11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
09:14 / 15-06-2025
Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Fotolar
08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
15:00 / 11-06-2025
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
ABŞ-da gərginlik: birləşmiş ştatların ayrılıq zəngi çalınır
Tarix: 27-01-2024 18:46 | Bölmə: Slayd
Tarixinin ən qütbləşmiş dövrlərindən birini yaşayan ABŞ-da vəziyyət günü-gündən pisləşir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, ölkə sonuncu dəfə 159 il əvvəl vətəndaş müharibəsi zamanı belə qütbləşmişdi.
Qütbləşmənin əsasını Demokratlar və Respublikaçılar arasında gedən amansız siyasi mübarizə təşkil edir. Prezident seçkiləri öncəsi bu mübarizə daha radikal və aqressiv bir hal alıb. Düzdür, ənənəvi ABŞ cəmiyyəti bu rəqabəti sevsə də, partiyalararası mübarizədən bezən və alternativ yol seçən bir qrup da var. Hansı ki, bu qrup “Artıq birlikdə yaşaya bilmərik”,- deyir.
Respublikaçıların üstünlük təşkil etdiyi Texas və Demokratların nəzarətində olan Kaliforniya ştatları Amerika Birləşmiş Ştatlarından ayrılmaq istəyirlər. Son illərdə bu istiqamətdə çıxışlar, təkliflər səslənir. Texas ştatında isə proses daha radikal və ciddi bir hal alıb.
Dikbaş Ştat
Öncə onu qeyd edək ki, bu gün müstəqillik tələb edən Texas ştatının dövlətçilik keçmişi var. Yəni bu ştat nə ABŞ-ın əsasını təşkil edən 12 keçmiş koloniyadır, nə Rusiya, Fransa kimi ölkələrdən pul ilə alınan torpaqlardır, nə də Meksika ilə müharibələrin nəticəsində ələ keçirilib.
Texas 2 mart 1836-cı ildən 19 fevral 1846-cı ilə müstəqil dövlət olub. Düzdür, Meksika bu illər ərzində Texası üsyançı bir əyalət kimi görsə də, ABŞ 1837-ci ilin martında Texas Respublikasını tanıyan ilk ölkədir.
Diqqətçəkən digər bir məqam isə Texasın rəsmi olaraq 19 fevral 1846-cı ildə öz istəyi və xalq referendumu ilə ABŞ-ın 28-ci ştatı olmasıdır. Bundan başqa, ABŞ-da vətəndaş müharibəsi zamanı Texas ştatı Konfederasiyaya qoşulmazdan əvvəl 1 fevral – 2 mart 1861-ci il tarixləri arasında 1 aylıq müddətdə yenidən müstəqil olub. Bu mənada Texas ştatının hazırda ABŞ-dan ayrılıb yenidən müstəqil ölkə olmaq istəməsi təəccüblü deyil.
Müstəqillik çağırışları yüksəlir
Son illərdə Respublikaçı və Demokratların mübarizəsi fonunda Texas ştatında ABŞ-dan ayrılma çağırışları artıb. Sonuncu immiqrasiya qalmaqalları fonunda isə bu çağırışlar daha da güclənib. Buna səbəb federal hakimiyyət orqanlarına ştatın qubernatoru Qreq Ebbottun Meksika ilə sərhəddə inşa etməyə başladığı tikan-məftilli səddi sökməyə icazə verən Ali Məhkəmənin qərarı olub.
Texas qubernatoru Qreq Ebbot Baydenin Meksika sərhədindən tikanlı məftillərin çıxarılması tələblərinə əməl etməyəcəyini və miqrantlara qarşı istehkamlar tikməyə davam edəcəyini bildirib. Qubernator ştatın Milli Qvardiyasının sərhədi öz nəzarətində saxlamağa davam edəcəyini, eyni zamanda federal qüvvələrin müdaxiləsinə icazə verməyəcəklərini bildirib. Miqrant axını davam etdiyi üçün ştatın Milli Qvardiyası sərhədə nəzarəti ələ keçirib. Ağ evin bu cür hərəkətlərindən sonra Respublikaçıların iqtidarda olduğu 25 ştat Baydeni sərhədi qorumamaqda ittiham edib və Texası dəstəkləyəcəyini bildirib.
Prosesdən istifadə edən isə “Texit” hərəkatının lideri Daniel Millerdir. O, vəziyyətdən istifadə etməyə çalışaraq ABŞ-da başlayan Respublikaçıların praymerizində Texasın müstəqilliyi məsələsini səsverməyə çıxarıb.
Belə bir referendumun keçirilməsi üçün Respublikaçılar Partiyasına petisiya verilib. O, 139 456 səs toplayıb. Lakin partiya rəsmiləri ərizələrin verilməsi müddətinin pozulmasını və bəzi imzaların etibarsız ola biləcəyini əsas gətirərək, “Texit”dən imtina ediblər. Məhkəmədə buna etiraz etmək cəhdi Texasın müstəqilliyi tərəfdarları üçün uğursuzluqla nəticələnib. Bununla belə ABŞ Konstitusiyasında Ağ evin demokratik təsisatları və əsas prinsipləri pozması halında ştatlara silahlı çevriliş etmə haqqı tanınır.
ABŞ-ın Axilles dabanı
Texas ştatı ABŞ-ın ən zəif nöqtəsi Axilles dabanıdır. Ştatda baş verənlər hər nə qədər ciddi olsa da və ya ştat müstəqillik tələb etsə də, Vaşinqtonun buna icazə verməsi mümkün deyil.
Birincisi, Texas ərazisinə görə ABŞ-ın Alyaskadan sonra ən böyük ştatıdır. Vaşinqtonun belə bir ərazi itkisi ilə barışması qeyri-mümkündür.
İkincisi, Texasın ayrılması ABŞ üçün domino effekti yarada bilər. Yəni Texasın ardınca Kaliforniya, Alyaska və Havayi kimi ştatlar da Birləşmiş Ştatları tərk edə bilər. Bundan başqa, Cənub ştatlarının 159 il öncə olduğu kimi Amerika Konfederativ Dövlətlər adı altında ayrılması da ehtimal riskli ssenarilərdəndir.
Üçüncüsü, Texit baş verərsə, ABŞ neft hasilatının 40 faizini və 1.9 trilyon dollarlıq dünyanın 9-cu ən böyük iqtisadiyyatını itirər.
Nəticə etibarilə Texasda baş verənlər hazırda ABŞ-ın daxili çəkişməsi kimi xarakterizə edilə bilər. Texit isə hələlik daha çox platforma çağırışından ibarətdir. Bundan başqa, texaslılar referendum nəticəsində müstəqilliyi seçsələr belə, dərhal ABŞ-dan ayrıla bilməzlər. ABŞ-ın hər bir ştatı və konqresi də bu müstəqilliyə səs verməlidir.
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-01-2024 18:46 | Bölmə: Slayd
Tarixinin ən qütbləşmiş dövrlərindən birini yaşayan ABŞ-da vəziyyət günü-gündən pisləşir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, ölkə sonuncu dəfə 159 il əvvəl vətəndaş müharibəsi zamanı belə qütbləşmişdi.
Qütbləşmənin əsasını Demokratlar və Respublikaçılar arasında gedən amansız siyasi mübarizə təşkil edir. Prezident seçkiləri öncəsi bu mübarizə daha radikal və aqressiv bir hal alıb. Düzdür, ənənəvi ABŞ cəmiyyəti bu rəqabəti sevsə də, partiyalararası mübarizədən bezən və alternativ yol seçən bir qrup da var. Hansı ki, bu qrup “Artıq birlikdə yaşaya bilmərik”,- deyir.
Respublikaçıların üstünlük təşkil etdiyi Texas və Demokratların nəzarətində olan Kaliforniya ştatları Amerika Birləşmiş Ştatlarından ayrılmaq istəyirlər. Son illərdə bu istiqamətdə çıxışlar, təkliflər səslənir. Texas ştatında isə proses daha radikal və ciddi bir hal alıb.
Dikbaş Ştat
Öncə onu qeyd edək ki, bu gün müstəqillik tələb edən Texas ştatının dövlətçilik keçmişi var. Yəni bu ştat nə ABŞ-ın əsasını təşkil edən 12 keçmiş koloniyadır, nə Rusiya, Fransa kimi ölkələrdən pul ilə alınan torpaqlardır, nə də Meksika ilə müharibələrin nəticəsində ələ keçirilib.
Texas 2 mart 1836-cı ildən 19 fevral 1846-cı ilə müstəqil dövlət olub. Düzdür, Meksika bu illər ərzində Texası üsyançı bir əyalət kimi görsə də, ABŞ 1837-ci ilin martında Texas Respublikasını tanıyan ilk ölkədir.
Diqqətçəkən digər bir məqam isə Texasın rəsmi olaraq 19 fevral 1846-cı ildə öz istəyi və xalq referendumu ilə ABŞ-ın 28-ci ştatı olmasıdır. Bundan başqa, ABŞ-da vətəndaş müharibəsi zamanı Texas ştatı Konfederasiyaya qoşulmazdan əvvəl 1 fevral – 2 mart 1861-ci il tarixləri arasında 1 aylıq müddətdə yenidən müstəqil olub. Bu mənada Texas ştatının hazırda ABŞ-dan ayrılıb yenidən müstəqil ölkə olmaq istəməsi təəccüblü deyil.
Müstəqillik çağırışları yüksəlir
Son illərdə Respublikaçı və Demokratların mübarizəsi fonunda Texas ştatında ABŞ-dan ayrılma çağırışları artıb. Sonuncu immiqrasiya qalmaqalları fonunda isə bu çağırışlar daha da güclənib. Buna səbəb federal hakimiyyət orqanlarına ştatın qubernatoru Qreq Ebbottun Meksika ilə sərhəddə inşa etməyə başladığı tikan-məftilli səddi sökməyə icazə verən Ali Məhkəmənin qərarı olub.
Texas qubernatoru Qreq Ebbot Baydenin Meksika sərhədindən tikanlı məftillərin çıxarılması tələblərinə əməl etməyəcəyini və miqrantlara qarşı istehkamlar tikməyə davam edəcəyini bildirib. Qubernator ştatın Milli Qvardiyasının sərhədi öz nəzarətində saxlamağa davam edəcəyini, eyni zamanda federal qüvvələrin müdaxiləsinə icazə verməyəcəklərini bildirib. Miqrant axını davam etdiyi üçün ştatın Milli Qvardiyası sərhədə nəzarəti ələ keçirib. Ağ evin bu cür hərəkətlərindən sonra Respublikaçıların iqtidarda olduğu 25 ştat Baydeni sərhədi qorumamaqda ittiham edib və Texası dəstəkləyəcəyini bildirib.
Prosesdən istifadə edən isə “Texit” hərəkatının lideri Daniel Millerdir. O, vəziyyətdən istifadə etməyə çalışaraq ABŞ-da başlayan Respublikaçıların praymerizində Texasın müstəqilliyi məsələsini səsverməyə çıxarıb.
Belə bir referendumun keçirilməsi üçün Respublikaçılar Partiyasına petisiya verilib. O, 139 456 səs toplayıb. Lakin partiya rəsmiləri ərizələrin verilməsi müddətinin pozulmasını və bəzi imzaların etibarsız ola biləcəyini əsas gətirərək, “Texit”dən imtina ediblər. Məhkəmədə buna etiraz etmək cəhdi Texasın müstəqilliyi tərəfdarları üçün uğursuzluqla nəticələnib. Bununla belə ABŞ Konstitusiyasında Ağ evin demokratik təsisatları və əsas prinsipləri pozması halında ştatlara silahlı çevriliş etmə haqqı tanınır.
ABŞ-ın Axilles dabanı
Texas ştatı ABŞ-ın ən zəif nöqtəsi Axilles dabanıdır. Ştatda baş verənlər hər nə qədər ciddi olsa da və ya ştat müstəqillik tələb etsə də, Vaşinqtonun buna icazə verməsi mümkün deyil.
Birincisi, Texas ərazisinə görə ABŞ-ın Alyaskadan sonra ən böyük ştatıdır. Vaşinqtonun belə bir ərazi itkisi ilə barışması qeyri-mümkündür.
İkincisi, Texasın ayrılması ABŞ üçün domino effekti yarada bilər. Yəni Texasın ardınca Kaliforniya, Alyaska və Havayi kimi ştatlar da Birləşmiş Ştatları tərk edə bilər. Bundan başqa, Cənub ştatlarının 159 il öncə olduğu kimi Amerika Konfederativ Dövlətlər adı altında ayrılması da ehtimal riskli ssenarilərdəndir.
Üçüncüsü, Texit baş verərsə, ABŞ neft hasilatının 40 faizini və 1.9 trilyon dollarlıq dünyanın 9-cu ən böyük iqtisadiyyatını itirər.
Nəticə etibarilə Texasda baş verənlər hazırda ABŞ-ın daxili çəkişməsi kimi xarakterizə edilə bilər. Texit isə hələlik daha çox platforma çağırışından ibarətdir. Bundan başqa, texaslılar referendum nəticəsində müstəqilliyi seçsələr belə, dərhal ABŞ-dan ayrıla bilməzlər. ABŞ-ın hər bir ştatı və konqresi də bu müstəqilliyə səs verməlidir.
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
Dünən, 13:19
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 15:09
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
