23:26 / 19-04-2024
Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"
21:22 / 19-04-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
20:45 / 19-04-2024
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
20:29 / 19-04-2024
Qəzza müharibəsi qloballaşır
18:35 / 19-04-2024
MKİ: “Moskva yaxınlığındakı terror aktını İŞİD təşkil edib”
18:14 / 19-04-2024
Qəzzada daha 42 nəfər dinc sakin həlak olub
18:08 / 19-04-2024
Eminemin qızı bikinidə görüntülənib
18:06 / 19-04-2024
Yaponiya süni intellektin inkişafına 475 milyon dollar ayırıb
17:57 / 19-04-2024
9 milyon manatlıq mənimsəmə... - Şirkət rəhbərinə 11 il həbs cəzası verilib
17:33 / 19-04-2024
Ağ ev Afrikada müttəfiqini itirə bilər
17:30 / 19-04-2024
İranda silsilə partlayışlar baş verib
17:27 / 19-04-2024
İranın İsrailə hücumunun əsl səbəbi bəlli olub
17:18 / 19-04-2024
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
17:09 / 19-04-2024
Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib - Fotolar
17:00 / 19-04-2024
Prezident Cinayət-Prosessual Məcəlləsində dəyişikliyi təsdiqləyib
16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
16:34 / 19-04-2024
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
16:19 / 19-04-2024
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verilib
16:00 / 19-04-2024
Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın tələbi ilə ictimai dinləmələr keçirilib
15:47 / 19-04-2024
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
15:36 / 19-04-2024
G7 ölkələri Azərbaycan və Ermənistanı sülh prosesinə sadiq olmağa çağırıb
15:29 / 19-04-2024
Ceyhun Bayramov Fələstinin baş naziri ilə telefonda müzakirə aparıb
15:24 / 19-04-2024
Rəsmi Berlindən İsrail və İrana çağırış olub
15:11 / 19-04-2024
Türkiyə XİN: "İran-İsrail gərginliyi daimi münaqişəyə çevrilə bilər"
14:54 / 19-04-2024
Sabiq rektora hansı cəza veriləcək? - Prorektorun qətl işi
14:22 / 19-04-2024
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır
14:19 / 19-04-2024
MKİ direktorundan xəbərdarlıq: "...Ukrayna ilin sonunadək məğlub ola bilər"
13:56 / 19-04-2024
Aİ-dən İsrail və İrana çağırış: "Təmkinli olun!"
13:48 / 19-04-2024
Vaksinasiyadan kənarda qalan uşaqlara peyvənd vurulacaq
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
13:03 / 15-04-2024
Məşhur aktyor kinodan qovulub
09:07 / 15-04-2024
Puqaçova qastollardan nə qədər qazanacaq?
10:00 / 15-04-2024
Çingiz Abdullayev sabah xəstəxanadan evə buraxılacaq
15:08 / 15-04-2024
Ali məktəblərə qəbul başlayıb
23:48 / 16-04-2024
Tbilisidə polis qanuna etiraz edən 11 nəfəri saxlayıb
09:26 / 16-04-2024
Ulduz aktrisanın psixoloji problemi yaranıb - Fotolar
Çin-ABŞ rəqabəti: çip müharibəsində kim qalib gələcək?
Tarix: 19-09-2022 11:52 | Bölmə: Slayd
Taypeydə belə bir zarafat var ki, Çin Tayvanı işğal edərsə, sığınacaq üçün ən yaxşı yer mikroçip fabrikləri olacaq, çünki onlar Xalq Azadlıq Ordusunun məhv etməyə gücü çatmayan yeganə yerlərdir. Qabaqcıl çiplərə nəzarət edən ölkə texnologiyanın gələcəyinə nəzarət edir və Tayvanın çip istehsalı zavodları (“fab”) dünyanın ən yaxşısıdır. Materik və onun reneqat əyaləti arasında uğurlu birləşmə Çinə ən qabaqcıl fablar üzərində virtual inhisar verəcəkdir. Si Cinpinin Tayvanla bağlı planlarını nəzərə alsaq, ABŞ hökumətinin narahat olması təəccüblü deyil.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Spectator” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Buna görə də son aylarda ABŞ Çinin qabaqcıl yarımkeçiricilər istehsal etmək cəhdlərinin qarşısını almaq üçün müxtəlif addımlar atıb. Yeni fabların tikintisi texniki cəhətdən çətindir və baha başa gəlir. “Boston Consulting” tərəfindən bu yaxınlarda aparılan bir araşdırma, böyük bir çip zavodunun dəyərinin indi yeni nəsil təyyarədaşıyan gəmi və ya yeni bir atom elektrik stansiyasından daha çox olduğunu göstərib. Tayvanda qabaqcıl çiplərin istehsalı üçün tikilmiş fab 18 17,5 milyard ABŞ dollarına başa gəlib.
ABŞ-ın Çinin gələcək texnologiyaya hakim olmaq cəhdinə hücumu ikiqatdır. Strategiyanın birinci hissəsi 1990-cı ildəki 37 faizdən indi sadəcə 12 faizə düşmüş qlobal çip fab biznesində Amerikanın payını bərpa etməkdir. Keçən ay Co Bayden ABŞ-da texnoloji tədqiqatların və çiplərin istehsalının maliyyələşdirilməsi üçün qeyri-adi 52 milyard dollarla İnnovasiya və Rəqabət Aktı imzalayıb. Avrop İttifaqı oxşar səs-küy salsa da, Amerika bunu milli prioritet edib.
Bu, Respublikaçılar partiyası tərəfindən dəstəklənən Baydenin ABŞ istehsalının boşaldılmasını bərpa etmək cəhdidir və ilk dəfə prezident Tramp tərəfindən müəyyən edilmiş və həyata keçirilmiş siyasətdir. İki partiyanın dəstəyi ilə yeni Qanun, xüsusilə çip istehsalı kimi üstünlük uğrunda mübarizənin olduğu sahələrdə Çinə sərmayə qoyan ABŞ şirkətlərini cəzalandırmaq məqsədi daşıyır.
Si Cinpin, açıq şəkildə təşvişə düşərək, Çini texnoloji özünə inamını artırmağa və "rəqəmsal iqtisadiyyat, internet maliyyəsi, süni intellekt, böyük məlumatlar, bulud hesablamaları və s. sahələrdə qanunvericiliyi sürətləndirməyə" çağırıb. Amerikanın Çinin texnoloji tərəqqisini pozmaq məqsədi Tayvanda yerləşən qlobal istehsal potensialının bu qədər yüksək faizinə sahib olmağın geosiyasi risklərindən getdikcə daha çox xəbərdar olan Qərbdəki özəl sektor tərəfindən güclü şəkildə dəstəklənir.
“Intel” son illərdə bir vaxtlar üstünlük təşkil etdiyi yarımkeçirici sənayedən uzaqlaşsa da, indi hərtərəfli tutma rejimindədir. Yanvar ayında şirkət “Apple”nin Mac sistem arxitekturasının direktorunu “ovlayıb” və “Apple”nin ən yüksək səviyyəli M1 seriyası ilə rəqabət aparmaq üçün sistem çipləri istehsal etməyi planlaşdırdığını elan edib. “Intel” üç il ərzində dünyanın aparıcı inteqrasiya olunmuş dizayn və istehsal şirkəti mövqeyini bərpa etməyi hədəfləyir.
Ancaq “Intel”in döyüşü təkcə “Apple” ilə deyil. O, qabaqcıl çiplərdə 50 faiz qlobal paya və daha da əhəmiyyətlisi ən qabaqcıl beş nanometrlik çiplərdə 92 faiz paya malik Tayvan Yarımkeçirici İstehsalat Şirkətini götürməlidir. Yeni baş direktoru Pat Gelsingerin rəhbərliyi altında “Intel” aparıcı müqaviləli çip istehsalçısı olmaq və üstünlüyü bərpa etmək istəyir.
Oreqonda fab tikintisini başa çatdırmaqla yanaşı, “Intel” Arizona və Ohayoda yeni fabriklər planlaşdırır. Təxminən 80 milyard dollar Avropa üçün də nəzərdə tutulub, İrlandiya, Almaniya və İtaliyadakı saytlarla danışıqlar aparılır. Bu, ağlasığmaz məbləğləri əhatə edən böyük bir layihədir. Bəzi analitiklər “Intel”in bunu bacara biləcəyinə şübhə edirlər. Lakin ABŞ sxeminin birinci hissəsi Çinin yüksək texnologiyalı sənayelər üçün dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən modelinə uyğun gəlsə də, ikinci hissəsi daha iyrəncdir. Çin qabaqcıl çip istehsalçıları sırasına (Koreyadakı “Samsung” daxildir) qoşulmaq üçün ümidsizdir. Amerikanın planı Çinin qabaqcıl çiplərin istehsalına imkan verən maşın idxalının qarşısını almaqdır.
Yarımkeçiricilərin istehsalı üçün əsas texnologiyalara ultra təmiz otaqlar, çökmə, örtük, aşındırma, ionlaşdırma və qablaşdırma daxildir. Lakin irəliləyişlərin son təyinedicisi litoqrafiyadır - silikon vaflilərdə elektron sxemlərin incə çapı. Ən qabaqcıl çiplər hazırda cəmi beş nanometrlik ölçüdə çap olunur: yəni metrin milyardda beşi. (Müqayisə üçün deyək ki, insanın orta saçının eni 70.000 nanometrdir.)
Hazırda dünyada yalnız bir şirkət var ki, beş nanometrlik vafli çap etmək üçün litoqrafiya maşınları istehsal edə bilər. Hollandiyanın Eindhoven şəhərinin qeyri-adi qəsəbəsində yerləşən “Advanced Semiconductor Materials Lithography” (ASML) bəlkə də dünyada ən az tanınan yüksək texnologiyalı biznesdir. Bununla belə, o, Avropanın dördüncü ən böyük şirkəti olaraq “Shell”dən geri qalır.
Amerikanın Yarımkeçiricilər Sənayesi Assosiasiyası belə nəticəyə gəlib ki, hələlik “daha qabaqcıl texnologiya [Çinin] əlçatmazlığıdır”. Buna baxmayaraq, Çin dünya səviyyəli elmi qabiliyyətə malikdir. ASML-nin həddindən artıq ultrabənövşəyi üsullarını əvəz etməyə namizədlər arasında rentgen şüalarının, elektron şüalarının, ion şüalarının və nanoimprint litoqrafiyasının istifadəsi daxildir. Çin əvvəlcə ora çata bilərdi.
Çip müharibəsinin və digər texnoloji müharibələrin mümkün gözlənilməz nəticələrini qeyd etmək lazımdır. Qloballaşma 1980-ci illərdə Deng Siaoping-in Çin iqtisadiyyatını deregulyasiyasından sonra dünyaya böyük iqtisadi faydalar gətirdisə, de-qloballaşma, milli maraqlara və autarkiyaya yönəldilmə, çox güman ki, dünyaya daha yavaş artım və ya daha da pis təsir göstərəcək. Həm Amerika, həm də Çin, son nəticə real qlobal müharibə olmasa belə, çip müharibəsində uduzan olacaqlar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-09-2022 11:52 | Bölmə: Slayd
Taypeydə belə bir zarafat var ki, Çin Tayvanı işğal edərsə, sığınacaq üçün ən yaxşı yer mikroçip fabrikləri olacaq, çünki onlar Xalq Azadlıq Ordusunun məhv etməyə gücü çatmayan yeganə yerlərdir. Qabaqcıl çiplərə nəzarət edən ölkə texnologiyanın gələcəyinə nəzarət edir və Tayvanın çip istehsalı zavodları (“fab”) dünyanın ən yaxşısıdır. Materik və onun reneqat əyaləti arasında uğurlu birləşmə Çinə ən qabaqcıl fablar üzərində virtual inhisar verəcəkdir. Si Cinpinin Tayvanla bağlı planlarını nəzərə alsaq, ABŞ hökumətinin narahat olması təəccüblü deyil.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Spectator” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Buna görə də son aylarda ABŞ Çinin qabaqcıl yarımkeçiricilər istehsal etmək cəhdlərinin qarşısını almaq üçün müxtəlif addımlar atıb. Yeni fabların tikintisi texniki cəhətdən çətindir və baha başa gəlir. “Boston Consulting” tərəfindən bu yaxınlarda aparılan bir araşdırma, böyük bir çip zavodunun dəyərinin indi yeni nəsil təyyarədaşıyan gəmi və ya yeni bir atom elektrik stansiyasından daha çox olduğunu göstərib. Tayvanda qabaqcıl çiplərin istehsalı üçün tikilmiş fab 18 17,5 milyard ABŞ dollarına başa gəlib.
ABŞ-ın Çinin gələcək texnologiyaya hakim olmaq cəhdinə hücumu ikiqatdır. Strategiyanın birinci hissəsi 1990-cı ildəki 37 faizdən indi sadəcə 12 faizə düşmüş qlobal çip fab biznesində Amerikanın payını bərpa etməkdir. Keçən ay Co Bayden ABŞ-da texnoloji tədqiqatların və çiplərin istehsalının maliyyələşdirilməsi üçün qeyri-adi 52 milyard dollarla İnnovasiya və Rəqabət Aktı imzalayıb. Avrop İttifaqı oxşar səs-küy salsa da, Amerika bunu milli prioritet edib.
Bu, Respublikaçılar partiyası tərəfindən dəstəklənən Baydenin ABŞ istehsalının boşaldılmasını bərpa etmək cəhdidir və ilk dəfə prezident Tramp tərəfindən müəyyən edilmiş və həyata keçirilmiş siyasətdir. İki partiyanın dəstəyi ilə yeni Qanun, xüsusilə çip istehsalı kimi üstünlük uğrunda mübarizənin olduğu sahələrdə Çinə sərmayə qoyan ABŞ şirkətlərini cəzalandırmaq məqsədi daşıyır.
Si Cinpin, açıq şəkildə təşvişə düşərək, Çini texnoloji özünə inamını artırmağa və "rəqəmsal iqtisadiyyat, internet maliyyəsi, süni intellekt, böyük məlumatlar, bulud hesablamaları və s. sahələrdə qanunvericiliyi sürətləndirməyə" çağırıb. Amerikanın Çinin texnoloji tərəqqisini pozmaq məqsədi Tayvanda yerləşən qlobal istehsal potensialının bu qədər yüksək faizinə sahib olmağın geosiyasi risklərindən getdikcə daha çox xəbərdar olan Qərbdəki özəl sektor tərəfindən güclü şəkildə dəstəklənir.
“Intel” son illərdə bir vaxtlar üstünlük təşkil etdiyi yarımkeçirici sənayedən uzaqlaşsa da, indi hərtərəfli tutma rejimindədir. Yanvar ayında şirkət “Apple”nin Mac sistem arxitekturasının direktorunu “ovlayıb” və “Apple”nin ən yüksək səviyyəli M1 seriyası ilə rəqabət aparmaq üçün sistem çipləri istehsal etməyi planlaşdırdığını elan edib. “Intel” üç il ərzində dünyanın aparıcı inteqrasiya olunmuş dizayn və istehsal şirkəti mövqeyini bərpa etməyi hədəfləyir.
Ancaq “Intel”in döyüşü təkcə “Apple” ilə deyil. O, qabaqcıl çiplərdə 50 faiz qlobal paya və daha da əhəmiyyətlisi ən qabaqcıl beş nanometrlik çiplərdə 92 faiz paya malik Tayvan Yarımkeçirici İstehsalat Şirkətini götürməlidir. Yeni baş direktoru Pat Gelsingerin rəhbərliyi altında “Intel” aparıcı müqaviləli çip istehsalçısı olmaq və üstünlüyü bərpa etmək istəyir.
Oreqonda fab tikintisini başa çatdırmaqla yanaşı, “Intel” Arizona və Ohayoda yeni fabriklər planlaşdırır. Təxminən 80 milyard dollar Avropa üçün də nəzərdə tutulub, İrlandiya, Almaniya və İtaliyadakı saytlarla danışıqlar aparılır. Bu, ağlasığmaz məbləğləri əhatə edən böyük bir layihədir. Bəzi analitiklər “Intel”in bunu bacara biləcəyinə şübhə edirlər. Lakin ABŞ sxeminin birinci hissəsi Çinin yüksək texnologiyalı sənayelər üçün dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən modelinə uyğun gəlsə də, ikinci hissəsi daha iyrəncdir. Çin qabaqcıl çip istehsalçıları sırasına (Koreyadakı “Samsung” daxildir) qoşulmaq üçün ümidsizdir. Amerikanın planı Çinin qabaqcıl çiplərin istehsalına imkan verən maşın idxalının qarşısını almaqdır.
Yarımkeçiricilərin istehsalı üçün əsas texnologiyalara ultra təmiz otaqlar, çökmə, örtük, aşındırma, ionlaşdırma və qablaşdırma daxildir. Lakin irəliləyişlərin son təyinedicisi litoqrafiyadır - silikon vaflilərdə elektron sxemlərin incə çapı. Ən qabaqcıl çiplər hazırda cəmi beş nanometrlik ölçüdə çap olunur: yəni metrin milyardda beşi. (Müqayisə üçün deyək ki, insanın orta saçının eni 70.000 nanometrdir.)
Hazırda dünyada yalnız bir şirkət var ki, beş nanometrlik vafli çap etmək üçün litoqrafiya maşınları istehsal edə bilər. Hollandiyanın Eindhoven şəhərinin qeyri-adi qəsəbəsində yerləşən “Advanced Semiconductor Materials Lithography” (ASML) bəlkə də dünyada ən az tanınan yüksək texnologiyalı biznesdir. Bununla belə, o, Avropanın dördüncü ən böyük şirkəti olaraq “Shell”dən geri qalır.
Amerikanın Yarımkeçiricilər Sənayesi Assosiasiyası belə nəticəyə gəlib ki, hələlik “daha qabaqcıl texnologiya [Çinin] əlçatmazlığıdır”. Buna baxmayaraq, Çin dünya səviyyəli elmi qabiliyyətə malikdir. ASML-nin həddindən artıq ultrabənövşəyi üsullarını əvəz etməyə namizədlər arasında rentgen şüalarının, elektron şüalarının, ion şüalarının və nanoimprint litoqrafiyasının istifadəsi daxildir. Çin əvvəlcə ora çata bilərdi.
Çip müharibəsinin və digər texnoloji müharibələrin mümkün gözlənilməz nəticələrini qeyd etmək lazımdır. Qloballaşma 1980-ci illərdə Deng Siaoping-in Çin iqtisadiyyatını deregulyasiyasından sonra dünyaya böyük iqtisadi faydalar gətirdisə, de-qloballaşma, milli maraqlara və autarkiyaya yönəldilmə, çox güman ki, dünyaya daha yavaş artım və ya daha da pis təsir göstərəcək. Həm Amerika, həm də Çin, son nəticə real qlobal müharibə olmasa belə, çip müharibəsində uduzan olacaqlar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
Bu gün, 16:46
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
Bu gün, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
Dünən, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
Dünən, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
Dünən, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
Dünən, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
Dünən, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
Dünən, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
Dünən, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
17-04-2024, 10:48
İrana yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq
17-04-2024, 10:42
Fransa Azərbaycan-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasına imkan vermir
17-04-2024, 10:33
Kəşfiyyat Komitəsi Kiyevə yardımı dəstəkləməyə çağırır
17-04-2024, 09:33
Ərdoğan Putini Türkiyədə gözləyir
16-04-2024, 19:15
Siqaretin insan orqanizminə daha bir zərəri üzə çıxıb
16-04-2024, 16:27
Ukraynanın ikinci böyük şəhərini ələ keçirmək istəyirlər
16-04-2024, 13:34
Yaxın Şərq böyük müharibəyə daha yaxındır
16-04-2024, 13:25
İlham Əliyev Şirvan suvarma kanalının təməlini qoyub, tədbirdə çıxış edib - (Yenilənib)
16-04-2024, 11:57
Qarabağ Universiteti ilə bağlı daha bir qərar verilib
16-04-2024, 11:05
İsrail İrandan qisas almağa hazırlaşır
16-04-2024, 10:42
MAQATE İranın nüvə proqramından məlumatsızdır
15-04-2024, 20:08
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
15-04-2024, 18:20
Ordunun illik xərci: İran 9, İsrail 24 milyard dollar ayırıb
15-04-2024, 17:41
Britaniya Rusiyanın aktivlərini müsadirə edə bilməyəcək
15-04-2024, 12:27
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
15-04-2024, 12:07
Bayden vəziyyətə nəzarəti itirib
15-04-2024, 11:52
COP29-un keçiriləcəyi tarix bəlli olub
15-04-2024, 11:46
Yadplanetlilərin daha bir sirri açılır - Foto
15-04-2024, 11:24
Nazirlər Kabineti komitənin departamentini ləğv edib
15-04-2024, 11:08
Saxta müfəttişlər sahibkarları cərimə ilə təhdid edərək yoxlama aparıb
15-04-2024, 08:41
Yaxın Şərq dünya müharibəsi ilə üz-üzədir
14-04-2024, 00:07
İran İsrailə PUA-larla hücum edib
13-04-2024, 09:44
Tovuzun kəndi atəşə tutulub
12-04-2024, 20:16
Rusiyanın vaxtı daralır: 2025-ci ildə köhnə tanklar qalmayacaq
12-04-2024, 19:51
Ermənistan Rusiya ilə müzakirələrdən yayınır - Politoloq
12-04-2024, 19:33
İran İsrailə hücuma hazırlaşır
10-04-2024, 23:21
Paşinyan: “Qarabağ məsələsi çoxdan həll edilib”