18:03 / 15-07-2025
Azərbaycan "OPEC+" kvotasından gündəlik 87 min barel geri qalıb
17:57 / 15-07-2025
Ruben Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmə keçirilib - (Yenilənib)
17:48 / 15-07-2025
Keçmiş futbolçu AFFA-da şöbə rəisi təyin olunub
17:37 / 15-07-2025
Əraqçi: 120-dən çox ölkə İrana hücumları pisləyib
17:35 / 15-07-2025
Bakda Avropa Kuboku keçiriləcək
17:10 / 15-07-2025
Dağlıq ərazidə güclü yanğın başlayıb
16:53 / 15-07-2025
Ukraynanın baş naziri istefa verib
16:33 / 15-07-2025
Avropanı genişmiqyaslı müharibəyə hazırlaşmağa çağırırlar
16:19 / 15-07-2025
"Neftçi” Venesuela millisinin yarımmüdafiəçisi ilə anlaşıb
16:18 / 15-07-2025
İki dövlət qurumu Şamaxıda birgə konfrans keçirir - Foto
15:44 / 15-07-2025
UEFA Azərbaycanın 9 klubuna pul köçürüb
15:25 / 15-07-2025
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
15:13 / 15-07-2025
Şəxsi məlumatları xarici kiberbunkerlərə ötürən dələduz haker saxlanılıb
14:49 / 15-07-2025
Kamran Əliyev daha iki prokurorla bağlı əmr imzalayıb
14:21 / 15-07-2025
Cəlilabadda meşəlik ərazidə yanğın başlayıb
14:20 / 15-07-2025
Avropa Rusiyanın 245 milyard dollarını Ukrayna üçün xərcləmək istəyir
14:16 / 15-07-2025
Afaq Bəşirqızı: "Xalq artisti adını sənə bibin, dayın, əmin verdirə bilər, amma..."
13:52 / 15-07-2025
Kamran Əliyevi iki prokuror təyin edib
13:47 / 15-07-2025
Rusiyanın NATO-ya hücum planı var
13:46 / 15-07-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:34 / 15-07-2025
Medvedev: Avropa məyus olsa da, Rusiyanın vecinə deyil
13:28 / 15-07-2025
Azərbaycanla Səudiyyə Ərəbistanı arasında bir sıra sənədlər təsdiqlənib
13:18 / 15-07-2025
Bolqarıstan Avrozonaya qəbul olunub
13:04 / 15-07-2025
İsrail ordusu xüsusi təyinatlıların düşərgələrinə hücum edib
12:41 / 15-07-2025
Musiqi, incəsənət məktəb və mərkəzlərinə qəbulun nəticələri elan olunub
12:35 / 15-07-2025
Bakıda şəhidin adını daşıyan küçənin sakinləri imdad diləyir - Fotolar
12:29 / 15-07-2025
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq
12:17 / 15-07-2025
Suriya hökuməti hərbi əməliyyatlara başlayır
12:10 / 15-07-2025
Əliyev Ərdoğana məktub göndərib
00:11 / 11-07-2025
Ərdoğan kürd məsələsində ən riskli addımını atır
14:26 / 14-07-2025
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
13:38 / 11-07-2025
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
12:27 / 12-07-2025
Rusiya qonşu ölkələrdə gərginlik yaratmağa çalışır
14:09 / 11-07-2025
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
13:51 / 11-07-2025
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
12:34 / 11-07-2025
Əliyev və Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü yeni mərhələnin başlanğıcıdır
15:19 / 12-07-2025
Suriya prezidenti Azərbaycana gəlib - (Yenilənib) - Fotolar
22:28 / 10-07-2025
Avropa Liqası: "Sabah" məğlub olub
06:13 / 13-07-2025
Qum və toz fırtınaları hər il 7 milyon insanın ölümünə səbəb olur
08:34 / 11-07-2025
Bitkoinin qiyməti ən yüksək həddə çatıb
14:30 / 14-07-2025
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Türk Şurası Türk Birliyinə çevriləcək
Tarix: 12-04-2021 20:17 | Bölmə: Siyasət
“Türk Şurasından Türk Birliyinə”.
Reyting.az “Anadolu” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, professor Çengiz Tomarın yeni məqaləsi belə adlanır.
Müəllif qeyd edir ki, 31 Mart 2021-ci ildə Türkistanda keçirilməsi planlaşdırılan Türk Şurası Qeyri-rəsmi Dövlət Başçıları Sammiti epidemiyaya görə onlayn olub. Sammitin yekun bəyannaməsi və dövlət başçılarının çıxışları Türk dünyasının birliyi ilə bağlı ümidverici və stimullaşdırıcı idi. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın məclisin "ailəmizin məclisi" elan etməsi əlaqələrin səviyyəsini göstərmək baxımından çox diqqətli idi. Bu il 12 Noyabrda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə bu danışıqların konkretləşdiriləcəyi nəzərdə tutulur.
Şübhəsiz ki, bu qeyri-rəsmi sammitin ən mühüm inkişafı Nursultan Nazarbayevin 2019-cu ildə keçirilən Bakı Zirvə Toplantısında şuranın adının "Türk Təşkilatı" olması təklifinin qəbul edilməsi idi. Önümüzdəki aylarda İstanbulda keçiriləcək zirvədə Türk Şurasının adı dəyişəcək və birlik sahəsində yeni və böyük bir addım atılacaq.
Təşkilatın adının Türkdilli Ölkələrdən Türk Dövlətləri Şurası Təşkilatına və ya Birliyinə çevrilməsi böyük simvolik əhəmiyyətə malikdir. Çünki Türk dünyasının birliyinə və həmrəyliyinə maneə yaradan 250 illik bir mötərizə nəhayət bağlanır. Bunu uzun illər gözlədik. Bölgədəki ölkələrin müstəqilliyindən yalnız otuz il keçdiyini və Türk Şurası tarixinin yalnız on il olduğunu nəzərə alsaq, bunun tarixi bir uğur olduğu başa düşülür.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Bu zirvənin digər mühüm nailiyyətlərindən biri də cənab Nazarbayevin Azərbaycan və Qarabağ məsələsi ilə bağlı "Turan Dəhlizi" təklifidir. Tarixdə Asiya ilə Avropanı birləşdirən İpək Yolu layihəsi kimi bütün Türk dünyasını avtomobil yolu ilə birləşdirən Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin adı bu təkliflə ortaya çıxıb. Şübhəsiz ki, bu layihə Türk dünyasının yolla əlaqəsi qarşısındakı maneələri aradan qaldıracaq və eyni zamanda, Şərqdəki iki imperya arasında ilişib qalan Orta Asiya Türk respublikalarını rahatlaşdıracaq. Bu, türk respublikalarının Avropaya inteqrasiyası üçün də böyük əhəmiyyətə malikdir.
Təəssüf ki, türk respublikaları arasındakı ticarət həcmi hələ də arzuolunan səviyyəyə çatmayıb. Bu baxımdan Özbəkistan prezidenti Şevket Mirziyoyevin bir Türk investisiya fondu və inkişaf bankının yaradılmasının sürətləndirilməli olduğunu bildirməsi çox dəyərlidir. Əlbəttə ki, burada Türkiyə, Özbəkistan və Türkistan (Qazaxıstan) arasında turizm ilə böyük bir potensiala sahib olan bu xəttin sürətlə inteqrasiyası zərurəti bir daha ortaya çıxır. Türkistanın Türk xalqlarının mənəvi paytaxtlarından biri olaraq qəbul edilməsi, şura ölkələrinin turizm sahəsində əməkdaşlıq etməsi və xalqların turizm yoluyla bir-birlərini tanıması üçün də çox dəyərlidir.
Bu sammitin digər bir vacib tərəfi də onun Azərbaycanın Qarabağdakı qələbəsindən dərhal sonra baş tutması və Şuraya üzv olan bütün ölkələrin Azərbaycanla həmrəy olduqlarını bildirmələridir. Bu, bəlkə də beynəlxalq bir siyasi məsələdə ilk dərnəklərdən biridir və hörmətli Prezidentimizin də söylədiyi kimi, Şimali Kipr Türk Respublikası (KKTC) da bu həmrəylik üçün növbə gözləyir.
Başqa bir vacib məsələ, xüsusən də mədəni baxımdan latın əlifbasına keçid prosesidir. Sammitdə edilən çıxışlardan da anlaşıldığı kimi, bölgə ölkələrində latın əlifbasına keçid prosesi sürətlənir. Əlifba bölgəni həm də Qərb dünyasına yaxınlaşdıracaq. Əlifba birliyi, türk xalqlarının bir-birlərini anlamaları və dil birliyi baxımından təcili olaraq atılması lazım olan bir addımdır. Bu ilk addımdan sonra xalqların dil birliyi və anlayışı sürətlənəcəkdir. Çünki təhsil, mədəniyyət, kino və seriallar üçün edilən əməkdaşlıq Türk xalqlarının bir-birinin ləhcələrini anlamalarını asanlaşdıracaq. Ancaq bu şəkildə prioritet əlifba birliyi olmalıdır.
Bu sammitdə diqqəti çəkən başqa bir məqam da Şuranın Avropa ayağı olan müşahidəçi üzv Macarıstanın Baş nazir səviyyəsində iştirakı və hələ üzvü olmayan Türkmənistanın bu səviyyədə olmasıdır. Əslində prezident Ərdoğan Türkmənistanı tam hüquqlu üzv olmağa çağırıb. Bölgədəki bir çox ölkənin şuraya qoşulmaq üçün müxtəlif təmaslar qurduğunu nəzərə alsaq, Türk Şurasının on il kimi çox qısa müddətdə böyük irəliləyiş əldə etdiyini söyləmək olar.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Yazımızı həmişə olduğu kimi son sözlə bitirək: "Hərəkətdə birlik olmasa düşüncədəki birlik faydasızdır".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 12-04-2021 20:17 | Bölmə: Siyasət
“Türk Şurasından Türk Birliyinə”.
Reyting.az “Anadolu” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, professor Çengiz Tomarın yeni məqaləsi belə adlanır.
Müəllif qeyd edir ki, 31 Mart 2021-ci ildə Türkistanda keçirilməsi planlaşdırılan Türk Şurası Qeyri-rəsmi Dövlət Başçıları Sammiti epidemiyaya görə onlayn olub. Sammitin yekun bəyannaməsi və dövlət başçılarının çıxışları Türk dünyasının birliyi ilə bağlı ümidverici və stimullaşdırıcı idi. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın məclisin "ailəmizin məclisi" elan etməsi əlaqələrin səviyyəsini göstərmək baxımından çox diqqətli idi. Bu il 12 Noyabrda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə bu danışıqların konkretləşdiriləcəyi nəzərdə tutulur.
Şübhəsiz ki, bu qeyri-rəsmi sammitin ən mühüm inkişafı Nursultan Nazarbayevin 2019-cu ildə keçirilən Bakı Zirvə Toplantısında şuranın adının "Türk Təşkilatı" olması təklifinin qəbul edilməsi idi. Önümüzdəki aylarda İstanbulda keçiriləcək zirvədə Türk Şurasının adı dəyişəcək və birlik sahəsində yeni və böyük bir addım atılacaq.
Təşkilatın adının Türkdilli Ölkələrdən Türk Dövlətləri Şurası Təşkilatına və ya Birliyinə çevrilməsi böyük simvolik əhəmiyyətə malikdir. Çünki Türk dünyasının birliyinə və həmrəyliyinə maneə yaradan 250 illik bir mötərizə nəhayət bağlanır. Bunu uzun illər gözlədik. Bölgədəki ölkələrin müstəqilliyindən yalnız otuz il keçdiyini və Türk Şurası tarixinin yalnız on il olduğunu nəzərə alsaq, bunun tarixi bir uğur olduğu başa düşülür.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Bu zirvənin digər mühüm nailiyyətlərindən biri də cənab Nazarbayevin Azərbaycan və Qarabağ məsələsi ilə bağlı "Turan Dəhlizi" təklifidir. Tarixdə Asiya ilə Avropanı birləşdirən İpək Yolu layihəsi kimi bütün Türk dünyasını avtomobil yolu ilə birləşdirən Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin adı bu təkliflə ortaya çıxıb. Şübhəsiz ki, bu layihə Türk dünyasının yolla əlaqəsi qarşısındakı maneələri aradan qaldıracaq və eyni zamanda, Şərqdəki iki imperya arasında ilişib qalan Orta Asiya Türk respublikalarını rahatlaşdıracaq. Bu, türk respublikalarının Avropaya inteqrasiyası üçün də böyük əhəmiyyətə malikdir.
Təəssüf ki, türk respublikaları arasındakı ticarət həcmi hələ də arzuolunan səviyyəyə çatmayıb. Bu baxımdan Özbəkistan prezidenti Şevket Mirziyoyevin bir Türk investisiya fondu və inkişaf bankının yaradılmasının sürətləndirilməli olduğunu bildirməsi çox dəyərlidir. Əlbəttə ki, burada Türkiyə, Özbəkistan və Türkistan (Qazaxıstan) arasında turizm ilə böyük bir potensiala sahib olan bu xəttin sürətlə inteqrasiyası zərurəti bir daha ortaya çıxır. Türkistanın Türk xalqlarının mənəvi paytaxtlarından biri olaraq qəbul edilməsi, şura ölkələrinin turizm sahəsində əməkdaşlıq etməsi və xalqların turizm yoluyla bir-birlərini tanıması üçün də çox dəyərlidir.
Bu sammitin digər bir vacib tərəfi də onun Azərbaycanın Qarabağdakı qələbəsindən dərhal sonra baş tutması və Şuraya üzv olan bütün ölkələrin Azərbaycanla həmrəy olduqlarını bildirmələridir. Bu, bəlkə də beynəlxalq bir siyasi məsələdə ilk dərnəklərdən biridir və hörmətli Prezidentimizin də söylədiyi kimi, Şimali Kipr Türk Respublikası (KKTC) da bu həmrəylik üçün növbə gözləyir.
Başqa bir vacib məsələ, xüsusən də mədəni baxımdan latın əlifbasına keçid prosesidir. Sammitdə edilən çıxışlardan da anlaşıldığı kimi, bölgə ölkələrində latın əlifbasına keçid prosesi sürətlənir. Əlifba bölgəni həm də Qərb dünyasına yaxınlaşdıracaq. Əlifba birliyi, türk xalqlarının bir-birlərini anlamaları və dil birliyi baxımından təcili olaraq atılması lazım olan bir addımdır. Bu ilk addımdan sonra xalqların dil birliyi və anlayışı sürətlənəcəkdir. Çünki təhsil, mədəniyyət, kino və seriallar üçün edilən əməkdaşlıq Türk xalqlarının bir-birinin ləhcələrini anlamalarını asanlaşdıracaq. Ancaq bu şəkildə prioritet əlifba birliyi olmalıdır.
Bu sammitdə diqqəti çəkən başqa bir məqam da Şuranın Avropa ayağı olan müşahidəçi üzv Macarıstanın Baş nazir səviyyəsində iştirakı və hələ üzvü olmayan Türkmənistanın bu səviyyədə olmasıdır. Əslində prezident Ərdoğan Türkmənistanı tam hüquqlu üzv olmağa çağırıb. Bölgədəki bir çox ölkənin şuraya qoşulmaq üçün müxtəlif təmaslar qurduğunu nəzərə alsaq, Türk Şurasının on il kimi çox qısa müddətdə böyük irəliləyiş əldə etdiyini söyləmək olar.
İnkişaflar belə davam edərsə, 2030-2040 vizionunda iqtisadiyyat və ümumi bazar sahəsindəki əməkdaşlıq kimi məsələlər ön plana çıxa bilər. Bu strategiya və viziona dair qərarlar ilin sonunda İstanbulda keçiriləcək rəsmi zirvədə veriləcək.
Yazımızı həmişə olduğu kimi son sözlə bitirək: "Hərəkətdə birlik olmasa düşüncədəki birlik faydasızdır".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:29
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq
Bu gün, 07:42
Rusiya ABŞ şirkətini müsadirə edib
Dünən, 10:24
Deputat: "Bu, yalnız mənim şəxsimlə bağlı deyil"
Dünən, 07:55
Makron: Rusiya bizim üçün əbədi təhlükədir
Dünən, 07:50
Zelenski Nazirlər Kabinetini yeniləyir
13-07-2025, 16:36
Suriya və İsrail rəsmiləri Bakıda görüşüblər
13-07-2025, 10:08
MEDİA: "Nazirlərin adından yayılan xəbərlər “deep fake”dir"
11-07-2025, 21:16
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - Yenilənib
11-07-2025, 16:32
Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini mıəhkəmədə dindiriləcək
11-07-2025, 12:55
Putin uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır
11-07-2025, 08:16
Ryabkov: BRİCS anti-Amerika birliyi deyil
10-07-2025, 23:33
Temmi Bryus: "ABŞ Azərbaycan və Ermənistanın sülh istəyini dəstəkləyir"
10-07-2025, 12:36
Rusiya ordusuna yeni bombardmançılar veriblər
10-07-2025, 11:38
Azərbaycan məktəblərində rus bölmələrinin bağlanması gündəmdə deyil
10-07-2025, 08:35
NATO ilə Rusiya arasında münaqişə riski artır
9-07-2025, 13:20
XİN: "İranın Ermənistandakı səfirinin iddiaları qəbuledilməzdir"
9-07-2025, 13:01
Mərkəz rəhbəri barədə daha bir qərar qəbul edilib
9-07-2025, 12:31
Məhkəmə Bəşir Süleymanlı barədə qərar verib
9-07-2025, 11:23
ABŞ səfirliyi Azərbaycan diplomatlarını təbrik edib
9-07-2025, 09:45
Daha 28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edilib
9-07-2025, 08:33
Tramp: Putindən çoxlu cəfəngiyyat eşidirəm
9-07-2025, 08:27
Lavrov: Fransa və Almaniya liderləri ağıllarını itirib
8-07-2025, 22:41
Ceyhun Bayramov Pakistan XİN başçısı ilə telefonla danışıb
8-07-2025, 17:38
Fazil Mustafaya sui-qəsd işi: təqsirləndirilən şəxslərlə bağlı növbəti qərar verilib
8-07-2025, 14:22
Ermənistanda siyasi gərginlik səngimir
8-07-2025, 13:25
Zahid Oruc: İndi İrəvanın taleyi Bakıda həll olunur
8-07-2025, 12:53
DTX daha bir əməliyyat keçirib
8-07-2025, 09:10
Avropa Rusiyaya qarşı daha sərt tədbirlər görəcək
8-07-2025, 08:55
Polşada Avropanın ən güclü ordusu yarana bilər
7-07-2025, 17:03
Pezeşkian: İsrail mənə sui-qəsdə cəhd etdi, amma...
7-07-2025, 17:03
Rusiyanın fövqəladə hallar naziri Bakıya gəlib
7-07-2025, 16:37
Peskovdan Azərbaycan-Rusiya münasibətləri haqda - Açıqlama
7-07-2025, 12:55
Paşinyan kilsə rəhbərini çevrilişə dəstək verməkdə ittiham edir
7-07-2025, 10:43
İmaməddin Əlimanovun işi üzrə proses başlayıb
7-07-2025, 08:20
Tramp Putinlə danışıqdan məyus olub
6-07-2025, 09:47
Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh sazişinə mane olan səbəblər açıqlanıb - Foto
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
