“Mərkəzi Asiya İcması” yaradırlar: Bakıya da dəvət gəlib
Tarix: 18-11-2025 14:14 | Bölmə: Slayd
“Mərkəzi Asiya İcması” yaradırlar: Bakıya da dəvət gəlib

Noyabrın 16-da Daşkənddə Mərkəzi Asiya liderlərinin konklavında çıxış edən Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev Mərkəzi Asiya Birliyi adlandırdığı yeni regional iqtisadi təşkilatın yaradılmasını tam şəkildə səsləndirib.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Eurasia.net” yazıb.

Təhlildə xatırlanır ki, 2025-ci ilin əvvəlindən regional liderlər ABŞ, Avropa İttifaqı, Çin və Rusiya ilə “Mərkəzi Asiya Plus” formatında sammitlər keçiriblər.

Mirziyoyev bildirib ki, zaman Mərkəzi Asiya dövlətlərindən ticarət imkanlarını maksimum dərəcədə artırmaq üçün yekdilliklə danışıqlar aparmağı tələb edir.

"Bizim gücümüz birlikdə, uğura aparan yolumuz dostluq və əməkdaşlıqdadır, - Mirziyoyev deyib. - Yalnız birləşərək, qarşılıqlı hörmətə, həmrəyliyə və strateji baxışa əsaslanaraq nəcib məqsədlərimizə nail ola biləcəyik”.

Özbəkistan prezidentinin baxışına əsasən, 2017-ci ildən sonra hər il keçirilən Mərkəzi Asiya liderlərinin toplantısı - rəsmi olaraq dövlət başçılarının məşvərət görüşü kimi tanınır - katiblik və dönmə prezidentliyi ilə tamamlanan "strateji formata" malik daimi quruma çevriləcək.

Mirziyoyev əlavə edib ki, hər bir Mərkəzi Asiya dövləti koordinasiya səylərinə rəhbərlik etmək üçün prezidentin nümayəndəsi təyin edəcək.

Onun sözlərinə görə, icma üçün “prioritet vəzifə” “ticarət-iqtisadi və investisiya əməkdaşlığının keyfiyyətcə yeni səviyyəsinə” nail olmaqdır. Daha sonra o vurğulayıb ki, regional təşkilat “yüksək texnoloji regional infrastrukturun və nəqliyyat-logistika potensialının” inkişafına kömək etməli, həmçinin “ekologiya, iqlim və su ehtiyatlarının çatışmazlığı problemlərini” yumşaltmağa çalışmalıdır.

İcma yalnız beş Mərkəzi Asiya dövləti ilə məhdudlaşmır. Daşkənd görüşü Azərbaycanı - Türkmənistan və Qazaxıstandan Xəzər dənizinin o tayında yerləşsə də - ruhən Mərkəzi Asiya dövləti kimi tanıdı. Azərbaycan lideri İlham Əliyev müzakirələrdə iştirak edib və Mirziyoyev iclas iştirakçılarının Azərbaycanın gələcək regional sammitlərə “tam iştirakçı” kimi daxil edilməsi barədə qərar qəbul etdiyini bildirib.

"Qardaş Azərbaycanın üzv olması Məşvərət Görüşlərinə davamlı inkişaf məsələləri üzrə birləşdirilmiş həllərin işlənib hazırlanmasına güclü təkan verəcək, - Mirziyoyev bildirib. - Biz Mərkəzi Asiya ilə Cənubi Qafqaz arasında güclü körpü quracağıq, vahid əməkdaşlıq məkanının formalaşmasına yol açacağıq”.

Daşkənd toplantısı ərəfəsində dərc olunmuş siyasi sənəddə Özbəkistan lideri Əfqanıstanın da istənilən regional qruplaşmaya daxil edilməsinin vacibliyini vurğulayaraq, ölkənin yenidən qurulmasının Mərkəzi Asiyanın gələcək sabitliyi və rifahı üçün mühüm tələb olduğunu təkid edib: "Bu ölkə bizim ortaq bölgəmizin periferiyası deyil, təbii hissəsidir".

Digər Mərkəzi Asiya liderləri Mirziyoyevin hərəkətə keçmə çağırışı ilə bağlı dərhal təəssüratlarını bölüşməyiblər, lakin Tacikistandan Emoməli Rəhmon, Qırğızıstandan Sadır Japarov və Türkmənistandan Serdar Berdimuhamedovun çıxışlarında ticarətin inkişafı üçün daha koordinasiyalı fəaliyyətə çağırışlar var.

Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin çıxışı bir sıra məsələlərə mütəşəkkil, kollektiv reaksiyanın zəruriliyi ilə bağlı Qazaxıstanın mövqeyinin ümumilikdə Özbəkistanın mövqeyi ilə üst-üstə düşdüyünə işarə edib.

"Sərhədlərin bağlanması və təcrid vaxtı arxada qaldı, - Tokayev deyib. -Bizim məqsədimiz Mərkəzi Asiyanın dinamik sosial və iqtisadi inkişaf regionu kimi statusunu gücləndirməkdir”.

Tokayev Mərkəzi Asiyanın mədənçıxarma və minerallar sektorunun inkişafını təşviq etmək üçün regional tədqiqat mərkəzinin yaradılması ideyasını irəli sürüb və qeyd edib ki, regionun mineral sərvətlərinin tam həcmi hələ xəritələşdirilməyib. Onun sözlərinə görə, resursları birləşdirməklə Mərkəzi Asiya “bölgəyə qabaqcıl texnologiyalar cəlb edə və innovativ həllərin tətbiqinə nail ola bilər”.

Qazaxıstan prezidenti getdikcə qıtlaşan su ehtiyatlarını idarə etmək üçün regional konvensiyanın yaradılmasına da çağırıb. O, regional su konvensiyası ilə bağlı danışıqlara başlamaq üçün Beynəlxalq Aral Dənizini Xilasetmə Fondunun himayəsi altında 2026-cı ilin aprelində Astanada keçirilməsi planlaşdırılan regional liderlərin qarşıdan gələn görüşündən istifadə edəcəyini bildirib.

İqtisadi əməkdaşlıq anlayışı getdikcə populyarlaşsa da, nə Mirziyoyev, nə də Mərkəzi Asiyada hər hansı digər lider hazırda Avropa İttifaqı (Aİ) modeli çərçivəsində hər hansı siyasi birləşməni nəzərdə tutur. Deməli, Mərkəzi Asiya Birliyinin yaradılması regionu birliyə doğru aparmağa məcbur etmir.

Mirziyoyev özünün siyasi sənədində yazır ki, Mərkəzi Asiya Birliyi “suverenlik, bərabərlik və daxili işlərə qarışmamaq kimi möhkəm təməl üzərində inkişaf etməlidir”: "Heç kim region ölkələrinə xarici modellər tətbiq etməməli və ya dövlətlərüstü strukturlar yaratmamalıdır. Mərkəzi Asiyada əməkdaşlıq könüllü, praqmatik və nəzərəçarpacaq nəticələrə yönəldilməlidir".

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər