18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
18:34 / 10-06-2025
Əli Əsədov Özbəkistan prezidenti ilə görüşüb - Foto
18:33 / 10-06-2025
Kennedi 17 nəfəri işdən çıxarıb
18:23 / 10-06-2025
Mayın 11-də keçirilən imtahanların nəticələri elan edilib
18:02 / 10-06-2025
Deputatlar daha 12 qanuna dəyişiklik edəcək
17:48 / 10-06-2025
"Sity Net" "Jurnalistlərin binası"nda narazlıq yaradıb
17:32 / 10-06-2025
Misir Mərdanov xəstəxanaya yerləşdirilib
17:23 / 10-06-2025
Azərbaycan XİN Avstriya xalqına başsağlığı verib
17:18 / 10-06-2025
Erməniləri dini liderin müdafiəsinə çağırırlar
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
16:19 / 10-06-2025
Lənkəranda 73 yaşlı qadını aldadıblar
15:59 / 10-06-2025
İlham Əliyev Polşanın yeni prezidentinə məktub göndərib
15:58 / 10-06-2025
Azərbaycan və Çin vətəndaşları vizadan azad edilib
15:56 / 10-06-2025
Prezident hərbçilərlə bağlı qanunu təsdiqləyib
15:30 / 10-06-2025
Şəmkirdə əməliyyat: saxlanılanlar var
15:02 / 10-06-2025
Qaz təchizatı sahəsində qanun dəyişir - Detallar
15:01 / 10-06-2025
Yazıçı və kəşfiyyatçı vəfat edib
14:50 / 10-06-2025
Suriyadan gətirilən 13 nəfər sosial xidmət müəssisəsinə yerləşdirilib
14:35 / 10-06-2025
Lukaşenko “Belarusfilm”i kəskin tənqid edib
14:28 / 10-06-2025
Qarabağ zonasında daha 889.2 hektar ərazi minalardan təmizlənib
14:09 / 10-06-2025
Prezident Gömrük Komitəsinin yeni binasının açılışında iştirak edib
13:54 / 10-06-2025
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
13:40 / 10-06-2025
Akademik Mustafa Topçubaşovun 130 illiyi qeyd olunacaq
13:30 / 10-06-2025
İsrail ABŞ silahlarını Ukraynaya göndərib
13:14 / 10-06-2025
Əli Əsədov Özbəkistanda səfərdədir
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
13:00 / 10-06-2025
Naxçıvanda Türkiyə ilə birgə hərbi təlim başlayıb - Video
12:49 / 10-06-2025
Keçmiş icra başçısının əmlakları ilə bağlı qərar verilib
12:46 / 10-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:41 / 10-06-2025
Kral III Çarlz sağalmaz xəstəliyə düçar olub
10:11 / 06-06-2025
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
20:08 / 05-06-2025
Toyda döyülən şəxs xəstəxanada ölüb
00:01 / 06-06-2025
Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd olunur
10:50 / 08-06-2025
Donald Trampın adı insan alverində hallanır
23:25 / 07-06-2025
Varislərin Kreml təqdimatı: Mirziyoyevə sui-qəsdin arxasında kim durur?
18:07 / 06-06-2025
Tovuzda oğul anasını öldürüb
18:49 / 05-06-2025
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
13:11 / 06-06-2025
Azərbaycanla sərhəddə iki erməni itkin düşüb
09:56 / 07-06-2025
Aktoyorun adı Ginnesin Rekordlar Kitabına yazılıb - Video
18:34 / 08-06-2025
Dağlıq və dağətəyi rayonlarda leysan olacaq - Xəbərdarlıq
14:45 / 07-06-2025
İlham Əliyevlə Şahbaz Şərif arasında telefon danışığı olub
22:58 / 08-06-2025
Millimiz növbəti yoxlama oyunu oynayıb
Qlobal aqroşirkətlər necə varlanır? - Ukrayna müharibəsi və “zalım” Putin bəhanədir
Tarix: 09-08-2023 11:29 | Bölmə: Slayd
COVID-19 pandemiyası və Ukraynadakı müharibə son illərdə əmtəə qiymətlərinin yüksəlməsinə səbəb olub və qlobal ərzaq təhlükəsizliyini ciddi şəkildə pozub. İndi qlobal ərzaq qiymətləri bir il əvvəlki zirvələrdən aşağı düşüb, lakin heç kim özündən razı qalmamalıdır ki, dünyada ərzaq problemləri bitmək üzrədir. Əlavə qiymət dəyişkənliyi riski yüksək olaraq qalır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsünü ləğv etməsi və Ukraynada ixrac infrastrukturuna hücumları ilə taxılın qiymətləri yenidən yüksəlib. Lakin funksional olmayan ərzaq bazarları uzunmüddətli riskdir. Buğda pandemiyadan əvvəlkindən 2 dəfədən çox baha qiymətdə qalır. Üstəlik, ərzaq qiymətlərinin inflyasiyası əksər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 5 faizdən yuxarı qalxıb, Ruanda və Misirdə isə 30 faizə qədər artıb. Qlobal ərzaq qiymətlərində daha bir sıçrayış ola bilər.
Əsl problem ondan ibarətdir ki, iri aqrobiznes firmalarının artan bazar gücü qida qiymətlərinin həddindən artıq dəyişməsinin normaya çevrilməsi riskini artırır.
Gübrə sektorunu nəzərdən keçirək. 2020-22-ci illərdə gübrə qiymətlərinin 3 dəfə artması ərzaq qiymətlərini də artırdı. Buna qismən azot gübrəsinə olan yüksək xərclər səbəb oldu və bu, təbii qazın bahalaşmasını əks etdirdi. Lakin GRAIN/IATP-nin yeni məlumatları göstərir ki, aparıcı firmalar daha az məhsul satsalar belə, öz əməliyyat mənfəətlərini 36 faizə çatdıraraq, artan istehsal xərclərini ödəmək üçün gübrə qiymətlərini lazım olandan daha çox artırıblar. Nəticədə, mənfəət nisbətləri Ukrayna müharibəsi başlamazdan əvvəl belə 3 dəfə yüksək idi.
Qlobal taxıl treyderləri eyni şəkildə daha sıx tədarükləri rekord gəlirə çevirə biliblər. 2022-ci ilin ortalarında qlobal taxıl şirkəti “Archer-Daniels-Midland” (ADM) özünün ən yüksək rüblük mənfəətini qazanıb. Onun rəqibi “Cargill” də ümumi gəlirləri 23 faiz artıraraq rekord qazanc əldə edib. Bu cür mənfəətçilik qida və gübrə sektorlarında korporativ konsentrasiyanın artması ilə mümkün olur. ADM və “Cargill” dünya taxıl bazarının təxminən 70-90 faizinə nəzarət edən “Bunge” və “Dreyfus” ilə birlikdə dörd “ABCD” firmasından ikisidir. Birləşmiş Ştatlarda azot gübrə istehsalının 75 faizi və qlobal miqyasda kalium gübrə bazarının 72 faizi yalnız bu dörd firmanın payına düşür.
Onilliklər boyu davam edən birləşmələr və satınalmalar sayəsində bu cür firmalar böyük həcmdə bazar məlumatlarını toplamaqla yanaşı, tədarük zəncirində yuxarı və aşağı təsirlərini genişləndirə biliblər. İndi, əmtəə nəhəngi “Glencore”-nin taxıl qolu olan “Bunge” və “Viterra” arasında təklif olunan 34 milyard dollarlıq birləşmə, soya və kanola emalının və Amerikada paylanmasının daha da konsentrasiyası deməkdir.
Aparıcı aqrobiznes şirkətləri neft bazarlarında OPEC-in roluna bənzər nəhəng təchizat idarəçiliyi və qiymət təyinetmə gücünə malikdirlər. Onlar bundan istifadə etməkdən qorxmurlar: 1970-ci illərdə və 2008-11-ci illərdəki bazar turbulentliyinin əvvəlki epizodları da gübrə və taxıl ticarəti sektorlarında yüksək gəlirlərə səbəb olub. 2021-ci ildə dünyanın ən böyük gübrə şirkəti olan “Nutrien” ABŞ tənzimləyicilərinə etiraf edib ki, onun “daha yüksək satış qiymətləri daha yüksək xammal xərclərini və aşağı satış həcmini kompensasiya edir”.
Gəlirlərinin 60 faizini ərzağa xərcləyən dünya yoxsulları üçün ərzaq qiymətlərindəki inflyasiyanın hər faiz bəndi dağıdıcı ola bilər. Ərzaq və gübrə üçün yüksək idxal xərcləri də bir çox aşağı və orta gəlirli ölkələrin son 60 ildə ən pis borc böhranı ilə üzləşməsinin səbəblərindən biridir.
Fermerlər isə əsasən ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsindən faydalana bilmirlər, çünki əsas etibarilə böyük bazar gücünə malik böyük firmalar tərəfindən təmin edilən giriş-əmtəə xərcləri əmtəə qiymətlərindən daha sürətlə yüksəlir. İndi “farmgate” (satış) qiymətləri kəskin şəkildə aşağı düşür və borcun artması səbəbindən (faiz dərəcəsinin artması səbəbindən) bir çox fermerlər ayaqda qalmaq üçün mübarizə aparırlar.
Rusiyanın Ukraynadakı hərəkətləri buğda fyuçerslərinin yenidən yüksəlməsinə səbəb olduğundan, ərzaq qiymətlərinin xəbərdarlıq edilmədən qalxa biləcəyi aydın olur. Daha çox sarsıntıların olacağına şübhə yoxdur. Əgər bir neçə şirkət hələ də dünyanın qida sistemləri üzərində belə hədsiz gücə malik olsa, nəticələrin daha da ağırlaşacağı ehtimalı var. Buna görə də hökumətlər növbəti böhran gəlməmişdən əvvəl stimulları dəyişdirmək üçün hərəkətə keçməlidirlər.
Aqrobizneslərin gözlənilməz mənfəətlərinə vergi vermək və vəsaitləri iqlimə davamlı qida sistemlərinə yenidən investisiya etmək üçün məcburi çağırışlar edilib. Həddindən artıq birləşmə və satınalmaların qarşısını almaq üçün rəqabət siyasətinin gücləndirilməsi ilə yanaşı, fermer qruplarının tələb etdiyi kimi, gübrə qiymətlərinin artırılmasına hökumətin nəzarəti də lazımdır. Hökumətlər onilliklər ərzində etməkdən çəkindikləri şeyi - inhisarları parçalamaq üçün addım atmağı düşünməlidirlər.
“Bunge-Viterra” birləşməsi, həqiqətən, hansı növ konsolidasiyanın ictimai maraqlara uyğun olduğunu qiymətləndirmək və aydın mesaj göndərmək üçün ideal fürsət təqdim edir: ərzaq böhranlarından mənfəət əldə etmə dözülməzdir!
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-08-2023 11:29 | Bölmə: Slayd
COVID-19 pandemiyası və Ukraynadakı müharibə son illərdə əmtəə qiymətlərinin yüksəlməsinə səbəb olub və qlobal ərzaq təhlükəsizliyini ciddi şəkildə pozub. İndi qlobal ərzaq qiymətləri bir il əvvəlki zirvələrdən aşağı düşüb, lakin heç kim özündən razı qalmamalıdır ki, dünyada ərzaq problemləri bitmək üzrədir. Əlavə qiymət dəyişkənliyi riski yüksək olaraq qalır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsünü ləğv etməsi və Ukraynada ixrac infrastrukturuna hücumları ilə taxılın qiymətləri yenidən yüksəlib. Lakin funksional olmayan ərzaq bazarları uzunmüddətli riskdir. Buğda pandemiyadan əvvəlkindən 2 dəfədən çox baha qiymətdə qalır. Üstəlik, ərzaq qiymətlərinin inflyasiyası əksər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 5 faizdən yuxarı qalxıb, Ruanda və Misirdə isə 30 faizə qədər artıb. Qlobal ərzaq qiymətlərində daha bir sıçrayış ola bilər.
Əsl problem ondan ibarətdir ki, iri aqrobiznes firmalarının artan bazar gücü qida qiymətlərinin həddindən artıq dəyişməsinin normaya çevrilməsi riskini artırır.
Gübrə sektorunu nəzərdən keçirək. 2020-22-ci illərdə gübrə qiymətlərinin 3 dəfə artması ərzaq qiymətlərini də artırdı. Buna qismən azot gübrəsinə olan yüksək xərclər səbəb oldu və bu, təbii qazın bahalaşmasını əks etdirdi. Lakin GRAIN/IATP-nin yeni məlumatları göstərir ki, aparıcı firmalar daha az məhsul satsalar belə, öz əməliyyat mənfəətlərini 36 faizə çatdıraraq, artan istehsal xərclərini ödəmək üçün gübrə qiymətlərini lazım olandan daha çox artırıblar. Nəticədə, mənfəət nisbətləri Ukrayna müharibəsi başlamazdan əvvəl belə 3 dəfə yüksək idi.
Qlobal taxıl treyderləri eyni şəkildə daha sıx tədarükləri rekord gəlirə çevirə biliblər. 2022-ci ilin ortalarında qlobal taxıl şirkəti “Archer-Daniels-Midland” (ADM) özünün ən yüksək rüblük mənfəətini qazanıb. Onun rəqibi “Cargill” də ümumi gəlirləri 23 faiz artıraraq rekord qazanc əldə edib. Bu cür mənfəətçilik qida və gübrə sektorlarında korporativ konsentrasiyanın artması ilə mümkün olur. ADM və “Cargill” dünya taxıl bazarının təxminən 70-90 faizinə nəzarət edən “Bunge” və “Dreyfus” ilə birlikdə dörd “ABCD” firmasından ikisidir. Birləşmiş Ştatlarda azot gübrə istehsalının 75 faizi və qlobal miqyasda kalium gübrə bazarının 72 faizi yalnız bu dörd firmanın payına düşür.
Onilliklər boyu davam edən birləşmələr və satınalmalar sayəsində bu cür firmalar böyük həcmdə bazar məlumatlarını toplamaqla yanaşı, tədarük zəncirində yuxarı və aşağı təsirlərini genişləndirə biliblər. İndi, əmtəə nəhəngi “Glencore”-nin taxıl qolu olan “Bunge” və “Viterra” arasında təklif olunan 34 milyard dollarlıq birləşmə, soya və kanola emalının və Amerikada paylanmasının daha da konsentrasiyası deməkdir.
Aparıcı aqrobiznes şirkətləri neft bazarlarında OPEC-in roluna bənzər nəhəng təchizat idarəçiliyi və qiymət təyinetmə gücünə malikdirlər. Onlar bundan istifadə etməkdən qorxmurlar: 1970-ci illərdə və 2008-11-ci illərdəki bazar turbulentliyinin əvvəlki epizodları da gübrə və taxıl ticarəti sektorlarında yüksək gəlirlərə səbəb olub. 2021-ci ildə dünyanın ən böyük gübrə şirkəti olan “Nutrien” ABŞ tənzimləyicilərinə etiraf edib ki, onun “daha yüksək satış qiymətləri daha yüksək xammal xərclərini və aşağı satış həcmini kompensasiya edir”.
Gəlirlərinin 60 faizini ərzağa xərcləyən dünya yoxsulları üçün ərzaq qiymətlərindəki inflyasiyanın hər faiz bəndi dağıdıcı ola bilər. Ərzaq və gübrə üçün yüksək idxal xərcləri də bir çox aşağı və orta gəlirli ölkələrin son 60 ildə ən pis borc böhranı ilə üzləşməsinin səbəblərindən biridir.
Fermerlər isə əsasən ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsindən faydalana bilmirlər, çünki əsas etibarilə böyük bazar gücünə malik böyük firmalar tərəfindən təmin edilən giriş-əmtəə xərcləri əmtəə qiymətlərindən daha sürətlə yüksəlir. İndi “farmgate” (satış) qiymətləri kəskin şəkildə aşağı düşür və borcun artması səbəbindən (faiz dərəcəsinin artması səbəbindən) bir çox fermerlər ayaqda qalmaq üçün mübarizə aparırlar.
Rusiyanın Ukraynadakı hərəkətləri buğda fyuçerslərinin yenidən yüksəlməsinə səbəb olduğundan, ərzaq qiymətlərinin xəbərdarlıq edilmədən qalxa biləcəyi aydın olur. Daha çox sarsıntıların olacağına şübhə yoxdur. Əgər bir neçə şirkət hələ də dünyanın qida sistemləri üzərində belə hədsiz gücə malik olsa, nəticələrin daha da ağırlaşacağı ehtimalı var. Buna görə də hökumətlər növbəti böhran gəlməmişdən əvvəl stimulları dəyişdirmək üçün hərəkətə keçməlidirlər.
Aqrobizneslərin gözlənilməz mənfəətlərinə vergi vermək və vəsaitləri iqlimə davamlı qida sistemlərinə yenidən investisiya etmək üçün məcburi çağırışlar edilib. Həddindən artıq birləşmə və satınalmaların qarşısını almaq üçün rəqabət siyasətinin gücləndirilməsi ilə yanaşı, fermer qruplarının tələb etdiyi kimi, gübrə qiymətlərinin artırılmasına hökumətin nəzarəti də lazımdır. Hökumətlər onilliklər ərzində etməkdən çəkindikləri şeyi - inhisarları parçalamaq üçün addım atmağı düşünməlidirlər.
“Bunge-Viterra” birləşməsi, həqiqətən, hansı növ konsolidasiyanın ictimai maraqlara uyğun olduğunu qiymətləndirmək və aydın mesaj göndərmək üçün ideal fürsət təqdim edir: ərzaq böhranlarından mənfəət əldə etmə dözülməzdir!
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 18:34
Əli Əsədov Özbəkistan prezidenti ilə görüşüb - Foto
Bu gün, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
Bu gün, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
3-06-2025, 10:34
Ərdoğan Zelenski, Putin və Trampla Türkiyədə görüşmək istəyir
3-06-2025, 09:58
Türkiyədə güclü zəlzələ olub - Ölən və xəsarət alanlar var
3-06-2025, 08:26
Yerin maqnit qasırğası artıb
2-06-2025, 14:02
50 minlik qoşun hücumdadır, Ukrayna Sumını itirə bilər - (Yenilənib)
2-06-2025, 11:00
Paşinyan kilsəyə niyə müharibə elan edib?
2-06-2025, 08:58
Azərbaycan ərazisində zəlzələ olub
1-06-2025, 20:08
Kəlbəcərdə traktor minaya düşüb, yaralı var
31-05-2025, 16:52
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
30-05-2025, 18:30
Asim Mollazadə: Azərbaycan və müttəfiqləri qitələrarası sistem yaradır
30-05-2025, 14:10
Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan ittifaqı qlobal xarakter daşıyır - Ekspert
30-05-2025, 13:00
Azərbaycan və Çin arasında viza ləğvi barədə saziş təsdiqlənib
30-05-2025, 12:44
Böyük Qayıdışa dair II Dövlət Proqramı hazırlanacaq - Sərəncam
30-05-2025, 11:35
Paşinyan “2018-in uğuru”nu xərcləyir - Yeni seçkilər “Vətəndaş müqaviləsi”nə nə vəd edir?
30-05-2025, 09:44
Xoş günlər zamanın sürətinə təsir edir?
30-05-2025, 07:59
COVID-in yeni ştammı daha təhlükəlidir
30-05-2025, 07:51
İki gün sonra sülh danışıqları olacaq
29-05-2025, 16:23
Hərbçimiz minaya düşüb - Yenilənib
29-05-2025, 16:02
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
29-05-2025, 15:21
Yeni dünya müharibəsi qaçılmazdır - Sorğu
29-05-2025, 13:41
İlham Əliyev iş adamlarını qəbul edib - Fotolar
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
