23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
18:00 / 12-09-2025
“Slavyanka” sularından kəskin qoxu gəlir - AQTA məsələni araşdırır
17:50 / 12-09-2025
Sədr müavini: "Metroda gələcəkdə diferensial qiymət artımı ola bilər"
17:40 / 12-09-2025
Xocalının daha iki kəndinə köç olacaq
17:23 / 12-09-2025
Xırdalan–Sumqayıt–Xırdalan xətti üzrə sərnişin qatarlarının fəaliyyəti dayandırılır
17:12 / 12-09-2025
Premyer Liqada V və VI turun oyun proqramı açıqlanıb
17:01 / 12-09-2025
Donald Tramp: "Biz çox sərt hərəkət etməli olacağıq"
16:55 / 12-09-2025
Milli Süni İntellekt Mərkəzinə direktor təyin olunub
16:15 / 12-09-2025
BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək
15:54 / 12-09-2025
Azərbaycanlı girovların öldürülməsi üzrə sənədlər elan olunub
15:43 / 12-09-2025
Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib
15:33 / 12-09-2025
Qobustanda şəhidlə vida mərasimi olub
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:58 / 12-09-2025
İcra Hakimiyyətinin tenderi baş tutmayıb
14:55 / 12-09-2025
Azərbaycan III Türk Dövlətləri Universiadasının qalibi olub
14:49 / 12-09-2025
Qəbələdə şəhidlə vida mərasimi keçirilib
14:45 / 12-09-2025
Daha bir şəhidimiz Qubada torpağa tapşırılıb
14:35 / 12-09-2025
Bakıda 35 min manatlıq dələduzluq edən şəxslər saxlanılıb
14:18 / 12-09-2025
Gəncədə evdə partlayış olub, xəsarət alan var
13:34 / 12-09-2025
Deputat: "Ətin qiyməti yüksəkdir"
13:13 / 12-09-2025
Şəhidimiz Göyçayda dəfn olunub - Yenilənib
12:53 / 12-09-2025
Sabah yağış yağacaq
12:46 / 12-09-2025
Laçında söyüş söyən vəzifəli şəxslər həbs olunub
12:38 / 12-09-2025
"Avroviziya"da iştirak üçün yeni şərt qoyublar
12:30 / 12-09-2025
Xalq artistinin səhhəti barədə açıqlama yayılıb
12:05 / 12-09-2025
“Rabitəbank" keşbeki azaldıb
12:00 / 12-09-2025
Ekspert naziri debata çağırıb
11:40 / 12-09-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi keçirilir
09:10 / 09-09-2025
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
06:10 / 11-09-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
23:31 / 08-09-2025
“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir
23:10 / 08-09-2025
Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir
15:20 / 08-09-2025
Xocalı və Ağdərəyə növbəti köç olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:57 / 08-09-2025
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
11:56 / 08-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
16:29 / 08-09-2025
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir
23:20 / 08-09-2025
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
00:04 / 08-09-2025
Alim Qasımov villasını satır - Fotolar
11:09 / 08-09-2025
Ukraynanı üç hissəyə bölürlər
09:20 / 08-09-2025
Anaya hədiyyə - Akif Abbasov yazır
Türk Şurası Türk Birliyinə çevriləcək
Tarix: 12-04-2021 20:17 | Bölmə: Siyasət
“Türk Şurasından Türk Birliyinə”.
Reyting.az “Anadolu” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, professor Çengiz Tomarın yeni məqaləsi belə adlanır.
Müəllif qeyd edir ki, 31 Mart 2021-ci ildə Türkistanda keçirilməsi planlaşdırılan Türk Şurası Qeyri-rəsmi Dövlət Başçıları Sammiti epidemiyaya görə onlayn olub. Sammitin yekun bəyannaməsi və dövlət başçılarının çıxışları Türk dünyasının birliyi ilə bağlı ümidverici və stimullaşdırıcı idi. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın məclisin "ailəmizin məclisi" elan etməsi əlaqələrin səviyyəsini göstərmək baxımından çox diqqətli idi. Bu il 12 Noyabrda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə bu danışıqların konkretləşdiriləcəyi nəzərdə tutulur.
Şübhəsiz ki, bu qeyri-rəsmi sammitin ən mühüm inkişafı Nursultan Nazarbayevin 2019-cu ildə keçirilən Bakı Zirvə Toplantısında şuranın adının "Türk Təşkilatı" olması təklifinin qəbul edilməsi idi. Önümüzdəki aylarda İstanbulda keçiriləcək zirvədə Türk Şurasının adı dəyişəcək və birlik sahəsində yeni və böyük bir addım atılacaq.
Təşkilatın adının Türkdilli Ölkələrdən Türk Dövlətləri Şurası Təşkilatına və ya Birliyinə çevrilməsi böyük simvolik əhəmiyyətə malikdir. Çünki Türk dünyasının birliyinə və həmrəyliyinə maneə yaradan 250 illik bir mötərizə nəhayət bağlanır. Bunu uzun illər gözlədik. Bölgədəki ölkələrin müstəqilliyindən yalnız otuz il keçdiyini və Türk Şurası tarixinin yalnız on il olduğunu nəzərə alsaq, bunun tarixi bir uğur olduğu başa düşülür.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Bu zirvənin digər mühüm nailiyyətlərindən biri də cənab Nazarbayevin Azərbaycan və Qarabağ məsələsi ilə bağlı "Turan Dəhlizi" təklifidir. Tarixdə Asiya ilə Avropanı birləşdirən İpək Yolu layihəsi kimi bütün Türk dünyasını avtomobil yolu ilə birləşdirən Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin adı bu təkliflə ortaya çıxıb. Şübhəsiz ki, bu layihə Türk dünyasının yolla əlaqəsi qarşısındakı maneələri aradan qaldıracaq və eyni zamanda, Şərqdəki iki imperya arasında ilişib qalan Orta Asiya Türk respublikalarını rahatlaşdıracaq. Bu, türk respublikalarının Avropaya inteqrasiyası üçün də böyük əhəmiyyətə malikdir.
Təəssüf ki, türk respublikaları arasındakı ticarət həcmi hələ də arzuolunan səviyyəyə çatmayıb. Bu baxımdan Özbəkistan prezidenti Şevket Mirziyoyevin bir Türk investisiya fondu və inkişaf bankının yaradılmasının sürətləndirilməli olduğunu bildirməsi çox dəyərlidir. Əlbəttə ki, burada Türkiyə, Özbəkistan və Türkistan (Qazaxıstan) arasında turizm ilə böyük bir potensiala sahib olan bu xəttin sürətlə inteqrasiyası zərurəti bir daha ortaya çıxır. Türkistanın Türk xalqlarının mənəvi paytaxtlarından biri olaraq qəbul edilməsi, şura ölkələrinin turizm sahəsində əməkdaşlıq etməsi və xalqların turizm yoluyla bir-birlərini tanıması üçün də çox dəyərlidir.
Bu sammitin digər bir vacib tərəfi də onun Azərbaycanın Qarabağdakı qələbəsindən dərhal sonra baş tutması və Şuraya üzv olan bütün ölkələrin Azərbaycanla həmrəy olduqlarını bildirmələridir. Bu, bəlkə də beynəlxalq bir siyasi məsələdə ilk dərnəklərdən biridir və hörmətli Prezidentimizin də söylədiyi kimi, Şimali Kipr Türk Respublikası (KKTC) da bu həmrəylik üçün növbə gözləyir.
Başqa bir vacib məsələ, xüsusən də mədəni baxımdan latın əlifbasına keçid prosesidir. Sammitdə edilən çıxışlardan da anlaşıldığı kimi, bölgə ölkələrində latın əlifbasına keçid prosesi sürətlənir. Əlifba bölgəni həm də Qərb dünyasına yaxınlaşdıracaq. Əlifba birliyi, türk xalqlarının bir-birlərini anlamaları və dil birliyi baxımından təcili olaraq atılması lazım olan bir addımdır. Bu ilk addımdan sonra xalqların dil birliyi və anlayışı sürətlənəcəkdir. Çünki təhsil, mədəniyyət, kino və seriallar üçün edilən əməkdaşlıq Türk xalqlarının bir-birinin ləhcələrini anlamalarını asanlaşdıracaq. Ancaq bu şəkildə prioritet əlifba birliyi olmalıdır.
Bu sammitdə diqqəti çəkən başqa bir məqam da Şuranın Avropa ayağı olan müşahidəçi üzv Macarıstanın Baş nazir səviyyəsində iştirakı və hələ üzvü olmayan Türkmənistanın bu səviyyədə olmasıdır. Əslində prezident Ərdoğan Türkmənistanı tam hüquqlu üzv olmağa çağırıb. Bölgədəki bir çox ölkənin şuraya qoşulmaq üçün müxtəlif təmaslar qurduğunu nəzərə alsaq, Türk Şurasının on il kimi çox qısa müddətdə böyük irəliləyiş əldə etdiyini söyləmək olar.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Yazımızı həmişə olduğu kimi son sözlə bitirək: "Hərəkətdə birlik olmasa düşüncədəki birlik faydasızdır".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 12-04-2021 20:17 | Bölmə: Siyasət
“Türk Şurasından Türk Birliyinə”.
Reyting.az “Anadolu” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, professor Çengiz Tomarın yeni məqaləsi belə adlanır.
Müəllif qeyd edir ki, 31 Mart 2021-ci ildə Türkistanda keçirilməsi planlaşdırılan Türk Şurası Qeyri-rəsmi Dövlət Başçıları Sammiti epidemiyaya görə onlayn olub. Sammitin yekun bəyannaməsi və dövlət başçılarının çıxışları Türk dünyasının birliyi ilə bağlı ümidverici və stimullaşdırıcı idi. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın məclisin "ailəmizin məclisi" elan etməsi əlaqələrin səviyyəsini göstərmək baxımından çox diqqətli idi. Bu il 12 Noyabrda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə bu danışıqların konkretləşdiriləcəyi nəzərdə tutulur.
Şübhəsiz ki, bu qeyri-rəsmi sammitin ən mühüm inkişafı Nursultan Nazarbayevin 2019-cu ildə keçirilən Bakı Zirvə Toplantısında şuranın adının "Türk Təşkilatı" olması təklifinin qəbul edilməsi idi. Önümüzdəki aylarda İstanbulda keçiriləcək zirvədə Türk Şurasının adı dəyişəcək və birlik sahəsində yeni və böyük bir addım atılacaq.
Təşkilatın adının Türkdilli Ölkələrdən Türk Dövlətləri Şurası Təşkilatına və ya Birliyinə çevrilməsi böyük simvolik əhəmiyyətə malikdir. Çünki Türk dünyasının birliyinə və həmrəyliyinə maneə yaradan 250 illik bir mötərizə nəhayət bağlanır. Bunu uzun illər gözlədik. Bölgədəki ölkələrin müstəqilliyindən yalnız otuz il keçdiyini və Türk Şurası tarixinin yalnız on il olduğunu nəzərə alsaq, bunun tarixi bir uğur olduğu başa düşülür.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Bu zirvənin digər mühüm nailiyyətlərindən biri də cənab Nazarbayevin Azərbaycan və Qarabağ məsələsi ilə bağlı "Turan Dəhlizi" təklifidir. Tarixdə Asiya ilə Avropanı birləşdirən İpək Yolu layihəsi kimi bütün Türk dünyasını avtomobil yolu ilə birləşdirən Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin adı bu təkliflə ortaya çıxıb. Şübhəsiz ki, bu layihə Türk dünyasının yolla əlaqəsi qarşısındakı maneələri aradan qaldıracaq və eyni zamanda, Şərqdəki iki imperya arasında ilişib qalan Orta Asiya Türk respublikalarını rahatlaşdıracaq. Bu, türk respublikalarının Avropaya inteqrasiyası üçün də böyük əhəmiyyətə malikdir.
Təəssüf ki, türk respublikaları arasındakı ticarət həcmi hələ də arzuolunan səviyyəyə çatmayıb. Bu baxımdan Özbəkistan prezidenti Şevket Mirziyoyevin bir Türk investisiya fondu və inkişaf bankının yaradılmasının sürətləndirilməli olduğunu bildirməsi çox dəyərlidir. Əlbəttə ki, burada Türkiyə, Özbəkistan və Türkistan (Qazaxıstan) arasında turizm ilə böyük bir potensiala sahib olan bu xəttin sürətlə inteqrasiyası zərurəti bir daha ortaya çıxır. Türkistanın Türk xalqlarının mənəvi paytaxtlarından biri olaraq qəbul edilməsi, şura ölkələrinin turizm sahəsində əməkdaşlıq etməsi və xalqların turizm yoluyla bir-birlərini tanıması üçün də çox dəyərlidir.
Bu sammitin digər bir vacib tərəfi də onun Azərbaycanın Qarabağdakı qələbəsindən dərhal sonra baş tutması və Şuraya üzv olan bütün ölkələrin Azərbaycanla həmrəy olduqlarını bildirmələridir. Bu, bəlkə də beynəlxalq bir siyasi məsələdə ilk dərnəklərdən biridir və hörmətli Prezidentimizin də söylədiyi kimi, Şimali Kipr Türk Respublikası (KKTC) da bu həmrəylik üçün növbə gözləyir.
Başqa bir vacib məsələ, xüsusən də mədəni baxımdan latın əlifbasına keçid prosesidir. Sammitdə edilən çıxışlardan da anlaşıldığı kimi, bölgə ölkələrində latın əlifbasına keçid prosesi sürətlənir. Əlifba bölgəni həm də Qərb dünyasına yaxınlaşdıracaq. Əlifba birliyi, türk xalqlarının bir-birlərini anlamaları və dil birliyi baxımından təcili olaraq atılması lazım olan bir addımdır. Bu ilk addımdan sonra xalqların dil birliyi və anlayışı sürətlənəcəkdir. Çünki təhsil, mədəniyyət, kino və seriallar üçün edilən əməkdaşlıq Türk xalqlarının bir-birinin ləhcələrini anlamalarını asanlaşdıracaq. Ancaq bu şəkildə prioritet əlifba birliyi olmalıdır.
Bu sammitdə diqqəti çəkən başqa bir məqam da Şuranın Avropa ayağı olan müşahidəçi üzv Macarıstanın Baş nazir səviyyəsində iştirakı və hələ üzvü olmayan Türkmənistanın bu səviyyədə olmasıdır. Əslində prezident Ərdoğan Türkmənistanı tam hüquqlu üzv olmağa çağırıb. Bölgədəki bir çox ölkənin şuraya qoşulmaq üçün müxtəlif təmaslar qurduğunu nəzərə alsaq, Türk Şurasının on il kimi çox qısa müddətdə böyük irəliləyiş əldə etdiyini söyləmək olar.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Yazımızı həmişə olduğu kimi son sözlə bitirək: "Hərəkətdə birlik olmasa düşüncədəki birlik faydasızdır".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:43
Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib
Bu gün, 11:40
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi keçirilir
Bu gün, 08:08
Türkiyə Aİ və BMT-ni İsraili dayandırmağa çağırır
Bu gün, 00:21
Netanyahu: Fələstin dövləti olmayacaq
10-09-2025, 16:30
Milli Məclisin komitələri haqqında qanun dəyişir
10-09-2025, 14:52
Ceyhun Bayramov ABŞ rəsmisi ilə müzakirə aparıb
10-09-2025, 13:18
Elman Nəsirov ABŞ-la İşçi Qrupuna salınmamasından narazılıq edib
10-09-2025, 11:07
Konqresmen: Rusiya NATO-ya hücum edib
10-09-2025, 10:33
Polşa üzərində Rusiya dronlarının məhvində Niderland və NATO qüvvələri iştirak edib
10-09-2025, 08:33
Tokayev: İsrailin hərəkəti qəbuledilməzdir!
9-09-2025, 18:57
Ceyhun Bayramov Aİ-nin yeni nümayəndəsini qəbul edib
9-09-2025, 15:48
Məhkəmə Qabil Məmmədovla bağlı qərar verib
9-09-2025, 12:45
Əli Əhmədov: "Zəngəzur dəhlizi İlham Əliyevin adını daşımalıdır"
9-09-2025, 11:42
Ermənistan ABŞ-la “Tramp yolu”nu müzakirə edəcək
9-09-2025, 08:02
BRIKS ölkələri sanksiyalara qarşı tədbirlər görəcək
8-09-2025, 23:10
Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir
8-09-2025, 18:54
Zakir Həsənov Türkiyənin yeni hərbi attaşesini qəbul edib
8-09-2025, 17:38
Rüfət Səfərovun məhkəmə prosesi keçirilib
8-09-2025, 15:31
Lalə Şövkət: "Belə siyasətdən danışmağı rəva bilmirəm"
8-09-2025, 13:46
Kamala Harris mühafizəsiz qalıb
8-09-2025, 11:29
Saxta soyqırımla bağlı qanun dəyişir
6-09-2025, 15:29
Azərbaycanın ŞƏT-ə üzvlüyünə Rusiya da mane olub
6-09-2025, 09:52
Aleksey Overçuk “Tramp marşrutu”na müsbət yanaşır
5-09-2025, 12:34
Putin: Zelenskiyə təhlükəsizlik zəmanəti verməyə hazırıq
5-09-2025, 12:16
Milli Məclisin növbədənkənar sessiyası çağırılıb
5-09-2025, 11:05
Putin Qərb qoşunlarını vurmaqla hədələyir
5-09-2025, 10:24
Elnur Məmmədov Peru XİN başçısı ilə görüşüb - Fotolar
5-09-2025, 08:03
Tramp Pentaqonla bağlı bəyanat verəcək
4-09-2025, 16:51
Geri çağırılan səfir Leyla Abdullayevanın yoldaşı imiş
4-09-2025, 15:51
XİN Sudan hökumətinə başsağlığı verib
4-09-2025, 12:15
Tramp: Putin və Zelenski sülhə hazır deyillər
4-09-2025, 10:19
Məhkəmə deputatın şikayətini rədd edib
4-09-2025, 07:54
Putin: Kiyev sülhə gəlməsə, Rusiya vəzifəsini silahla həll edəcək
4-09-2025, 07:48
Ukrayna üçün təhlükəsizlik zəmanəti hazırlanıb
3-09-2025, 17:04
Siyasətçilər deportasiyaya görə Kanadadan kömək istəyirlər
3-09-2025, 16:53
İlham Rəhimova sanksiya tətbiq olunub
3-09-2025, 12:59
Paşinyan deputatlara Rusiya mövzusunda danışmamağı tapşırıb
3-09-2025, 12:29
Zakir Həsənov Vyetnam HDQ Komandanlığında olub
3-09-2025, 07:50
Fidan və Əl-Sani Fələstini müzakirə ediblər
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
