00:05 / 17-07-2025
Laçında dağlıq ərazidə yanğın olub
22:21 / 16-07-2025
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər
21:46 / 16-07-2025
İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - Fotolar
18:40 / 16-07-2025
Deportasiya ilə bağlı veriliş hazırlanıb - Video
18:14 / 16-07-2025
17 yaşlı şəxs Yuxarı Şirvan kanalında batıb
18:05 / 16-07-2025
Ali Rada baş naziri istefaya göndərib
17:21 / 16-07-2025
İlham Əliyev bəzi qanunlara dəyişikliyi təsdiqləyib
17:07 / 16-07-2025
Prezident ipoteka kreditlərinin verilməsi qaydasına dəyişiklik edib
17:05 / 16-07-2025
Ruslar Ukraynanı “İskəndər” raketi ilə vurub
16:52 / 16-07-2025
Bakıda qadın güllələnib: şübhəli şəxs klinika direktoru olan həyat yoldaşıdır - Yenilənib
16:47 / 16-07-2025
“Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” qanuna edilb - Fərman
16:27 / 16-07-2025
Banan qablarında 820 kq kokain aşkar edilib - Foto
15:59 / 16-07-2025
Azərbaycanla Vyetnam arasında beş sənəd imzalanıb
15:48 / 16-07-2025
Paşinyan: Zəngəzur yolunda tək ABŞ deyil, digər ölkələr də maraqlıdır - (Yenilənib)
15:41 / 16-07-2025
Rusiya neftinin dəniz yolu ilə daşınması artıb
15:19 / 16-07-2025
Konsertdə söyüş söyən reper saxlanılıb
15:12 / 16-07-2025
Mədəniyyət Nazirliyinin tenderi ləğv olunub
14:59 / 16-07-2025
Sumqayıtda iki nəfər 67 kq narkotiklə saxlanılıb
14:56 / 16-07-2025
Şakdam doğrudan da casusdur? - İranda yeni qalmaqal
14:44 / 16-07-2025
Oğuzda üzərinə ağac düşən 34 yaşlı şəxs ölüb
14:15 / 16-07-2025
Fransa və daha iki müttəffiqi Ukraynaya silah almaqdan imtina edir
13:51 / 16-07-2025
Böhran ssenarisi: qatarlar 18 milyon insanı qoruyacaq
13:42 / 16-07-2025
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Fəxri xiyabanı ziyarət edib
13:25 / 16-07-2025
Leyla Əliyeva Berdiməhəmmədovun qızı ilə görüşüb - Fotolar
13:19 / 16-07-2025
Həbsdəki sabiq icra başçısı: "4 ildən artıqdır ki..."
13:01 / 16-07-2025
General vəzifədən azad edilib? - Açıqlama
12:42 / 16-07-2025
Sabah 40 dərəcə isti olacaq
12:39 / 16-07-2025
Avropa liderləri Trampı razı sala biliblər
12:30 / 16-07-2025
Dağlıq ərazidə güclü yanğın başlayıb - (Yenilənib)
12:18 / 16-07-2025
İlham Əliyev Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşüb - Fotolar
14:26 / 14-07-2025

12:27 / 12-07-2025

15:19 / 12-07-2025

06:13 / 13-07-2025

13:30 / 13-07-2025

14:30 / 14-07-2025

11:18 / 14-07-2025

09:15 / 14-07-2025

07:40 / 16-07-2025

09:21 / 12-07-2025

17:53 / 14-07-2025

11:24 / 12-07-2025

Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
Tarix: 01-07-2025 13:01 | Bölmə: Slayd

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 2014-cü ildə İrana səfər edəndə çox yüksək əhval-ruhiyyədə idi. O vaxtkı vitse-prezident Eshaq Cahangiri ilə görüş zamanı Ərdoğan potensial ticarət sövdələşmələrini, enerji və sənaye əlaqələrini dərinləşdirməyin yollarını müzakirə edərək kameralara gülümsədi.
O, ikitərəfli münasibətlərin yaxşılaşdırılmasına dair qısa nitq söylədi və ev sahiblərinə təşəkkür etməzdən əvvəl "İran bizim ikinci vətənimizdir",- dedi.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Middle East Eye” yazıb.
Böyük Britaniya nəşrinin yazdığına görə, artıq 11 ildir ki, Türkiyədə İrana rəğbət ən aşağı səviyyədədir:
Türkiyə ictimaiyyəti İsrailin İrana qarşı əsassız hücumunu böyük ölçüdə pisləsə də, siyasətçilərin İslam Respublikasına sevgisi azdır.
Bəziləri bu gərginliyi Osmanlı dövründən bəri davam edən rəqabətlə əlaqələndirir, lakin Ərdoğan və onun sələflərinin rəhbərlik etdiyi İslam mühafizəkar hərəkatı həmişə İrandan o qədər də uzaqda deyildi.
Türk siyasi islamçı hərəkatı 1960-cı illərdən başlayaraq bir neçə onilliklər ərzində Necmettin Erbakan tərəfindən formalaşdırılıb.
1979-cu ildə İranda İslam inqilabı baş verəndə türk islamçılar sevinirdilər. Onların bir çoxu inqilabın ideoloqu Əli Şəriətinin əsərlərini oxuyur və hətta 1990-cı illərdə də müəyyən mənada İrana nümunə kimi baxırdılar.
İslam dünyasının qalan hissəsini - xüsusən də Yaxın Şərqdə - sünni-şiə parçalanmasına baxmayaraq, türk dini mühafizəkarları bu cür ikilikləri rədd etdilər. Onlar bölgəyə o obyektivlə baxmadılar. Məsələn, Ərbakan 1997-ci ildə D-8 iqtisadi əməkdaşlıq təşkilatı bayrağı altında müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi ölkələri birləşdirməyə çalışaraq Banqladeş, Misir, İndoneziya, İran, Malayziya, Nigeriya və Pakistanı üzv olmağa inandırdı.
Türkiyədən kənarda insanların çoxunun bilmədiyi odur ki, 1997-ci ilin yanvarında ordunun Ərbakan hökumətini devirməsinə səbəb olan hadisələrdən biri onun Rifah Partiyasının Ankaranın Sincan rayonunda İran səfirinin də iştirak etdiyi Əl-Qüds Gecəsi olub.
Salonda “Hizbullah” və HƏMAS bayraqları nümayiş etdirilərək Fələstin məsələsini işıqlandıran tamaşa nümayiş etdirilib. İran səfiri Türkiyə hökumətinin dünyəvi mahiyyətini tənqid edən alovlu çıxış edib. Bu, nəticədə hərbçilər tərəfindən Ərbakanın hökumətinə qarşı hərəkət etmək, onu güc tətbiq etmədən devirmək üçün bir bəhanə kimi istifadə olundu.
Ərdoğan və müttəfiqləri 2002-ci ildə Ədalət və İnkişaf Partiyasını (AKP) təsis edəndə liberal və Avropa İttifaqı (Aİ) tərəfdarı çıxışlarına baxmayaraq, İranyönlü mövqeyini qoruyub saxlamışdı. Onun ən diqqətəlayiq hərəkətlərindən biri İran və Qərb arasında nüvə danışıqlarında əsas darboğazın həllinə kömək etmək üçün Braziliya ilə əməkdaşlıq etmək idi. Bu mübadilə razılaşmasına əsasən, İran tibbi tədqiqat reaktoru üçün nüvə yanacaq çubuqları müqabilində Türkiyəyə 1200 kq aşağı zənginləşdirilmiş uranı (LEU) göndərməyi qəbul etdi.
2010-cu ildə Ərdoğan “Hizbullah” lideri Həsən Nəsrullaha da zəng edərək “Hizbullah”ın ruhani lideri Ayətullah Məhəmməd Hüseyn Fədlallahın vəfatından sonra başsağlığı verib.
2011-ci ildə Ərdoğan Nəcəfdə Hz. Əlinin məqbərəsini ziyarət edən ilk sünni lider oldu, daha sonra Ayətullah Əli Sistani ilə də görüşdü.
Türkiyənin İranla əlaqələri o qədər yaxın idi ki, ABŞ-nın 2012-ci ildəki hesabatlarında Ərdoğanı Türkiyədən kənarda fəaliyyət göstərən İsrail casuslarının adlarını Tehrana sızdırmaqda ittiham etdilər - Türkiyə rəsmiləri bu günədək bu ittihamı qəti şəkildə rədd edirlər.
Lakin 2011-ci ildən başlayaraq İranın Suriyada Bəşər Əsəd rejiminə dəstəyindən sonra Ankaranın İrana baxışı tədricən və kəskin şəkildə dəyişdi.
Ərdoğan əvvəlcə Əsədi islahatlar aparmağa və üsyanı sülh yolu ilə həll etməyə inandırmağa çalışsa da, Əsəd Tehranı əsas himayədarı seçdi və dinc etirazlara güc göstərişi ilə cavab verdi.
Ankara üçün dönüş nöqtəsi - 2013-cü ildə Əsəd rejiminin kimyəvi silahdan istifadə etməsi, ardınca 2014-cü ildə Hələb kimi şəhərləri mühasirəyə alması, kütləvi aclığa, qətllərə və köçkünlüyə məcbur etməsi - oldu.
İranın bu cinayətlərə birbaşa dəstəyi, “Hizbullah”ın iştirakı ilə Suriya münaqişəsinə ekzistensial təhlükə kimi baxan Ankaranı dərindən narahat etdi.
Tehranın 2013-cü ildə Türkiyə ilə PKK arasında sülh prosesini pozmaq cəhdləri də diqqətdən yayınmayıb. O vaxtdan bəri əlaqələr getdikcə daha çox əməliyyat xarakteri daşıyır. Ankara ticarət əlaqələrini qoruyub saxlayıb və İranla, xüsusən də Suriya ilə bağlı ümumi dil tapmağa çalışır, lakin Türkiyə rəsmiləri artıq iranlı həmkarlarına qarşı xoşməramlı davranmırlar.
Bu gün İsrailin İran hədəflərinə endirdiyi son zərbələrdən sonra Ərdoğanın İranı dəstəkləyən açıqlamalarına baxmayaraq, münasibətlər gərgin olaraq qalır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-07-2025 13:01 | Bölmə: Slayd

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 2014-cü ildə İrana səfər edəndə çox yüksək əhval-ruhiyyədə idi. O vaxtkı vitse-prezident Eshaq Cahangiri ilə görüş zamanı Ərdoğan potensial ticarət sövdələşmələrini, enerji və sənaye əlaqələrini dərinləşdirməyin yollarını müzakirə edərək kameralara gülümsədi.
O, ikitərəfli münasibətlərin yaxşılaşdırılmasına dair qısa nitq söylədi və ev sahiblərinə təşəkkür etməzdən əvvəl "İran bizim ikinci vətənimizdir",- dedi.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Middle East Eye” yazıb.
Böyük Britaniya nəşrinin yazdığına görə, artıq 11 ildir ki, Türkiyədə İrana rəğbət ən aşağı səviyyədədir:
Türkiyə ictimaiyyəti İsrailin İrana qarşı əsassız hücumunu böyük ölçüdə pisləsə də, siyasətçilərin İslam Respublikasına sevgisi azdır.
Bəziləri bu gərginliyi Osmanlı dövründən bəri davam edən rəqabətlə əlaqələndirir, lakin Ərdoğan və onun sələflərinin rəhbərlik etdiyi İslam mühafizəkar hərəkatı həmişə İrandan o qədər də uzaqda deyildi.
Türk siyasi islamçı hərəkatı 1960-cı illərdən başlayaraq bir neçə onilliklər ərzində Necmettin Erbakan tərəfindən formalaşdırılıb.
1979-cu ildə İranda İslam inqilabı baş verəndə türk islamçılar sevinirdilər. Onların bir çoxu inqilabın ideoloqu Əli Şəriətinin əsərlərini oxuyur və hətta 1990-cı illərdə də müəyyən mənada İrana nümunə kimi baxırdılar.
İslam dünyasının qalan hissəsini - xüsusən də Yaxın Şərqdə - sünni-şiə parçalanmasına baxmayaraq, türk dini mühafizəkarları bu cür ikilikləri rədd etdilər. Onlar bölgəyə o obyektivlə baxmadılar. Məsələn, Ərbakan 1997-ci ildə D-8 iqtisadi əməkdaşlıq təşkilatı bayrağı altında müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi ölkələri birləşdirməyə çalışaraq Banqladeş, Misir, İndoneziya, İran, Malayziya, Nigeriya və Pakistanı üzv olmağa inandırdı.
Türkiyədən kənarda insanların çoxunun bilmədiyi odur ki, 1997-ci ilin yanvarında ordunun Ərbakan hökumətini devirməsinə səbəb olan hadisələrdən biri onun Rifah Partiyasının Ankaranın Sincan rayonunda İran səfirinin də iştirak etdiyi Əl-Qüds Gecəsi olub.
Salonda “Hizbullah” və HƏMAS bayraqları nümayiş etdirilərək Fələstin məsələsini işıqlandıran tamaşa nümayiş etdirilib. İran səfiri Türkiyə hökumətinin dünyəvi mahiyyətini tənqid edən alovlu çıxış edib. Bu, nəticədə hərbçilər tərəfindən Ərbakanın hökumətinə qarşı hərəkət etmək, onu güc tətbiq etmədən devirmək üçün bir bəhanə kimi istifadə olundu.
Ərdoğan və müttəfiqləri 2002-ci ildə Ədalət və İnkişaf Partiyasını (AKP) təsis edəndə liberal və Avropa İttifaqı (Aİ) tərəfdarı çıxışlarına baxmayaraq, İranyönlü mövqeyini qoruyub saxlamışdı. Onun ən diqqətəlayiq hərəkətlərindən biri İran və Qərb arasında nüvə danışıqlarında əsas darboğazın həllinə kömək etmək üçün Braziliya ilə əməkdaşlıq etmək idi. Bu mübadilə razılaşmasına əsasən, İran tibbi tədqiqat reaktoru üçün nüvə yanacaq çubuqları müqabilində Türkiyəyə 1200 kq aşağı zənginləşdirilmiş uranı (LEU) göndərməyi qəbul etdi.
2010-cu ildə Ərdoğan “Hizbullah” lideri Həsən Nəsrullaha da zəng edərək “Hizbullah”ın ruhani lideri Ayətullah Məhəmməd Hüseyn Fədlallahın vəfatından sonra başsağlığı verib.
2011-ci ildə Ərdoğan Nəcəfdə Hz. Əlinin məqbərəsini ziyarət edən ilk sünni lider oldu, daha sonra Ayətullah Əli Sistani ilə də görüşdü.
Türkiyənin İranla əlaqələri o qədər yaxın idi ki, ABŞ-nın 2012-ci ildəki hesabatlarında Ərdoğanı Türkiyədən kənarda fəaliyyət göstərən İsrail casuslarının adlarını Tehrana sızdırmaqda ittiham etdilər - Türkiyə rəsmiləri bu günədək bu ittihamı qəti şəkildə rədd edirlər.
Lakin 2011-ci ildən başlayaraq İranın Suriyada Bəşər Əsəd rejiminə dəstəyindən sonra Ankaranın İrana baxışı tədricən və kəskin şəkildə dəyişdi.
Ərdoğan əvvəlcə Əsədi islahatlar aparmağa və üsyanı sülh yolu ilə həll etməyə inandırmağa çalışsa da, Əsəd Tehranı əsas himayədarı seçdi və dinc etirazlara güc göstərişi ilə cavab verdi.
Ankara üçün dönüş nöqtəsi - 2013-cü ildə Əsəd rejiminin kimyəvi silahdan istifadə etməsi, ardınca 2014-cü ildə Hələb kimi şəhərləri mühasirəyə alması, kütləvi aclığa, qətllərə və köçkünlüyə məcbur etməsi - oldu.
İranın bu cinayətlərə birbaşa dəstəyi, “Hizbullah”ın iştirakı ilə Suriya münaqişəsinə ekzistensial təhlükə kimi baxan Ankaranı dərindən narahat etdi.
Tehranın 2013-cü ildə Türkiyə ilə PKK arasında sülh prosesini pozmaq cəhdləri də diqqətdən yayınmayıb. O vaxtdan bəri əlaqələr getdikcə daha çox əməliyyat xarakteri daşıyır. Ankara ticarət əlaqələrini qoruyub saxlayıb və İranla, xüsusən də Suriya ilə bağlı ümumi dil tapmağa çalışır, lakin Türkiyə rəsmiləri artıq iranlı həmkarlarına qarşı xoşməramlı davranmırlar.
Bu gün İsrailin İran hədəflərinə endirdiyi son zərbələrdən sonra Ərdoğanın İranı dəstəkləyən açıqlamalarına baxmayaraq, münasibətlər gərgin olaraq qalır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 14:56
Şakdam doğrudan da casusdur? - İranda yeni qalmaqal
Dünən, 12:30
Dağlıq ərazidə güclü yanğın başlayıb - (Yenilənib)
Dünən, 11:57
Zəngəzur dəhlizi məsələsi müzakirəyə çıxarılıb
Dünən, 10:26
Ukrayna hansı silahları alacaq? - Qiymətlər
Dünən, 09:51
Berdiməhəmmədov Azərbaycana gəlib - Foto
15-07-2025, 17:57
Ruben Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmə keçirilib - (Yenilənib)
15-07-2025, 16:33
Avropanı genişmiqyaslı müharibəyə hazırlaşmağa çağırırlar
15-07-2025, 13:47
Rusiyanın NATO-ya hücum planı var
15-07-2025, 10:16
Ukraynaya 10 milyard dollarlıq silah göndərəcəklər
15-07-2025, 09:48
Rusiyaya qarşı növbəti sanksiyanın müzakirəsinə başlayıblar
14-07-2025, 17:01
Hərbi Prokurorluqda yeni təyinatlar olub
14-07-2025, 14:30
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14-07-2025, 14:26
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
14-07-2025, 12:47
Suriya-Azərbaycan münasibətləri daha da inkişaf edəcək - Professor
14-07-2025, 11:18
Rusiya gizli nüvə bazalarında sürətli işlərə başlayıb
14-07-2025, 09:15
DTX-nın əməliyyatı: kibercinayətkar qrupun daha üzvü həbs edilib
13-07-2025, 06:13
Qum və toz fırtınaları hər il 7 milyon insanın ölümünə səbəb olur
12-07-2025, 12:27
Rusiya qonşu ölkələrdə gərginlik yaratmağa çalışır
11-07-2025, 17:32
Aİ Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib: sülh sazişini tezləşdirin!
11-07-2025, 14:09
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
11-07-2025, 13:51
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
11-07-2025, 13:38
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
11-07-2025, 12:34
Əliyev və Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü yeni mərhələnin başlanğıcıdır
11-07-2025, 00:11
Ərdoğan kürd məsələsində ən riskli addımını atır
10-07-2025, 16:28
DTX-nın saxladığı "Vaqner"çi azərbaycanlılar həbs edilib
10-07-2025, 15:55
Azərbaycan ilə Ermənistan delimitasiya prosesini sürətləndirir
10-07-2025, 13:42
Ağdərədə mina partlayıb, yaralı var - (Yenilənib)
10-07-2025, 12:11
Rusiyaya və müttəfiqlərinə qarşı ölümcül sanksiya hazırlanır
10-07-2025, 10:20
Ukrayna daha bir şəhərini itirmək üzrədir
10-07-2025, 08:43
Transxəzər marşrutu işə düşür
9-07-2025, 17:21
Kremlin planı Rusiyanı xilas edə bilməyəcək
9-07-2025, 14:27
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində təxribatlar ola bilər - Ekspert
9-07-2025, 10:14
İsrailin Türkiyə qorxusu artır
8-07-2025, 14:39
Tramp Ukrayna ilə bağlı inadından əl çəkir
8-07-2025, 13:58
Cəlaloğlu: Tehran-Bakı münasibətlərini pozmağa çalışırlar
8-07-2025, 12:16
Azad edilmiş ərazilərə səfər üçün icazənin müddəti artırılıb
8-07-2025, 11:06
İsrailin növbəti hədəfi Türkiyə ola bilər
8-07-2025, 10:58
Rusiya Cənubi Qafqazda nüfuzunu itirir
8-07-2025, 09:34
Hikmət Hacıyev: "Sülh var, Ermənistan-Azərbaycan sərhədi sabitdir"
7-07-2025, 18:33
Bu il sülh sazişi imzalana bilər
7-07-2025, 17:43
Türkiyə hərbi büdcəni böyüdür