09:41 / 15-01-2025
Söhbət hərbi ittifaqdan getmir
09:38 / 15-01-2025
Cənubi Koreya prezidenti həbs edilib - Foto
09:34 / 15-01-2025
Qobustanda qadın dəm qazından ölüb
09:31 / 15-01-2025
Beynəlxalq axtarışda olan şəxs Moldova tutularaq Azərbaycana gətirilib
09:31 / 15-01-2025
Azərbaycanda 35 minə yaxın şəxs peyvənd olunub
09:14 / 15-01-2025
Gürcüstanın sabiq baş nazirini döyüblər
09:00 / 15-01-2025
XİN: "Bəxtiyar Hacıyevə qarşı məhkəmə qərarı..."
23:59 / 14-01-2025
ABŞ və Ermənistan strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayıb
21:37 / 14-01-2025
Plastik cərrahların efirlərdə çıxışlarına qadağa qoyulub
18:01 / 14-01-2025
Ağciyər Xəstəlikləri Mərkəzinə direktor təyin olunub
17:58 / 14-01-2025
Prezident Maldiv Hökuməti ilə sazişi təsdiqləyib
17:42 / 14-01-2025
Məktəbli qız qızdırmadan ölüb
17:27 / 14-01-2025
Şavkat Mirziyoyev: "Bakı ilə imzalanan saziş..."
17:10 / 14-01-2025
MSK sədri: "Seçkiləri 68869 nəfər müşahidə edəcək"
17:02 / 14-01-2025
“Qərb Avropa ilə müharibə başladığını etiraf etməyə qorxur” - Professor
16:59 / 14-01-2025
Lənkəranda itkin düşən balıqçıların axtarışlarına helikopter cəlb edilib - Yenilənib
16:49 / 14-01-2025
Kikboksinq Federasiyası fəaliyyətini dayandırıb
16:46 / 14-01-2025
16 yaşlı məktəbli bıçaqlanıb
16:26 / 14-01-2025
26 nəfərə qarşı dələduzluq edən "general" hakim qarşısına çıxarılıb
16:15 / 14-01-2025
Dairə seçki komissiyalarının tərkibində dəyişikliklər edilib
16:03 / 14-01-2025
Xırdalanda yarmarkadan oğurluq edən şəxs tutulub
15:55 / 14-01-2025
İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfəri başa çatıb
15:13 / 14-01-2025
Bakıda evə hücum edən şəxs saxlanılıb
15:10 / 14-01-2025
Lavrov: "Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi..."
15:02 / 14-01-2025
İki şəhər mühasirəyə alınır
14:55 / 14-01-2025
Nazir rəisi vəzifədən azad edib - Yeni təyinat
14:48 / 14-01-2025
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib
14:46 / 14-01-2025
Husilər İsrail Müdafiə Nazirliyini səsdən sürətli raketlə vurub
14:31 / 14-01-2025
Lavrov: "Rusiya-Ermənistan münasibətləri mürəkkəbdir"
12:54 / 10-01-2025
Samir Şərifov maliyyə naziri vəzifəsindən azad edilib - Yeni təyinat
10:24 / 10-01-2025
Dubay 1 milyon dollarından xəbərsiz şəxsi axtarır - Foto
11:27 / 10-01-2025
İrəvana təzyiq artır - Avropa İttifaqı xilasedici kəmər olacaqmı?
16:29 / 10-01-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsi başlayıb - Yenilənib
11:07 / 10-01-2025
Tramp Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv edə bilər
10:07 / 10-01-2025
Hollivud ulduzlarının evi yanıb - Foto
16:41 / 10-01-2025
Ancelina Coli başqa ölkəyə köçür
10:47 / 11-01-2025
Zamanın sirri: başqa planetlərdə ilin və günün müddəti nə qədərdir?
11:30 / 10-01-2025
Müğənni: "O saat deyirlər ki, bunun nə xəstəliyi var, görəsən?”
17:28 / 10-01-2025
Müəllif qonorarları ilə bağlı yeni qaydalar təsdiqlənib
13:07 / 10-01-2025
Əhəd Abıyev: "Hazırda elə trenajordayam"
Türkdilli xalqların birliyi dünyanın yeni nizamı sayıla bilər - Siyasi şərhçi
Tarix: 20-04-2021 10:40 | Bölmə: Siyasət
“Müasir texnologiyaların inkişafı dunya xalqlarının inteqrasiyasını sürətləndirir və bu xalqların içərisində türkdilli xalqların özünəməxsus yeri görünməkdədir”.
Bunu Reyting.az-a türkdilli xalqların birliyinin vacibliyindən danışan Strateji Planlaşdırma və Araşdırmalar İnstitutunun rəhbəri Azad Məsiyev deyib.
Azad Məsiyev xatırladıb ki, dünyanın müxtəlif bölgələrində təxminən 300 milyona yaxın türk soyundan olan insan yaşayır: “Müstəqil dövlət quruluşuna malik olan, BMT tərəfindən tanınan 6 türkdilli dövlət var. Bunlar Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistandır. 34-dən artıq dövlət qurumuna malik olmayan, muxtəlif dövlətlərin ərazisində kompakt yaşayan türk soyundan olan xalqlar var: Ahıska türkləri, Sarı uyğurlar, Urum-Qıpçaqlar, Altaylılar, Xorasan, Balkarlar, Başqırdlar, Çulumlar, Çuvaşlar, Krım tatarları, Dolqanlar, Qaqauzlar, Qaraçaylılar, Qəraimlər, Qaraqalpaqlar, Xakaslar, Krımçaqlar, Qumuqlar, Noqaylar, Qaşqaylar, Salar Tatarlar, Naqaybaklar, Sibir Tatarları, Türkmənlər, Kipr türkləri, Qərbi Frakiya türkləri, Tuvinlər, Uyğurlar, Çelqanlar, Kumandılar, Telengitlər, Teleutlar, Güney Azərbaycan türkləri və s.”.
A. Məsiyev
İnstitut rəhbəri əlavə edib ki, Böyük Türk dövləti (Osmanlı) keçmişdə güc və ədalət üzərində bərqərar olunub: “Türk xalqı tarixən haqlının haqqını verib, haqsıza həddini göstərib, tarix boyu bu prinsip üzərində siyasət yeridib və böyük Osmanlı dövlətini yaradıb. Amma yaşadığımız bugünkü dünyamızda ədalət prinsipləri pozulub. İndi güclü zəifi məhv etməyə çalışır. Dünyada yaranmış mövcud siyasi şərait diqtə edir ki, türk xalqının prinsipləri yenidən işə düşsün. Yəni haqlının haqqını vermək, haqsıza həddini göstərməyin zamanı çatıb. Məhz bu prinsiplərin bərqərar olması üçün, türkdilli xalqların birliyinin təmsil olunduğu yeni siyasi-iqtisadi güc mərkəzinin yaradılmasına ehtiyac var. Bu birliyin təməl pirinsipi Turançılıq ideologiyasının əsasları üzərində formalaşmalıdır və Turan İttifaqı formatında inkişafına nail olmağın zamanıdır”.
A. Məsiyev bildirib ki, Turançılıq ideyası türkdilli xalqlar arasında bəşəri dəyərlərini özündə əks etdirir və xalqların mədəni, mənəvi-əxlaqi dəyərlər çərçivəsində inteqrasiyasına nail olunmalıdır: “Turan İttifaqının siyasi birliyi türkdilli xalqların mənəvi inteqrasiyasi ilə paralel, iqtisadi inteqrasiyasında vacib amillərdəndir.
Bildiyiniz kimi, türkdilli respublikalar və xalqlar coğrafi baxımdan əsasən Rusiyanın siyasi nüfuz dairəsindədir. İlk baxışda Turan İttifaqı Rusiya tərəfindən qısqanclıq yaratmamaq üçün Türkiyə-Rusiya münasibətləri daha da möhkəmlənməlidir. Siyasi əlaqələrin daha da inkişafı vacib amillərdəndir ki, bu da indiki zamanda həyata keçirilir. Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin daha da inkişafı üçün türkdilli dövlətlərin dəstəyi xüsusi əhəmiyyət daşıyır”.
Siyasi şərhçinin fikrincə, Rusiya, Qazaxıstan və Belarusun təşəbbüsü və təsisçiliyi ilə yaradılan Avrasiya İqtisadi Birliyi fəaliyyətdədir, Rusiya bu iqtisadi birliyin genişlənməsində maraqlıdır:
“Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması türkdilli dövlətlərin iqtisadi əməkdaşlığının genişlənməsinə gətirib çıxara bilər ki, bunun da nəticəsi elə Turan İttifaqının iqtisadi inteqrasiyası deməkdir. Bir sözlə, Turan İttifaqının siyasi birliyi Avrasiya İqtisadi Birliyindən keçir. Türkiyə və Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması Qarabağ probleminin həllinə bağlı olan məsələlərdən biri idi, AİB-nin əsasnaməsinə görə, birliyə daxil olan dövlətlərin sərhədləri bir-birinin üzünə açıqdır. Bu baxımdan Qarabağ probleminin həlli vacib məsələ idi. 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış məlum sənəd faktiki Qarabağ problemin həlli deməkdir. İmzalanmış sənədin müddəalarından biri də Zəngəzur dəhlizinin açılmasıdır ki, bunu da Turan İttifaqının iqtisadi-siyasi yolu saymaq olar.
Türkiyə dövləti türkdilli xalqların birliyinin yaranmasında (Turan İttifaqının) məsuliyyət daşımalıdır. Necə deyərlər, bir növ siyasi lokomativ rolunu oynamalıdır. Dünya siyasətində Türkiyə bir dövlət olaraq türkdilli respublikaların mənafelərinin qoruması məsuliyyətini üzərinə götürməli, türkdilli dövlətlər isə bu məsələdə Türkiyə dövlətinə dəstəyini əsirgəməməlidir.
Dünyada yeni güc mərkəzinin yaranması Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin dünya siyasətində oynadığı roldan asılıdır. Bu gün belə bir birliyə tarixi şərait yaranıb. Türkiyə və digər türkdilli respublikalar Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olmaqla yeni güc mərkəzinin iqtisadi dayağını möhkəmləndirə bilərlər. İqtisadiyyat siyasəti, siyasət isə iqtisadiyyatı balanslaşdırdığına görə, bu, dünyanın siyasi güc mərkəzinin yaranması deməkdir.
Başda ABŞ olmaqla qərb dövlətləri, o cümlədən Ermənistan Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşmasına mane olmaq istəyirlər. Bunun qarşısını almaq üçün bütün vasitələrdən - sanksiyalardan, təxribatdan belə çəkinməyəcəklər. Necə ki, hazırda hər vəchlə mane olmaqdadırlar. Türkiyə-Rusiya dostluğu, əməkdaşlığı slavyan və türkdilli xalqların birliyi deməkdir, bu isə dünyanın yeni nizamı sayıla bilər”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 20-04-2021 10:40 | Bölmə: Siyasət
“Müasir texnologiyaların inkişafı dunya xalqlarının inteqrasiyasını sürətləndirir və bu xalqların içərisində türkdilli xalqların özünəməxsus yeri görünməkdədir”.
Bunu Reyting.az-a türkdilli xalqların birliyinin vacibliyindən danışan Strateji Planlaşdırma və Araşdırmalar İnstitutunun rəhbəri Azad Məsiyev deyib.
Azad Məsiyev xatırladıb ki, dünyanın müxtəlif bölgələrində təxminən 300 milyona yaxın türk soyundan olan insan yaşayır: “Müstəqil dövlət quruluşuna malik olan, BMT tərəfindən tanınan 6 türkdilli dövlət var. Bunlar Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistandır. 34-dən artıq dövlət qurumuna malik olmayan, muxtəlif dövlətlərin ərazisində kompakt yaşayan türk soyundan olan xalqlar var: Ahıska türkləri, Sarı uyğurlar, Urum-Qıpçaqlar, Altaylılar, Xorasan, Balkarlar, Başqırdlar, Çulumlar, Çuvaşlar, Krım tatarları, Dolqanlar, Qaqauzlar, Qaraçaylılar, Qəraimlər, Qaraqalpaqlar, Xakaslar, Krımçaqlar, Qumuqlar, Noqaylar, Qaşqaylar, Salar Tatarlar, Naqaybaklar, Sibir Tatarları, Türkmənlər, Kipr türkləri, Qərbi Frakiya türkləri, Tuvinlər, Uyğurlar, Çelqanlar, Kumandılar, Telengitlər, Teleutlar, Güney Azərbaycan türkləri və s.”.
A. Məsiyev
İnstitut rəhbəri əlavə edib ki, Böyük Türk dövləti (Osmanlı) keçmişdə güc və ədalət üzərində bərqərar olunub: “Türk xalqı tarixən haqlının haqqını verib, haqsıza həddini göstərib, tarix boyu bu prinsip üzərində siyasət yeridib və böyük Osmanlı dövlətini yaradıb. Amma yaşadığımız bugünkü dünyamızda ədalət prinsipləri pozulub. İndi güclü zəifi məhv etməyə çalışır. Dünyada yaranmış mövcud siyasi şərait diqtə edir ki, türk xalqının prinsipləri yenidən işə düşsün. Yəni haqlının haqqını vermək, haqsıza həddini göstərməyin zamanı çatıb. Məhz bu prinsiplərin bərqərar olması üçün, türkdilli xalqların birliyinin təmsil olunduğu yeni siyasi-iqtisadi güc mərkəzinin yaradılmasına ehtiyac var. Bu birliyin təməl pirinsipi Turançılıq ideologiyasının əsasları üzərində formalaşmalıdır və Turan İttifaqı formatında inkişafına nail olmağın zamanıdır”.
A. Məsiyev bildirib ki, Turançılıq ideyası türkdilli xalqlar arasında bəşəri dəyərlərini özündə əks etdirir və xalqların mədəni, mənəvi-əxlaqi dəyərlər çərçivəsində inteqrasiyasına nail olunmalıdır: “Turan İttifaqının siyasi birliyi türkdilli xalqların mənəvi inteqrasiyasi ilə paralel, iqtisadi inteqrasiyasında vacib amillərdəndir.
Bildiyiniz kimi, türkdilli respublikalar və xalqlar coğrafi baxımdan əsasən Rusiyanın siyasi nüfuz dairəsindədir. İlk baxışda Turan İttifaqı Rusiya tərəfindən qısqanclıq yaratmamaq üçün Türkiyə-Rusiya münasibətləri daha da möhkəmlənməlidir. Siyasi əlaqələrin daha da inkişafı vacib amillərdəndir ki, bu da indiki zamanda həyata keçirilir. Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin daha da inkişafı üçün türkdilli dövlətlərin dəstəyi xüsusi əhəmiyyət daşıyır”.
Siyasi şərhçinin fikrincə, Rusiya, Qazaxıstan və Belarusun təşəbbüsü və təsisçiliyi ilə yaradılan Avrasiya İqtisadi Birliyi fəaliyyətdədir, Rusiya bu iqtisadi birliyin genişlənməsində maraqlıdır:
“Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və Türkmənistanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması türkdilli dövlətlərin iqtisadi əməkdaşlığının genişlənməsinə gətirib çıxara bilər ki, bunun da nəticəsi elə Turan İttifaqının iqtisadi inteqrasiyası deməkdir. Bir sözlə, Turan İttifaqının siyasi birliyi Avrasiya İqtisadi Birliyindən keçir. Türkiyə və Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olması Qarabağ probleminin həllinə bağlı olan məsələlərdən biri idi, AİB-nin əsasnaməsinə görə, birliyə daxil olan dövlətlərin sərhədləri bir-birinin üzünə açıqdır. Bu baxımdan Qarabağ probleminin həlli vacib məsələ idi. 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış məlum sənəd faktiki Qarabağ problemin həlli deməkdir. İmzalanmış sənədin müddəalarından biri də Zəngəzur dəhlizinin açılmasıdır ki, bunu da Turan İttifaqının iqtisadi-siyasi yolu saymaq olar.
Türkiyə dövləti türkdilli xalqların birliyinin yaranmasında (Turan İttifaqının) məsuliyyət daşımalıdır. Necə deyərlər, bir növ siyasi lokomativ rolunu oynamalıdır. Dünya siyasətində Türkiyə bir dövlət olaraq türkdilli respublikaların mənafelərinin qoruması məsuliyyətini üzərinə götürməli, türkdilli dövlətlər isə bu məsələdə Türkiyə dövlətinə dəstəyini əsirgəməməlidir.
Dünyada yeni güc mərkəzinin yaranması Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin dünya siyasətində oynadığı roldan asılıdır. Bu gün belə bir birliyə tarixi şərait yaranıb. Türkiyə və digər türkdilli respublikalar Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olmaqla yeni güc mərkəzinin iqtisadi dayağını möhkəmləndirə bilərlər. İqtisadiyyat siyasəti, siyasət isə iqtisadiyyatı balanslaşdırdığına görə, bu, dünyanın siyasi güc mərkəzinin yaranması deməkdir.
Başda ABŞ olmaqla qərb dövlətləri, o cümlədən Ermənistan Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşmasına mane olmaq istəyirlər. Bunun qarşısını almaq üçün bütün vasitələrdən - sanksiyalardan, təxribatdan belə çəkinməyəcəklər. Necə ki, hazırda hər vəchlə mane olmaqdadırlar. Türkiyə-Rusiya dostluğu, əməkdaşlığı slavyan və türkdilli xalqların birliyi deməkdir, bu isə dünyanın yeni nizamı sayıla bilər”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 09:00
XİN: "Bəxtiyar Hacıyevə qarşı məhkəmə qərarı..."
Dünən, 17:10
MSK sədri: "Seçkiləri 68869 nəfər müşahidə edəcək"
Dünən, 14:48
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib
Dünən, 13:52
Belarus Azərbaycana yeni səfir göndərir
Dünən, 10:20
Bayden: “Rusiya döyüş meydanında uduzub”
13-01-2025, 07:46
Trampın Çini cilovlamaq cəhdləri baş tutmayacaq
11-01-2025, 11:34
Bələdiyyə seçkisi: 16128 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
10-01-2025, 15:21
İcra başçısının qalmaqallı sabiq müavini seçki mübarizəsindən çəkilib
10-01-2025, 13:59
XİN: "Los Ancelesdəki Baş Konsulluq..."
10-01-2025, 13:07
Əhəd Abıyev: "Hazırda elə trenajordayam"
10-01-2025, 08:44
Moskva-İrəvan münasibətləri tarıma çəkilib
9-01-2025, 22:53
Ermənistanda aclıq başlaya bilər
9-01-2025, 17:02
XİN sözçüsü: "Ermənistan sülhdə maraqlıdırsa..."
9-01-2025, 14:26
BMT Azərbaycan Prezidentinin müraciətini rəsmi sənəd kimi yayıb
9-01-2025, 09:10
Zelenski: “Rusiyanı sülhə “məcbur etmək” lazımdır”
8-01-2025, 17:15
İranyönlü silahlılar Suriyanı tərk edib
8-01-2025, 16:31
MSK sədri: "16148 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb"
8-01-2025, 16:00
Bələdiyyə seçkiləri:YAP-ın məşvərətçi səs hüquqlu üzvü təsdiqlənib
8-01-2025, 12:00
Adəm Məmmədov: "Əmimin həbsi barədə açıqlama vermək istəmirəm”
8-01-2025, 10:21
Bələdiyyə seçkiləri: “exit-poll”a sənəd qəbulu müddəti başa çatır
8-01-2025, 08:38
Fələstin BMT Təhlükəsizlik Şurasını ayağa qaldıracaq
8-01-2025, 08:26
ABŞ Qəzzada atəşi niyə dayandırmır?
7-01-2025, 22:37
İranda 901 nəfəri edam ediblər
7-01-2025, 16:21
Lalə Şövkətin oğlu: "Əgər Əvəz bəy partiya istəyirsə..."
7-01-2025, 14:23
Milli Məclisin iclasları gələn həftədən başlayır
6-01-2025, 19:57
Makron: Mask seçkilərə kobud müdaxilələr edir
6-01-2025, 18:44
XİN sözçüsü: "Makronun təxribat dolu açıqlamaları qəbuledilməzdir”
6-01-2025, 18:24
İcra başçısının məktəblini döyən sabiq müavini seçkiyə qatılıb
6-01-2025, 17:10
Yeni hökumət ərəb coğrafiyasında danışıqlar aparır
6-01-2025, 16:26
YAP bələdiyyə seçkilərində ödənişsiz təşviqat hüququndan imtina edib
6-01-2025, 16:17
Bələdiyyə seçkiləri: 16174 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
5-01-2025, 21:52
Polşa XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib
1-01-2025, 23:33
Lalə Şövkətin partiyası fəaliyyətini bərpa edib
1-01-2025, 18:43
İlon Mask Zelenskini "soyğunçuluq üzrə çempion" adlandırıb
29-12-2024, 22:23
Azərbaycan XİN başçısının müavini Suriyaya səfər edib - Foto
29-12-2024, 16:29
Milyarder ifrat sağçıları hakimiyyətə gətirməyə çalışır
29-12-2024, 13:11
Milli Məclisin payız sessiyası başa çatıb
29-12-2024, 08:59
Bu gün Gürcüstanın 6-cı prezidenti and içəcək
28-12-2024, 17:12
XİN: "Ermənistanla sülh prosesinin irəlilədilməsi..."
28-12-2024, 14:49
Rusiya vətəndaşlarının Azərbaycanda müvəqqəti qalma müddəti dəyişəcək
28-12-2024, 11:56
Prokuror Bəxtiyar Hacıyevin 11 il azadlıqdan məhrum edilməsini istəyib
27-12-2024, 23:37
Ceyhun Bayramovla Hakan Fidan arasında telefon danışığı olub
27-12-2024, 14:56
Almanlar növbədənkənar seçkilərə gedir - Qərar
27-12-2024, 10:33
Putin: Ukraynaya qarşı daha güclü silahlardan istifadə edəcəyik
26-12-2024, 15:42
Paşinyan eks-prezidentlərlə “şou” təşkil edib - Deputat
26-12-2024, 14:43
Azərbaycan və Gürcüstan XİN başçıları telefonla danışıb