10:03 / 18-05-2025
Polşada prezident seçkisi keçirilir
08:36 / 18-05-2025
“Avroviziya-2025” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
19:28 / 17-05-2025
İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir
19:28 / 17-05-2025
General vəzifədən çıxarılıb
18:30 / 17-05-2025
Gəncədə 18 yaşlı gənc bıçaqlanıb
15:54 / 17-05-2025
Ədalət Partiyasına yeni sədr seçiblər - Yenilənib
13:59 / 17-05-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
13:15 / 17-05-2025
Dövlət qulluqçularının reyestri aparılacaq - Fərman
13:00 / 17-05-2025
İlham Əliyev Tokayevə zəng edib
12:52 / 17-05-2025
Prokurorluq və DİN məktəblinin ölümü ilə bağlı birgə məlumat yayıb
12:06 / 17-05-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
09:35 / 17-05-2025
Kim Çen In orduya "müharibəyə hazır ol" tapşırığı verib
09:32 / 17-05-2025
Səfir Trampa görə istefa verib
09:18 / 17-05-2025
Gəncə Dövlət Filarmoniyasına direktor təyin olunub
00:07 / 17-05-2025
İlham Əliyev Azərbaycana dönüb
21:39 / 16-05-2025
Sumqayıtda daha bir nəfər dəm qazından ölüb
21:31 / 16-05-2025
Ermənistan ordusunun cinayətləri ilə bağlı hesabat məhkəmədə nümayiş olunub - Yenilənib
19:47 / 16-05-2025
Bu generallar üçün yaş məhdudiyyəti ləğv edilir
19:17 / 16-05-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsində mülki iddia qaldırılıb
18:31 / 16-05-2025
Gizlədilmiş üç vaqon qızılın yerini müəyyən ediblər - Foto
18:20 / 16-05-2025
MDB-nin təhlükəsizlik orqanlarının növbəti iclası keçirilib - Fotolar
17:38 / 16-05-2025
Bu gün Əfv Komissiyası 100-dən çox müraciətə baxıb - (Yenilənib)
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
16:02 / 16-05-2025
İlham Əliyev Albaniyada Zirvə toplantısında - Yenilənib - Foto
15:57 / 16-05-2025
Qurani-Kərimi yandıran siyasətçini deportasiya ediblər
15:02 / 16-05-2025
15 gün sovetlərsiz yaşayan Lənkəran...
14:52 / 16-05-2025
Makron Azərbaycan prezidenti ilə görüşüb
14:28 / 16-05-2025
Prezident Jelka Tsviyanoviç ilə görüşüb
14:21 / 16-05-2025
İlham Əliyev Avropa İttifaqı rəhbərləri ilə görüşüb - Fotolar
13:04 / 13-05-2025

18:10 / 13-05-2025

17:13 / 13-05-2025

08:33 / 14-05-2025

23:22 / 14-05-2025

21:28 / 13-05-2025

10:14 / 15-05-2025

10:51 / 13-05-2025

11:28 / 13-05-2025

15:22 / 15-05-2025

14:17 / 13-05-2025

Türkdilli xalqların birliyi dünyanın yeni nizamı sayıla bilər - Siyasi şərhçi
Tarix: 20-04-2021 10:40 | Bölmə: Siyasət

“Müasir texnologiyaların inkişafı dunya xalqlarının inteqrasiyasını sürətləndirir və bu xalqların içərisində türkdilli xalqların özünəməxsus yeri görünməkdədir”.
Bunu Reyting.az-a türkdilli xalqların birliyinin vacibliyindən danışan Strateji Planlaşdırma və Araşdırmalar İnstitutunun rəhbəri Azad Məsiyev deyib.
Azad Məsiyev xatırladıb ki, dünyanın müxtəlif bölgələrində təxminən 300 milyona yaxın türk soyundan olan insan yaşayır: “Müstəqil dövlət quruluşuna malik olan, BMT tərəfindən tanınan 6 türkdilli dövlət var. Bunlar Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistandır. 34-dən artıq dövlət qurumuna malik olmayan, muxtəlif dövlətlərin ərazisində kompakt yaşayan türk soyundan olan xalqlar var: Ahıska türkləri, Sarı uyğurlar, Urum-Qıpçaqlar, Altaylılar, Xorasan, Balkarlar, Başqırdlar, Çulumlar, Çuvaşlar, Krım tatarları, Dolqanlar, Qaqauzlar, Qaraçaylılar, Qəraimlər, Qaraqalpaqlar, Xakaslar, Krımçaqlar, Qumuqlar, Noqaylar, Qaşqaylar, Salar Tatarlar, Naqaybaklar, Sibir Tatarları, Türkmənlər, Kipr türkləri, Qərbi Frakiya türkləri, Tuvinlər, Uyğurlar, Çelqanlar, Kumandılar, Telengitlər, Teleutlar, Güney Azərbaycan türkləri və s.”.

A. Məsiyev
İnstitut rəhbəri əlavə edib ki, Böyük Türk dövləti (Osmanlı) keçmişdə güc və ədalət üzərində bərqərar olunub: “Türk xalqı tarixən haqlının haqqını verib, haqsıza həddini göstərib, tarix boyu bu prinsip üzərində siyasət yeridib və böyük Osmanlı dövlətini yaradıb. Amma yaşadığımız bugünkü dünyamızda ədalət prinsipləri pozulub. İndi güclü zəifi məhv etməyə çalışır. Dünyada yaranmış mövcud siyasi şərait diqtə edir ki, türk xalqının prinsipləri yenidən işə düşsün. Yəni haqlının haqqını vermək, haqsıza həddini göstərməyin zamanı çatıb. Məhz bu prinsiplərin bərqərar olması üçün, türkdilli xalqların birliyinin təmsil olunduğu yeni siyasi-iqtisadi güc mərkəzinin yaradılmasına ehtiyac var. Bu birliyin təməl pirinsipi Turançılıq ideologiyasının əsasları üzərində formalaşmalıdır və Turan İttifaqı formatında inkişafına nail olmağın zamanıdır”.
A. Məsiyev bildirib ki, Turançılıq ideyası türkdilli xalqlar arasında bəşəri dəyərlərini özündə əks etdirir və xalqların mədəni, mənəvi-əxlaqi dəyərlər çərçivəsində inteqrasiyasına nail olunmalıdır: “Turan İttifaqının siyasi birliyi türkdilli xalqların mənəvi inteqrasiyasi ilə paralel, iqtisadi inteqrasiyasında vacib amillərdəndir.
Bildiyiniz kimi, türkdilli respublikalar və xalqlar coğrafi baxımdan əsasən Rusiyanın siyasi nüfuz dairəsindədir. İlk baxışda Turan İttifaqı Rusiya tərəfindən qısqanclıq yaratmamaq üçün Türkiyə-Rusiya münasibətləri daha da möhkəmlənməlidir. Siyasi əlaqələrin daha da inkişafı vacib amillərdəndir ki, bu da indiki zamanda həyata keçirilir. Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin daha da inkişafı üçün türkdilli dövlətlərin dəstəyi xüsusi əhəmiyyət daşıyır”.
Siyasi şərhçinin fikrincə, Rusiya, Qazaxıstan və Belarusun təşəbbüsü və təsisçiliyi ilə yaradılan Avrasiya İqtisadi Birliyi fəaliyyətdədir, Rusiya bu iqtisadi birliyin genişlənməsində maraqlıdır:
“Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması türkdilli dövlətlərin iqtisadi əməkdaşlığının genişlənməsinə gətirib çıxara bilər ki, bunun da nəticəsi elə Turan İttifaqının iqtisadi inteqrasiyası deməkdir. Bir sözlə, Turan İttifaqının siyasi birliyi Avrasiya İqtisadi Birliyindən keçir. Türkiyə və Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması Qarabağ probleminin həllinə bağlı olan məsələlərdən biri idi, AİB-nin əsasnaməsinə görə, birliyə daxil olan dövlətlərin sərhədləri bir-birinin üzünə açıqdır. Bu baxımdan Qarabağ probleminin həlli vacib məsələ idi. 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış məlum sənəd faktiki Qarabağ problemin həlli deməkdir. İmzalanmış sənədin müddəalarından biri də Zəngəzur dəhlizinin açılmasıdır ki, bunu da Turan İttifaqının iqtisadi-siyasi yolu saymaq olar.
Türkiyə dövləti türkdilli xalqların birliyinin yaranmasında (Turan İttifaqının) məsuliyyət daşımalıdır. Necə deyərlər, bir növ siyasi lokomativ rolunu oynamalıdır. Dünya siyasətində Türkiyə bir dövlət olaraq türkdilli respublikaların mənafelərinin qoruması məsuliyyətini üzərinə götürməli, türkdilli dövlətlər isə bu məsələdə Türkiyə dövlətinə dəstəyini əsirgəməməlidir.
Dünyada yeni güc mərkəzinin yaranması Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin dünya siyasətində oynadığı roldan asılıdır. Bu gün belə bir birliyə tarixi şərait yaranıb. Türkiyə və digər türkdilli respublikalar Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olmaqla yeni güc mərkəzinin iqtisadi dayağını möhkəmləndirə bilərlər. İqtisadiyyat siyasəti, siyasət isə iqtisadiyyatı balanslaşdırdığına görə, bu, dünyanın siyasi güc mərkəzinin yaranması deməkdir.
Başda ABŞ olmaqla qərb dövlətləri, o cümlədən Ermənistan Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşmasına mane olmaq istəyirlər. Bunun qarşısını almaq üçün bütün vasitələrdən - sanksiyalardan, təxribatdan belə çəkinməyəcəklər. Necə ki, hazırda hər vəchlə mane olmaqdadırlar. Türkiyə-Rusiya dostluğu, əməkdaşlığı slavyan və türkdilli xalqların birliyi deməkdir, bu isə dünyanın yeni nizamı sayıla bilər”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 20-04-2021 10:40 | Bölmə: Siyasət

“Müasir texnologiyaların inkişafı dunya xalqlarının inteqrasiyasını sürətləndirir və bu xalqların içərisində türkdilli xalqların özünəməxsus yeri görünməkdədir”.
Bunu Reyting.az-a türkdilli xalqların birliyinin vacibliyindən danışan Strateji Planlaşdırma və Araşdırmalar İnstitutunun rəhbəri Azad Məsiyev deyib.
Azad Məsiyev xatırladıb ki, dünyanın müxtəlif bölgələrində təxminən 300 milyona yaxın türk soyundan olan insan yaşayır: “Müstəqil dövlət quruluşuna malik olan, BMT tərəfindən tanınan 6 türkdilli dövlət var. Bunlar Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistandır. 34-dən artıq dövlət qurumuna malik olmayan, muxtəlif dövlətlərin ərazisində kompakt yaşayan türk soyundan olan xalqlar var: Ahıska türkləri, Sarı uyğurlar, Urum-Qıpçaqlar, Altaylılar, Xorasan, Balkarlar, Başqırdlar, Çulumlar, Çuvaşlar, Krım tatarları, Dolqanlar, Qaqauzlar, Qaraçaylılar, Qəraimlər, Qaraqalpaqlar, Xakaslar, Krımçaqlar, Qumuqlar, Noqaylar, Qaşqaylar, Salar Tatarlar, Naqaybaklar, Sibir Tatarları, Türkmənlər, Kipr türkləri, Qərbi Frakiya türkləri, Tuvinlər, Uyğurlar, Çelqanlar, Kumandılar, Telengitlər, Teleutlar, Güney Azərbaycan türkləri və s.”.

A. Məsiyev
İnstitut rəhbəri əlavə edib ki, Böyük Türk dövləti (Osmanlı) keçmişdə güc və ədalət üzərində bərqərar olunub: “Türk xalqı tarixən haqlının haqqını verib, haqsıza həddini göstərib, tarix boyu bu prinsip üzərində siyasət yeridib və böyük Osmanlı dövlətini yaradıb. Amma yaşadığımız bugünkü dünyamızda ədalət prinsipləri pozulub. İndi güclü zəifi məhv etməyə çalışır. Dünyada yaranmış mövcud siyasi şərait diqtə edir ki, türk xalqının prinsipləri yenidən işə düşsün. Yəni haqlının haqqını vermək, haqsıza həddini göstərməyin zamanı çatıb. Məhz bu prinsiplərin bərqərar olması üçün, türkdilli xalqların birliyinin təmsil olunduğu yeni siyasi-iqtisadi güc mərkəzinin yaradılmasına ehtiyac var. Bu birliyin təməl pirinsipi Turançılıq ideologiyasının əsasları üzərində formalaşmalıdır və Turan İttifaqı formatında inkişafına nail olmağın zamanıdır”.
A. Məsiyev bildirib ki, Turançılıq ideyası türkdilli xalqlar arasında bəşəri dəyərlərini özündə əks etdirir və xalqların mədəni, mənəvi-əxlaqi dəyərlər çərçivəsində inteqrasiyasına nail olunmalıdır: “Turan İttifaqının siyasi birliyi türkdilli xalqların mənəvi inteqrasiyasi ilə paralel, iqtisadi inteqrasiyasında vacib amillərdəndir.
Bildiyiniz kimi, türkdilli respublikalar və xalqlar coğrafi baxımdan əsasən Rusiyanın siyasi nüfuz dairəsindədir. İlk baxışda Turan İttifaqı Rusiya tərəfindən qısqanclıq yaratmamaq üçün Türkiyə-Rusiya münasibətləri daha da möhkəmlənməlidir. Siyasi əlaqələrin daha da inkişafı vacib amillərdəndir ki, bu da indiki zamanda həyata keçirilir. Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin daha da inkişafı üçün türkdilli dövlətlərin dəstəyi xüsusi əhəmiyyət daşıyır”.
Siyasi şərhçinin fikrincə, Rusiya, Qazaxıstan və Belarusun təşəbbüsü və təsisçiliyi ilə yaradılan Avrasiya İqtisadi Birliyi fəaliyyətdədir, Rusiya bu iqtisadi birliyin genişlənməsində maraqlıdır:
“Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması türkdilli dövlətlərin iqtisadi əməkdaşlığının genişlənməsinə gətirib çıxara bilər ki, bunun da nəticəsi elə Turan İttifaqının iqtisadi inteqrasiyası deməkdir. Bir sözlə, Turan İttifaqının siyasi birliyi Avrasiya İqtisadi Birliyindən keçir. Türkiyə və Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması Qarabağ probleminin həllinə bağlı olan məsələlərdən biri idi, AİB-nin əsasnaməsinə görə, birliyə daxil olan dövlətlərin sərhədləri bir-birinin üzünə açıqdır. Bu baxımdan Qarabağ probleminin həlli vacib məsələ idi. 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış məlum sənəd faktiki Qarabağ problemin həlli deməkdir. İmzalanmış sənədin müddəalarından biri də Zəngəzur dəhlizinin açılmasıdır ki, bunu da Turan İttifaqının iqtisadi-siyasi yolu saymaq olar.
Türkiyə dövləti türkdilli xalqların birliyinin yaranmasında (Turan İttifaqının) məsuliyyət daşımalıdır. Necə deyərlər, bir növ siyasi lokomativ rolunu oynamalıdır. Dünya siyasətində Türkiyə bir dövlət olaraq türkdilli respublikaların mənafelərinin qoruması məsuliyyətini üzərinə götürməli, türkdilli dövlətlər isə bu məsələdə Türkiyə dövlətinə dəstəyini əsirgəməməlidir.
Dünyada yeni güc mərkəzinin yaranması Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin dünya siyasətində oynadığı roldan asılıdır. Bu gün belə bir birliyə tarixi şərait yaranıb. Türkiyə və digər türkdilli respublikalar Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olmaqla yeni güc mərkəzinin iqtisadi dayağını möhkəmləndirə bilərlər. İqtisadiyyat siyasəti, siyasət isə iqtisadiyyatı balanslaşdırdığına görə, bu, dünyanın siyasi güc mərkəzinin yaranması deməkdir.
Başda ABŞ olmaqla qərb dövlətləri, o cümlədən Ermənistan Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşmasına mane olmaq istəyirlər. Bunun qarşısını almaq üçün bütün vasitələrdən - sanksiyalardan, təxribatdan belə çəkinməyəcəklər. Necə ki, hazırda hər vəchlə mane olmaqdadırlar. Türkiyə-Rusiya dostluğu, əməkdaşlığı slavyan və türkdilli xalqların birliyi deməkdir, bu isə dünyanın yeni nizamı sayıla bilər”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:54
Ədalət Partiyasına yeni sədr seçiblər - Yenilənib
16-05-2025, 21:31
Ermənistan ordusunun cinayətləri ilə bağlı hesabat məhkəmədə nümayiş olunub - Yenilənib
16-05-2025, 18:20
MDB-nin təhlükəsizlik orqanlarının növbəti iclası keçirilib - Fotolar
16-05-2025, 12:04
Qüdrət Həsənquliyev: "Bu sahədə vəziyyət nəzarətdədir”
16-05-2025, 11:58
Fazil Mustafa: "Küçədə dilənçilik edən hansı uşaq tutulsa..."
15-05-2025, 20:15
Rusiya-Ukrayna danışıqları mayın 16-na kimi təxirə salına bilər
15-05-2025, 18:20
Ukrayna prezidenti Türkiyədə səfərdədir - (Yenilənib)
15-05-2025, 16:10
Hakan Fidan: Rusiya ilə Ukrayna atəşkəsə razılaşıblar
15-05-2025, 08:18
Kiyevin Aİ-yə üzvlüyü fəsadlara səbəb olacaq?
14-05-2025, 19:09
Türkiyə mayın 15-də Trampı gözləmir
14-05-2025, 15:55
Mirzoyan: "İrəvan Bakı ilə sülh sazişini dərhal imzalamağa hazırdır"
14-05-2025, 14:24
Zelenski Putinlə niyə Türkiyədə görüşmək istəyir?
14-05-2025, 08:33
Putini İstanbulda Uşakov və Lavrov əvəz edə bilər
13-05-2025, 18:11
"Georgi lenti" taxan Ağsaqqallar Şurasının sədri vəzifədən azad edilib
13-05-2025, 17:38
Trampın xüsusi elçiləri İstanbula gəlir
13-05-2025, 14:58
Deputatlar daha 12 məsələni müzakirəyə çıxaracaq
13-05-2025, 14:01
Zakir Həsənov Yaşar Gülərlə görüşüb - Fotolar
13-05-2025, 08:45
Ruslar digər ölkələrə hücum edə bilərlər - Deputat
13-05-2025, 08:06
Avropa İttifaqı İstanbul görüşünü gözləyir
12-05-2025, 20:58
Zərərçəkmiş: "Ermənistan silahlı qüvvələri mülki şəxsləri mühasirəyə salıb məhv etdilər" - Yenilənib
12-05-2025, 18:45
XİN: "PKK-nın ləğvi ilə bağlı elanı alqışlayırıq"
12-05-2025, 16:48
Ceyhun Bayramov Bəhreyn Krallığına gedib - (Yenilənib
12-05-2025, 10:20
PKK özünü ləğv edib
12-05-2025, 09:28
Terrorçuluqda şübhəli şəxsləri Azərbaycana gətiriblər
12-05-2025, 00:01
Ceyhun Bayramov BƏƏ XİN başçısı ilə müzakirə aparıb
9-05-2025, 16:47
Rövnəq Abdullayev yeni naziri kollektivə təqdim edib
9-05-2025, 08:50
Bayden: Trampın hakimiyyətə gəlməsində məsuliyyətim var
8-05-2025, 21:05
Məhkəmə: Kəlbəcərin işğalını əks etdirən videomaterial nümayiş olunub - (Yenilənib)
8-05-2025, 19:31
Putin və Si Cinpinin danışıqları 7 saatdan çox davam edib
8-05-2025, 17:30
Tofiq Yaqublu ilə bağlı Azərbaycan prezidentinə müraciət ediblər
8-05-2025, 11:00
Ceyhun Bayramov Vyetnam xarici işlər naziri ilə görüşüb
8-05-2025, 08:16
Vladimir Putin və Si Cinpin bu gün görüşürlər
7-05-2025, 20:03
Mehriban Əliyeva No Fon Li ilə görüşüb - Foto
7-05-2025, 17:50
Prezidentin köməkçisi NATO nümayəndəsi ilə görüşüb
7-05-2025, 16:48
İraq prezidenti Ceyhun Bayramovu qəbul edib
7-05-2025, 16:16
Serbiya prezidentinin təyyarəsi Bakıda məcburi eniş edib
7-05-2025, 15:36
Əvəz Zeynallı: "Analizləri verdik, bu günlərdə açıqlanacaq"
7-05-2025, 14:39
Rüfət Səfərovun ibtidai istintaqı başa çatıb
7-05-2025, 13:04
ABŞ: Ukrayna təkliflərlə razılaşsa da, Rusiya rədd edir
7-05-2025, 12:15
Vyetnam parlamentinin sədri Nikol Paşinyana qadın şərfi bağışlayıb
7-05-2025, 11:16
Azərbaycan Pakistana qarşı hərbi hücumları pisləyib
7-05-2025, 09:21
Tramp: Hindistanın Pakistana hücumu biabırçılıqdır
6-05-2025, 17:58
Partiyaların pulu niyə kəsilib? - Açıqlamalar
6-05-2025, 15:53
AĞ Partiyaya ayrılan dövlət vəsaiti dayandırılıb