Ərdoğan vasitəçilikdən nə qazanır?

Xəbər lenti

13:27 / 03-10-2025

Milli mətbuatın yubiley medalına namizədlər müəyyənləşdirilib

13:26 / 03-10-2025

Deputat: Prezidentin Kopengahen səfəri Azərbaycanın yüksək nüfuzunu göstərdi

13:16 / 03-10-2025

"Bayraktar Teknoloji Azərbaycan" MMC PUA istehsalına başlayıb

13:10 / 03-10-2025

Əqidə və prinsipiallıq manifesti - Qurbanov yazır

12:52 / 03-10-2025

Rusiya kosmik peyklərə hücum edir - General

12:51 / 03-10-2025

Ersin Tatar Azərbaycana gəlir

12:46 / 03-10-2025

Yunanıstandan 25 ədəd “Mirage” qırıcısı tələb olunur

12:36 / 03-10-2025

Ərdoğan: “Qlobal Sumud” Donanmasına hücum vəhşilikdir

12:34 / 03-10-2025

Ekspertiza "Şərurlu İsfəndiyar"la bağlı qərarı açıqlayıb

12:28 / 03-10-2025

Qazaxıstanın enerji sektoruna 9 milyard dollar investisiya qoyulur

12:27 / 03-10-2025

Prezident Danimarkaya işgüzar səfərindən paylaşım edib - Foto

12:18 / 03-10-2025

Sabahın hava proqnozu açıqlanıb

12:17 / 03-10-2025

Tramp uzunmüddətli “şatdaun”un fəsadlarından danışıb

12:01 / 03-10-2025

Yaxın günlərdə yüzlərlə aviareys ləğv edilə bilər - Xəbərdarlıq

11:59 / 03-10-2025

"Red Wolf" adlı haker-aktivist qruplaşması ilə bağlı xəbərdarlıq olunub

11:45 / 03-10-2025

Rusiyanın ən böyük kimya zavodu hücuma məruz qalıb

11:36 / 03-10-2025

Milyarder İbrahim Süleymanov Moskvada saxlanılıb

11:33 / 03-10-2025

İlham Əliyev: "Almaniya bizim üçün vacib tərəfdaş ölkədir"

11:22 / 03-10-2025

İlham Əliyev Koreya prezidentinə məktub ünvanlayıb

11:19 / 03-10-2025

Söyüş söyən cərimələnib, saxtakarlıq edən yox! - Ağsuda qəribə olay

10:56 / 03-10-2025

Yüksək Qızlar Liqasında yeni mövsümün püşkü atılıb

10:43 / 03-10-2025

Xalq artisti Ramiz Quliyevin vəziyyəti ağır-stabil olaraq qalır

10:39 / 03-10-2025

Məzahir Pənahovun gəlini: “Pasportumu götürüb qaçdım”

10:29 / 03-10-2025

Məhkəmə işi: "Fransız diplomatlar bizi informasiya mənbəyi kimi görürdülər"

10:19 / 03-10-2025

Varşava Rusiya ilə diplomatik əlaqələri kəsə bilər

10:18 / 03-10-2025

32 xarici ali məktəbin diplomu Azərbaycanda tanınmır - Siyahı

10:13 / 03-10-2025

Lukaşenko gözlənilməz təklif verib

10:07 / 03-10-2025

Rusiyalı müğənninin Rumıniyadakı çıxışı ləğv edilib

09:58 / 03-10-2025

Kreditə görə zamin duran şəxsin ölkədən çıxışına qadağa qoyula bilər

09:56 / 03-10-2025

AYİB Transxəzər dəhlizinə 45 milyon avro ayırır

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

21:29 / 29-09-2025

Əməkdar artist Cabir İmanov vəfat edib - Yenilənib

18:01 / 28-09-2025

III MDB Oyunları: stend atıcılarımız medal qazanıb

14:02 / 29-09-2025

Hərbi ekspert: Dünya növbəti müharibə ərəfəsindədir

22:59 / 28-09-2025

FİFA futbol qaydalarını dəyişəcək

11:22 / 29-09-2025

Avtobus və metroda gediş haqqı bahalaşıb - Qərar

14:43 / 28-09-2025

Türkiyədə güclü zəlzələ baş verib

18:31 / 01-10-2025

QHT rəhbərləri cinayət məsuliyyətinə cəlb ediliblər - Foto

09:11 / 29-09-2025

Qadın şıltaqlığı, yoxsa... - Hekayə

22:31 / 28-09-2025

Prezident və xanımı III MDB Oyunlarının açılışında - Fotolar

16:58 / 30-09-2025

Prezident prokurora general-mayor rütbəsi verib - Foto

09:47 / 30-09-2025

Ən güclü mafiyalar - Onların şəbəkələri sərhədləri aşır

23:06 / 29-09-2025

Xalq artisti Ramiz Quliyev xəstəxanaya yerləşdirilib

Ərdoğan vasitəçilikdən nə qazanır?
Tarix: 20-05-2025 12:22 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Ukrayna ilə birbaşa danışıqlardan sonra məlum oldu ki, Türkiyə əsas danışıqlar platforması olaraq qalır və Vladimir Zelenskinin atəşkəslə bağlı ilkin tələbləri və Vladimir Putinin şəxsi iştirakı diplomatiyaya mane ola bilməz. Sual olunur: Danışıqların yeri onların nəticəsinə təsir etdimi?

Əgər Türkiyənin mövqeyindən danışsaq, Ankara sözün əsl mənasında Putin və Zelenskinin səfərə gəlməsi və üz-üzə danışması üçün əlindən gələni etdi, əlbəttə ki, Rəcəb Tayyib Ərdoğanın köməyi ilə.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

O, Xarici işlər naziri Hakan Fidanla 2022-ci ilin martından bəri onların platformasının yeganə və ən uğurlu platforma olaraq qaldığını, Türkiyənin Rusiya və Ukrayna ilə etimad münasibətlərinə malik olduğunu, Avropa ölkələrindən fərqli olaraq, münaqişənin qızışdırılmasının tərəfdarı olmadığını, əksinə, münaqişənin sakitləşdirilməsinin tərəfdarı olduğunu təkrarlamaqdan yorulmur.

Başlanğıc nöqtəsi

Rusiya razı olmasaydı, Ərdoğanın təkbaşına iradəsi və istəyi kifayət etməzdi. Vladimir Putin müraciətində konkret tarix və konkret bir yer adlandırıb: 15 may, İstanbul.

Bir tərəfdən, bu seçim təəccüblü idi, çünki Kreml əvvəllər Türkiyəni mümkün vasitəçilər sırasına daxil etməmişdi. Bununla belə, Rusiya rəhbərliyi ölkənin Boğaziçi sahillərində göstərdiyi səyləri həmişə yüksək qiymətləndirib və 2022-ci il İstanbul memorandumunu sülhə nail olmaq cəhdləri arasında ən realı kimi qiymətləndirib.

Müxalifət lideri, İstanbul bələdiyyə sədri Əkrəm İmamoğlunun müşaviri Hakan Aksay qeyd edib ki, “bu təkliflə Putin indi “İstanbul 2022”yə qayıtmaq istədiyini göstərdi”. Rusiya nümayəndə heyətinin rəhbəri Vladimir Medinski danışıqlar günü İstanbuldakı hazırkı danışıqları 2022-ci ildə kəsilən sülh prosesinin davamı kimi gördüyünü dediyi üçün Aksay versiyası çox doğru çıxdı.

Ərdoğanın vasitəçiliyi Atlantik okeanının o tayından da xeyir-dua aldı.

Donald Tramp əvvəlki prezidentliyi dövründəki münaqişələrə baxmayaraq, türkiyəli həmkarını tərifləyib. Həm açılışdan əvvəl, həm də sonra təriflər yağdırıldı. ABŞ prezidenti Ərdoğanı “dost” adlandırıb, onu “Suriyanı ələ keçirməsi” münasibətilə təbrik edib və Amerika qoşunlarının oradan çıxarılmasının birbaşa Türkiyə ilə bağlı olduğunu bildirib.

Amerika lideri türk həmkarına çox güvənməyə başladı. Ərdoğanın zəngindən sonra Tramp Ər-Riyadda Suriyanın yeni lideri Əhməd əl-Şaraa ilə əl sıxıb və Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edib. Eyni zamanda o, Rusiyanın “S-400” sistemlərinin alınmasına görə Türkiyənin özünə qarşı tətbiq edilən sanksiyaları ləğv edib.

Putinin təşəbbüsündən bir neçə gün əvvəl “Hürriyet” qəzeti Trampın həm Putin, həm də Zelenski ilə dialoq aparmaq qabiliyyətinə malik olduğu üçün Ərdoğandan vasitəçi rol oynaması xahişi barədə məlumat yayıb.

Tramp əslində haqlıdır. Ərdoğan Putinlə ortaq dil tapmağı bilirdi. “Türk axını”, “Akkuyu” AES və “S-400”-lərin alınması kimi irimiqyaslı layihələr Suriya ilə bağlı ciddi ziddiyyətlərə baxmayaraq həyata keçirilib.

Türkiyənin son illərdə Qərbə meyl etməsi Rusiyanı qane etməsə də, Ərdoğan tarazlıq qurmağa çalışdı, BRİKS-ə qoşulma kursu götürdü, Kazanda keçirilən sammitə gəldi və təşkilatın tərəfdaşı statusunu aldı. Üstəlik, Fidan BRİKS-ə marağını Avropa İttifaqına üzvlük perspektivinin olmaması ilə əsaslandırıb.

Zelenski üzərində çətir

Zelenski ilə ortaq dil tapmaq Ərdoğan üçün də çətin olmadı. Söhbət təkcə İHA istehsal etmək üçün fabriklər tikmək planlarından və Ərdoğanın davamlı olaraq “Krım Ukraynadır” bəyanatlarından getmir.

Sadəcə, Trampın hakimiyyətə gəlməsi, ukraynalıların icazə verilmədiyi Ər-Riyad dialoqu, Paris və Londonda keçirilən ilk sammitlərdə Avropanın çaşqınlığı səbəbindən Zelenski tamamilə tək qaldı.

Məhz o zaman Ərdoğan onu çətiri ilə yağışın altından örtərək içəri götürdü. Zelenski bundan o qədər ilhamlandı ki, o, dərhal güclü “türk çətiri” - sülhməramlılar haqqında xəyal qurmağa başladı.

Bundan başqa, Zelenskinin “biz daha 10 il müharibəyə tab gətirə bilmərik”,- kimi təsvir etdiyi cəbhədəki vəziyyət onu harda olursa olsun, Moskva ilə dialoqa getməyə vadar edir. Beləliklə, Ukrayna da Türkiyə platformasını dəstəklədi.

Digər qlobal oyunçular - Cənubi Afrika, Braziliya, Hindistan, Səudiyyə Ərəbistanı, Çin və BƏƏ üçün öz töhfələrini vermək cəhdlərində tərəqqi faktının özü, sülhə doğru hərəkət vasitəçilik missiyası uğrunda mübarizədən daha vacib idi. Hamısı Ankaranı dəstəklədi.

Suallar Avropa Birliyi və Böyük Britaniyadan yarana bilər. Rusiyaya qarşı sərt davranırlar, sanksiyalarla hədələyir və 30 günlük atəşkəs kimi bir çox ilkin şərtlər qoyurlar. Bununla belə, Türkiyənin danışıqlar platformasını torpeda etmək təhlükəli idi. Birincisi, Avropanın Türkiyəni öz təhlükəsizlik sisteminə cəlb etmək istəyi, ikincisi, Trampın üzünə yumruq zərbəsi endirmək qorxusundan.

Ərdoğan üçün müsbət nəticə

Mayın 15-də Rusiya nümayəndə heyəti səhər saat 10-dan etibarən Ukrayna tərəfi ilə görüşə hazır idi, o vaxt Zelenskinin icazəsini gözləyirdi. Bu zaman Zelenski Ankarada Ərdoğanı ziyarət edir və onunla üç saat söhbət edirdi. Bir gün əvvəl Türkiyə prezidenti “tarixi fürsətdən” istifadəni tövsiyə edib. Və yəqin ki, ABŞ-nın dəstəyi ilə o, Zelenskini danışıqlara başlamağa razılaşmağa məcbur etdi.

Eyni zamanda, Antalyada NATO xarici işlər nazirlərinin toplantısı keçirilirdi. Orada olan Fidan və amerikalı həmkarı Marko Rubio İstanbula uçub. Qərara alınıb ki, mayın 16-da Rusiya tərəfi ilə əlaqə saxlamazdan əvvəl ukraynalı danışıqlarçılar Fidan və Rubio ilə görüşəcəklər. Ukrayna üçlüyünün razılaşması sübut etdi ki, Avropa dəstəyi ABŞ və Türkiyənin onları doğru yola yönəldən təzyiqindən açıq-aydın aşağıdır.

Üstəlik, Amerika rəsmiləri gedəndə və ukraynalılar Medinski ilə danışmağa başlayanda Fidan otaqdan çıxmayıb.

Vasitəçilər, təbii ki, passiv şəkildə iştirak edə bilərlər və biz bunu Səudiyyə Ərəbistanında Rusiya-Amerika görüşündə gördük. “Türkiyənin Gündəmi” teleqram kanalının müəllifi Yaşar Niyazbayevin istinad etdiyi türkiyəli ekspertlər Osman Sərt və Nəsuhi Güngör Türkiyəni sadəcə görüş yeri və rəsmi vasitəçi deyil, danışıqları “asanlaşdıran” etibarlı platforma və fəal iştirakçı hesab edirlər.

Ekspertlər bu imtiyazlı statusu regional maraqlarla (Qara dəniz ölkəsi və Bosfor boğazına nəzarət), Moskva və Kiyevin etimadı, həmçinin Suriya, Liviya və Qarabağda sübut edilmiş geniş diplomatik təcrübə ilə izah edirlər. Onların torpaqlarında gedən danışıqların canlanması Türkiyə hakimiyyətini sevindirməyə bilməz. Axı, son illər ölkə və deməli, hakimiyyətin özü davamlı böhranlarla sarsılıb. Gah inflyasiya və lirənin düşməsi, gah irimiqyaslı zəlzələlər, gah Ərdoğanın partiyasının bələdiyyə seçkilərində uduzması, gah da İmamoğlunun həbsinə etirazlar.

Son bir ay ərzində Ərdoğanın əlində bunlardan ikisi var: Kürdüstan Fəhlə Partiyasının özünü ləğv etməsi və Ukrayna ilə bağlı danışıqlar. Bu məqamlar İstanbul merinin həbsi ətrafında səs-küyün arxa plana keçməsinə və Ərdoğanın hələ də iştirak etməyi planlaşdırdığı yeni seçkilər ərəfəsində mövqeləri gücləndirməyə imkan verir.

Türkiyə prezidenti qiymətləndirmələrində təvazökar olmadı və qeyd etdi ki, mayın 16-da keçiriləcək danışıqlar “səylərimiz sayəsində yekunda sülhün qapılarını açacaq mühüm addım kimi planlaşdırılıb”. O, diplomatik prosesin davamını təmin etmək üçün “hər cür səy göstərəcəyinə” söz verib.

Türkiyəli mütəxəssislərin böyük illüziyaları yoxdur. Onlar sürətli nəticə gözləmirlər (yeri gəlmişkən, Tramp buna ümid edir), çünki Rusiya ehtiyatlı və tələsmədən hərəkət edir, daha əlverişli şərtlərə nail olmağa çalışır.

Tərəflərin son nəticədə nəyə gələcəyi Türkiyədən asılı deyil. Amma türklər sabah sülh müqaviləsi imzalanmasa belə, danışıqların Ər-Riyadda və ya Vatikanda deyil, onların platformasında baş tutması üçün hər şeyi edəcəklər.

Y. QACAR

Ana səhifəyə dön