20:36 / 18-09-2024
“Rusiya ən azı daha iki il döyüşə bilər” - General
20:26 / 18-09-2024
Almaniya qarışqaların hücumuna məruz qalıb
20:13 / 18-09-2024
Ruslar Qara dənizdə taxıl gəmisini vurub - Foto
20:05 / 18-09-2024
Livanda yenidən silsilə partlayışlar baş verir
19:08 / 18-09-2024
Leyla Əliyeva Milli Qəhrəmanın ailəsini ziyarət edib - Fotolar
19:02 / 18-09-2024
Leyla Əliyeva Biləsuvarda orta məktəbdə - Fotolar
18:34 / 18-09-2024
Avropa Komissiyasının üzvlüyünə dinləmələr nə vaxt olacaq?
18:07 / 18-09-2024
Ermənistan Azərbaycandan qaz alacağını istisna etmir
18:05 / 18-09-2024
"Fənərbağça"-"Qalatasaray" derbisini Atilla Karaoğlan idarə edəcək
17:53 / 18-09-2024
Keçmiş vəkil məhkəmə zalında həbs olunub
17:38 / 18-09-2024
Mədəniyyət nazirinin müavinlərinin sayı artırılıb
17:31 / 18-09-2024
Bulvar İdarəsinin sabiq rəisi 2 milyon manat mənimsəyib?
17:16 / 18-09-2024
"Azərreyl"ə yeni baş məşqçi təyin edilib
16:49 / 18-09-2024
Ərdoğan: "Bu, tamamilə qarayaxmadır"
16:18 / 18-09-2024
Ceyhun Bayramov ABŞ rəsmisi ilə görüşüb - Açıqlama
16:10 / 18-09-2024
"Kəpəz" portuqaliyalı müdafiəçi transfer edib
15:53 / 18-09-2024
Leyla Əliyeva “Kəpənək” uşaq bağçasının açılışında iştirak edib - Fotolar
15:53 / 18-09-2024
Diplomatik korpus üzvləri Kəlbəcərdə səfərdədir - Fotolar
15:32 / 18-09-2024
"Tesla" avtomobilinə rəqib hazırlayırlar
15:23 / 18-09-2024
Açıq havada dərs deyən müəllimə işdən azad olunmasının səbəblərini açıqlayıb
15:20 / 18-09-2024
Məşhur rejissor böyük faciədən bəhs edən film çəkəcək
14:55 / 18-09-2024
"Roma" De Rossini istefaya yollayıb
14:23 / 18-09-2024
Peskov: "Kreml Paşinyanla qətiyyən razı deyil"
14:11 / 18-09-2024
Ukraynada sülhə necə nail olmalı?
13:58 / 18-09-2024
“Ulduz” jurnalının sentyabr sayı... - Foto
13:53 / 18-09-2024
Əli Əsədov təhsillə bağlı daha bir qərar imzalayıb
13:36 / 18-09-2024
Həbsdəki sabiq vəzifəli şəxslərin şikayətləri qismən təmin edilib
13:05 / 18-09-2024
KTN-nin şöbə müdiri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
12:52 / 18-09-2024
Hikmət Hacıyev: "Regionda gərginlik ocaqları yaratmaq istəyirlər"
00:07 / 14-09-2024
Gəncədə 18 yaşlı qadın bıçaqlanıb
18:01 / 14-09-2024
Hərbçimiz güllələnib
00:17 / 15-09-2024
Bakının erməni-bolşevik işğalından azad olunmasından 106 il ötür
13:30 / 14-09-2024
Azərbaycan Qran-prisi: "Mercedes" pilotu birinci olub - (Yenilənib)
00:01 / 16-09-2024
Bu gündən dərslər başlayır
12:38 / 15-09-2024
İlham Əliyev “Formula 1”in prezidenti və baş icraçı direktoru və supermodeli qəbul edib - Yenilənib
18:29 / 15-09-2024
Azərbaycan Qran-prisinin qalibi bəlli olub
14:21 / 15-09-2024
23 saylı Nəsimi-Səbail dairəsində pozuntu təsdiqlənib
09:30 / 14-09-2024
Prezident “Xəqani” bağında və ətraf ərazilərdə yaradılan şəraitlə tanış olub - Fotolar
20:26 / 16-09-2024
Qızıl dollara qənim kəsilib
16:31 / 14-09-2024
Daha bir seçki dairəsində pozuntular araşdırılıb
00:03 / 15-09-2024
FHN işçiləri qəzaya düşüb - Ölən və yaralılar var
“Mumu”dan dərs almayanlar... - Pərvanə Bayramqızı yazır
Tarix: 16-09-2024 11:26 | Bölmə: Xəbərlər
Pərvanə BAYRAMQIZI
Qriqori Petrovun “Ağ zanbaqlar ölkəsi” əsərinin “Karokep” hissəsində adamı riqqətə gətirən epizod var. Həmin hissəni oxuyanda oxumağa fasilə verir, düşünürsən: “İlahi, vicdan hissini oyatmağın necə gözəl yolları varmış. Vicdanlısansa, oxuduğun qəlbini təzədən gözəlləşdirəcək, düşüncənin dərin qatlarına enəcəksən”.
Finlandiyada quldurluğu ilə insanları həyəcanlandıran Karokep adlı şəxs cinayətkarlıqda ad çıxarır. Onu ruhi xəsətəxanaya salsalar da, oradan qurtula bilir. Uşaqlıqda olduqca məsum, həssas olan qulduru cinayətlər törətməyə təhrik edən cəmiyyətin çirkabı olur. Yanında işlədiyi tacirin malını kəndlilərə paylayıb özünü də kötəkləməyinə səbəb tacirin tərəzidə fırıldaq edib insanları aldatmasıdır. O, insanların tamahkarlığını, ədalətsizliyini, yalan danışmaqlarını qəbul edə bilmir. Qəzəb, nifrət hissi onu qatilə çevirir. Sonda isə keşişin təsiri ilə cinayətdən çəkinib doğru yola qayıdır. L. Tolstoyun təbirincə desək, dirilmə bir gecənin içində baş verir.
Quldur ruhi xəstəxanadan qaçıb yaraladığı keşişin yanına gəlir. Keşiş onu içəri buraxanda ona sual verir ki, sizi yenə öldürə biləcəyimdən qorxmursunuzmu?
“Qorxmuram”, – deyir keşiş. Quldur səbəbini soruşanda verdiyi cavab oxucunu təsirləndirir: “Gözləri belə olan insanlar heç vaxt kimisə öldürməzlər”.
Quldur:
- Mənim gözlərim necədir?
Keşiş:
- Hüznlü. Dərin kədər var içində.
Keşiş rəftarı ilə quldurun içində közərən işığı üzə çıxarır, üfürüb alovlandırır. Quldur ağlayır, diz çöküb üzr istəyir. Keşişin təsiri ilə yenidən uşaqlıqdakı kimi saflaşmağa can atır. Nəticə həssas oxucuların ürəyincədir. Cinayətkar üç övladına mükəmməl təhsil verən ataya çevrilir.
Toyuğun cücələrini qanadı altına yığıb saxladığını görəndə qatilin qolları boşalıb silahı əlindən düşərsə, dünyanın düzələcəyinə inamımız artar. Onda müharibə də olmaz. Necə ki, bu mənzərə laqeyd qarşılanıb, sadəcə ev quşunun adi günlərindən biri kimi dəyərləndiriləcək, bəşəriyyət çox bəla çəkəcək.
Kədərin hikməti var. Həddən çox eyforiya vecsizliyə aparır. Kefcillik milləti özünüdərkdən uzaqlaşdırır. Kədər insanı özünü dərk etməyə sövq edir.
Mahiyyəti eyni olan başqa bir əsərdən göstərəcəyim nümunə də hissiyyatsız insanlarda bayılmış vicdan üçün naşatır spirti effekti verəcək.
Oğurluğa düşən kişi ilə ev sahibi qadının dialoqu:
Qadın:
- Bir az da qalın, söhbət edək. Elə maraqlıdır ki, istəyirəm, izah edəsiniz nə üçün oğurlamaq – sizə çatası şeyi götürməkdir?
Oğru səmimiyyətlə həyatını danışır. Oxucuya məlum olur ki, o, əslində, öz haqqı olanı istəyir. (Əhatəli yazmayacağam, əsəri tapıb oxuyun. Aşağıda adını qeyd edəcəyəm). Qadın dinləyir. Qəfildən xidmətçilər otağa daxil olurlar. Oğru Lyük qadından nə vaxt zəng etdiyini soruşur. O, zəngin düyməsinin stolun altında olduğunu deyir. Özünün səmimiyyəti, qadının hiyləgərliyi onu təəssüfləndirir. Əslində, yardım istəmək zərərçəkənin haqqıdır, amma oğrunun izahına və rəftarına görə bu hərəkəti tədbir yox, hiyləgərlik saymaq olar. Qadın tapançanı onun əlindən almağa nail olsa da, öldürə bilmir. Oğrunun sözlərinin təsirindən cəsarətini itirir. İnsanı mənən öldürmək cismən məhv etməkdən asandır. Qadının hiyləsi artıq oğrunu mənən öldürür, səmimiyyətə inamını itirir. Yazıçı cismani ölümü ona qıymır. Bəlkə də, qadını qatil etmək istəmir. Cek London “Martin İden”də qadının bir kişini mənən öldürdüyünün əvəzini burada – “İnsan öldürmək” hekayəsində çıxmağa çalışır. Ruf Martini mənəvi boşluğa itələmişdi. Oradan xilas ola bilməyən Martinin intiharı seçməsində əsl günahkar Ruf idi, amma ona cinayət işi açmaq mümkün deyil. Mənəviyyat qatilləri məsuliyyətdən azaddırlar, ona görə istədikləri şəraitdə qurbanlarını istədikləri rəftarla, sözlə məhv edə bilirlər. Yazıçı hekayədə qadına cəsarətsizlik verib oğrunun səmimiyyətinə təslim edir. İnsanı mənən diriltmək, yenidən həyata qaytarmaq onu öldürməkdən çətindir. Lev Tolstoyun “Dirilmə”si də mövzuya gözəl nümunədir. O qədər böyük əsərdir ki, özünü ayrıca təhlil etməyə ehtiyac var. Orada kişi keçmişdə buraxdığı səhvi düzəltməklə özü özünü dirildir, qadını da xilas edir. Jan Valjanı xatırlamaq da təbiidir. Yepiskopun gümüş şamdanını oğurlasa da, şamdan sahibi onu bağışlayır. Bundan sonra Valjan tövbə edib ləyaqətli adam olur.
Xatırlamağa çalışaq: neçə gözə kədər, neçə qəlbə ümid, inam vermişik? Hesabatını aparıb, xəcalət çəkib, yaxud məmnun olmuşuqmu? Neçə qulduru bağışlayıb vicdan hissini oyatmışıq? Neçə səhv sahibini cəmiyyətə qaytarmışıq? Bir insanı doğru yola qaytarmaqla müqayisədə nəinki gümüş, heç qızıl şamdanın da dəyəri yoxdur. Sağlam mənəviyyata zərbə vuranların sayının azalması üçün ən gözəl əsərlərin oxunması, yazılması vacibdir. Ədəbiyyatın tərbiyəedici funksiyasına inanıram. Şamdanımız oğurlansa da, təki kimisə mənən dirildək. Onda bütün əşyalarımız özümüzdə qalacaq.
Elə buradaca özümün fikrini təkzib edən ötənilki paylaşımımı xatırladım: “Mumu” Putinin ölkəsində yazılıb”.
Pessimistlik olmadı ki?
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-09-2024 11:26 | Bölmə: Xəbərlər
Pərvanə BAYRAMQIZI
Qriqori Petrovun “Ağ zanbaqlar ölkəsi” əsərinin “Karokep” hissəsində adamı riqqətə gətirən epizod var. Həmin hissəni oxuyanda oxumağa fasilə verir, düşünürsən: “İlahi, vicdan hissini oyatmağın necə gözəl yolları varmış. Vicdanlısansa, oxuduğun qəlbini təzədən gözəlləşdirəcək, düşüncənin dərin qatlarına enəcəksən”.
Finlandiyada quldurluğu ilə insanları həyəcanlandıran Karokep adlı şəxs cinayətkarlıqda ad çıxarır. Onu ruhi xəsətəxanaya salsalar da, oradan qurtula bilir. Uşaqlıqda olduqca məsum, həssas olan qulduru cinayətlər törətməyə təhrik edən cəmiyyətin çirkabı olur. Yanında işlədiyi tacirin malını kəndlilərə paylayıb özünü də kötəkləməyinə səbəb tacirin tərəzidə fırıldaq edib insanları aldatmasıdır. O, insanların tamahkarlığını, ədalətsizliyini, yalan danışmaqlarını qəbul edə bilmir. Qəzəb, nifrət hissi onu qatilə çevirir. Sonda isə keşişin təsiri ilə cinayətdən çəkinib doğru yola qayıdır. L. Tolstoyun təbirincə desək, dirilmə bir gecənin içində baş verir.
Quldur ruhi xəstəxanadan qaçıb yaraladığı keşişin yanına gəlir. Keşiş onu içəri buraxanda ona sual verir ki, sizi yenə öldürə biləcəyimdən qorxmursunuzmu?
“Qorxmuram”, – deyir keşiş. Quldur səbəbini soruşanda verdiyi cavab oxucunu təsirləndirir: “Gözləri belə olan insanlar heç vaxt kimisə öldürməzlər”.
Quldur:
- Mənim gözlərim necədir?
Keşiş:
- Hüznlü. Dərin kədər var içində.
Keşiş rəftarı ilə quldurun içində közərən işığı üzə çıxarır, üfürüb alovlandırır. Quldur ağlayır, diz çöküb üzr istəyir. Keşişin təsiri ilə yenidən uşaqlıqdakı kimi saflaşmağa can atır. Nəticə həssas oxucuların ürəyincədir. Cinayətkar üç övladına mükəmməl təhsil verən ataya çevrilir.
Toyuğun cücələrini qanadı altına yığıb saxladığını görəndə qatilin qolları boşalıb silahı əlindən düşərsə, dünyanın düzələcəyinə inamımız artar. Onda müharibə də olmaz. Necə ki, bu mənzərə laqeyd qarşılanıb, sadəcə ev quşunun adi günlərindən biri kimi dəyərləndiriləcək, bəşəriyyət çox bəla çəkəcək.
Kədərin hikməti var. Həddən çox eyforiya vecsizliyə aparır. Kefcillik milləti özünüdərkdən uzaqlaşdırır. Kədər insanı özünü dərk etməyə sövq edir.
Mahiyyəti eyni olan başqa bir əsərdən göstərəcəyim nümunə də hissiyyatsız insanlarda bayılmış vicdan üçün naşatır spirti effekti verəcək.
Oğurluğa düşən kişi ilə ev sahibi qadının dialoqu:
Qadın:
- Bir az da qalın, söhbət edək. Elə maraqlıdır ki, istəyirəm, izah edəsiniz nə üçün oğurlamaq – sizə çatası şeyi götürməkdir?
Oğru səmimiyyətlə həyatını danışır. Oxucuya məlum olur ki, o, əslində, öz haqqı olanı istəyir. (Əhatəli yazmayacağam, əsəri tapıb oxuyun. Aşağıda adını qeyd edəcəyəm). Qadın dinləyir. Qəfildən xidmətçilər otağa daxil olurlar. Oğru Lyük qadından nə vaxt zəng etdiyini soruşur. O, zəngin düyməsinin stolun altında olduğunu deyir. Özünün səmimiyyəti, qadının hiyləgərliyi onu təəssüfləndirir. Əslində, yardım istəmək zərərçəkənin haqqıdır, amma oğrunun izahına və rəftarına görə bu hərəkəti tədbir yox, hiyləgərlik saymaq olar. Qadın tapançanı onun əlindən almağa nail olsa da, öldürə bilmir. Oğrunun sözlərinin təsirindən cəsarətini itirir. İnsanı mənən öldürmək cismən məhv etməkdən asandır. Qadının hiyləsi artıq oğrunu mənən öldürür, səmimiyyətə inamını itirir. Yazıçı cismani ölümü ona qıymır. Bəlkə də, qadını qatil etmək istəmir. Cek London “Martin İden”də qadının bir kişini mənən öldürdüyünün əvəzini burada – “İnsan öldürmək” hekayəsində çıxmağa çalışır. Ruf Martini mənəvi boşluğa itələmişdi. Oradan xilas ola bilməyən Martinin intiharı seçməsində əsl günahkar Ruf idi, amma ona cinayət işi açmaq mümkün deyil. Mənəviyyat qatilləri məsuliyyətdən azaddırlar, ona görə istədikləri şəraitdə qurbanlarını istədikləri rəftarla, sözlə məhv edə bilirlər. Yazıçı hekayədə qadına cəsarətsizlik verib oğrunun səmimiyyətinə təslim edir. İnsanı mənən diriltmək, yenidən həyata qaytarmaq onu öldürməkdən çətindir. Lev Tolstoyun “Dirilmə”si də mövzuya gözəl nümunədir. O qədər böyük əsərdir ki, özünü ayrıca təhlil etməyə ehtiyac var. Orada kişi keçmişdə buraxdığı səhvi düzəltməklə özü özünü dirildir, qadını da xilas edir. Jan Valjanı xatırlamaq da təbiidir. Yepiskopun gümüş şamdanını oğurlasa da, şamdan sahibi onu bağışlayır. Bundan sonra Valjan tövbə edib ləyaqətli adam olur.
Xatırlamağa çalışaq: neçə gözə kədər, neçə qəlbə ümid, inam vermişik? Hesabatını aparıb, xəcalət çəkib, yaxud məmnun olmuşuqmu? Neçə qulduru bağışlayıb vicdan hissini oyatmışıq? Neçə səhv sahibini cəmiyyətə qaytarmışıq? Bir insanı doğru yola qaytarmaqla müqayisədə nəinki gümüş, heç qızıl şamdanın da dəyəri yoxdur. Sağlam mənəviyyata zərbə vuranların sayının azalması üçün ən gözəl əsərlərin oxunması, yazılması vacibdir. Ədəbiyyatın tərbiyəedici funksiyasına inanıram. Şamdanımız oğurlansa da, təki kimisə mənən dirildək. Onda bütün əşyalarımız özümüzdə qalacaq.
Elə buradaca özümün fikrini təkzib edən ötənilki paylaşımımı xatırladım: “Mumu” Putinin ölkəsində yazılıb”.
Pessimistlik olmadı ki?
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 20:13
Ruslar Qara dənizdə taxıl gəmisini vurub - Foto
Dünən, 19:02
Leyla Əliyeva Biləsuvarda orta məktəbdə - Fotolar
Dünən, 13:53
Əli Əsədov təhsillə bağlı daha bir qərar imzalayıb
Dünən, 11:02
Müğənni Taleh Məmmədov ağır qəzaya düşüb
Dünən, 09:29
Göygöldə toyda döyülən 37 yaşlı şəxs ölüb
Dünən, 09:28
Ukrayna PUA-ları Rusiya ərazilərinə hücum edib
Dünən, 07:33
Uels şahzadəsi xərçəng xəstəliyindən qurtulub
Dünən, 07:24
Türkiyədə zəlzələ baş verib
Dünən, 07:21
ABŞ-la Rusiya arasında veto qalmaqalı yaranıb
Dünən, 07:09
Tramp: dünya mənim qələbəmə hazırlaşır
17-09-2024, 18:00
Naxçıvanda 16 direktor vəzifədən çıxarılıb
17-09-2024, 17:38
General Namiq İslamzadə Türkiyəyə gedib
17-09-2024, 17:06
Vüqar Səfərli Ali Məhkəməyə şikayət edib
17-09-2024, 16:54
Baş nazir Qərbi şantajda ittiham edib
17-09-2024, 15:26
Baş Prokurorluqda təyinat olub
17-09-2024, 13:40
Baş nazirlə müdafiə naziri arasında gərginlik artır
17-09-2024, 10:12
Nazir keçmiş spikerin xanımını işdən çıxarıb
17-09-2024, 09:54
Keçmiş vəkil Elman Paşayev yenə saxlanılıb
17-09-2024, 09:37
Tramp Bayden və Harrisi ittiham edir
17-09-2024, 07:26
Yerin tezliklə yeni kiçik peyki olacaq
16-09-2024, 23:08
Göygöldə iki yaxın qohum bıçaqlanıb
16-09-2024, 17:36
Sabiq deputata 9 il həbs cəzası istənilib
16-09-2024, 16:56
Sahib Alıyevin qohumu həbs edilib
16-09-2024, 16:00
Yeni deputat sahibi olduğu bağçanı satır
16-09-2024, 13:58
Goranboyda məktəbdə bıçaqlanma olub
16-09-2024, 12:57
MSK sədri: "Başınızı boşuna ağrıtmayın"
16-09-2024, 11:26
“Mumu”dan dərs almayanlar... - Pərvanə Bayramqızı yazır
16-09-2024, 09:07
Tramp: “Ətrafımda silah səsləri eşitdim, lakin...”
16-09-2024, 07:59
BRİKS-in VII Media Sammiti başa çatıb
16-09-2024, 07:56
Kiyevdə və ətraf ərazilərdə partlayışlar baş verib
16-09-2024, 07:39
Trampa sui-qəsd edənin kimliyi bilinib
15-09-2024, 18:29
Azərbaycan Qran-prisinin qalibi bəlli olub
15-09-2024, 14:09
Daha 5 məntəqənin nəticələri ləğv edilib
15-09-2024, 00:03
FHN işçiləri qəzaya düşüb - Ölən və yaralılar var
14-09-2024, 18:01
Hərbçimiz güllələnib
14-09-2024, 16:42
Xəzər dənizində zəlzələ olub
14-09-2024, 14:01
Fatma Səttarova 102 yaşında vəfat edib - Yenilənib
14-09-2024, 00:07
Gəncədə 18 yaşlı qadın bıçaqlanıb
13-09-2024, 18:51
64 məktəb direktoru vəzifədən azad olunub
13-09-2024, 17:06
Üç məntəqədə seçkinin nəticəsi ləğv edilib
13-09-2024, 16:37
Azərbaycanda əhalinin sayı artıb
13-09-2024, 15:48
General vaxtilə rəis olduğu idarəni məhkəməyə verib
13-09-2024, 15:29
Daha 49 ukraynalı rus əsirliyindən azad edilib
13-09-2024, 15:29
Putin İradə Zeynalovanı səfir təyin edib
13-09-2024, 14:52
İki imtahanın nəticələri elan olunub
13-09-2024, 12:59
Sabah yüksək dağlıq ərazilərə qar yağacaq
13-09-2024, 11:11
Türkiyədə zəlzələ olub
13-09-2024, 11:08
İki qardaş və tanışları narkotikə görə tutulublar
13-09-2024, 09:54
Altı milyard dollarlıq hərbi yardım yoxa çıxa bilər