şərh yayılıb
16:36 / 22-07-2025
Polşa öz vətəndaşlarını Rusiyanı tərk etməyə çağırır
16:22 / 22-07-2025
"Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” qanun dəyişib
16:09 / 22-07-2025
Prezident İlham Əliyev iki qanuna dəyişiklik edib
16:07 / 22-07-2025
İrandan Azərbaycana narkotikin keçirilməsinin qarşısı alınıb
15:55 / 22-07-2025
Sanksiyalar neft ixracını məhdudlaşdırıb
15:30 / 22-07-2025
Təbiət hadisəsi dünyanı qaranlığa qərq edəcək
15:24 / 22-07-2025
Kamran Əliyev: "Rusiya tərəfi konkret nəticələr barədə Azərbaycana məlumat vermir"
14:59 / 22-07-2025
Növbəti köç karvanı Cəbrayıla çatıb - (Yenilənib)
14:42 / 22-07-2025
Ceyhun Bayramov Gürcüstan XİN başçısı ilə görüşüb - (Yenilənib)
13:15 / 22-07-2025
Prezident yol tikintisi ilə bağlı sərəncam imzalayıb
13:15 / 22-07-2025
İlham Əliyev Donald Trampa təşəkkür edib
13:12 / 22-07-2025
Ukraynaya “Patriot” transferində qeyri-müəyyənlik yaranıb
13:03 / 22-07-2025
ABŞ İranla danışıqlara açıqdır
12:56 / 22-07-2025
Sumqayıtda fəhlə dağıntılar altında qalıb
12:40 / 22-07-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:27 / 22-07-2025
İctimai fəal Nicat İbrahimə hökm oxunub
11:56 / 22-07-2025
Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmə keçirilir
11:50 / 22-07-2025
Təhlükəli virus 151 nəfərin həyatına son qoyub
11:29 / 22-07-2025
Türkiyə şərtləri dəyişir - Foto
11:11 / 22-07-2025
Cəzaçəkmə müəssisəsinə rəis təyinatı olub
11:07 / 22-07-2025
Nazirlik sanitar gigiyena xidmətlərə 5.6 milyon xərcləyəcək
10:48 / 22-07-2025
Ayda oksigen istehsal olunub
10:40 / 22-07-2025
Tramp İranı yenidən bombalamaqla hədələyir
10:39 / 22-07-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanı üçün qeydiyyat başlayıb
10:29 / 22-07-2025
Rusiya NATO-ya böyük təhlükə yarada bilər - Xəbərdarlıq
10:19 / 22-07-2025
Baş katib NATO ölkələrinə çağırış edib
16:10 / 18-07-2025
Azad İsazadə: Yaxın Şərqin təhlükəsizliyini yalnız iki qüvvə təmin edə bilər
11:47 / 18-07-2025
Putin Rusiyasında Stalinin kölgəsi: intihara da icazə lazımdır?
16:40 / 18-07-2025
Professor: Rusiya və İran Azərbaycanla Ermənistanın sülh sazişi bağlamasını istəmirlər
15:38 / 18-07-2025
Ermənistanın rəhbər şəxsləri terrorçuların hədəfindədir
19:06 / 17-07-2025
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
17:07 / 19-07-2025
3-cü Şuşa Qlobal Media Forumu - İlham Əliyev çıxış edir - (Canlı yayım) - (Yenilənib)
11:54 / 21-07-2025
Professor hakim partiyadan istefa verib
16:14 / 18-07-2025
Maştağada xüsusi əməliyyat: istixanada 881 kq narkotik vasitə aşkarlanıb
05:48 / 19-07-2025
Rusiya əleyhinə 18-ci sanksiyalar paketi qüvvəyə minib
12 günlük müharibə... - İranın təhdidlər və təhlükəsizlik anlayışı dəyişəcəkmi?
Tarix: 22-07-2025 14:12 | Bölmə: Slayd
İyunun 13-24-də baş verən İran və İsrail arasında 12 günlük müharibə Tehranın uzun müddətdir davam edən təhlükəsizlik yanaşmasını formalaşdıran mövcud və etibarlı təhdid qavrayışlarında əhəmiyyətli qırılmalara səbəb olub. İranın ənənəvi təhlükəsizlik yanaşması, ilk növbədə, rejimin daxili sabitliyini qorumağa, etnik qruplar arasında separatçılıq meyllərini cilovlamağa və rejim əleyhinə müxalifət hərəkatlarının potensial əks-inqilaba çevrilməsinin qarşısını almağa yönəlib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “İRAM Center” yazıb.
Türkiyə “beyin mərkəzi”nin təhlilində qeyd olunur:
Xarici təhdidlər çox vaxt bu daxili təhlükələrə səbəb ola biləcək ikinci dərəcəli amillər hesab olunurdu. Bununla belə, bu münaqişə zamanı baş verən hadisələr İranı mövcud təhlükəsizlik prioritetlərini və təhdid iyerarxiyasını yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edən təəccüblü nəticələr verib.
İranın təhlükəsizlik arxitekturası, xüsusən də 1979-cu il İslam İnqilabından sonra sistematik olaraq daxili təhdidlərə üstünlük verən bir düşüncə üzərində qurulub. Bu kontekstdə kürd, ərəb və bəluc kimi etnik qruplar arasında separatçılıq meylləri ölkənin ərazi bütövlüyünə əsas təhdid kimi qiymətləndirilib və potensial xalq üsyanı rejimin təhlükəsizliyi üçün əsas risk hesab edilib.
Bu təhlükə qavrayışı təkcə daxili dinamikaya yönəlmiş yanaşmanı əks etdirmirdi, həm də xarici müdaxilələrin daxili zəiflikləri gücləndirə biləcəyi fərziyyəsi ilə gücləndirildi. Buna görə də, İranın hərbi və kəşfiyyat potensialının təkcə xarici hücumlara qarşı deyil, həm də bu hücumların ölkə daxilində yarada biləcəyi ictimai-siyasi sarsıntılara qarşı yenidən qurulması üçün səylər göstərildi.
İsrail hücumlarının intensivliyinə və miqyasına baxmayaraq, İranın çoxdan təhlükə qavrayışının mərkəzinə qoyduğu “rejimin dağılması və parçalanması” riski reallaşmayıb. Bu dövrdə nə xalq üsyanı, nə də rejimə qarşı kütləvi ictimai hərəkat meydana çıxıb. Daha da əhəmiyyətlisi, etnik qrupların və separatçı silahlı qrupların passiv təbiəti xarici hücumlar zamanı bu elementlərin kor-təbii şəkildə səfərbər olacağına dair təhlükəsizlik fərziyyəsini şübhə altına alıb.
Bütövlükdə, cəmiyyətdə ölkənin sabitliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağa yönəlmiş həmrəylik hissi yaranıb. Bu vəziyyət İranın ənənəvi təhlükə qavrayışının iki fundamental fərziyyəsini zəiflədib:
- rejim əleyhinə ictimai hərəkatların xarici hücumlarla eyni vaxtda meydana çıxacağı - və belə bir vəziyyətdə etnik qrupların separatçı təşəbbüslərə əl atacağı.
Böhran zamanı hər iki riskin yoxluğu İranın təhlükəsizlik konsepsiyasını yenidən nəzərdən keçirməsini qaçılmaz edib.
Münaqişənin ən konkret nəticələrindən biri də İranın adi müdafiə qabiliyyətinin qeyri-adekvatlığını və qeyri-funksionallığını əyani şəkildə nümayiş etdirməsidir. Xüsusilə də, İsrailin yüksək dəqiqlikli raketlərinə və pilotsuz uçuş aparatlarına qarşı hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təsirsizliyi ölkənin strateji infrastrukturunun qorunmasında ciddi zəiflikləri üzə çıxarıb.
Bundan başqa, hücumlardan əvvəl və sonra baş verən casusluq fəaliyyətləri İranın daxili təhlükəsizlik və kəşfiyyat strukturlarının müasir təhdidlərə qarşı kifayət qədər hazır olmadığını nümayiş etdirdi. Mühüm obyektlərin hədəfə alınması və hücumlardan əvvəl məlumat sızması geniş yayılmış kəşfiyyat zəifliklərinin əksi hesab olunur. Bu kontekstdə 12 günlük münaqişədən sonra İranın təhdid qavrayışında və prioritetlərində transformasiya ehtimalı onun təhdid qavrayışında və prioritetlərində dəyişiklikdən xəbər verir.
Birbaşa və ölçülə bilən xarici təhdidlərin, xüsusən də, hərbi və texnoloji çatışmazlıqların və kəşfiyyat zəifliklərinin rejimin qeyri-sabitliyi ssenariləri üzərində prioritetləşdirilməsi diqqəti cəlb edir. Bundan başqa, hava hücumundan müdafiə imkanlarının modernləşdirilməsi, raketdən müdafiə sistemlərinin texnoloji səviyyəsinin artırılması və kibertəhlükəsizlik infrastrukturunun gücləndirilməsi kimi konkret addımlar İranın təhlükəsizlik doktrinasında prioritetləşdirilməli olan yeni prioritetlərdir.
Bundan başqa, sistemin özünümüdafiə reflekslərinin azaldılması və etnik qruplarla münasibətlərin siyasi iştiraka üstünlük verən daha inklüziv çərçivədə qurulması ölkənin daxili birliyinin təmin edilməsi üçün daha səmərəli strategiyadır. Münaqişə zamanı nümayiş etdirilən sosial birlik göstərdi ki, etnik qruplar təkcə potensial daxili təhdidlər kimi deyil, həm də milli təhlükəsizlik strategiyasında maraqlı tərəflər kimi nəzərdən keçirilməlidir.
Bu çıxılmaz vəziyyətdən qurtulmaq və İranın təhdid qavrayışında istənilən transformasiya ölkənin müdafiə və təhlükəsizlik oriyentasiyasında bütöv bir dəyişikliyə gətirib çıxaracaq. Bu, İrana öz hərbi potensialını və imkanlarını inkişaf etdirməyə daha çox diqqət ayırmağa imkan verəcək; təhlükə qavrayışına uyğun olaraq, Qərb ölkələri, xüsusən də qonşuları ilə əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirə biləcək.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-07-2025 14:12 | Bölmə: Slayd
İyunun 13-24-də baş verən İran və İsrail arasında 12 günlük müharibə Tehranın uzun müddətdir davam edən təhlükəsizlik yanaşmasını formalaşdıran mövcud və etibarlı təhdid qavrayışlarında əhəmiyyətli qırılmalara səbəb olub. İranın ənənəvi təhlükəsizlik yanaşması, ilk növbədə, rejimin daxili sabitliyini qorumağa, etnik qruplar arasında separatçılıq meyllərini cilovlamağa və rejim əleyhinə müxalifət hərəkatlarının potensial əks-inqilaba çevrilməsinin qarşısını almağa yönəlib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “İRAM Center” yazıb.
Türkiyə “beyin mərkəzi”nin təhlilində qeyd olunur:
Xarici təhdidlər çox vaxt bu daxili təhlükələrə səbəb ola biləcək ikinci dərəcəli amillər hesab olunurdu. Bununla belə, bu münaqişə zamanı baş verən hadisələr İranı mövcud təhlükəsizlik prioritetlərini və təhdid iyerarxiyasını yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edən təəccüblü nəticələr verib.
İranın təhlükəsizlik arxitekturası, xüsusən də 1979-cu il İslam İnqilabından sonra sistematik olaraq daxili təhdidlərə üstünlük verən bir düşüncə üzərində qurulub. Bu kontekstdə kürd, ərəb və bəluc kimi etnik qruplar arasında separatçılıq meylləri ölkənin ərazi bütövlüyünə əsas təhdid kimi qiymətləndirilib və potensial xalq üsyanı rejimin təhlükəsizliyi üçün əsas risk hesab edilib.
Bu təhlükə qavrayışı təkcə daxili dinamikaya yönəlmiş yanaşmanı əks etdirmirdi, həm də xarici müdaxilələrin daxili zəiflikləri gücləndirə biləcəyi fərziyyəsi ilə gücləndirildi. Buna görə də, İranın hərbi və kəşfiyyat potensialının təkcə xarici hücumlara qarşı deyil, həm də bu hücumların ölkə daxilində yarada biləcəyi ictimai-siyasi sarsıntılara qarşı yenidən qurulması üçün səylər göstərildi.
İsrail hücumlarının intensivliyinə və miqyasına baxmayaraq, İranın çoxdan təhlükə qavrayışının mərkəzinə qoyduğu “rejimin dağılması və parçalanması” riski reallaşmayıb. Bu dövrdə nə xalq üsyanı, nə də rejimə qarşı kütləvi ictimai hərəkat meydana çıxıb. Daha da əhəmiyyətlisi, etnik qrupların və separatçı silahlı qrupların passiv təbiəti xarici hücumlar zamanı bu elementlərin kor-təbii şəkildə səfərbər olacağına dair təhlükəsizlik fərziyyəsini şübhə altına alıb.
Bütövlükdə, cəmiyyətdə ölkənin sabitliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağa yönəlmiş həmrəylik hissi yaranıb. Bu vəziyyət İranın ənənəvi təhlükə qavrayışının iki fundamental fərziyyəsini zəiflədib:
- rejim əleyhinə ictimai hərəkatların xarici hücumlarla eyni vaxtda meydana çıxacağı - və belə bir vəziyyətdə etnik qrupların separatçı təşəbbüslərə əl atacağı.
Böhran zamanı hər iki riskin yoxluğu İranın təhlükəsizlik konsepsiyasını yenidən nəzərdən keçirməsini qaçılmaz edib.
Münaqişənin ən konkret nəticələrindən biri də İranın adi müdafiə qabiliyyətinin qeyri-adekvatlığını və qeyri-funksionallığını əyani şəkildə nümayiş etdirməsidir. Xüsusilə də, İsrailin yüksək dəqiqlikli raketlərinə və pilotsuz uçuş aparatlarına qarşı hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təsirsizliyi ölkənin strateji infrastrukturunun qorunmasında ciddi zəiflikləri üzə çıxarıb.
Bundan başqa, hücumlardan əvvəl və sonra baş verən casusluq fəaliyyətləri İranın daxili təhlükəsizlik və kəşfiyyat strukturlarının müasir təhdidlərə qarşı kifayət qədər hazır olmadığını nümayiş etdirdi. Mühüm obyektlərin hədəfə alınması və hücumlardan əvvəl məlumat sızması geniş yayılmış kəşfiyyat zəifliklərinin əksi hesab olunur. Bu kontekstdə 12 günlük münaqişədən sonra İranın təhdid qavrayışında və prioritetlərində transformasiya ehtimalı onun təhdid qavrayışında və prioritetlərində dəyişiklikdən xəbər verir.
Birbaşa və ölçülə bilən xarici təhdidlərin, xüsusən də, hərbi və texnoloji çatışmazlıqların və kəşfiyyat zəifliklərinin rejimin qeyri-sabitliyi ssenariləri üzərində prioritetləşdirilməsi diqqəti cəlb edir. Bundan başqa, hava hücumundan müdafiə imkanlarının modernləşdirilməsi, raketdən müdafiə sistemlərinin texnoloji səviyyəsinin artırılması və kibertəhlükəsizlik infrastrukturunun gücləndirilməsi kimi konkret addımlar İranın təhlükəsizlik doktrinasında prioritetləşdirilməli olan yeni prioritetlərdir.
Bundan başqa, sistemin özünümüdafiə reflekslərinin azaldılması və etnik qruplarla münasibətlərin siyasi iştiraka üstünlük verən daha inklüziv çərçivədə qurulması ölkənin daxili birliyinin təmin edilməsi üçün daha səmərəli strategiyadır. Münaqişə zamanı nümayiş etdirilən sosial birlik göstərdi ki, etnik qruplar təkcə potensial daxili təhdidlər kimi deyil, həm də milli təhlükəsizlik strategiyasında maraqlı tərəflər kimi nəzərdən keçirilməlidir.
Bu çıxılmaz vəziyyətdən qurtulmaq və İranın təhdid qavrayışında istənilən transformasiya ölkənin müdafiə və təhlükəsizlik oriyentasiyasında bütöv bir dəyişikliyə gətirib çıxaracaq. Bu, İrana öz hərbi potensialını və imkanlarını inkişaf etdirməyə daha çox diqqət ayırmağa imkan verəcək; təhlükə qavrayışına uyğun olaraq, Qərb ölkələri, xüsusən də qonşuları ilə əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirə biləcək.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:30
Təbiət hadisəsi dünyanı qaranlığa qərq edəcək
Bu gün, 14:59
Növbəti köç karvanı Cəbrayıla çatıb - (Yenilənib)
Bu gün, 13:15
İlham Əliyev Donald Trampa təşəkkür edib
Bu gün, 11:50
Təhlükəli virus 151 nəfərin həyatına son qoyub
Bu gün, 11:29
Türkiyə şərtləri dəyişir - Foto
Bu gün, 10:40
Tramp İranı yenidən bombalamaqla hədələyir
Bu gün, 08:21
Moskva-Kiyev danışqları: görüş yeri yenə İstanbuldur
Dünən, 11:54
Professor hakim partiyadan istefa verib
Dünən, 10:34
İran üç ölkə ilə nüvə danışıqlarına hazırlaşır
Dünən, 10:03
Təhlükəsizliklə əlaqədar birgə komissiya yaradıblar
20-07-2025, 18:08
İlham Əliyevin III Qlobal Media Forumunda çıxışı dünya mətbuatının diqqət mərkəzindədir
19-07-2025, 19:11
İlham Əliyev: İrəvanın addımları regional inteqrasiyaya xidmət etmir
19-07-2025, 17:07
3-cü Şuşa Qlobal Media Forumu - İlham Əliyev çıxış edir - (Canlı yayım) - (Yenilənib)
19-07-2025, 08:34
Tramp: Ermənistan və Azərbaycan sülh sazişi bağlamağa yaxındır
18-07-2025, 16:40
Professor: Rusiya və İran Azərbaycanla Ermənistanın sülh sazişi bağlamasını istəmirlər
18-07-2025, 15:38
Ermənistanın rəhbər şəxsləri terrorçuların hədəfindədir
18-07-2025, 13:21
İlham Əliyev tarixi məscid binasının bərpadan sonra açılışında iştirak edib - Fotolar
18-07-2025, 12:51
Rusiya banklarına təhlükə yaranıb
18-07-2025, 11:47
Putin Rusiyasında Stalinin kölgəsi: intihara da icazə lazımdır?
17-07-2025, 12:02
Ermənistan yol ayrıcında: sağa getsə, ŞƏT, sola getsə...
17-07-2025, 10:41
İki ölkə Rusiyanın artan təhdidlərinə qarşı birləşir
16-07-2025, 15:48
Paşinyan: Zəngəzur yolunda tək ABŞ deyil, digər ölkələr də maraqlıdır - (Yenilənib)
16-07-2025, 14:56
Şakdam doğrudan da casusdur? - İranda yeni qalmaqal
16-07-2025, 11:57
Zəngəzur dəhlizi məsələsi müzakirəyə çıxarılıb
16-07-2025, 10:54
Moskva daha bir milyarder ermənini Paşinyanla üz-üzə qoyub - Foto
16-07-2025, 10:26
Ukrayna hansı silahları alacaq? - Qiymətlər
15-07-2025, 17:57
Ruben Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmə keçirilib - (Yenilənib)
15-07-2025, 16:33
Avropanı genişmiqyaslı müharibəyə hazırlaşmağa çağırırlar
15-07-2025, 13:47
Rusiyanın NATO-ya hücum planı var
15-07-2025, 10:16
Ukraynaya 10 milyard dollarlıq silah göndərəcəklər
15-07-2025, 09:48
Rusiyaya qarşı növbəti sanksiyanın müzakirəsinə başlayıblar
14-07-2025, 17:01
Hərbi Prokurorluqda yeni təyinatlar olub
14-07-2025, 14:30
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14-07-2025, 14:26
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
14-07-2025, 12:47
Suriya-Azərbaycan münasibətləri daha da inkişaf edəcək - Professor
14-07-2025, 11:18
Rusiya gizli nüvə bazalarında sürətli işlərə başlayıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
