16:12 / 21-12-2024
Leyla Əliyeva Keniya prezidenti ilə görüşüb
15:50 / 21-12-2024
Növbəti köç karvanı Şuşaya çatıb - (Yenilənib)
14:17 / 21-12-2024
Azərbaycanda qış fəsli başlayıb
10:43 / 21-12-2024
Zaqatalada həmkəndlisi 25 yaşlı gənci bıçaqlayıb
10:37 / 21-12-2024
Azərbaycan prezidenti almaniyalı həmkarına başsağlığı verib
09:26 / 21-12-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində ard-arda zəlzələlər olub
20:32 / 20-12-2024
İnsan orqanizmi üçün xeyirli bitki tapılıb
20:27 / 20-12-2024
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib
20:23 / 20-12-2024
Prezident QSC sədrini vəzifədən azad edib - Yeni təyinat
20:15 / 20-12-2024
BP Kərkükün neft-qaz yataqlarını istismar edəcək
19:03 / 20-12-2024
Qoruqdakı timsahın 124 yaşı, 10 min balası var
18:26 / 20-12-2024
Əliqulu dünən evlənmədi - Foto
18:25 / 20-12-2024
Aktyora "Ən yaxşı atıcı" mükafatı verilib - Foto
18:01 / 20-12-2024
Rəqəmsal İnkişaf Agentliyində müşavir təyinatı olub
17:47 / 20-12-2024
Hərbçimiz sərhəddə minaya düşüb
17:41 / 20-12-2024
Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyində maliyyə nöqsanları üzə çıxıb
17:30 / 20-12-2024
Təhsil Tələbə Krediti Fondunun fəaliyyətində nöqsanlar aşkarlanıb
17:12 / 20-12-2024
Bakıda iranlı narkotik tədarükçüsü ifşa olunub
16:54 / 20-12-2024
Məşhur aktrisa dodaq boyasının simasıdır
16:48 / 20-12-2024
Mixail Mişustin Azərbaycan prezidentinə məktub göndərib
16:43 / 20-12-2024
Çin lideri İlham Əliyevi təbrik edib
16:40 / 20-12-2024
Əhmədzadə Niderlanda səfir təyin olunub - Sərəncam
16:31 / 20-12-2024
Arnold Şvartseneqqer Santa Klaus olacaq - Fotolar
16:19 / 20-12-2024
Yaşar Əliyev Çexiyaya səfir təyin edilib
16:16 / 20-12-2024
Qulu Məhərrəmliyə Prezidentin fərdi təqaüdü verilib
16:04 / 20-12-2024
İlham Əliyev “Tibbi sığorta haqqında” qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
15:58 / 20-12-2024
Valideynsiz şəxslərə ödənilən birdəfəlik müavinət məbləği artırılıb
15:41 / 20-12-2024
NATO Rusiyaya qarşı hərbi xərcləri artırmalıdır - Kəşfiyyat
15:27 / 20-12-2024
Qarabağda 602 nəfərin nəşinin qalıqları tapılıb
15:05 / 20-12-2024
173 tələbənin təhsil kreditinin tam yarısı bağışlanıb
21:30 / 16-12-2024
Hollivud ulduzu "İfritə"ni canlandıracaq
10:51 / 18-12-2024
MMC sakinləri təhlükə ilə üzləşdirib - Müraciət
14:53 / 18-12-2024
Gürcüstan arzusuna çatdımı? - Prezident iqamətgahı tərk etməsə...
13:03 / 18-12-2024
Məhkəmə Əvəz Zeynallı ilə bağlı qərar verib
09:26 / 17-12-2024
Bir məşhur digərini görməmək üçün 60 milyon dollardan imtina edir
11:46 / 17-12-2024
"Avatar" filminin bir neçə bölümünü çəkəcəklər - Fotolar
09:55 / 17-12-2024
Müğənni Günel təhdid edilib
23:21 / 17-12-2024
"Neftçi" "Sabah"a qalib gəlib
20:32 / 20-12-2024
İnsan orqanizmi üçün xeyirli bitki tapılıb
18:02 / 17-12-2024
Ağadadaş Ağayevin məhkəməsi təxirə salınıb
13:33 / 19-12-2024
Yadplanetlilərlə görüş üçün beş nəfər seçilib - Siyahı
“Mumu”dan dərs almayanlar... - Pərvanə Bayramqızı yazır
Tarix: 16-09-2024 11:26 | Bölmə: Xəbərlər
Pərvanə BAYRAMQIZI
Qriqori Petrovun “Ağ zanbaqlar ölkəsi” əsərinin “Karokep” hissəsində adamı riqqətə gətirən epizod var. Həmin hissəni oxuyanda oxumağa fasilə verir, düşünürsən: “İlahi, vicdan hissini oyatmağın necə gözəl yolları varmış. Vicdanlısansa, oxuduğun qəlbini təzədən gözəlləşdirəcək, düşüncənin dərin qatlarına enəcəksən”.
Finlandiyada quldurluğu ilə insanları həyəcanlandıran Karokep adlı şəxs cinayətkarlıqda ad çıxarır. Onu ruhi xəsətəxanaya salsalar da, oradan qurtula bilir. Uşaqlıqda olduqca məsum, həssas olan qulduru cinayətlər törətməyə təhrik edən cəmiyyətin çirkabı olur. Yanında işlədiyi tacirin malını kəndlilərə paylayıb özünü də kötəkləməyinə səbəb tacirin tərəzidə fırıldaq edib insanları aldatmasıdır. O, insanların tamahkarlığını, ədalətsizliyini, yalan danışmaqlarını qəbul edə bilmir. Qəzəb, nifrət hissi onu qatilə çevirir. Sonda isə keşişin təsiri ilə cinayətdən çəkinib doğru yola qayıdır. L. Tolstoyun təbirincə desək, dirilmə bir gecənin içində baş verir.
Quldur ruhi xəstəxanadan qaçıb yaraladığı keşişin yanına gəlir. Keşiş onu içəri buraxanda ona sual verir ki, sizi yenə öldürə biləcəyimdən qorxmursunuzmu?
“Qorxmuram”, – deyir keşiş. Quldur səbəbini soruşanda verdiyi cavab oxucunu təsirləndirir: “Gözləri belə olan insanlar heç vaxt kimisə öldürməzlər”.
Quldur:
- Mənim gözlərim necədir?
Keşiş:
- Hüznlü. Dərin kədər var içində.
Keşiş rəftarı ilə quldurun içində közərən işığı üzə çıxarır, üfürüb alovlandırır. Quldur ağlayır, diz çöküb üzr istəyir. Keşişin təsiri ilə yenidən uşaqlıqdakı kimi saflaşmağa can atır. Nəticə həssas oxucuların ürəyincədir. Cinayətkar üç övladına mükəmməl təhsil verən ataya çevrilir.
Toyuğun cücələrini qanadı altına yığıb saxladığını görəndə qatilin qolları boşalıb silahı əlindən düşərsə, dünyanın düzələcəyinə inamımız artar. Onda müharibə də olmaz. Necə ki, bu mənzərə laqeyd qarşılanıb, sadəcə ev quşunun adi günlərindən biri kimi dəyərləndiriləcək, bəşəriyyət çox bəla çəkəcək.
Kədərin hikməti var. Həddən çox eyforiya vecsizliyə aparır. Kefcillik milləti özünüdərkdən uzaqlaşdırır. Kədər insanı özünü dərk etməyə sövq edir.
Mahiyyəti eyni olan başqa bir əsərdən göstərəcəyim nümunə də hissiyyatsız insanlarda bayılmış vicdan üçün naşatır spirti effekti verəcək.
Oğurluğa düşən kişi ilə ev sahibi qadının dialoqu:
Qadın:
- Bir az da qalın, söhbət edək. Elə maraqlıdır ki, istəyirəm, izah edəsiniz nə üçün oğurlamaq – sizə çatası şeyi götürməkdir?
Oğru səmimiyyətlə həyatını danışır. Oxucuya məlum olur ki, o, əslində, öz haqqı olanı istəyir. (Əhatəli yazmayacağam, əsəri tapıb oxuyun. Aşağıda adını qeyd edəcəyəm). Qadın dinləyir. Qəfildən xidmətçilər otağa daxil olurlar. Oğru Lyük qadından nə vaxt zəng etdiyini soruşur. O, zəngin düyməsinin stolun altında olduğunu deyir. Özünün səmimiyyəti, qadının hiyləgərliyi onu təəssüfləndirir. Əslində, yardım istəmək zərərçəkənin haqqıdır, amma oğrunun izahına və rəftarına görə bu hərəkəti tədbir yox, hiyləgərlik saymaq olar. Qadın tapançanı onun əlindən almağa nail olsa da, öldürə bilmir. Oğrunun sözlərinin təsirindən cəsarətini itirir. İnsanı mənən öldürmək cismən məhv etməkdən asandır. Qadının hiyləsi artıq oğrunu mənən öldürür, səmimiyyətə inamını itirir. Yazıçı cismani ölümü ona qıymır. Bəlkə də, qadını qatil etmək istəmir. Cek London “Martin İden”də qadının bir kişini mənən öldürdüyünün əvəzini burada – “İnsan öldürmək” hekayəsində çıxmağa çalışır. Ruf Martini mənəvi boşluğa itələmişdi. Oradan xilas ola bilməyən Martinin intiharı seçməsində əsl günahkar Ruf idi, amma ona cinayət işi açmaq mümkün deyil. Mənəviyyat qatilləri məsuliyyətdən azaddırlar, ona görə istədikləri şəraitdə qurbanlarını istədikləri rəftarla, sözlə məhv edə bilirlər. Yazıçı hekayədə qadına cəsarətsizlik verib oğrunun səmimiyyətinə təslim edir. İnsanı mənən diriltmək, yenidən həyata qaytarmaq onu öldürməkdən çətindir. Lev Tolstoyun “Dirilmə”si də mövzuya gözəl nümunədir. O qədər böyük əsərdir ki, özünü ayrıca təhlil etməyə ehtiyac var. Orada kişi keçmişdə buraxdığı səhvi düzəltməklə özü özünü dirildir, qadını da xilas edir. Jan Valjanı xatırlamaq da təbiidir. Yepiskopun gümüş şamdanını oğurlasa da, şamdan sahibi onu bağışlayır. Bundan sonra Valjan tövbə edib ləyaqətli adam olur.
Xatırlamağa çalışaq: neçə gözə kədər, neçə qəlbə ümid, inam vermişik? Hesabatını aparıb, xəcalət çəkib, yaxud məmnun olmuşuqmu? Neçə qulduru bağışlayıb vicdan hissini oyatmışıq? Neçə səhv sahibini cəmiyyətə qaytarmışıq? Bir insanı doğru yola qaytarmaqla müqayisədə nəinki gümüş, heç qızıl şamdanın da dəyəri yoxdur. Sağlam mənəviyyata zərbə vuranların sayının azalması üçün ən gözəl əsərlərin oxunması, yazılması vacibdir. Ədəbiyyatın tərbiyəedici funksiyasına inanıram. Şamdanımız oğurlansa da, təki kimisə mənən dirildək. Onda bütün əşyalarımız özümüzdə qalacaq.
Elə buradaca özümün fikrini təkzib edən ötənilki paylaşımımı xatırladım: “Mumu” Putinin ölkəsində yazılıb”.
Pessimistlik olmadı ki?
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-09-2024 11:26 | Bölmə: Xəbərlər
Pərvanə BAYRAMQIZI
Qriqori Petrovun “Ağ zanbaqlar ölkəsi” əsərinin “Karokep” hissəsində adamı riqqətə gətirən epizod var. Həmin hissəni oxuyanda oxumağa fasilə verir, düşünürsən: “İlahi, vicdan hissini oyatmağın necə gözəl yolları varmış. Vicdanlısansa, oxuduğun qəlbini təzədən gözəlləşdirəcək, düşüncənin dərin qatlarına enəcəksən”.
Finlandiyada quldurluğu ilə insanları həyəcanlandıran Karokep adlı şəxs cinayətkarlıqda ad çıxarır. Onu ruhi xəsətəxanaya salsalar da, oradan qurtula bilir. Uşaqlıqda olduqca məsum, həssas olan qulduru cinayətlər törətməyə təhrik edən cəmiyyətin çirkabı olur. Yanında işlədiyi tacirin malını kəndlilərə paylayıb özünü də kötəkləməyinə səbəb tacirin tərəzidə fırıldaq edib insanları aldatmasıdır. O, insanların tamahkarlığını, ədalətsizliyini, yalan danışmaqlarını qəbul edə bilmir. Qəzəb, nifrət hissi onu qatilə çevirir. Sonda isə keşişin təsiri ilə cinayətdən çəkinib doğru yola qayıdır. L. Tolstoyun təbirincə desək, dirilmə bir gecənin içində baş verir.
Quldur ruhi xəstəxanadan qaçıb yaraladığı keşişin yanına gəlir. Keşiş onu içəri buraxanda ona sual verir ki, sizi yenə öldürə biləcəyimdən qorxmursunuzmu?
“Qorxmuram”, – deyir keşiş. Quldur səbəbini soruşanda verdiyi cavab oxucunu təsirləndirir: “Gözləri belə olan insanlar heç vaxt kimisə öldürməzlər”.
Quldur:
- Mənim gözlərim necədir?
Keşiş:
- Hüznlü. Dərin kədər var içində.
Keşiş rəftarı ilə quldurun içində közərən işığı üzə çıxarır, üfürüb alovlandırır. Quldur ağlayır, diz çöküb üzr istəyir. Keşişin təsiri ilə yenidən uşaqlıqdakı kimi saflaşmağa can atır. Nəticə həssas oxucuların ürəyincədir. Cinayətkar üç övladına mükəmməl təhsil verən ataya çevrilir.
Toyuğun cücələrini qanadı altına yığıb saxladığını görəndə qatilin qolları boşalıb silahı əlindən düşərsə, dünyanın düzələcəyinə inamımız artar. Onda müharibə də olmaz. Necə ki, bu mənzərə laqeyd qarşılanıb, sadəcə ev quşunun adi günlərindən biri kimi dəyərləndiriləcək, bəşəriyyət çox bəla çəkəcək.
Kədərin hikməti var. Həddən çox eyforiya vecsizliyə aparır. Kefcillik milləti özünüdərkdən uzaqlaşdırır. Kədər insanı özünü dərk etməyə sövq edir.
Mahiyyəti eyni olan başqa bir əsərdən göstərəcəyim nümunə də hissiyyatsız insanlarda bayılmış vicdan üçün naşatır spirti effekti verəcək.
Oğurluğa düşən kişi ilə ev sahibi qadının dialoqu:
Qadın:
- Bir az da qalın, söhbət edək. Elə maraqlıdır ki, istəyirəm, izah edəsiniz nə üçün oğurlamaq – sizə çatası şeyi götürməkdir?
Oğru səmimiyyətlə həyatını danışır. Oxucuya məlum olur ki, o, əslində, öz haqqı olanı istəyir. (Əhatəli yazmayacağam, əsəri tapıb oxuyun. Aşağıda adını qeyd edəcəyəm). Qadın dinləyir. Qəfildən xidmətçilər otağa daxil olurlar. Oğru Lyük qadından nə vaxt zəng etdiyini soruşur. O, zəngin düyməsinin stolun altında olduğunu deyir. Özünün səmimiyyəti, qadının hiyləgərliyi onu təəssüfləndirir. Əslində, yardım istəmək zərərçəkənin haqqıdır, amma oğrunun izahına və rəftarına görə bu hərəkəti tədbir yox, hiyləgərlik saymaq olar. Qadın tapançanı onun əlindən almağa nail olsa da, öldürə bilmir. Oğrunun sözlərinin təsirindən cəsarətini itirir. İnsanı mənən öldürmək cismən məhv etməkdən asandır. Qadının hiyləsi artıq oğrunu mənən öldürür, səmimiyyətə inamını itirir. Yazıçı cismani ölümü ona qıymır. Bəlkə də, qadını qatil etmək istəmir. Cek London “Martin İden”də qadının bir kişini mənən öldürdüyünün əvəzini burada – “İnsan öldürmək” hekayəsində çıxmağa çalışır. Ruf Martini mənəvi boşluğa itələmişdi. Oradan xilas ola bilməyən Martinin intiharı seçməsində əsl günahkar Ruf idi, amma ona cinayət işi açmaq mümkün deyil. Mənəviyyat qatilləri məsuliyyətdən azaddırlar, ona görə istədikləri şəraitdə qurbanlarını istədikləri rəftarla, sözlə məhv edə bilirlər. Yazıçı hekayədə qadına cəsarətsizlik verib oğrunun səmimiyyətinə təslim edir. İnsanı mənən diriltmək, yenidən həyata qaytarmaq onu öldürməkdən çətindir. Lev Tolstoyun “Dirilmə”si də mövzuya gözəl nümunədir. O qədər böyük əsərdir ki, özünü ayrıca təhlil etməyə ehtiyac var. Orada kişi keçmişdə buraxdığı səhvi düzəltməklə özü özünü dirildir, qadını da xilas edir. Jan Valjanı xatırlamaq da təbiidir. Yepiskopun gümüş şamdanını oğurlasa da, şamdan sahibi onu bağışlayır. Bundan sonra Valjan tövbə edib ləyaqətli adam olur.
Xatırlamağa çalışaq: neçə gözə kədər, neçə qəlbə ümid, inam vermişik? Hesabatını aparıb, xəcalət çəkib, yaxud məmnun olmuşuqmu? Neçə qulduru bağışlayıb vicdan hissini oyatmışıq? Neçə səhv sahibini cəmiyyətə qaytarmışıq? Bir insanı doğru yola qaytarmaqla müqayisədə nəinki gümüş, heç qızıl şamdanın da dəyəri yoxdur. Sağlam mənəviyyata zərbə vuranların sayının azalması üçün ən gözəl əsərlərin oxunması, yazılması vacibdir. Ədəbiyyatın tərbiyəedici funksiyasına inanıram. Şamdanımız oğurlansa da, təki kimisə mənən dirildək. Onda bütün əşyalarımız özümüzdə qalacaq.
Elə buradaca özümün fikrini təkzib edən ötənilki paylaşımımı xatırladım: “Mumu” Putinin ölkəsində yazılıb”.
Pessimistlik olmadı ki?
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:43
Zaqatalada həmkəndlisi 25 yaşlı gənci bıçaqlayıb
Dünən, 20:27
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib
Dünən, 16:43
Çin lideri İlham Əliyevi təbrik edib
Dünən, 16:40
Əhmədzadə Niderlanda səfir təyin olunub - Sərəncam
Dünən, 14:22
Bu tələbələrə təhsil krediti verilməyəcək
Dünən, 14:05
Azərbaycanın Xalq rəssamı vəfat edib - Yenilənib
Dünən, 12:00
Polkovnik komandan müavini təyin edilib
Dünən, 11:52
General-leytenant təqaüdə göndərilib
Dünən, 11:48
Britaniya Ukraynaya on minlərlə PAU göndərəcək
Dünən, 11:24
Rusiyada çoxarvadlılığa icazə verilib, amma...
Dünən, 10:28
Məhkəmə “12-ci imam”la bağlı qərar verib
Dünən, 09:37
İnternet platformaları Putinlə savaşır
Dünən, 08:41
“Taliban” daha terrorçu deyil
19-12-2024, 20:32
Putin etnik yəhudiləri təhqir edib
19-12-2024, 15:46
Bələdiyyə sədri məhkəmə zalında tutulub
19-12-2024, 14:55
Putin Qərbi duelə çağırıb: "Biz belə bir eksperimentə hazırıq"
19-12-2024, 14:43
Bakıda "Keşlə bazarı" sökülür
19-12-2024, 12:35
General məhkəmədə dindirilib
19-12-2024, 11:59
Türkiyə yad ölkədə kosmos bazası qurur
19-12-2024, 11:52
250 min suriyalı vətəninə qayıdıb
19-12-2024, 11:39
DİM sədri: "Məktəblər bizə müraciət edə bilər və biz də..."
19-12-2024, 11:29
Bloger estetik əməliyyatdan iki gün sonra ölüb
19-12-2024, 10:26
Gəncədə məktəbli bıçaqlanıb - X sinif şagirdi saxlanılıb
19-12-2024, 09:16
“Oreşnik”lər Polşa üçün ölüm hökmü olacaq
19-12-2024, 08:22
Çexiya parlamenti ruslara problem yaradıb
19-12-2024, 00:01
Xəzər dənizində zəlzələ olub
18-12-2024, 12:29
Ayı ovçunu öldürüb
18-12-2024, 11:26
Bakıda qadın daş parçası ilə öldürülüb
18-12-2024, 11:22
Koreya qoşunları Kursk döyüşündə ciddi itki verir
18-12-2024, 10:36
Ruslar daha bir yaşayış məntəqəsini işğal edib - Foto
18-12-2024, 09:28
Əziz Orucovun məhkəməsinin vaxtı bəlli olub
18-12-2024, 08:34
Polşa HHM-ləri döyüşə hazırdır
18-12-2024, 08:30
Karnaval BRİKS-dən daha önəmlidir
18-12-2024, 08:16
BMT Təhlükəsizlik Şurası çağırış edib
17-12-2024, 17:57
Azərbaycanda əhalinin sayı artıb
17-12-2024, 16:52
Ruslar Suriyadan hərbi texnika daşıyır - Foto
17-12-2024, 16:35
Ustadın ömürlük sualı
17-12-2024, 15:03
"Abzas Media" işi: məhkəmə başlayıb
17-12-2024, 14:08
Gəncədə sursat partlayıb - Ölən var
17-12-2024, 12:55
Rəis müavini Ali Məclisi məhkəməyə verib
17-12-2024, 11:19
2025-ci ilin bayram günləri bəlli olub
17-12-2024, 11:06
Abşeron sakininin maşından güllələnmiş meyit tapılıb
17-12-2024, 10:16
Beyləqanda ər-arvad dəm qazından zəhərlənib
17-12-2024, 09:55
Müğənni Günel təhdid edilib
17-12-2024, 08:33
Məhkəmə Trampa toxunulmazlıq statusu verməyib
17-12-2024, 08:28
Pekin Vaşinqtondan şikayətçidir
16-12-2024, 23:37
Tatarıstan rəhbəri Bakıya gəlib
16-12-2024, 20:18
Polisə silahlı müqavimət göstərən şəxs zərərsizləşdirilib
16-12-2024, 17:45
Hakim təyinatları ilə bağlı yeni qaydalar təsdiqlənib