23:59 / 14-01-2025
ABŞ və Ermənistan strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayıb
21:37 / 14-01-2025
Plastik cərrahların efirlərdə çıxışlarına qadağa qoyulub
18:01 / 14-01-2025
Ağciyər Xəstəlikləri Mərkəzinə direktor təyin olunub
17:58 / 14-01-2025
Prezident Maldiv Hökuməti ilə sazişi təsdiqləyib
17:42 / 14-01-2025
Məktəbli qız qızdırmadan ölüb
17:27 / 14-01-2025
Şavkat Mirziyoyev: "Bakı ilə imzalanan saziş..."
17:10 / 14-01-2025
MSK sədri: "Seçkiləri 68869 nəfər müşahidə edəcək"
17:02 / 14-01-2025
“Qərb Avropa ilə müharibə başladığını etiraf etməyə qorxur” - Professor
16:59 / 14-01-2025
Lənkəranda itkin düşən balıqçıların axtarışlarına helikopter cəlb edilib - Yenilənib
16:49 / 14-01-2025
Kikboksinq Federasiyası fəaliyyətini dayandırıb
16:46 / 14-01-2025
16 yaşlı məktəbli bıçaqlanıb
16:26 / 14-01-2025
26 nəfərə qarşı dələduzluq edən "general" hakim qarşısına çıxarılıb
16:15 / 14-01-2025
Dairə seçki komissiyalarının tərkibində dəyişikliklər edilib
16:03 / 14-01-2025
Xırdalanda yarmarkadan oğurluq edən şəxs tutulub
15:55 / 14-01-2025
İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfəri başa çatıb
15:13 / 14-01-2025
Bakıda evə hücum edən şəxs saxlanılıb
15:10 / 14-01-2025
Lavrov: "Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi..."
15:02 / 14-01-2025
İki şəhər mühasirəyə alınır
14:55 / 14-01-2025
Nazir rəisi vəzifədən azad edib - Yeni təyinat
14:48 / 14-01-2025
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib
14:46 / 14-01-2025
Husilər İsrail Müdafiə Nazirliyini səsdən sürətli raketlə vurub
14:31 / 14-01-2025
Lavrov: "Rusiya-Ermənistan münasibətləri mürəkkəbdir"
14:23 / 14-01-2025
Suallar labirintində gərdiş - Azad Müzəffərli yazır
13:52 / 14-01-2025
Belarus Azərbaycana yeni səfir göndərir
13:43 / 14-01-2025
Tramp niyə Qrelandiyanı almağa can atır?
13:29 / 14-01-2025
Valideynlər Səhiyyə Nazirliyinin qarşısına toplanıb - Yeni dərmanlar ölümə səbəb olur?
13:23 / 14-01-2025
Yanğın Los-Ancelesə ən azı 250 milyard dollar ziyan vurub
13:15 / 14-01-2025
Bakının Nərimanov rayonunda əməliyyat keçirilib
13:13 / 14-01-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:54 / 10-01-2025
Samir Şərifov maliyyə naziri vəzifəsindən azad edilib - Yeni təyinat
10:24 / 10-01-2025
Dubay 1 milyon dollarından xəbərsiz şəxsi axtarır - Foto
11:27 / 10-01-2025
İrəvana təzyiq artır - Avropa İttifaqı xilasedici kəmər olacaqmı?
09:36 / 10-01-2025
AMEA prezidentinin oğlu dövlətin pulunu necə talayıb?
16:29 / 10-01-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsi başlayıb - Yenilənib
11:07 / 10-01-2025
Tramp Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv edə bilər
10:07 / 10-01-2025
Hollivud ulduzlarının evi yanıb - Foto
08:57 / 10-01-2025
Model futbolçuya böhtan atdığı üçün həbs edilib
16:41 / 10-01-2025
Ancelina Coli başqa ölkəyə köçür
10:47 / 11-01-2025
Zamanın sirri: başqa planetlərdə ilin və günün müddəti nə qədərdir?
11:30 / 10-01-2025
Müğənni: "O saat deyirlər ki, bunun nə xəstəliyi var, görəsən?”
Türk Şurası Türk Birliyinə çevriləcək
Tarix: 12-04-2021 20:17 | Bölmə: Siyasət
“Türk Şurasından Türk Birliyinə”.
Reyting.az “Anadolu” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, professor Çengiz Tomarın yeni məqaləsi belə adlanır.
Müəllif qeyd edir ki, 31 Mart 2021-ci ildə Türkistanda keçirilməsi planlaşdırılan Türk Şurası Qeyri-rəsmi Dövlət Başçıları Sammiti epidemiyaya görə onlayn olub. Sammitin yekun bəyannaməsi və dövlət başçılarının çıxışları Türk dünyasının birliyi ilə bağlı ümidverici və stimullaşdırıcı idi. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın məclisin "ailəmizin məclisi" elan etməsi əlaqələrin səviyyəsini göstərmək baxımından çox diqqətli idi. Bu il 12 Noyabrda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə bu danışıqların konkretləşdiriləcəyi nəzərdə tutulur.
Şübhəsiz ki, bu qeyri-rəsmi sammitin ən mühüm inkişafı Nursultan Nazarbayevin 2019-cu ildə keçirilən Bakı Zirvə Toplantısında şuranın adının "Türk Təşkilatı" olması təklifinin qəbul edilməsi idi. Önümüzdəki aylarda İstanbulda keçiriləcək zirvədə Türk Şurasının adı dəyişəcək və birlik sahəsində yeni və böyük bir addım atılacaq.
Təşkilatın adının Türkdilli Ölkələrdən Türk Dövlətləri Şurası Təşkilatına və ya Birliyinə çevrilməsi böyük simvolik əhəmiyyətə malikdir. Çünki Türk dünyasının birliyinə və həmrəyliyinə maneə yaradan 250 illik bir mötərizə nəhayət bağlanır. Bunu uzun illər gözlədik. Bölgədəki ölkələrin müstəqilliyindən yalnız otuz il keçdiyini və Türk Şurası tarixinin yalnız on il olduğunu nəzərə alsaq, bunun tarixi bir uğur olduğu başa düşülür.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Bu zirvənin digər mühüm nailiyyətlərindən biri də cənab Nazarbayevin Azərbaycan və Qarabağ məsələsi ilə bağlı "Turan Dəhlizi" təklifidir. Tarixdə Asiya ilə Avropanı birləşdirən İpək Yolu layihəsi kimi bütün Türk dünyasını avtomobil yolu ilə birləşdirən Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin adı bu təkliflə ortaya çıxıb. Şübhəsiz ki, bu layihə Türk dünyasının yolla əlaqəsi qarşısındakı maneələri aradan qaldıracaq və eyni zamanda, Şərqdəki iki imperya arasında ilişib qalan Orta Asiya Türk respublikalarını rahatlaşdıracaq. Bu, türk respublikalarının Avropaya inteqrasiyası üçün də böyük əhəmiyyətə malikdir.
Təəssüf ki, türk respublikaları arasındakı ticarət həcmi hələ də arzuolunan səviyyəyə çatmayıb. Bu baxımdan Özbəkistan prezidenti Şevket Mirziyoyevin bir Türk investisiya fondu və inkişaf bankının yaradılmasının sürətləndirilməli olduğunu bildirməsi çox dəyərlidir. Əlbəttə ki, burada Türkiyə, Özbəkistan və Türkistan (Qazaxıstan) arasında turizm ilə böyük bir potensiala sahib olan bu xəttin sürətlə inteqrasiyası zərurəti bir daha ortaya çıxır. Türkistanın Türk xalqlarının mənəvi paytaxtlarından biri olaraq qəbul edilməsi, şura ölkələrinin turizm sahəsində əməkdaşlıq etməsi və xalqların turizm yoluyla bir-birlərini tanıması üçün də çox dəyərlidir.
Bu sammitin digər bir vacib tərəfi də onun Azərbaycanın Qarabağdakı qələbəsindən dərhal sonra baş tutması və Şuraya üzv olan bütün ölkələrin Azərbaycanla həmrəy olduqlarını bildirmələridir. Bu, bəlkə də beynəlxalq bir siyasi məsələdə ilk dərnəklərdən biridir və hörmətli Prezidentimizin də söylədiyi kimi, Şimali Kipr Türk Respublikası (KKTC) da bu həmrəylik üçün növbə gözləyir.
Başqa bir vacib məsələ, xüsusən də mədəni baxımdan latın əlifbasına keçid prosesidir. Sammitdə edilən çıxışlardan da anlaşıldığı kimi, bölgə ölkələrində latın əlifbasına keçid prosesi sürətlənir. Əlifba bölgəni həm də Qərb dünyasına yaxınlaşdıracaq. Əlifba birliyi, türk xalqlarının bir-birlərini anlamaları və dil birliyi baxımından təcili olaraq atılması lazım olan bir addımdır. Bu ilk addımdan sonra xalqların dil birliyi və anlayışı sürətlənəcəkdir. Çünki təhsil, mədəniyyət, kino və seriallar üçün edilən əməkdaşlıq Türk xalqlarının bir-birinin ləhcələrini anlamalarını asanlaşdıracaq. Ancaq bu şəkildə prioritet əlifba birliyi olmalıdır.
Bu sammitdə diqqəti çəkən başqa bir məqam da Şuranın Avropa ayağı olan müşahidəçi üzv Macarıstanın Baş nazir səviyyəsində iştirakı və hələ üzvü olmayan Türkmənistanın bu səviyyədə olmasıdır. Əslində prezident Ərdoğan Türkmənistanı tam hüquqlu üzv olmağa çağırıb. Bölgədəki bir çox ölkənin şuraya qoşulmaq üçün müxtəlif təmaslar qurduğunu nəzərə alsaq, Türk Şurasının on il kimi çox qısa müddətdə böyük irəliləyiş əldə etdiyini söyləmək olar.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Yazımızı həmişə olduğu kimi son sözlə bitirək: "Hərəkətdə birlik olmasa düşüncədəki birlik faydasızdır".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 12-04-2021 20:17 | Bölmə: Siyasət
“Türk Şurasından Türk Birliyinə”.
Reyting.az “Anadolu” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, professor Çengiz Tomarın yeni məqaləsi belə adlanır.
Müəllif qeyd edir ki, 31 Mart 2021-ci ildə Türkistanda keçirilməsi planlaşdırılan Türk Şurası Qeyri-rəsmi Dövlət Başçıları Sammiti epidemiyaya görə onlayn olub. Sammitin yekun bəyannaməsi və dövlət başçılarının çıxışları Türk dünyasının birliyi ilə bağlı ümidverici və stimullaşdırıcı idi. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın məclisin "ailəmizin məclisi" elan etməsi əlaqələrin səviyyəsini göstərmək baxımından çox diqqətli idi. Bu il 12 Noyabrda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə bu danışıqların konkretləşdiriləcəyi nəzərdə tutulur.
Şübhəsiz ki, bu qeyri-rəsmi sammitin ən mühüm inkişafı Nursultan Nazarbayevin 2019-cu ildə keçirilən Bakı Zirvə Toplantısında şuranın adının "Türk Təşkilatı" olması təklifinin qəbul edilməsi idi. Önümüzdəki aylarda İstanbulda keçiriləcək zirvədə Türk Şurasının adı dəyişəcək və birlik sahəsində yeni və böyük bir addım atılacaq.
Təşkilatın adının Türkdilli Ölkələrdən Türk Dövlətləri Şurası Təşkilatına və ya Birliyinə çevrilməsi böyük simvolik əhəmiyyətə malikdir. Çünki Türk dünyasının birliyinə və həmrəyliyinə maneə yaradan 250 illik bir mötərizə nəhayət bağlanır. Bunu uzun illər gözlədik. Bölgədəki ölkələrin müstəqilliyindən yalnız otuz il keçdiyini və Türk Şurası tarixinin yalnız on il olduğunu nəzərə alsaq, bunun tarixi bir uğur olduğu başa düşülür.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Bu zirvənin digər mühüm nailiyyətlərindən biri də cənab Nazarbayevin Azərbaycan və Qarabağ məsələsi ilə bağlı "Turan Dəhlizi" təklifidir. Tarixdə Asiya ilə Avropanı birləşdirən İpək Yolu layihəsi kimi bütün Türk dünyasını avtomobil yolu ilə birləşdirən Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin adı bu təkliflə ortaya çıxıb. Şübhəsiz ki, bu layihə Türk dünyasının yolla əlaqəsi qarşısındakı maneələri aradan qaldıracaq və eyni zamanda, Şərqdəki iki imperya arasında ilişib qalan Orta Asiya Türk respublikalarını rahatlaşdıracaq. Bu, türk respublikalarının Avropaya inteqrasiyası üçün də böyük əhəmiyyətə malikdir.
Təəssüf ki, türk respublikaları arasındakı ticarət həcmi hələ də arzuolunan səviyyəyə çatmayıb. Bu baxımdan Özbəkistan prezidenti Şevket Mirziyoyevin bir Türk investisiya fondu və inkişaf bankının yaradılmasının sürətləndirilməli olduğunu bildirməsi çox dəyərlidir. Əlbəttə ki, burada Türkiyə, Özbəkistan və Türkistan (Qazaxıstan) arasında turizm ilə böyük bir potensiala sahib olan bu xəttin sürətlə inteqrasiyası zərurəti bir daha ortaya çıxır. Türkistanın Türk xalqlarının mənəvi paytaxtlarından biri olaraq qəbul edilməsi, şura ölkələrinin turizm sahəsində əməkdaşlıq etməsi və xalqların turizm yoluyla bir-birlərini tanıması üçün də çox dəyərlidir.
Bu sammitin digər bir vacib tərəfi də onun Azərbaycanın Qarabağdakı qələbəsindən dərhal sonra baş tutması və Şuraya üzv olan bütün ölkələrin Azərbaycanla həmrəy olduqlarını bildirmələridir. Bu, bəlkə də beynəlxalq bir siyasi məsələdə ilk dərnəklərdən biridir və hörmətli Prezidentimizin də söylədiyi kimi, Şimali Kipr Türk Respublikası (KKTC) da bu həmrəylik üçün növbə gözləyir.
Başqa bir vacib məsələ, xüsusən də mədəni baxımdan latın əlifbasına keçid prosesidir. Sammitdə edilən çıxışlardan da anlaşıldığı kimi, bölgə ölkələrində latın əlifbasına keçid prosesi sürətlənir. Əlifba bölgəni həm də Qərb dünyasına yaxınlaşdıracaq. Əlifba birliyi, türk xalqlarının bir-birlərini anlamaları və dil birliyi baxımından təcili olaraq atılması lazım olan bir addımdır. Bu ilk addımdan sonra xalqların dil birliyi və anlayışı sürətlənəcəkdir. Çünki təhsil, mədəniyyət, kino və seriallar üçün edilən əməkdaşlıq Türk xalqlarının bir-birinin ləhcələrini anlamalarını asanlaşdıracaq. Ancaq bu şəkildə prioritet əlifba birliyi olmalıdır.
Bu sammitdə diqqəti çəkən başqa bir məqam da Şuranın Avropa ayağı olan müşahidəçi üzv Macarıstanın Baş nazir səviyyəsində iştirakı və hələ üzvü olmayan Türkmənistanın bu səviyyədə olmasıdır. Əslində prezident Ərdoğan Türkmənistanı tam hüquqlu üzv olmağa çağırıb. Bölgədəki bir çox ölkənin şuraya qoşulmaq üçün müxtəlif təmaslar qurduğunu nəzərə alsaq, Türk Şurasının on il kimi çox qısa müddətdə böyük irəliləyiş əldə etdiyini söyləmək olar.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Yazımızı həmişə olduğu kimi son sözlə bitirək: "Hərəkətdə birlik olmasa düşüncədəki birlik faydasızdır".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:10
MSK sədri: "Seçkiləri 68869 nəfər müşahidə edəcək"
Bu gün, 14:48
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib
Bu gün, 14:31
Lavrov: "Rusiya-Ermənistan münasibətləri mürəkkəbdir"
Bu gün, 13:52
Belarus Azərbaycana yeni səfir göndərir
Bu gün, 10:20
Bayden: “Rusiya döyüş meydanında uduzub”
Dünən, 07:46
Trampın Çini cilovlamaq cəhdləri baş tutmayacaq
11-01-2025, 11:34
Bələdiyyə seçkisi: 16128 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
10-01-2025, 15:21
İcra başçısının qalmaqallı sabiq müavini seçki mübarizəsindən çəkilib
10-01-2025, 13:59
XİN: "Los Ancelesdəki Baş Konsulluq..."
10-01-2025, 13:07
Əhəd Abıyev: "Hazırda elə trenajordayam"
10-01-2025, 08:44
Moskva-İrəvan münasibətləri tarıma çəkilib
9-01-2025, 22:53
Ermənistanda aclıq başlaya bilər
9-01-2025, 17:02
XİN sözçüsü: "Ermənistan sülhdə maraqlıdırsa..."
9-01-2025, 14:26
BMT Azərbaycan Prezidentinin müraciətini rəsmi sənəd kimi yayıb
9-01-2025, 09:10
Zelenski: “Rusiyanı sülhə “məcbur etmək” lazımdır”
8-01-2025, 17:15
İranyönlü silahlılar Suriyanı tərk edib
8-01-2025, 16:31
MSK sədri: "16148 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb"
8-01-2025, 16:00
Bələdiyyə seçkiləri:YAP-ın məşvərətçi səs hüquqlu üzvü təsdiqlənib
8-01-2025, 12:00
Adəm Məmmədov: "Əmimin həbsi barədə açıqlama vermək istəmirəm”
8-01-2025, 10:21
Bələdiyyə seçkiləri: “exit-poll”a sənəd qəbulu müddəti başa çatır
8-01-2025, 08:38
Fələstin BMT Təhlükəsizlik Şurasını ayağa qaldıracaq
8-01-2025, 08:26
ABŞ Qəzzada atəşi niyə dayandırmır?
7-01-2025, 22:37
İranda 901 nəfəri edam ediblər
7-01-2025, 16:21
Lalə Şövkətin oğlu: "Əgər Əvəz bəy partiya istəyirsə..."
7-01-2025, 14:23
Milli Məclisin iclasları gələn həftədən başlayır
6-01-2025, 19:57
Makron: Mask seçkilərə kobud müdaxilələr edir
6-01-2025, 18:44
XİN sözçüsü: "Makronun təxribat dolu açıqlamaları qəbuledilməzdir”
6-01-2025, 18:24
İcra başçısının məktəblini döyən sabiq müavini seçkiyə qatılıb
6-01-2025, 17:10
Yeni hökumət ərəb coğrafiyasında danışıqlar aparır
6-01-2025, 16:26
YAP bələdiyyə seçkilərində ödənişsiz təşviqat hüququndan imtina edib
6-01-2025, 16:17
Bələdiyyə seçkiləri: 16174 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
5-01-2025, 21:52
Polşa XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib
1-01-2025, 23:33
Lalə Şövkətin partiyası fəaliyyətini bərpa edib
1-01-2025, 18:43
İlon Mask Zelenskini "soyğunçuluq üzrə çempion" adlandırıb
29-12-2024, 22:23
Azərbaycan XİN başçısının müavini Suriyaya səfər edib - Foto
29-12-2024, 16:29
Milyarder ifrat sağçıları hakimiyyətə gətirməyə çalışır
29-12-2024, 13:11
Milli Məclisin payız sessiyası başa çatıb
29-12-2024, 08:59
Bu gün Gürcüstanın 6-cı prezidenti and içəcək
28-12-2024, 17:12
XİN: "Ermənistanla sülh prosesinin irəlilədilməsi..."
28-12-2024, 14:49
Rusiya vətəndaşlarının Azərbaycanda müvəqqəti qalma müddəti dəyişəcək
28-12-2024, 11:56
Prokuror Bəxtiyar Hacıyevin 11 il azadlıqdan məhrum edilməsini istəyib
27-12-2024, 23:37
Ceyhun Bayramovla Hakan Fidan arasında telefon danışığı olub
27-12-2024, 14:56
Almanlar növbədənkənar seçkilərə gedir - Qərar
27-12-2024, 10:33
Putin: Ukraynaya qarşı daha güclü silahlardan istifadə edəcəyik
26-12-2024, 15:42
Paşinyan eks-prezidentlərlə “şou” təşkil edib - Deputat
26-12-2024, 14:43
Azərbaycan və Gürcüstan XİN başçıları telefonla danışıb
26-12-2024, 12:11
Özbəkistan XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
