22:31 / 05-09-2025
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
22:21 / 05-09-2025
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
18:42 / 05-09-2025
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
18:05 / 05-09-2025
Britaniya baş nazirinin müavini istefa verib
17:49 / 05-09-2025
Astarada kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
17:32 / 05-09-2025
Azərbaycan və Macarıstan arasında yeni sənədlər imzalanıb
17:30 / 05-09-2025
Bəxtiyar Məmmədova Alay komandiri vəzifəsi həvalə olunub
17:07 / 05-09-2025
Əli Əsədov qərar imzalayıb
16:58 / 05-09-2025
Qadını maşınla vuran sürücü döyülüb
16:41 / 05-09-2025
Bakıda evlərə girən qadın saxlanııb - Video
16:11 / 05-09-2025
Atletlər Komissiyanın sədri dəyişib
15:46 / 05-09-2025
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
15:46 / 05-09-2025
Tramp: "ABŞ Rusiya və Hindistanı Çinə uduzub"
15:19 / 05-09-2025
Kreml: Ukrayna ərazisində Şimali Koreya hərbçiləri yoxdur
15:13 / 05-09-2025
"Tərtər işi": cinayət işi üzrə qərar verilib
15:09 / 05-09-2025
Kabab qonaqlığı - Hekayə
14:52 / 05-09-2025
Təqsirləndirilən şəxs: "Vardanyanın yaratdığı silahlı birləşməyə qoşulmuşam"
14:40 / 05-09-2025
Azərbaycanın üzvlüyünün bloklanması... - Rusiya da yaxından iştirak edib
13:41 / 05-09-2025
"Teleqram" üzərindən hücumlarla bağlı araşdırmanın nəticələri açıqlanıb
13:36 / 05-09-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13:17 / 05-09-2025
Mask Trampın dəvətini qəbul etməyib
13:05 / 05-09-2025
Qarabağdan köçənlər Ermənistanda vətəndaşlıq alır
13:01 / 05-09-2025
Prezident yol tikintisinə 2 milyon manat ayrıb - Sərəncam
12:56 / 05-09-2025
Rusiya XİN AZAL-ın vurulan təyyarəsi ilə bağlı yalan məlumat yayıb
12:51 / 05-09-2025
İsrail ordusu Qəzzanın 40 faizini nəzarətə götürüb
12:46 / 05-09-2025
ABŞ və OPEC+ neftin qiymətlərini aşağı salır
12:37 / 05-09-2025
Füzulidə yanğın törədən şəxs tutulub
12:34 / 05-09-2025
Putin: Zelenskiyə təhlükəsizlik zəmanəti verməyə hazırıq
12:33 / 05-09-2025
İçərişəhərdə yeni Xidmət Mərkəzi fəaliyyətə başlayıb
12:28 / 05-09-2025
Adəm Məmmədov azadlığa buraxılıb - Fotolar
08:55 / 01-09-2025
Çində Əliyev-Ərdoğan görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Foto
18:10 / 01-09-2025
Keçmiş sovet ölkələri sürətlə Rusiyadan uzaqlaşmağa məcburdur
16:05 / 02-09-2025
Cəlaloğlu: Milli Məclis aprel işğalına siyasi qiymət verməlidir
19:51 / 02-09-2025
Məşhur aktyor aktrisaya cinsi təcavüzə görə həbs oluna bilər
16:45 / 01-09-2025
Çində Azərbaycanla bağlı tarixi qərar verilə bilər
19:47 / 01-09-2025
Qaya Məmmədov: Minsk Prosesinin bağlanması ilə uğursuz bir diplomatik yanaşma sona çatıb
07:40 / 02-09-2025
Yerdə güclü geomaqnit qasırğası başlayıb
07:23 / 01-09-2025
20-yə yaxın gəmi Qəzzanın blokadasını yarmağa gedir
22:48 / 02-09-2025
Tiktoker Xosrov həbs olunub
13:53 / 01-09-2025
Kriminal avtoritet həbs olunub - Foto
15:59 / 01-09-2025
İlham Əliyev "ŞƏT plyus" formatındakı görüşdə çıxış edib - Yenilənib
15:28 / 02-09-2025
Deputat: Hindistan Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmağa çalışır
12 günlük müharibə... - İranın təhdidlər və təhlükəsizlik anlayışı dəyişəcəkmi?
Tarix: 22-07-2025 14:12 | Bölmə: Slayd
İyunun 13-24-də baş verən İran və İsrail arasında 12 günlük müharibə Tehranın uzun müddətdir davam edən təhlükəsizlik yanaşmasını formalaşdıran mövcud və etibarlı təhdid qavrayışlarında əhəmiyyətli qırılmalara səbəb olub. İranın ənənəvi təhlükəsizlik yanaşması, ilk növbədə, rejimin daxili sabitliyini qorumağa, etnik qruplar arasında separatçılıq meyllərini cilovlamağa və rejim əleyhinə müxalifət hərəkatlarının potensial əks-inqilaba çevrilməsinin qarşısını almağa yönəlib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “İRAM Center” yazıb.
Türkiyə “beyin mərkəzi”nin təhlilində qeyd olunur:
Xarici təhdidlər çox vaxt bu daxili təhlükələrə səbəb ola biləcək ikinci dərəcəli amillər hesab olunurdu. Bununla belə, bu münaqişə zamanı baş verən hadisələr İranı mövcud təhlükəsizlik prioritetlərini və təhdid iyerarxiyasını yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edən təəccüblü nəticələr verib.
İranın təhlükəsizlik arxitekturası, xüsusən də 1979-cu il İslam İnqilabından sonra sistematik olaraq daxili təhdidlərə üstünlük verən bir düşüncə üzərində qurulub. Bu kontekstdə kürd, ərəb və bəluc kimi etnik qruplar arasında separatçılıq meylləri ölkənin ərazi bütövlüyünə əsas təhdid kimi qiymətləndirilib və potensial xalq üsyanı rejimin təhlükəsizliyi üçün əsas risk hesab edilib.
Bu təhlükə qavrayışı təkcə daxili dinamikaya yönəlmiş yanaşmanı əks etdirmirdi, həm də xarici müdaxilələrin daxili zəiflikləri gücləndirə biləcəyi fərziyyəsi ilə gücləndirildi. Buna görə də, İranın hərbi və kəşfiyyat potensialının təkcə xarici hücumlara qarşı deyil, həm də bu hücumların ölkə daxilində yarada biləcəyi ictimai-siyasi sarsıntılara qarşı yenidən qurulması üçün səylər göstərildi.
İsrail hücumlarının intensivliyinə və miqyasına baxmayaraq, İranın çoxdan təhlükə qavrayışının mərkəzinə qoyduğu “rejimin dağılması və parçalanması” riski reallaşmayıb. Bu dövrdə nə xalq üsyanı, nə də rejimə qarşı kütləvi ictimai hərəkat meydana çıxıb. Daha da əhəmiyyətlisi, etnik qrupların və separatçı silahlı qrupların passiv təbiəti xarici hücumlar zamanı bu elementlərin kor-təbii şəkildə səfərbər olacağına dair təhlükəsizlik fərziyyəsini şübhə altına alıb.
Bütövlükdə, cəmiyyətdə ölkənin sabitliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağa yönəlmiş həmrəylik hissi yaranıb. Bu vəziyyət İranın ənənəvi təhlükə qavrayışının iki fundamental fərziyyəsini zəiflədib:
- rejim əleyhinə ictimai hərəkatların xarici hücumlarla eyni vaxtda meydana çıxacağı - və belə bir vəziyyətdə etnik qrupların separatçı təşəbbüslərə əl atacağı.
Böhran zamanı hər iki riskin yoxluğu İranın təhlükəsizlik konsepsiyasını yenidən nəzərdən keçirməsini qaçılmaz edib.
Münaqişənin ən konkret nəticələrindən biri də İranın adi müdafiə qabiliyyətinin qeyri-adekvatlığını və qeyri-funksionallığını əyani şəkildə nümayiş etdirməsidir. Xüsusilə də, İsrailin yüksək dəqiqlikli raketlərinə və pilotsuz uçuş aparatlarına qarşı hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təsirsizliyi ölkənin strateji infrastrukturunun qorunmasında ciddi zəiflikləri üzə çıxarıb.
Bundan başqa, hücumlardan əvvəl və sonra baş verən casusluq fəaliyyətləri İranın daxili təhlükəsizlik və kəşfiyyat strukturlarının müasir təhdidlərə qarşı kifayət qədər hazır olmadığını nümayiş etdirdi. Mühüm obyektlərin hədəfə alınması və hücumlardan əvvəl məlumat sızması geniş yayılmış kəşfiyyat zəifliklərinin əksi hesab olunur. Bu kontekstdə 12 günlük münaqişədən sonra İranın təhdid qavrayışında və prioritetlərində transformasiya ehtimalı onun təhdid qavrayışında və prioritetlərində dəyişiklikdən xəbər verir.
Birbaşa və ölçülə bilən xarici təhdidlərin, xüsusən də, hərbi və texnoloji çatışmazlıqların və kəşfiyyat zəifliklərinin rejimin qeyri-sabitliyi ssenariləri üzərində prioritetləşdirilməsi diqqəti cəlb edir. Bundan başqa, hava hücumundan müdafiə imkanlarının modernləşdirilməsi, raketdən müdafiə sistemlərinin texnoloji səviyyəsinin artırılması və kibertəhlükəsizlik infrastrukturunun gücləndirilməsi kimi konkret addımlar İranın təhlükəsizlik doktrinasında prioritetləşdirilməli olan yeni prioritetlərdir.
Bundan başqa, sistemin özünümüdafiə reflekslərinin azaldılması və etnik qruplarla münasibətlərin siyasi iştiraka üstünlük verən daha inklüziv çərçivədə qurulması ölkənin daxili birliyinin təmin edilməsi üçün daha səmərəli strategiyadır. Münaqişə zamanı nümayiş etdirilən sosial birlik göstərdi ki, etnik qruplar təkcə potensial daxili təhdidlər kimi deyil, həm də milli təhlükəsizlik strategiyasında maraqlı tərəflər kimi nəzərdən keçirilməlidir.
Bu çıxılmaz vəziyyətdən qurtulmaq və İranın təhdid qavrayışında istənilən transformasiya ölkənin müdafiə və təhlükəsizlik oriyentasiyasında bütöv bir dəyişikliyə gətirib çıxaracaq. Bu, İrana öz hərbi potensialını və imkanlarını inkişaf etdirməyə daha çox diqqət ayırmağa imkan verəcək; təhlükə qavrayışına uyğun olaraq, Qərb ölkələri, xüsusən də qonşuları ilə əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirə biləcək.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-07-2025 14:12 | Bölmə: Slayd
İyunun 13-24-də baş verən İran və İsrail arasında 12 günlük müharibə Tehranın uzun müddətdir davam edən təhlükəsizlik yanaşmasını formalaşdıran mövcud və etibarlı təhdid qavrayışlarında əhəmiyyətli qırılmalara səbəb olub. İranın ənənəvi təhlükəsizlik yanaşması, ilk növbədə, rejimin daxili sabitliyini qorumağa, etnik qruplar arasında separatçılıq meyllərini cilovlamağa və rejim əleyhinə müxalifət hərəkatlarının potensial əks-inqilaba çevrilməsinin qarşısını almağa yönəlib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “İRAM Center” yazıb.
Türkiyə “beyin mərkəzi”nin təhlilində qeyd olunur:
Xarici təhdidlər çox vaxt bu daxili təhlükələrə səbəb ola biləcək ikinci dərəcəli amillər hesab olunurdu. Bununla belə, bu münaqişə zamanı baş verən hadisələr İranı mövcud təhlükəsizlik prioritetlərini və təhdid iyerarxiyasını yenidən nəzərdən keçirməyə vadar edən təəccüblü nəticələr verib.
İranın təhlükəsizlik arxitekturası, xüsusən də 1979-cu il İslam İnqilabından sonra sistematik olaraq daxili təhdidlərə üstünlük verən bir düşüncə üzərində qurulub. Bu kontekstdə kürd, ərəb və bəluc kimi etnik qruplar arasında separatçılıq meylləri ölkənin ərazi bütövlüyünə əsas təhdid kimi qiymətləndirilib və potensial xalq üsyanı rejimin təhlükəsizliyi üçün əsas risk hesab edilib.
Bu təhlükə qavrayışı təkcə daxili dinamikaya yönəlmiş yanaşmanı əks etdirmirdi, həm də xarici müdaxilələrin daxili zəiflikləri gücləndirə biləcəyi fərziyyəsi ilə gücləndirildi. Buna görə də, İranın hərbi və kəşfiyyat potensialının təkcə xarici hücumlara qarşı deyil, həm də bu hücumların ölkə daxilində yarada biləcəyi ictimai-siyasi sarsıntılara qarşı yenidən qurulması üçün səylər göstərildi.
İsrail hücumlarının intensivliyinə və miqyasına baxmayaraq, İranın çoxdan təhlükə qavrayışının mərkəzinə qoyduğu “rejimin dağılması və parçalanması” riski reallaşmayıb. Bu dövrdə nə xalq üsyanı, nə də rejimə qarşı kütləvi ictimai hərəkat meydana çıxıb. Daha da əhəmiyyətlisi, etnik qrupların və separatçı silahlı qrupların passiv təbiəti xarici hücumlar zamanı bu elementlərin kor-təbii şəkildə səfərbər olacağına dair təhlükəsizlik fərziyyəsini şübhə altına alıb.
Bütövlükdə, cəmiyyətdə ölkənin sabitliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağa yönəlmiş həmrəylik hissi yaranıb. Bu vəziyyət İranın ənənəvi təhlükə qavrayışının iki fundamental fərziyyəsini zəiflədib:
- rejim əleyhinə ictimai hərəkatların xarici hücumlarla eyni vaxtda meydana çıxacağı - və belə bir vəziyyətdə etnik qrupların separatçı təşəbbüslərə əl atacağı.
Böhran zamanı hər iki riskin yoxluğu İranın təhlükəsizlik konsepsiyasını yenidən nəzərdən keçirməsini qaçılmaz edib.
Münaqişənin ən konkret nəticələrindən biri də İranın adi müdafiə qabiliyyətinin qeyri-adekvatlığını və qeyri-funksionallığını əyani şəkildə nümayiş etdirməsidir. Xüsusilə də, İsrailin yüksək dəqiqlikli raketlərinə və pilotsuz uçuş aparatlarına qarşı hava hücumundan müdafiə sistemlərinin təsirsizliyi ölkənin strateji infrastrukturunun qorunmasında ciddi zəiflikləri üzə çıxarıb.
Bundan başqa, hücumlardan əvvəl və sonra baş verən casusluq fəaliyyətləri İranın daxili təhlükəsizlik və kəşfiyyat strukturlarının müasir təhdidlərə qarşı kifayət qədər hazır olmadığını nümayiş etdirdi. Mühüm obyektlərin hədəfə alınması və hücumlardan əvvəl məlumat sızması geniş yayılmış kəşfiyyat zəifliklərinin əksi hesab olunur. Bu kontekstdə 12 günlük münaqişədən sonra İranın təhdid qavrayışında və prioritetlərində transformasiya ehtimalı onun təhdid qavrayışında və prioritetlərində dəyişiklikdən xəbər verir.
Birbaşa və ölçülə bilən xarici təhdidlərin, xüsusən də, hərbi və texnoloji çatışmazlıqların və kəşfiyyat zəifliklərinin rejimin qeyri-sabitliyi ssenariləri üzərində prioritetləşdirilməsi diqqəti cəlb edir. Bundan başqa, hava hücumundan müdafiə imkanlarının modernləşdirilməsi, raketdən müdafiə sistemlərinin texnoloji səviyyəsinin artırılması və kibertəhlükəsizlik infrastrukturunun gücləndirilməsi kimi konkret addımlar İranın təhlükəsizlik doktrinasında prioritetləşdirilməli olan yeni prioritetlərdir.
Bundan başqa, sistemin özünümüdafiə reflekslərinin azaldılması və etnik qruplarla münasibətlərin siyasi iştiraka üstünlük verən daha inklüziv çərçivədə qurulması ölkənin daxili birliyinin təmin edilməsi üçün daha səmərəli strategiyadır. Münaqişə zamanı nümayiş etdirilən sosial birlik göstərdi ki, etnik qruplar təkcə potensial daxili təhdidlər kimi deyil, həm də milli təhlükəsizlik strategiyasında maraqlı tərəflər kimi nəzərdən keçirilməlidir.
Bu çıxılmaz vəziyyətdən qurtulmaq və İranın təhdid qavrayışında istənilən transformasiya ölkənin müdafiə və təhlükəsizlik oriyentasiyasında bütöv bir dəyişikliyə gətirib çıxaracaq. Bu, İrana öz hərbi potensialını və imkanlarını inkişaf etdirməyə daha çox diqqət ayırmağa imkan verəcək; təhlükə qavrayışına uyğun olaraq, Qərb ölkələri, xüsusən də qonşuları ilə əməkdaşlıq əlaqələrini inkişaf etdirə biləcək.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 22:21
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
Bu gün, 15:46
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
Bu gün, 11:39
Ukraynaya 10 min sülhməramlı yerləşdirmək istəyirlər
Bu gün, 11:19
Əfqanıstanda zəlzələ: 2200-dən çox insan ölüb
Dünən, 16:06
Çin dünyaya meydan oxuyur - Hərbi ekspert
Dünən, 11:53
100 min əsgər hücuma hazırlaşır
Dünən, 08:01
Asteroid Yer kürəsinin yanından keçib
3-09-2025, 19:08
Putin: Azərbaycanla Rusiya arasında problemlər var, amma...
3-09-2025, 18:40
Universitetlərin boş qalan yerlərinə qəbulun nəticələri elan olunub
3-09-2025, 18:03
Putin Zelenskini Moskvaya dəvət edib
3-09-2025, 13:51
İsrail təyyarələri Türkiyə səmasından istifadə edirmi?
3-09-2025, 12:48
Dünyanı məhv etmək gücünə malik raketlər nümayiş olunub
3-09-2025, 12:27
Daha bir güclü zəlzələ: 1400-dən çox insan həyatını itirib
2-09-2025, 16:05
Cəlaloğlu: Milli Məclis aprel işğalına siyasi qiymət verməlidir
2-09-2025, 15:28
Deputat: Hindistan Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmağa çalışır
2-09-2025, 13:56
Rusiya Avropanın iki ölkəsində gərginlik yaradıb
2-09-2025, 12:16
Kiyevə hücum: insanlar metro stansiyalarına sığınıb
2-09-2025, 11:47
ABŞ və İsrailin müdaxiləsi: İranda nə rejim dəyişdi, nə də...
2-09-2025, 11:19
Elm və Təhsil Nazirliyində iki təyinat olub - Fotolar
2-09-2025, 07:40
Yerdə güclü geomaqnit qasırğası başlayıb
2-09-2025, 07:33
Masazırdakı yanğında iki nəfər ölüb - (Video)
1-09-2025, 18:10
Keçmiş sovet ölkələri sürətlə Rusiyadan uzaqlaşmağa məcburdur
1-09-2025, 16:45
Çində Azərbaycanla bağlı tarixi qərar verilə bilər
1-09-2025, 15:17
ATƏT-in Minsk Prosesi bağlanır - Qərar verilib
1-09-2025, 13:53
Kriminal avtoritet həbs olunub - Foto
1-09-2025, 12:31
Ərəb dünyası İsraildən uzaqlaşır, bəs Azərbaycan və Qazaxıstan?
1-09-2025, 08:55
Çində Əliyev-Ərdoğan görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Foto
1-09-2025, 07:23
20-yə yaxın gəmi Qəzzanın blokadasını yarmağa gedir
31-08-2025, 15:02
İlham Əliyev Çində görüşlər keçirib - (Yenilənib) - Fotolar
31-08-2025, 08:49
Prezident İlham Əliyevin Çin lideri Si Cinpin ilə görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar
30-08-2025, 00:10
Azərbaycanla ABŞ arasında Anlaşma Memorandumu imzalanlb
29-08-2025, 16:23
Hərbi xidmətə çağırış başlayır
29-08-2025, 15:41
Cümşüd Nuriyev: Bizi təxribata çəkə bilməzlər
29-08-2025, 13:34
BMT-nin İrana qarşı sanksiyaları bərpa olunur
29-08-2025, 13:06
“İşğal” sözü Rusiyanı qəzəbləndirib
29-08-2025, 12:51
Avropa bufer zona yaratmaq istəyir
29-08-2025, 11:50
Rusiya Minsk qrupunun buraxılmasını dəstəkləyir
29-08-2025, 11:00
Yeri fəlakət gözləyir?
29-08-2025, 10:45
Günəşdə güclü partlayış qeydə alınıb
29-08-2025, 10:15
Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətində Türkiyə əsas rolu oynayır
28-08-2025, 18:43
Azərbaycan səfirliyinə zərər dəyib - XİN Rusiyanın Kiyevə hücumu ilə bağlı məlumat yayıb
28-08-2025, 12:44
563 ədəd PUA, “İsgəndər-M” və digər raketlər vurulub
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
