09:22 / 22-12-2024
“Canım Vətən” - Qulu Ağsəsin yeni şeiri
09:15 / 22-12-2024
ABŞ səhvən öz qırıcısını vurub
18:01 / 21-12-2024
"Neftçi" "Turan Tovuz"la heç-heçə edib
16:12 / 21-12-2024
Leyla Əliyeva Keniya prezidenti ilə görüşüb
15:50 / 21-12-2024
Növbəti köç karvanı Şuşaya çatıb - (Yenilənib)
14:17 / 21-12-2024
Azərbaycanda qış fəsli başlayıb
10:43 / 21-12-2024
Zaqatalada həmkəndlisi 25 yaşlı gənci bıçaqlayıb
10:37 / 21-12-2024
Azərbaycan prezidenti almaniyalı həmkarına başsağlığı verib
09:26 / 21-12-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində ard-arda zəlzələlər olub
20:32 / 20-12-2024
İnsan orqanizmi üçün xeyirli bitki tapılıb
20:27 / 20-12-2024
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib
20:23 / 20-12-2024
Prezident QSC sədrini vəzifədən azad edib - Yeni təyinat
20:15 / 20-12-2024
BP Kərkükün neft-qaz yataqlarını istismar edəcək
19:03 / 20-12-2024
Qoruqdakı timsahın 124 yaşı, 10 min balası var
18:26 / 20-12-2024
Əliqulu dünən evlənmədi - Foto
18:25 / 20-12-2024
Aktyora "Ən yaxşı atıcı" mükafatı verilib - Foto
18:01 / 20-12-2024
Rəqəmsal İnkişaf Agentliyində müşavir təyinatı olub
17:47 / 20-12-2024
Hərbçimiz sərhəddə minaya düşüb
17:41 / 20-12-2024
Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyində maliyyə nöqsanları üzə çıxıb
17:30 / 20-12-2024
Təhsil Tələbə Krediti Fondunun fəaliyyətində nöqsanlar aşkarlanıb
17:12 / 20-12-2024
Bakıda iranlı narkotik tədarükçüsü ifşa olunub
16:54 / 20-12-2024
Məşhur aktrisa dodaq boyasının simasıdır
16:48 / 20-12-2024
Mixail Mişustin Azərbaycan prezidentinə məktub göndərib
16:43 / 20-12-2024
Çin lideri İlham Əliyevi təbrik edib
16:40 / 20-12-2024
Əhmədzadə Niderlanda səfir təyin olunub - Sərəncam
16:31 / 20-12-2024
Arnold Şvartseneqqer Santa Klaus olacaq - Fotolar
16:19 / 20-12-2024
Yaşar Əliyev Çexiyaya səfir təyin edilib
16:16 / 20-12-2024
Qulu Məhərrəmliyə Prezidentin fərdi təqaüdü verilib
16:04 / 20-12-2024
İlham Əliyev “Tibbi sığorta haqqında” qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
15:58 / 20-12-2024
Valideynsiz şəxslərə ödənilən birdəfəlik müavinət məbləği artırılıb
10:51 / 18-12-2024
MMC sakinləri təhlükə ilə üzləşdirib - Müraciət
14:53 / 18-12-2024
Gürcüstan arzusuna çatdımı? - Prezident iqamətgahı tərk etməsə...
13:03 / 18-12-2024
Məhkəmə Əvəz Zeynallı ilə bağlı qərar verib
09:26 / 17-12-2024
Bir məşhur digərini görməmək üçün 60 milyon dollardan imtina edir
11:46 / 17-12-2024
"Avatar" filminin bir neçə bölümünü çəkəcəklər - Fotolar
09:55 / 17-12-2024
Müğənni Günel təhdid edilib
23:21 / 17-12-2024
"Neftçi" "Sabah"a qalib gəlib
20:32 / 20-12-2024
İnsan orqanizmi üçün xeyirli bitki tapılıb
13:33 / 19-12-2024
Yadplanetlilərlə görüş üçün beş nəfər seçilib - Siyahı
18:02 / 17-12-2024
Ağadadaş Ağayevin məhkəməsi təxirə salınıb
00:03 / 20-12-2024
Səfir Rəhman Mustafayev Rusiya XİN başçısının müavini ilə müzakirə aparıb
İrəvandakı gərginlik Qafqaza təhlükə yaradır
Tarix: 23-04-2018 10:56 | Bölmə: Siyasət
Rusiya və Qərb Ermənistanda toqquşmaq istəmir; Paşinyanın güncə sıxdığı iqtidar Qarabağda vəziyyəti yenidən gərginləşdirə bilər
Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində və Rusiyanın hərbi bazasının yerləşdiyi Gümrüdə etirazlar daha da böyüyür. Etirazçılar keçmiş prezident Serj Sarkisyanın hakimiyyəti Armen Sarksiyana ötürməsini, özünün isə baş nazir postuna sahiblənməsini həzm edə bilmirlər. Bu səbəbdən də meydanlara çıxaraq, hakimiyyəti iflic ediblər.
Xatırladaq ki, bir çox ekspertlər Ermənistanda real vəziyyətin tamamilə fərqli olduğunu bildirirlər.
Bəli, Serj Sarkisyan ölkə konstitusiyasında etdiyi "dəyişikliklərlə" faktiki olaraq hakimiyyəti özündən özünə ötürüb. İndiki əsas qanuna görə, Ermənistanda real hakimiyyət baş nazirin əlində olacaq. Bütövlükdə parlament idarəetmə üsuluna keçid baş verir. Bununla da S. Sarkisyanın tərk etdiyi prezident kürsüsünə yalnız rəsmi tədbirlərdə "Maket prezident" kimi iştirak edən adam – Armen Sərkisyan əyləşəcək. Bunları anlayan müxalifət etiraz aksiyaları keçirir və prosesin hansı sonluqla bitəcəyi hələlik dəqiq məlum deyil.
Ancaq Ermənistanda siyasi böhranla yanaşı, sosial və iqtisadi vəziyyət də gərginləşir. Bu isə, ümumən Cənubi Qafqazda qeyri-müəyyən geosiyasi mənzərə yaradır.
Sarkisyanın gizli planı
Uzun müddətdir ki, Qərbin müxtəlif təşkilatlarının regionun "qismən azad" ölkəsi kimi təqdim etdiyi və insan haqlarına guya əməl olunduğunu bildirdikləri ölkənin bir qrup müxalifəti küçələrə çıxsa da, digərləri hələlik susur. Hakim qüvvə isə bunlara əhəmiyyət vermədən öz işini görür. Polis prosesə müdaxilə etməyə hazır vəziyyətə gətirilib. Artıq aksiyalara kobud müdaxilələr də baş verir. İlkin rəqəmlərə görə, 100-dən çox insan xəsarət alıb, 200-dək etirazçı həbs olunub.
Etiraz hərəkatına başçılıq edən parlamentin deputatı, "Vətəndaş dialoqu" Partiyasının lideri Nikol Paşinyan polislə toqquşmada əlindən yaralansa da, tərəfdarları ilə birgə meydandan çəkilməyib.
Bütün bunlar hazırda Ermənistanda baş verənlərin bir hissəsidir. Məsələnin kökü ölkənin sosial, siyasi və iqtisadi həyatının bir sıra xüsusiyyətləri ilə əlaqəlidir. Əvvəlcə hakimiyyətin davranışlarından başlayaq.
Serj Sarkisyanın prezidentliyi dövründə konstitusiyaya dəyişiklik edildi. Ermənistan prezident üsul-idarəsindən parlament idarəçiliyinə keçdi. Müstəqil ekspertlər bunun əsas səbəbinin Ermənistan konstitusiyasına görə bir nəfərin dalbadal üç dəfə prezident seçilə bilməsinin qadağan olması ilə bağladılar. Onlar proqnoz verirdilər ki, S. Sarkisyan dəyişiklikdən faydalanaraq baş nazir olacaq və parlamentdə də özünə sadiq qüvvələrin üstünlüyünü saxlayacaq. Bu proqnozun hər iki aspekti özünü doğrultdu.
Birincisi, S. Sarkisyanın rəhbərlik etdiyi Respublika Partiyası daşnaklarla ittifaqda parlament seçkisində qalib gəldi və 105 yerdən 65-nə sahibləndi.
İkincisi, hakim qüvvələr S. Sarkisyanın baş nazir postuna təyin edilməsi üçün onun namizədliyini irəli sürdülər. Bu təklifi "Qazprom"un adamı kimi tanınan Karen Karapetyan verdi. Parlamentin bu təqdimatı aprelin 17-də təsdiq edəcəyi barədə informasiya əvvəlcədən məlum idi. Buna etiraz olaraq N. Paşinyan fəaliyyətə başladı.
Hərəkatçılar Ermənistanda demokratiyanın pozulduğunu, insan haqlarının tapdandığını və hakimiyyətin bir nəfər tərəfindən zəbt edilməsinin qəbuledilməz olduğunu bildirirlər. Konkret olaraq S. Sarkisyanın sözdə demokratik dəyişiklik adlandırdığı prosesin əslində zorakı və avtoritar yolla, kənardan (başlıca olaraq Kremldən) gələn sifariş əsasında hakimiyyəti qəsb etdiyini söyləyirlər.
Ekspertlər S. Sarkisyanın hakimiyyətdə qalmaması üçün müxalifətin əlində kifayət qədər əsas olduğunu bildirirlər. Çünki S. Sarkisyanın prezidentliyi dönəmində Ermənistan heç bir sahədə uğur qazanmayıb. Daxili vəziyyət gərgindir, iqtisadiyyat çöküb.
Artıq K. Karapetyana olan ümidlər də tükənib. Karapetyan müəyyən sferalarda fraqmentar uğurlar əldə etsə də, ümumən iqtisadi sistem bərbad vəziyyətdədir. Buna səbəb kimi korrupsiya və korporativ maraqların üstünlük təşkil etməsi göstərilir.
Ekspertlər əmindirlər ki, Ermənistanda korrupsiyanın başında məhz S. Sarkisyan dayanır. K. Karapetyan da bu səbəbdən sistemli islahatlar apara bilməyib.
Məlumata görə, müxalifətin əksər hissəsi də korrupsioner sistem tərəfindən satın alınıb. Onlara müəyyən pay veriblər ki, səslərini çıxarmasınlar. Hətta bir sıra erməni ekspertlər bütün Ermənistan cəmiyyətinin korrupsiyaya qurşandığını bildirirlər.
Bundan başqa, Ermənistanın iqtisadi infrastrukturu Rusiyadan asılı vəziyyətə salınıb. Bütün strateji sferalara nəzarət Moskvanın əlindədir. Belə bir vəziyyətdə hər hansı müsbət dəyişiklik gözlənilmir. Eyni zamanda, Ermənistan bütün regional və beynəlxalq enerji-nəqliyyat layihələrindən təcrid olunub.
Ermənistanın qarışması regiona nə vəd edir?
Daxili siyasətdəki vəziyyət ölkənin xarici siyasətində də uğursuzluqlarla tamamlanır. Rəsmi İrəvanın tutduğu məntiqsiz, reallıqdan uzaq və ədalətsiz mövqeyə görədir ki, ölkənin Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri düzəlmir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll olunmamış qalır. 2016-cı ilin Aprel döyüşləri isə göstərdi ki, Ermənistanda ordu quruculuğu yarıtmaz vəziyyətdədir. Azərbaycan Ordusu qısa müddətdə erməni silahlı qüvvələrini darmadağın etmək iqtidarındadır. Ermənistan vətəndaşları anladılar ki, onların təhlükəsizliyinin təminatçısı ölkənin silahlı qüvvələri yox, kənardakı havadarlarıdır. Bunun isə gələcəyi yoxdur. Çünki istənilən vaxt havadarın özü pis vəziyyətə düşə bilər.
Bütün bunlara görə, Ermənistanda bəzi müxalif qüvvələr S. Sarkisyanın korrupsioner hakimiyyətinin sona çatdırılması tələbi ilə çıxış edirlər. Ancaq müxalifət sivil qaydada mübarizə aparmaq imkanlarının məhdudluğunu nəzərə alaraq, küçələrdə etirazlara başlayıb.
Polis bəyan edib ki, etirazları dağıtmaq səlahiyyəti var və bundan istifadə edəcək. Artıq poli-vətəndaş toqquşması müntəzəm xarakter alır. Nikol Paşinyan isə hökumət binalarının zəbt ediləcəyini bildirir. O, bütövlükdə Ermənistanda "məxməri inqilab"ın başladığını bəyan edib.
S. Sarkisyanın baş nazir kimi hakimiyyəti əlində cəmləşdirməsi ölkədə mövcud korrupsiya sisteminin qalması deməkdir. O cümlədən, Dağlıq Qarabağ məsələsində rəsmi İrəvanın mövqeyi dəyişməyəcək. O halda həm daxili, həm də xarici siyasətdəki iflic vəziyyət davam edəcək. Bununla Ermənistanın kənar qüvvələrdən asılılığının ömrü bir qədər də uzanacaq.
Siyasi aspektdə isə iqtidar-müxalifət ziddiyyətləri yeni səviyyəyə yüksələcək. Çünki indi küçələrdə olan müxaliflərin aksiyalardan çəkilmələri üçün heç bir əsası yoxdur. Onların S. Sarkisyanın baş nazir olmasına qarşı tələbləri ödənmədi. Korrupsiya aradan qalxmadı.
“Newtimes”in ekspertləri iddia edirlər ki, Ermənistanda daxili gərginlik hələ uzun müddət özünü göstərəcək. Mümkündür ki, müxalifətin güc zəifliyi səbəbindən ölkədə hələlik hansısa ciddi dəyişiklik olmasın. Ancaq ziddiyyət və toqquşma potensial faktor kimi Ermənistan siyasi dairələrini daim təqib edəcək. Orada siyasi qarşıdurma, zorakılıq və güc vasitəsi ilə hakimiyyəti devirmək cəhdləri yoxa çıxmayacaq.
Təbii ki, bütün bunların Ermənistanı bir dövlət və ölkə kimi qeyri-müəyyən vəziyyətə sürükləyir. Eyni zamanda, bu ölkə region üçün təhlükə mənbəyi olaraq qalır. Əgər daxildə sabitlik yoxdursa, siyasi gərginlik hökm sürürsə, onda xarici siyasətdə də normal vəziyyət yarana bilməz. Ölkə daxilindəki həssas durumdan istifadə edərək, kənardan olan təsirlərlə daim xaos yaratmaq cəhdləri ola bilər. Sözsüz ki, bu imkandan, Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmaq istəyənlər də istifadə edə bilərlər.
Rusiya prosesə müdaxilə edəcək
Bir həftədir yaşanan etirazların miqyası böyüdükcə Ermənistanın əsas dayağı Rusiyanın hansı addım atacağı da maraq doğurur. Düzdür, rəsmi Moskva hələ də İrəvandakı proseslərə aktiv müdaxilə etməyib. Həm Kremldən, həm də Rusiya XİN-dən bildirilib ki, aksiyaları izləyirlər. Bununla yanaşı, Moskva öz vətəndaşlarına təhlükəli ərazilərdən kənarda durmaları barədə xəbərdarlıq edib.
Lakin bir çox ekspertlər Putinin Ermənistanda baş verən preseslərə sonadək səbrli yanaşmayacağını bildirirlər. İddia edirlər ki, hansısa məqamda Rusiya aksiyalara müdaxilə edəcək və Qafqazdakı əsas dayağının sarsılmasına imkan verməyəcək.
Bütün bunların fövqündə beynəlxalq hüquq mütəxəssisi Ruslan Osipenko sensasiya sayılacaq iddialar irəli sürüb. R. Osipenko bildirib ki, Rusiya Serj Sarkisyana qarşı Ermənistanda keçirilən etirazlara şəxsi hərbi bazada qiyam kimi baxır və vəziyyətin Ukrayna ssenarisi üzrə getməməsi üçün plan hazırlayır:
“Ermənistan Rusiya üçün Qafqazda çox əhəmiyyətli dayaq nöqtəsidir. Orada Rusiyanın hərbi bazası yerləşir və sərhədlər Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidməti ilə birgə qorunur. Rusiya beynəlxalq münasibətlərdə Ermənistandan İran, Türkiyə və Azərbaycan kimi ölkələrə qarşı alət kimi istifadə edir”.
Ekspert əmindir ki, Rusiya Ermənistanda mənfi ssenarinin inkişaf etməsinə imkan verməyəcək:
“Moskva İrəvanı sadəcə, itirmək istəmir. Bu mənafe konfliktidir. Pis ssenari üzrə qarşıdurma Ermənistan ərazisinin bir hissəsinin itirilməsi və ya ölkənin hissələrə bölünməsi ilə nəticələnə bilər.
Amma Rusiya Ermənistan üçün çox möhkəm dayaqdır. O, Qafqazda geosiyasi müttəfiqini asanlıqla verməyəcək”.
Ekspert hesab edir ki, Ermənistan hakimiyyəti Ukraynada olduğu kimi, etirazçıların güllələnməsi əmrini verməyəcək:
“Düşünürəm ki, orada Rusiyanın xüsusi xidmət orqanlarının müdaxiləsi olacaq və hansısa bir sakitləşdirici addımlar atılacaq. Mümkündür ki, Serj Sarkisyanı əvəz edəcəklər, yaxud da vaxt udmaq və özü üçün münasib modeli tapmaq üçün danışıq prosesinə daxil olacaqlar. Amma Rusiya Ermənistanın özündən uzaqlaşmasına və müstəqil xarici siyasəti həyata keçirməsinə imkan verməyəcək, çünki o çox əhəmiyyətlidir”.
Qərb məsələyə necə yanaşır?
Avropa və ABŞ Erənistandakı hadisələrə demək olar ki, reaksiya vermirlər. ABŞ və bəzi Qərb ölkələri yalnız öz vətəndaşlarına təhlükəsizliklə bağlı müraciət ediblər. Sanki Qərb ölkələri, onun beynəlxalq insan haqları təşkilatı üçün dünya xəritəsində Ermənistran adlı bir dövlət yoxdur.
Bir çox ekspertlər isə bu sakitliyi Qərbin Rusiya ilə bu cəhbədə də döyüşmək istəməməsi ilə əlaqələndirirlər:
“Onsuz da Qərb Rusiyanın başını həm Ukrayna, həm Suriya, həm “Skripal işi”, həm də sanksiyalarla çox məşğul edib. Əlavə olaraq, Rusiyanın hərbi bazasının olduğu Ermənistanda toqquşmaq Qərbin Moskvaya qarşı planlarının “axsamasına” səbəb ola bilər. Eyni zamanda, ABŞ və Avropa Ermənistana müdaxilənin bölgədəki proseslərin nəzarətdən çıxaraq, daha da idarəolunmaz hala gətirilməsindən ehtiyat edirlər”.
Sarkisyanı devirə biləcəklərmi?
İndi əsas diqqət bu suala yönəlib. N. Paşinyanın addımları artıq hakimiyyətdə ciddi narahatlıq yaradıb. Təsadüfi deyil ki, hər iki Sarkisyan etirazçıları dialoqa çağırır. Serj Sarkisyan isə açıq şəkildə onlardan bir neçə il vaxt istəyib.
Lakin görünən budur ki, hakimiyyətin təlaşa düşərək, bir yandan dialoq, digər yandan zor tətbiqi müxalifləri sakitləşdirmir. Artıq iş o yerə çatıb ki, müxalif lider N. Paşinyan ölkənin məmurlarına və onlara zor tətbiq edən güc qurumlarına sərt çağırış da edib. Onun sözlərinə görə, dövlət qulluqçuları hərəkata qoşulmaq istəyirlər, amma iş yerlərin itirməkdən qorxurlar: "O anda ki, “məxməri inqilab”a qoşulacaqsınız, siz yox, Serj Sarkisyan işini itirəcək".
Aksiya rəhbəri qeyd edib ki, qırmızı beretlilər işdən sonrakı asudə vaxtlarında ya taksi sürücüsü işləyirlər, ya da fəhlə: "İndi onlar dəyənəklə Serj Sarkisyanın iqamətgahını müdafiə edirlər. İndi mən onlara deyirəm, siz bundan sonra arvadınızın və uşaqlarınızın gözlərinə necə baxacaqsınız?".
Göründüyü kimi, Paşinyan kifayət qədər açıq və sərt sözlərlə kütlənin qanını coşduran “ilmə toxuyur”. O ilmənin Serjin boynuna keçməsi də mümkündür …
Sarkisyan Qarabağda gərginliyi artıracaq?
Bəzi mütəxəssislər iddia edirlər ki, Sarkisyanı qəzəbli kütlənin cəngindən ancaq Azərbayacan qarşı savaş çıxara bilər. O, Qarabağda döyüşü alovlandıra və bununla da diqqəti aksiyalardan yayındırmaqla, gərginlikdən xilas ola və iflasın astanasında olan planının reallaşdıra bilər: “Bunun üçün ona Qarabağ və Azərbaycanla həmsrəhəd zonalarda bir neçə günlük müharibə kifayət edər. Lakin bu qanlı plan çox böyük və hətta proqnozlaşdırılmayan məcrada davam edərək, Ermənistanın özünün başına bəla ola bilər. Çünki bu, son illər çox sürətlə silahlanmış və dayanmadan hərbi təlimlər keçən Azərbaycan Ordusu üçün işğaldakı ərazilərin azad olunması istiqamətində bəhanəyə çevirilər. O halda əmin olun ki, Prezident İlham Əliyevin dəfələrlə bəyan etdiyi kimi, çox qısa zamanda, nəinki Qarabağ və ətraf rayonlar, həmçinin tarixi İrəvan torpaqlarının da azad olunması baş verər. Sərkisyanı əsas qorxudan məqam da budur” .
Son olaraq qeyd edək ki, bu gün İrəvan Dövlət Universitetinin tələbələri də Sarkisyana qarşı kütləvi etiraz aksiyasına başlayıblar.
Onlar müəllimləri də aksiyaya qoşulmağa çağırıblar. Hazırda etiraz aksiyaları Ermənistan paytaxtının müxtəlif hissələrində, həmçinin Baqramyan prospekti və Orbeli küçəsində keçirilir. Nümayişçilərin bir qrupu isə Koryuna və Teryana küçələrinin dörd yolayrıcını kəsiblər.
Xatırladaq ki, “Yelk” müxalifət blokundan Ermənistanın parlamentinin üç deputatı – Serj Sarkisyanın baş nazirliyinə qarşı kütləvi etirazların təşkilatçısı, “Mənim addımım” təşəbbüsünün lideri, “Vətəndaş müqaviləsi” partiyasının başçısı Nikol Paşinyan, onun silahdaşları Ararat Mirzoyan və Sasun Mikayelyan saxlanılıb.
Etirazçılar onların təcili azad edilməsini, baş nazir Serj Sarkisyanın istefasını və növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsini tələb edirlər.
Polis nümayişçilərə qarşı güc tətbiq edir. Dünən İrəvanda 277 nümayişçi saxlanılıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-04-2018 10:56 | Bölmə: Siyasət
Rusiya və Qərb Ermənistanda toqquşmaq istəmir; Paşinyanın güncə sıxdığı iqtidar Qarabağda vəziyyəti yenidən gərginləşdirə bilər
Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində və Rusiyanın hərbi bazasının yerləşdiyi Gümrüdə etirazlar daha da böyüyür. Etirazçılar keçmiş prezident Serj Sarkisyanın hakimiyyəti Armen Sarksiyana ötürməsini, özünün isə baş nazir postuna sahiblənməsini həzm edə bilmirlər. Bu səbəbdən də meydanlara çıxaraq, hakimiyyəti iflic ediblər.
Xatırladaq ki, bir çox ekspertlər Ermənistanda real vəziyyətin tamamilə fərqli olduğunu bildirirlər.
Bəli, Serj Sarkisyan ölkə konstitusiyasında etdiyi "dəyişikliklərlə" faktiki olaraq hakimiyyəti özündən özünə ötürüb. İndiki əsas qanuna görə, Ermənistanda real hakimiyyət baş nazirin əlində olacaq. Bütövlükdə parlament idarəetmə üsuluna keçid baş verir. Bununla da S. Sarkisyanın tərk etdiyi prezident kürsüsünə yalnız rəsmi tədbirlərdə "Maket prezident" kimi iştirak edən adam – Armen Sərkisyan əyləşəcək. Bunları anlayan müxalifət etiraz aksiyaları keçirir və prosesin hansı sonluqla bitəcəyi hələlik dəqiq məlum deyil.
Ancaq Ermənistanda siyasi böhranla yanaşı, sosial və iqtisadi vəziyyət də gərginləşir. Bu isə, ümumən Cənubi Qafqazda qeyri-müəyyən geosiyasi mənzərə yaradır.
Sarkisyanın gizli planı
Uzun müddətdir ki, Qərbin müxtəlif təşkilatlarının regionun "qismən azad" ölkəsi kimi təqdim etdiyi və insan haqlarına guya əməl olunduğunu bildirdikləri ölkənin bir qrup müxalifəti küçələrə çıxsa da, digərləri hələlik susur. Hakim qüvvə isə bunlara əhəmiyyət vermədən öz işini görür. Polis prosesə müdaxilə etməyə hazır vəziyyətə gətirilib. Artıq aksiyalara kobud müdaxilələr də baş verir. İlkin rəqəmlərə görə, 100-dən çox insan xəsarət alıb, 200-dək etirazçı həbs olunub.
Etiraz hərəkatına başçılıq edən parlamentin deputatı, "Vətəndaş dialoqu" Partiyasının lideri Nikol Paşinyan polislə toqquşmada əlindən yaralansa da, tərəfdarları ilə birgə meydandan çəkilməyib.
Bütün bunlar hazırda Ermənistanda baş verənlərin bir hissəsidir. Məsələnin kökü ölkənin sosial, siyasi və iqtisadi həyatının bir sıra xüsusiyyətləri ilə əlaqəlidir. Əvvəlcə hakimiyyətin davranışlarından başlayaq.
Serj Sarkisyanın prezidentliyi dövründə konstitusiyaya dəyişiklik edildi. Ermənistan prezident üsul-idarəsindən parlament idarəçiliyinə keçdi. Müstəqil ekspertlər bunun əsas səbəbinin Ermənistan konstitusiyasına görə bir nəfərin dalbadal üç dəfə prezident seçilə bilməsinin qadağan olması ilə bağladılar. Onlar proqnoz verirdilər ki, S. Sarkisyan dəyişiklikdən faydalanaraq baş nazir olacaq və parlamentdə də özünə sadiq qüvvələrin üstünlüyünü saxlayacaq. Bu proqnozun hər iki aspekti özünü doğrultdu.
Birincisi, S. Sarkisyanın rəhbərlik etdiyi Respublika Partiyası daşnaklarla ittifaqda parlament seçkisində qalib gəldi və 105 yerdən 65-nə sahibləndi.
İkincisi, hakim qüvvələr S. Sarkisyanın baş nazir postuna təyin edilməsi üçün onun namizədliyini irəli sürdülər. Bu təklifi "Qazprom"un adamı kimi tanınan Karen Karapetyan verdi. Parlamentin bu təqdimatı aprelin 17-də təsdiq edəcəyi barədə informasiya əvvəlcədən məlum idi. Buna etiraz olaraq N. Paşinyan fəaliyyətə başladı.
Hərəkatçılar Ermənistanda demokratiyanın pozulduğunu, insan haqlarının tapdandığını və hakimiyyətin bir nəfər tərəfindən zəbt edilməsinin qəbuledilməz olduğunu bildirirlər. Konkret olaraq S. Sarkisyanın sözdə demokratik dəyişiklik adlandırdığı prosesin əslində zorakı və avtoritar yolla, kənardan (başlıca olaraq Kremldən) gələn sifariş əsasında hakimiyyəti qəsb etdiyini söyləyirlər.
Ekspertlər S. Sarkisyanın hakimiyyətdə qalmaması üçün müxalifətin əlində kifayət qədər əsas olduğunu bildirirlər. Çünki S. Sarkisyanın prezidentliyi dönəmində Ermənistan heç bir sahədə uğur qazanmayıb. Daxili vəziyyət gərgindir, iqtisadiyyat çöküb.
Artıq K. Karapetyana olan ümidlər də tükənib. Karapetyan müəyyən sferalarda fraqmentar uğurlar əldə etsə də, ümumən iqtisadi sistem bərbad vəziyyətdədir. Buna səbəb kimi korrupsiya və korporativ maraqların üstünlük təşkil etməsi göstərilir.
Ekspertlər əmindirlər ki, Ermənistanda korrupsiyanın başında məhz S. Sarkisyan dayanır. K. Karapetyan da bu səbəbdən sistemli islahatlar apara bilməyib.
Məlumata görə, müxalifətin əksər hissəsi də korrupsioner sistem tərəfindən satın alınıb. Onlara müəyyən pay veriblər ki, səslərini çıxarmasınlar. Hətta bir sıra erməni ekspertlər bütün Ermənistan cəmiyyətinin korrupsiyaya qurşandığını bildirirlər.
Bundan başqa, Ermənistanın iqtisadi infrastrukturu Rusiyadan asılı vəziyyətə salınıb. Bütün strateji sferalara nəzarət Moskvanın əlindədir. Belə bir vəziyyətdə hər hansı müsbət dəyişiklik gözlənilmir. Eyni zamanda, Ermənistan bütün regional və beynəlxalq enerji-nəqliyyat layihələrindən təcrid olunub.
Ermənistanın qarışması regiona nə vəd edir?
Daxili siyasətdəki vəziyyət ölkənin xarici siyasətində də uğursuzluqlarla tamamlanır. Rəsmi İrəvanın tutduğu məntiqsiz, reallıqdan uzaq və ədalətsiz mövqeyə görədir ki, ölkənin Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri düzəlmir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll olunmamış qalır. 2016-cı ilin Aprel döyüşləri isə göstərdi ki, Ermənistanda ordu quruculuğu yarıtmaz vəziyyətdədir. Azərbaycan Ordusu qısa müddətdə erməni silahlı qüvvələrini darmadağın etmək iqtidarındadır. Ermənistan vətəndaşları anladılar ki, onların təhlükəsizliyinin təminatçısı ölkənin silahlı qüvvələri yox, kənardakı havadarlarıdır. Bunun isə gələcəyi yoxdur. Çünki istənilən vaxt havadarın özü pis vəziyyətə düşə bilər.
Bütün bunlara görə, Ermənistanda bəzi müxalif qüvvələr S. Sarkisyanın korrupsioner hakimiyyətinin sona çatdırılması tələbi ilə çıxış edirlər. Ancaq müxalifət sivil qaydada mübarizə aparmaq imkanlarının məhdudluğunu nəzərə alaraq, küçələrdə etirazlara başlayıb.
Polis bəyan edib ki, etirazları dağıtmaq səlahiyyəti var və bundan istifadə edəcək. Artıq poli-vətəndaş toqquşması müntəzəm xarakter alır. Nikol Paşinyan isə hökumət binalarının zəbt ediləcəyini bildirir. O, bütövlükdə Ermənistanda "məxməri inqilab"ın başladığını bəyan edib.
S. Sarkisyanın baş nazir kimi hakimiyyəti əlində cəmləşdirməsi ölkədə mövcud korrupsiya sisteminin qalması deməkdir. O cümlədən, Dağlıq Qarabağ məsələsində rəsmi İrəvanın mövqeyi dəyişməyəcək. O halda həm daxili, həm də xarici siyasətdəki iflic vəziyyət davam edəcək. Bununla Ermənistanın kənar qüvvələrdən asılılığının ömrü bir qədər də uzanacaq.
Siyasi aspektdə isə iqtidar-müxalifət ziddiyyətləri yeni səviyyəyə yüksələcək. Çünki indi küçələrdə olan müxaliflərin aksiyalardan çəkilmələri üçün heç bir əsası yoxdur. Onların S. Sarkisyanın baş nazir olmasına qarşı tələbləri ödənmədi. Korrupsiya aradan qalxmadı.
“Newtimes”in ekspertləri iddia edirlər ki, Ermənistanda daxili gərginlik hələ uzun müddət özünü göstərəcək. Mümkündür ki, müxalifətin güc zəifliyi səbəbindən ölkədə hələlik hansısa ciddi dəyişiklik olmasın. Ancaq ziddiyyət və toqquşma potensial faktor kimi Ermənistan siyasi dairələrini daim təqib edəcək. Orada siyasi qarşıdurma, zorakılıq və güc vasitəsi ilə hakimiyyəti devirmək cəhdləri yoxa çıxmayacaq.
Təbii ki, bütün bunların Ermənistanı bir dövlət və ölkə kimi qeyri-müəyyən vəziyyətə sürükləyir. Eyni zamanda, bu ölkə region üçün təhlükə mənbəyi olaraq qalır. Əgər daxildə sabitlik yoxdursa, siyasi gərginlik hökm sürürsə, onda xarici siyasətdə də normal vəziyyət yarana bilməz. Ölkə daxilindəki həssas durumdan istifadə edərək, kənardan olan təsirlərlə daim xaos yaratmaq cəhdləri ola bilər. Sözsüz ki, bu imkandan, Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmaq istəyənlər də istifadə edə bilərlər.
Rusiya prosesə müdaxilə edəcək
Bir həftədir yaşanan etirazların miqyası böyüdükcə Ermənistanın əsas dayağı Rusiyanın hansı addım atacağı da maraq doğurur. Düzdür, rəsmi Moskva hələ də İrəvandakı proseslərə aktiv müdaxilə etməyib. Həm Kremldən, həm də Rusiya XİN-dən bildirilib ki, aksiyaları izləyirlər. Bununla yanaşı, Moskva öz vətəndaşlarına təhlükəli ərazilərdən kənarda durmaları barədə xəbərdarlıq edib.
Lakin bir çox ekspertlər Putinin Ermənistanda baş verən preseslərə sonadək səbrli yanaşmayacağını bildirirlər. İddia edirlər ki, hansısa məqamda Rusiya aksiyalara müdaxilə edəcək və Qafqazdakı əsas dayağının sarsılmasına imkan verməyəcək.
Bütün bunların fövqündə beynəlxalq hüquq mütəxəssisi Ruslan Osipenko sensasiya sayılacaq iddialar irəli sürüb. R. Osipenko bildirib ki, Rusiya Serj Sarkisyana qarşı Ermənistanda keçirilən etirazlara şəxsi hərbi bazada qiyam kimi baxır və vəziyyətin Ukrayna ssenarisi üzrə getməməsi üçün plan hazırlayır:
“Ermənistan Rusiya üçün Qafqazda çox əhəmiyyətli dayaq nöqtəsidir. Orada Rusiyanın hərbi bazası yerləşir və sərhədlər Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidməti ilə birgə qorunur. Rusiya beynəlxalq münasibətlərdə Ermənistandan İran, Türkiyə və Azərbaycan kimi ölkələrə qarşı alət kimi istifadə edir”.
Ekspert əmindir ki, Rusiya Ermənistanda mənfi ssenarinin inkişaf etməsinə imkan verməyəcək:
“Moskva İrəvanı sadəcə, itirmək istəmir. Bu mənafe konfliktidir. Pis ssenari üzrə qarşıdurma Ermənistan ərazisinin bir hissəsinin itirilməsi və ya ölkənin hissələrə bölünməsi ilə nəticələnə bilər.
Amma Rusiya Ermənistan üçün çox möhkəm dayaqdır. O, Qafqazda geosiyasi müttəfiqini asanlıqla verməyəcək”.
Ekspert hesab edir ki, Ermənistan hakimiyyəti Ukraynada olduğu kimi, etirazçıların güllələnməsi əmrini verməyəcək:
“Düşünürəm ki, orada Rusiyanın xüsusi xidmət orqanlarının müdaxiləsi olacaq və hansısa bir sakitləşdirici addımlar atılacaq. Mümkündür ki, Serj Sarkisyanı əvəz edəcəklər, yaxud da vaxt udmaq və özü üçün münasib modeli tapmaq üçün danışıq prosesinə daxil olacaqlar. Amma Rusiya Ermənistanın özündən uzaqlaşmasına və müstəqil xarici siyasəti həyata keçirməsinə imkan verməyəcək, çünki o çox əhəmiyyətlidir”.
Qərb məsələyə necə yanaşır?
Avropa və ABŞ Erənistandakı hadisələrə demək olar ki, reaksiya vermirlər. ABŞ və bəzi Qərb ölkələri yalnız öz vətəndaşlarına təhlükəsizliklə bağlı müraciət ediblər. Sanki Qərb ölkələri, onun beynəlxalq insan haqları təşkilatı üçün dünya xəritəsində Ermənistran adlı bir dövlət yoxdur.
Bir çox ekspertlər isə bu sakitliyi Qərbin Rusiya ilə bu cəhbədə də döyüşmək istəməməsi ilə əlaqələndirirlər:
“Onsuz da Qərb Rusiyanın başını həm Ukrayna, həm Suriya, həm “Skripal işi”, həm də sanksiyalarla çox məşğul edib. Əlavə olaraq, Rusiyanın hərbi bazasının olduğu Ermənistanda toqquşmaq Qərbin Moskvaya qarşı planlarının “axsamasına” səbəb ola bilər. Eyni zamanda, ABŞ və Avropa Ermənistana müdaxilənin bölgədəki proseslərin nəzarətdən çıxaraq, daha da idarəolunmaz hala gətirilməsindən ehtiyat edirlər”.
Sarkisyanı devirə biləcəklərmi?
İndi əsas diqqət bu suala yönəlib. N. Paşinyanın addımları artıq hakimiyyətdə ciddi narahatlıq yaradıb. Təsadüfi deyil ki, hər iki Sarkisyan etirazçıları dialoqa çağırır. Serj Sarkisyan isə açıq şəkildə onlardan bir neçə il vaxt istəyib.
Lakin görünən budur ki, hakimiyyətin təlaşa düşərək, bir yandan dialoq, digər yandan zor tətbiqi müxalifləri sakitləşdirmir. Artıq iş o yerə çatıb ki, müxalif lider N. Paşinyan ölkənin məmurlarına və onlara zor tətbiq edən güc qurumlarına sərt çağırış da edib. Onun sözlərinə görə, dövlət qulluqçuları hərəkata qoşulmaq istəyirlər, amma iş yerlərin itirməkdən qorxurlar: "O anda ki, “məxməri inqilab”a qoşulacaqsınız, siz yox, Serj Sarkisyan işini itirəcək".
Aksiya rəhbəri qeyd edib ki, qırmızı beretlilər işdən sonrakı asudə vaxtlarında ya taksi sürücüsü işləyirlər, ya da fəhlə: "İndi onlar dəyənəklə Serj Sarkisyanın iqamətgahını müdafiə edirlər. İndi mən onlara deyirəm, siz bundan sonra arvadınızın və uşaqlarınızın gözlərinə necə baxacaqsınız?".
Göründüyü kimi, Paşinyan kifayət qədər açıq və sərt sözlərlə kütlənin qanını coşduran “ilmə toxuyur”. O ilmənin Serjin boynuna keçməsi də mümkündür …
Sarkisyan Qarabağda gərginliyi artıracaq?
Bəzi mütəxəssislər iddia edirlər ki, Sarkisyanı qəzəbli kütlənin cəngindən ancaq Azərbayacan qarşı savaş çıxara bilər. O, Qarabağda döyüşü alovlandıra və bununla da diqqəti aksiyalardan yayındırmaqla, gərginlikdən xilas ola və iflasın astanasında olan planının reallaşdıra bilər: “Bunun üçün ona Qarabağ və Azərbaycanla həmsrəhəd zonalarda bir neçə günlük müharibə kifayət edər. Lakin bu qanlı plan çox böyük və hətta proqnozlaşdırılmayan məcrada davam edərək, Ermənistanın özünün başına bəla ola bilər. Çünki bu, son illər çox sürətlə silahlanmış və dayanmadan hərbi təlimlər keçən Azərbaycan Ordusu üçün işğaldakı ərazilərin azad olunması istiqamətində bəhanəyə çevirilər. O halda əmin olun ki, Prezident İlham Əliyevin dəfələrlə bəyan etdiyi kimi, çox qısa zamanda, nəinki Qarabağ və ətraf rayonlar, həmçinin tarixi İrəvan torpaqlarının da azad olunması baş verər. Sərkisyanı əsas qorxudan məqam da budur” .
Son olaraq qeyd edək ki, bu gün İrəvan Dövlət Universitetinin tələbələri də Sarkisyana qarşı kütləvi etiraz aksiyasına başlayıblar.
Onlar müəllimləri də aksiyaya qoşulmağa çağırıblar. Hazırda etiraz aksiyaları Ermənistan paytaxtının müxtəlif hissələrində, həmçinin Baqramyan prospekti və Orbeli küçəsində keçirilir. Nümayişçilərin bir qrupu isə Koryuna və Teryana küçələrinin dörd yolayrıcını kəsiblər.
Xatırladaq ki, “Yelk” müxalifət blokundan Ermənistanın parlamentinin üç deputatı – Serj Sarkisyanın baş nazirliyinə qarşı kütləvi etirazların təşkilatçısı, “Mənim addımım” təşəbbüsünün lideri, “Vətəndaş müqaviləsi” partiyasının başçısı Nikol Paşinyan, onun silahdaşları Ararat Mirzoyan və Sasun Mikayelyan saxlanılıb.
Etirazçılar onların təcili azad edilməsini, baş nazir Serj Sarkisyanın istefasını və növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsini tələb edirlər.
Polis nümayişçilərə qarşı güc tətbiq edir. Dünən İrəvanda 277 nümayişçi saxlanılıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
20-12-2024, 11:40
Politoloq Nəzakət Məmmədova apellyasiya şikayəti verib
20-12-2024, 11:33
Avropa İttifaqı Ukraynaya əlavə 30 milyard avro yardıma razılaşıb
20-12-2024, 10:53
Kiyevə yenidən raket hücumu başlayıb
20-12-2024, 10:39
Bayden İtaliyada Roma Papası ilə görüşəcək
19-12-2024, 18:30
Ceyhun Bayramov Qahirədə Hakan Fidanla görüşüb
19-12-2024, 15:35
XİN: "Azərbaycanın D-8 təşkilatına üzv seçilməsi..."
19-12-2024, 14:38
XİN sözçüsü: "Əsl “namərdlik” ABŞ-nin “məşhur, dürüst və qərəzsiz” kimi təqdim edilən..."
19-12-2024, 11:24
Bələdiyyə seçkiləri: 1053 nəfər imza vərəqələrini MSK-ya təqdim edib
19-12-2024, 10:57
Ordu generalı işğal faktını təhrif edib
19-12-2024, 09:24
Pekin Avropa İttifaqına etiraz edir
18-12-2024, 20:51
Bələdiyyə seçkiləri: iki siyasi partiyanın səlahiyyətli nümayəndələri qeydə alınıb
18-12-2024, 13:21
Trampın xüsusi nümayəndəsi Moskvaya səfər edə bilər
18-12-2024, 13:03
Məhkəmə Əvəz Zeynallı ilə bağlı qərar verib
18-12-2024, 10:54
Elmar Məmmədyarov: “Təxribat riskləri hər zaman olacaq"
18-12-2024, 09:52
İran Əsədin 30 milyard dollar borcunu Suriyadan tələb edir
18-12-2024, 08:19
Amerikalıların yarıdan çoxu Trampı sevmir
17-12-2024, 18:11
Logistika baxımından Moskva Ankaradan asılı olacaq - Politoloq
17-12-2024, 18:02
Lukaşenko yenidən Belarus prezidenti olmaq istəyir
17-12-2024, 16:24
Deputatlar daha 11 məsələni müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
17-12-2024, 12:59
Macarıstan Rusiya Patriarxına qarşı sanksiya tətbiqinə mane olur
17-12-2024, 08:51
“Pink Floyd”un yaradıcısı soyqırım təhlükəsindən danışıb
17-12-2024, 08:38
Rusiyaya qarşı növbəti sanksiya tətbiq olunub
16-12-2024, 16:10
Ceyhun Bayramov Vatikan rəsmisi ilə müzakirə aparıb - Yenilənib
16-12-2024, 11:22
Siyasi partiyalara ayrılan vəsait artırılıb
16-12-2024, 10:36
Daha dörd ölkə İsrailin qərarını pisləyir
13-12-2024, 21:32
Hikmət Hacıyev Fəxrəddin Altun və Ərdoğanın müşaviri ilə görüşüb - Foto
13-12-2024, 15:35
Deputat: "Hər kəsin hərbi xidmətə məcburi çağırılması vacib deyil”
13-12-2024, 14:31
Azər Qasımlı həbsdən buraxılmayıb
13-12-2024, 13:02
Çin lideri Trampın andiçmə mərasimində iştirakdan imtina edib
13-12-2024, 08:28
Daha iki ölkə BRİCS-ə qoşulur
13-12-2024, 08:02
ABŞ Gürcüstanda 20 məmura sanksiya tətbiq edib
12-12-2024, 14:55
Elçin Quliyev Türkiyənin milli müdafiə naziri ilə görüşüb
12-12-2024, 14:25
Bələdiyyə seçkiləri: 3 minə yaxın şəxs namizədliyini irəli sürüb
12-12-2024, 12:44
Ceyhun Bayramov: "Ermənistanla danışıqlarda yekun razılaşma yoxdur"
12-12-2024, 10:28
Hikmət Hacıyev NATO Müdafiə Kollecinin nümayəndə ilə görüşüb - Fotorlar
11-12-2024, 14:48
Nüvə tərksilahı üzrə əməkdaşlıq mümkünsüz olub - Ryabkov
11-12-2024, 14:35
Məhkəmə Rüfət Səfərov barəsində yeni qərar verib
11-12-2024, 08:35
Friman: “Faşizm Qərbi birləşdirəcək yeganə ideologiyadır”
10-12-2024, 21:26
XİN: "Azərbaycan Suriyada baş verən prosesləri izləyir"
10-12-2024, 10:31
Nazir müavini: "Ermənistanın fərqli mövqelərdən çıxış etməsi..."
10-12-2024, 09:39
Əsədi devirən HTŞ-nin ABŞ ilə əlaqələri üzə çıxıb
9-12-2024, 18:56
Hikmət Hacıyev İsrailin XİN başçısı ilə görüşüb
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
