23:49 / 02-05-2025
Ermənistanın xarici borcu 2,6 dəfə artıb
23:14 / 02-05-2025
“Traktor” tarixində ilk dəfə İran çempionu olub
21:48 / 02-05-2025
Hikmət Hacıyev beyin mərkəzlərinin rəhbərləri ilə görüşüb
20:27 / 02-05-2025
Tramp BMT sülhməramlılarını maliyyələşdirməyi dayandırmağı təklif edir
20:09 / 02-05-2025
İşxanyan və qardaşının Qaradağlıdakı qətliamda iştirakları sübut olunub
18:02 / 02-05-2025
Xocalıda qumbara partlayıb, xəsarət alan var
18:00 / 02-05-2025
Professor: Ermənistan Zəngəzur dəhlizi problemini həll etməlidir
17:55 / 02-05-2025
Avropa Kuboku: komandamız qızıl medal qazanıb
17:44 / 02-05-2025
İki ali məktəbə magistr üzrə qəbul aparmaq hüququ verilib
17:38 / 02-05-2025
YAP İdarə Heyətinin növbəti iclası keçirilib
17:22 / 02-05-2025
Nazirlik hava şəraiti ilə əlaqədar əhaliyə müraciət edib
17:18 / 02-05-2025
Xaricdə təhsil almış daha 82 nəfərin diplomu tanınmayıb
17:10 / 02-05-2025
Tələbə qəbulu qaydaları dəyişib - Cədvəl
17:01 / 02-05-2025
Prezident ziyarətgahın təmir və bərpasına vəsait ayırıb - Foto
16:58 / 02-05-2025
Zülfüqarov: Ermənistan etməsə, özümüz edəcəyik
16:24 / 02-05-2025
Media resurslarına 20 fevral hücumlarını Rusiya ilə əlaqəli qruplar həyata keçirib
16:12 / 02-05-2025
Bakıda media ilə bağlı forum keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar
15:52 / 02-05-2025
Ramid Namazov: Dövlətimiz istənilən təhdidi dəf etməyə qadirdir
15:40 / 02-05-2025
Xəzərdə əməliyyat: bir nəfər öldürülüb
15:22 / 02-05-2025
Taxıl əkini sahələrinə nə qədər subsidiya ödənilir? - Açıqlama
15:20 / 02-05-2025
Avropa İttifaqı “TikTok”u 530 milyon avro cərimələyib
15:14 / 02-05-2025
ABŞ iki yeni PUA təqdim edib
15:05 / 02-05-2025
Xalq artisti Fəxrəddin Manafov şura üzvü təyin edilib
14:54 / 02-05-2025
Məzahir Pənahovun oğlu hamilə qadına işgəncə verib - Fotolar
14:42 / 02-05-2025
Agentliyin Müşahidə Şurasına sədr təyinatı olub
14:29 / 02-05-2025
Sumqayıtda hasar "KamAZ"ın üzərinə aşıb, sürücü ölüb
14:10 / 02-05-2025
8 May və 11 Noyabr ABŞ-da Qələbə Günü elan edilib
14:06 / 02-05-2025
Velosiped Federasiyasına prezident seçiblər
14:03 / 02-05-2025
İrandan PUA ilə narkotik keçirmək istəyən iki nəfər zərərsizləşdirilib
14:03 / 02-05-2025
Aprel ayında bank kartlarından 581 min manat oğurlanıb
14:33 / 29-04-2025

19:56 / 29-04-2025

11:12 / 01-05-2025

12:52 / 28-04-2025

13:23 / 28-04-2025

13:57 / 30-04-2025

17:12 / 30-04-2025

16:21 / 01-05-2025

00:06 / 30-04-2025

21:36 / 28-04-2025

10:01 / 29-04-2025

Çin-ABŞ rəqabəti: çip müharibəsində kim qalib gələcək?
Tarix: 19-09-2022 11:52 | Bölmə: Slayd

Taypeydə belə bir zarafat var ki, Çin Tayvanı işğal edərsə, sığınacaq üçün ən yaxşı yer mikroçip fabrikləri olacaq, çünki onlar Xalq Azadlıq Ordusunun məhv etməyə gücü çatmayan yeganə yerlərdir. Qabaqcıl çiplərə nəzarət edən ölkə texnologiyanın gələcəyinə nəzarət edir və Tayvanın çip istehsalı zavodları (“fab”) dünyanın ən yaxşısıdır. Materik və onun reneqat əyaləti arasında uğurlu birləşmə Çinə ən qabaqcıl fablar üzərində virtual inhisar verəcəkdir. Si Cinpinin Tayvanla bağlı planlarını nəzərə alsaq, ABŞ hökumətinin narahat olması təəccüblü deyil.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Spectator” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Buna görə də son aylarda ABŞ Çinin qabaqcıl yarımkeçiricilər istehsal etmək cəhdlərinin qarşısını almaq üçün müxtəlif addımlar atıb. Yeni fabların tikintisi texniki cəhətdən çətindir və baha başa gəlir. “Boston Consulting” tərəfindən bu yaxınlarda aparılan bir araşdırma, böyük bir çip zavodunun dəyərinin indi yeni nəsil təyyarədaşıyan gəmi və ya yeni bir atom elektrik stansiyasından daha çox olduğunu göstərib. Tayvanda qabaqcıl çiplərin istehsalı üçün tikilmiş fab 18 17,5 milyard ABŞ dollarına başa gəlib.
ABŞ-ın Çinin gələcək texnologiyaya hakim olmaq cəhdinə hücumu ikiqatdır. Strategiyanın birinci hissəsi 1990-cı ildəki 37 faizdən indi sadəcə 12 faizə düşmüş qlobal çip fab biznesində Amerikanın payını bərpa etməkdir. Keçən ay Co Bayden ABŞ-da texnoloji tədqiqatların və çiplərin istehsalının maliyyələşdirilməsi üçün qeyri-adi 52 milyard dollarla İnnovasiya və Rəqabət Aktı imzalayıb. Avrop İttifaqı oxşar səs-küy salsa da, Amerika bunu milli prioritet edib.
Bu, Respublikaçılar partiyası tərəfindən dəstəklənən Baydenin ABŞ istehsalının boşaldılmasını bərpa etmək cəhdidir və ilk dəfə prezident Tramp tərəfindən müəyyən edilmiş və həyata keçirilmiş siyasətdir. İki partiyanın dəstəyi ilə yeni Qanun, xüsusilə çip istehsalı kimi üstünlük uğrunda mübarizənin olduğu sahələrdə Çinə sərmayə qoyan ABŞ şirkətlərini cəzalandırmaq məqsədi daşıyır.

Si Cinpin, açıq şəkildə təşvişə düşərək, Çini texnoloji özünə inamını artırmağa və "rəqəmsal iqtisadiyyat, internet maliyyəsi, süni intellekt, böyük məlumatlar, bulud hesablamaları və s. sahələrdə qanunvericiliyi sürətləndirməyə" çağırıb. Amerikanın Çinin texnoloji tərəqqisini pozmaq məqsədi Tayvanda yerləşən qlobal istehsal potensialının bu qədər yüksək faizinə sahib olmağın geosiyasi risklərindən getdikcə daha çox xəbərdar olan Qərbdəki özəl sektor tərəfindən güclü şəkildə dəstəklənir.
“Intel” son illərdə bir vaxtlar üstünlük təşkil etdiyi yarımkeçirici sənayedən uzaqlaşsa da, indi hərtərəfli tutma rejimindədir. Yanvar ayında şirkət “Apple”nin Mac sistem arxitekturasının direktorunu “ovlayıb” və “Apple”nin ən yüksək səviyyəli M1 seriyası ilə rəqabət aparmaq üçün sistem çipləri istehsal etməyi planlaşdırdığını elan edib. “Intel” üç il ərzində dünyanın aparıcı inteqrasiya olunmuş dizayn və istehsal şirkəti mövqeyini bərpa etməyi hədəfləyir.
Ancaq “Intel”in döyüşü təkcə “Apple” ilə deyil. O, qabaqcıl çiplərdə 50 faiz qlobal paya və daha da əhəmiyyətlisi ən qabaqcıl beş nanometrlik çiplərdə 92 faiz paya malik Tayvan Yarımkeçirici İstehsalat Şirkətini götürməlidir. Yeni baş direktoru Pat Gelsingerin rəhbərliyi altında “Intel” aparıcı müqaviləli çip istehsalçısı olmaq və üstünlüyü bərpa etmək istəyir.
Oreqonda fab tikintisini başa çatdırmaqla yanaşı, “Intel” Arizona və Ohayoda yeni fabriklər planlaşdırır. Təxminən 80 milyard dollar Avropa üçün də nəzərdə tutulub, İrlandiya, Almaniya və İtaliyadakı saytlarla danışıqlar aparılır. Bu, ağlasığmaz məbləğləri əhatə edən böyük bir layihədir. Bəzi analitiklər “Intel”in bunu bacara biləcəyinə şübhə edirlər. Lakin ABŞ sxeminin birinci hissəsi Çinin yüksək texnologiyalı sənayelər üçün dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən modelinə uyğun gəlsə də, ikinci hissəsi daha iyrəncdir. Çin qabaqcıl çip istehsalçıları sırasına (Koreyadakı “Samsung” daxildir) qoşulmaq üçün ümidsizdir. Amerikanın planı Çinin qabaqcıl çiplərin istehsalına imkan verən maşın idxalının qarşısını almaqdır.
Yarımkeçiricilərin istehsalı üçün əsas texnologiyalara ultra təmiz otaqlar, çökmə, örtük, aşındırma, ionlaşdırma və qablaşdırma daxildir. Lakin irəliləyişlərin son təyinedicisi litoqrafiyadır - silikon vaflilərdə elektron sxemlərin incə çapı. Ən qabaqcıl çiplər hazırda cəmi beş nanometrlik ölçüdə çap olunur: yəni metrin milyardda beşi. (Müqayisə üçün deyək ki, insanın orta saçının eni 70.000 nanometrdir.)
Hazırda dünyada yalnız bir şirkət var ki, beş nanometrlik vafli çap etmək üçün litoqrafiya maşınları istehsal edə bilər. Hollandiyanın Eindhoven şəhərinin qeyri-adi qəsəbəsində yerləşən “Advanced Semiconductor Materials Lithography” (ASML) bəlkə də dünyada ən az tanınan yüksək texnologiyalı biznesdir. Bununla belə, o, Avropanın dördüncü ən böyük şirkəti olaraq “Shell”dən geri qalır.
Amerikanın Yarımkeçiricilər Sənayesi Assosiasiyası belə nəticəyə gəlib ki, hələlik “daha qabaqcıl texnologiya [Çinin] əlçatmazlığıdır”. Buna baxmayaraq, Çin dünya səviyyəli elmi qabiliyyətə malikdir. ASML-nin həddindən artıq ultrabənövşəyi üsullarını əvəz etməyə namizədlər arasında rentgen şüalarının, elektron şüalarının, ion şüalarının və nanoimprint litoqrafiyasının istifadəsi daxildir. Çin əvvəlcə ora çata bilərdi.
Çip müharibəsinin və digər texnoloji müharibələrin mümkün gözlənilməz nəticələrini qeyd etmək lazımdır. Qloballaşma 1980-ci illərdə Deng Siaoping-in Çin iqtisadiyyatını deregulyasiyasından sonra dünyaya böyük iqtisadi faydalar gətirdisə, de-qloballaşma, milli maraqlara və autarkiyaya yönəldilmə, çox güman ki, dünyaya daha yavaş artım və ya daha da pis təsir göstərəcək. Həm Amerika, həm də Çin, son nəticə real qlobal müharibə olmasa belə, çip müharibəsində uduzan olacaqlar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-09-2022 11:52 | Bölmə: Slayd

Taypeydə belə bir zarafat var ki, Çin Tayvanı işğal edərsə, sığınacaq üçün ən yaxşı yer mikroçip fabrikləri olacaq, çünki onlar Xalq Azadlıq Ordusunun məhv etməyə gücü çatmayan yeganə yerlərdir. Qabaqcıl çiplərə nəzarət edən ölkə texnologiyanın gələcəyinə nəzarət edir və Tayvanın çip istehsalı zavodları (“fab”) dünyanın ən yaxşısıdır. Materik və onun reneqat əyaləti arasında uğurlu birləşmə Çinə ən qabaqcıl fablar üzərində virtual inhisar verəcəkdir. Si Cinpinin Tayvanla bağlı planlarını nəzərə alsaq, ABŞ hökumətinin narahat olması təəccüblü deyil.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Spectator” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Buna görə də son aylarda ABŞ Çinin qabaqcıl yarımkeçiricilər istehsal etmək cəhdlərinin qarşısını almaq üçün müxtəlif addımlar atıb. Yeni fabların tikintisi texniki cəhətdən çətindir və baha başa gəlir. “Boston Consulting” tərəfindən bu yaxınlarda aparılan bir araşdırma, böyük bir çip zavodunun dəyərinin indi yeni nəsil təyyarədaşıyan gəmi və ya yeni bir atom elektrik stansiyasından daha çox olduğunu göstərib. Tayvanda qabaqcıl çiplərin istehsalı üçün tikilmiş fab 18 17,5 milyard ABŞ dollarına başa gəlib.
ABŞ-ın Çinin gələcək texnologiyaya hakim olmaq cəhdinə hücumu ikiqatdır. Strategiyanın birinci hissəsi 1990-cı ildəki 37 faizdən indi sadəcə 12 faizə düşmüş qlobal çip fab biznesində Amerikanın payını bərpa etməkdir. Keçən ay Co Bayden ABŞ-da texnoloji tədqiqatların və çiplərin istehsalının maliyyələşdirilməsi üçün qeyri-adi 52 milyard dollarla İnnovasiya və Rəqabət Aktı imzalayıb. Avrop İttifaqı oxşar səs-küy salsa da, Amerika bunu milli prioritet edib.
Bu, Respublikaçılar partiyası tərəfindən dəstəklənən Baydenin ABŞ istehsalının boşaldılmasını bərpa etmək cəhdidir və ilk dəfə prezident Tramp tərəfindən müəyyən edilmiş və həyata keçirilmiş siyasətdir. İki partiyanın dəstəyi ilə yeni Qanun, xüsusilə çip istehsalı kimi üstünlük uğrunda mübarizənin olduğu sahələrdə Çinə sərmayə qoyan ABŞ şirkətlərini cəzalandırmaq məqsədi daşıyır.

Si Cinpin, açıq şəkildə təşvişə düşərək, Çini texnoloji özünə inamını artırmağa və "rəqəmsal iqtisadiyyat, internet maliyyəsi, süni intellekt, böyük məlumatlar, bulud hesablamaları və s. sahələrdə qanunvericiliyi sürətləndirməyə" çağırıb. Amerikanın Çinin texnoloji tərəqqisini pozmaq məqsədi Tayvanda yerləşən qlobal istehsal potensialının bu qədər yüksək faizinə sahib olmağın geosiyasi risklərindən getdikcə daha çox xəbərdar olan Qərbdəki özəl sektor tərəfindən güclü şəkildə dəstəklənir.
“Intel” son illərdə bir vaxtlar üstünlük təşkil etdiyi yarımkeçirici sənayedən uzaqlaşsa da, indi hərtərəfli tutma rejimindədir. Yanvar ayında şirkət “Apple”nin Mac sistem arxitekturasının direktorunu “ovlayıb” və “Apple”nin ən yüksək səviyyəli M1 seriyası ilə rəqabət aparmaq üçün sistem çipləri istehsal etməyi planlaşdırdığını elan edib. “Intel” üç il ərzində dünyanın aparıcı inteqrasiya olunmuş dizayn və istehsal şirkəti mövqeyini bərpa etməyi hədəfləyir.
Ancaq “Intel”in döyüşü təkcə “Apple” ilə deyil. O, qabaqcıl çiplərdə 50 faiz qlobal paya və daha da əhəmiyyətlisi ən qabaqcıl beş nanometrlik çiplərdə 92 faiz paya malik Tayvan Yarımkeçirici İstehsalat Şirkətini götürməlidir. Yeni baş direktoru Pat Gelsingerin rəhbərliyi altında “Intel” aparıcı müqaviləli çip istehsalçısı olmaq və üstünlüyü bərpa etmək istəyir.
Oreqonda fab tikintisini başa çatdırmaqla yanaşı, “Intel” Arizona və Ohayoda yeni fabriklər planlaşdırır. Təxminən 80 milyard dollar Avropa üçün də nəzərdə tutulub, İrlandiya, Almaniya və İtaliyadakı saytlarla danışıqlar aparılır. Bu, ağlasığmaz məbləğləri əhatə edən böyük bir layihədir. Bəzi analitiklər “Intel”in bunu bacara biləcəyinə şübhə edirlər. Lakin ABŞ sxeminin birinci hissəsi Çinin yüksək texnologiyalı sənayelər üçün dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən modelinə uyğun gəlsə də, ikinci hissəsi daha iyrəncdir. Çin qabaqcıl çip istehsalçıları sırasına (Koreyadakı “Samsung” daxildir) qoşulmaq üçün ümidsizdir. Amerikanın planı Çinin qabaqcıl çiplərin istehsalına imkan verən maşın idxalının qarşısını almaqdır.
Yarımkeçiricilərin istehsalı üçün əsas texnologiyalara ultra təmiz otaqlar, çökmə, örtük, aşındırma, ionlaşdırma və qablaşdırma daxildir. Lakin irəliləyişlərin son təyinedicisi litoqrafiyadır - silikon vaflilərdə elektron sxemlərin incə çapı. Ən qabaqcıl çiplər hazırda cəmi beş nanometrlik ölçüdə çap olunur: yəni metrin milyardda beşi. (Müqayisə üçün deyək ki, insanın orta saçının eni 70.000 nanometrdir.)
Hazırda dünyada yalnız bir şirkət var ki, beş nanometrlik vafli çap etmək üçün litoqrafiya maşınları istehsal edə bilər. Hollandiyanın Eindhoven şəhərinin qeyri-adi qəsəbəsində yerləşən “Advanced Semiconductor Materials Lithography” (ASML) bəlkə də dünyada ən az tanınan yüksək texnologiyalı biznesdir. Bununla belə, o, Avropanın dördüncü ən böyük şirkəti olaraq “Shell”dən geri qalır.
Amerikanın Yarımkeçiricilər Sənayesi Assosiasiyası belə nəticəyə gəlib ki, hələlik “daha qabaqcıl texnologiya [Çinin] əlçatmazlığıdır”. Buna baxmayaraq, Çin dünya səviyyəli elmi qabiliyyətə malikdir. ASML-nin həddindən artıq ultrabənövşəyi üsullarını əvəz etməyə namizədlər arasında rentgen şüalarının, elektron şüalarının, ion şüalarının və nanoimprint litoqrafiyasının istifadəsi daxildir. Çin əvvəlcə ora çata bilərdi.
Çip müharibəsinin və digər texnoloji müharibələrin mümkün gözlənilməz nəticələrini qeyd etmək lazımdır. Qloballaşma 1980-ci illərdə Deng Siaoping-in Çin iqtisadiyyatını deregulyasiyasından sonra dünyaya böyük iqtisadi faydalar gətirdisə, de-qloballaşma, milli maraqlara və autarkiyaya yönəldilmə, çox güman ki, dünyaya daha yavaş artım və ya daha da pis təsir göstərəcək. Həm Amerika, həm də Çin, son nəticə real qlobal müharibə olmasa belə, çip müharibəsində uduzan olacaqlar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:10
Tələbə qəbulu qaydaları dəyişib - Cədvəl
Bu gün, 16:58
Zülfüqarov: Ermənistan etməsə, özümüz edəcəyik
Bu gün, 13:42
Rusiyanın şərtləri rədd edilir
Bu gün, 13:13
Kreml niyə Ukraynada seçki keçirilməsinə israr edir?
Bu gün, 13:00
Sulu qar və leysan yağacaq - Proqnoz
Bu gün, 11:10
Vitse-prezident: Ukraynada müharibə tezliklə bitməyəcək
Bu gün, 08:35
Bəşəriyyət üçün daha bir təhlükə yaranıb
Dünən, 16:43
“Azəristiliktəchizat” ASC-yə yeni sədr təyin edilib
Dünən, 16:35
Prezident baş prokuror təyin edib - Sərəncam
Dünən, 11:32
Gürcüstanın yeganə müxalif telekanalı qapanıb
Dünən, 10:49
Tramp Ukraynadan 350 milyard dollar qazanmaq istəyir
30-04-2025, 13:57
Azərbaycan-İran münasibətlərinin üst səviyyəyə qaldırılmasına maneə yoxdur - Professor
30-04-2025, 12:37
ABŞ-İran danışıqları: gündəmə yeni şərtlər gətirmək istəyirlər
30-04-2025, 11:44
İlham Əliyev Qusarda bağçılıq və anbar kompleksinin fəaliyyəti ilə tanış olub - Fotolar
30-04-2025, 00:06
Yerin altında Everestdən 100 dəfə böyük dağlar var
30-04-2025, 00:02
Rubio Rusiya və Ukraynanı yenidən xəbərdar edir
29-04-2025, 19:56
İcra başçısı eyni ərazini iki şirkətə satıb - Məhkəmənin qərarına əhəmiyyət verilmir - Fotolar
29-04-2025, 14:00
Patruşev: NATO Kalininqradı ələ keçirməyə hazırlaşır
29-04-2025, 12:16
Rus ordusunun daha iki şəhərə hücumu başlayıb - Foto
29-04-2025, 11:27
Ukraynada döyüşlərin uzanması nüvə müharibəsinə səbəb ola bilər
29-04-2025, 10:01
Trampa qarşı impiçment elan edilib
28-04-2025, 20:39
İlham Əliyev və Məsud Pezeşkian bəyanatla çıxış ediblər - Yenilənib
28-04-2025, 13:23
ANAMA əməkdaşı Qazaxda minaya düşüb
28-04-2025, 13:04
Kreml Kiyevdən birbaşa danışıqlar üçün siqnal gözləyir
28-04-2025, 11:50
Qaribaşvilinin siyasətdən gedişi: “Gürcü arzusu”nda çatlar yaranıb?
28-04-2025, 11:05
Azərbaycan Ordusunun mövqeləri atəşə tutulub
28-04-2025, 09:12
İnterpol Makronun mühafizə rəisini axtarışa verib - Foto
28-04-2025, 08:28
Qlobal hərbi xərclər rekord həddə çatıb
27-04-2025, 14:11
Azərbaycan-İran sərhəddində atışma: ölən və saxlanılanlar var
26-04-2025, 09:52
Marsa yağış və qar yağması elmi təsdiqini tapır
25-04-2025, 18:21
Putinlə Trampın xüsusi elçisi görüşüb - (Yenilənib)
25-04-2025, 16:29
Əvəz Zeynallı sərbəst buraxılıb
25-04-2025, 15:02
Tramp: Krım Rusiyanın tərkibində qalacaq
25-04-2025, 12:58
Sülh üçün 5 tələb irəli sürülüb
25-04-2025, 11:46
Tramp qlobal sabitliyə ağır zərər vurur - Sabiq nazir
25-04-2025, 11:16
Müəllimlər üçün vakansiya seçimi başlayıb