22:13 / 12-10-2024
Hacıqabula leysan yağıb - 300-dən çox ev su içində qalıb
20:15 / 12-10-2024
Azərbaycan cüdoçusu qızıl medal qazanıb
20:11 / 12-10-2024
Hərbçilərimiz Türkiyədə təlimdə iştirak ediblər
15:37 / 12-10-2024
Yardımlıda əməliyyat: narkokuryerlik edən qohumlar saxlanılıb
12:24 / 12-10-2024
Müdafiə Nazirliyində müşavirə keçirilib
11:11 / 12-10-2024
İlham Əlyev İspaniya kralına məktub göndərib
11:03 / 12-10-2024
15 yaşlı oğlanı maşın vurub öldürüb
11:01 / 12-10-2024
Rəsmi Bakı Niderlandın daha iki əsassız qətnaməsinə etiraz edir
10:00 / 12-10-2024
Ryabkov: "Nüvə beşliyi"nin işgüzar təmasları gözlənilir
09:39 / 12-10-2024
"Volvo" avtomobillərində yeniliklər edilir - Foto
09:04 / 12-10-2024
Xəzər dənizində zəlzələ olub
22:16 / 11-10-2024
Azərbaycan komandası Estoniya millisinə məğlub olub
21:52 / 11-10-2024
Daha bir hərbi komissar həbs edilib
18:09 / 11-10-2024
75 yaşlı kişinin başını kəsən şəxsin cinayət işi məhkəməyə göndərilib
17:47 / 11-10-2024
Qarabağda tutulmuş separatçıların həbs müddəti uzadılıb
17:45 / 11-10-2024
7500 yaşı olan Nabta-Playa... - Daş təqvim necə işləyib?
17:37 / 11-10-2024
Maliyyə Nazirliyinin şöbə müdiri vəzifədən ayrılıb
17:27 / 11-10-2024
Partiya rəhbərinin cinayət işi üzrə məhkəmə başlayıb
17:18 / 11-10-2024
Mesut Özil "Qarabağ" klubunun qonağı olub
17:12 / 11-10-2024
Dünya nüvə fəlakəti ilə üz-üzədir
16:49 / 11-10-2024
Sahibə Qafarova Özbəkistan Ali Məclis Senatının sədri ilə görüşüb
16:45 / 11-10-2024
Kəşfiyyat rəhbəri kritik vəziyyətdədir
16:20 / 11-10-2024
Havanın temperaturu 10 dərəcəyədək enəcək - Proqnoz
16:18 / 11-10-2024
Bəzi ərazilərdə maşın saxlamaq qadağan olunub
16:07 / 11-10-2024
İcra başçısının sabiq müavininə cinayət işi açılıb
15:49 / 11-10-2024
Braziliya prezidenti Bakıya gələcək
15:39 / 11-10-2024
Sabiq baş həkim azadlığa buraxılıb
15:24 / 11-10-2024
Prezident Milli Strategiyanı təsdiqləyib
15:15 / 11-10-2024
Uçuşların təhlükəsizliyinə nəzarətlə bağlı qərar verilib
11:24 / 09-10-2024
Almaniya Ukraynaya əlavə 400 milyon avro ayırıb
12:58 / 09-10-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10:29 / 10-10-2024
Böyük təhlükə: iqlim böhranı kritik həddə çatıb
11:21 / 11-10-2024
Yeganə vasitəçi: Putin Əliyev və Paşinyanla nədən danışıb?
14:06 / 08-10-2024
Növbəti köç karvanı Şuşaya çatıb - (Yenilənib)
15:14 / 08-10-2024
Moskvada Əliyev-Putin görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
12:17 / 08-10-2024
Apellyasiya məhkəmələrinə hakimlər təyin olunub - Siyahı
17:39 / 09-10-2024
İcra başçısının qəbulunda qan tökülüb
19:42 / 10-10-2024
Ramzan Kadırov çeçenləri hədələyir
15:18 / 09-10-2024
Nazirlik şikayətçi müğənnilərdən izahat alıb
09:36 / 09-10-2024
NASA Marsın aydın görüntüsünü yayımlayıb - Video
12:30 / 08-10-2024
İsrail husi liderlərini niyə ovlamır?
“Mumu”dan dərs almayanlar... - Pərvanə Bayramqızı yazır
Tarix: 16-09-2024 11:26 | Bölmə: Xəbərlər
Pərvanə BAYRAMQIZI
Qriqori Petrovun “Ağ zanbaqlar ölkəsi” əsərinin “Karokep” hissəsində adamı riqqətə gətirən epizod var. Həmin hissəni oxuyanda oxumağa fasilə verir, düşünürsən: “İlahi, vicdan hissini oyatmağın necə gözəl yolları varmış. Vicdanlısansa, oxuduğun qəlbini təzədən gözəlləşdirəcək, düşüncənin dərin qatlarına enəcəksən”.
Finlandiyada quldurluğu ilə insanları həyəcanlandıran Karokep adlı şəxs cinayətkarlıqda ad çıxarır. Onu ruhi xəsətəxanaya salsalar da, oradan qurtula bilir. Uşaqlıqda olduqca məsum, həssas olan qulduru cinayətlər törətməyə təhrik edən cəmiyyətin çirkabı olur. Yanında işlədiyi tacirin malını kəndlilərə paylayıb özünü də kötəkləməyinə səbəb tacirin tərəzidə fırıldaq edib insanları aldatmasıdır. O, insanların tamahkarlığını, ədalətsizliyini, yalan danışmaqlarını qəbul edə bilmir. Qəzəb, nifrət hissi onu qatilə çevirir. Sonda isə keşişin təsiri ilə cinayətdən çəkinib doğru yola qayıdır. L. Tolstoyun təbirincə desək, dirilmə bir gecənin içində baş verir.
Quldur ruhi xəstəxanadan qaçıb yaraladığı keşişin yanına gəlir. Keşiş onu içəri buraxanda ona sual verir ki, sizi yenə öldürə biləcəyimdən qorxmursunuzmu?
“Qorxmuram”, – deyir keşiş. Quldur səbəbini soruşanda verdiyi cavab oxucunu təsirləndirir: “Gözləri belə olan insanlar heç vaxt kimisə öldürməzlər”.
Quldur:
- Mənim gözlərim necədir?
Keşiş:
- Hüznlü. Dərin kədər var içində.
Keşiş rəftarı ilə quldurun içində közərən işığı üzə çıxarır, üfürüb alovlandırır. Quldur ağlayır, diz çöküb üzr istəyir. Keşişin təsiri ilə yenidən uşaqlıqdakı kimi saflaşmağa can atır. Nəticə həssas oxucuların ürəyincədir. Cinayətkar üç övladına mükəmməl təhsil verən ataya çevrilir.
Toyuğun cücələrini qanadı altına yığıb saxladığını görəndə qatilin qolları boşalıb silahı əlindən düşərsə, dünyanın düzələcəyinə inamımız artar. Onda müharibə də olmaz. Necə ki, bu mənzərə laqeyd qarşılanıb, sadəcə ev quşunun adi günlərindən biri kimi dəyərləndiriləcək, bəşəriyyət çox bəla çəkəcək.
Kədərin hikməti var. Həddən çox eyforiya vecsizliyə aparır. Kefcillik milləti özünüdərkdən uzaqlaşdırır. Kədər insanı özünü dərk etməyə sövq edir.
Mahiyyəti eyni olan başqa bir əsərdən göstərəcəyim nümunə də hissiyyatsız insanlarda bayılmış vicdan üçün naşatır spirti effekti verəcək.
Oğurluğa düşən kişi ilə ev sahibi qadının dialoqu:
Qadın:
- Bir az da qalın, söhbət edək. Elə maraqlıdır ki, istəyirəm, izah edəsiniz nə üçün oğurlamaq – sizə çatası şeyi götürməkdir?
Oğru səmimiyyətlə həyatını danışır. Oxucuya məlum olur ki, o, əslində, öz haqqı olanı istəyir. (Əhatəli yazmayacağam, əsəri tapıb oxuyun. Aşağıda adını qeyd edəcəyəm). Qadın dinləyir. Qəfildən xidmətçilər otağa daxil olurlar. Oğru Lyük qadından nə vaxt zəng etdiyini soruşur. O, zəngin düyməsinin stolun altında olduğunu deyir. Özünün səmimiyyəti, qadının hiyləgərliyi onu təəssüfləndirir. Əslində, yardım istəmək zərərçəkənin haqqıdır, amma oğrunun izahına və rəftarına görə bu hərəkəti tədbir yox, hiyləgərlik saymaq olar. Qadın tapançanı onun əlindən almağa nail olsa da, öldürə bilmir. Oğrunun sözlərinin təsirindən cəsarətini itirir. İnsanı mənən öldürmək cismən məhv etməkdən asandır. Qadının hiyləsi artıq oğrunu mənən öldürür, səmimiyyətə inamını itirir. Yazıçı cismani ölümü ona qıymır. Bəlkə də, qadını qatil etmək istəmir. Cek London “Martin İden”də qadının bir kişini mənən öldürdüyünün əvəzini burada – “İnsan öldürmək” hekayəsində çıxmağa çalışır. Ruf Martini mənəvi boşluğa itələmişdi. Oradan xilas ola bilməyən Martinin intiharı seçməsində əsl günahkar Ruf idi, amma ona cinayət işi açmaq mümkün deyil. Mənəviyyat qatilləri məsuliyyətdən azaddırlar, ona görə istədikləri şəraitdə qurbanlarını istədikləri rəftarla, sözlə məhv edə bilirlər. Yazıçı hekayədə qadına cəsarətsizlik verib oğrunun səmimiyyətinə təslim edir. İnsanı mənən diriltmək, yenidən həyata qaytarmaq onu öldürməkdən çətindir. Lev Tolstoyun “Dirilmə”si də mövzuya gözəl nümunədir. O qədər böyük əsərdir ki, özünü ayrıca təhlil etməyə ehtiyac var. Orada kişi keçmişdə buraxdığı səhvi düzəltməklə özü özünü dirildir, qadını da xilas edir. Jan Valjanı xatırlamaq da təbiidir. Yepiskopun gümüş şamdanını oğurlasa da, şamdan sahibi onu bağışlayır. Bundan sonra Valjan tövbə edib ləyaqətli adam olur.
Xatırlamağa çalışaq: neçə gözə kədər, neçə qəlbə ümid, inam vermişik? Hesabatını aparıb, xəcalət çəkib, yaxud məmnun olmuşuqmu? Neçə qulduru bağışlayıb vicdan hissini oyatmışıq? Neçə səhv sahibini cəmiyyətə qaytarmışıq? Bir insanı doğru yola qaytarmaqla müqayisədə nəinki gümüş, heç qızıl şamdanın da dəyəri yoxdur. Sağlam mənəviyyata zərbə vuranların sayının azalması üçün ən gözəl əsərlərin oxunması, yazılması vacibdir. Ədəbiyyatın tərbiyəedici funksiyasına inanıram. Şamdanımız oğurlansa da, təki kimisə mənən dirildək. Onda bütün əşyalarımız özümüzdə qalacaq.
Elə buradaca özümün fikrini təkzib edən ötənilki paylaşımımı xatırladım: “Mumu” Putinin ölkəsində yazılıb”.
Pessimistlik olmadı ki?
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-09-2024 11:26 | Bölmə: Xəbərlər
Pərvanə BAYRAMQIZI
Qriqori Petrovun “Ağ zanbaqlar ölkəsi” əsərinin “Karokep” hissəsində adamı riqqətə gətirən epizod var. Həmin hissəni oxuyanda oxumağa fasilə verir, düşünürsən: “İlahi, vicdan hissini oyatmağın necə gözəl yolları varmış. Vicdanlısansa, oxuduğun qəlbini təzədən gözəlləşdirəcək, düşüncənin dərin qatlarına enəcəksən”.
Finlandiyada quldurluğu ilə insanları həyəcanlandıran Karokep adlı şəxs cinayətkarlıqda ad çıxarır. Onu ruhi xəsətəxanaya salsalar da, oradan qurtula bilir. Uşaqlıqda olduqca məsum, həssas olan qulduru cinayətlər törətməyə təhrik edən cəmiyyətin çirkabı olur. Yanında işlədiyi tacirin malını kəndlilərə paylayıb özünü də kötəkləməyinə səbəb tacirin tərəzidə fırıldaq edib insanları aldatmasıdır. O, insanların tamahkarlığını, ədalətsizliyini, yalan danışmaqlarını qəbul edə bilmir. Qəzəb, nifrət hissi onu qatilə çevirir. Sonda isə keşişin təsiri ilə cinayətdən çəkinib doğru yola qayıdır. L. Tolstoyun təbirincə desək, dirilmə bir gecənin içində baş verir.
Quldur ruhi xəstəxanadan qaçıb yaraladığı keşişin yanına gəlir. Keşiş onu içəri buraxanda ona sual verir ki, sizi yenə öldürə biləcəyimdən qorxmursunuzmu?
“Qorxmuram”, – deyir keşiş. Quldur səbəbini soruşanda verdiyi cavab oxucunu təsirləndirir: “Gözləri belə olan insanlar heç vaxt kimisə öldürməzlər”.
Quldur:
- Mənim gözlərim necədir?
Keşiş:
- Hüznlü. Dərin kədər var içində.
Keşiş rəftarı ilə quldurun içində közərən işığı üzə çıxarır, üfürüb alovlandırır. Quldur ağlayır, diz çöküb üzr istəyir. Keşişin təsiri ilə yenidən uşaqlıqdakı kimi saflaşmağa can atır. Nəticə həssas oxucuların ürəyincədir. Cinayətkar üç övladına mükəmməl təhsil verən ataya çevrilir.
Toyuğun cücələrini qanadı altına yığıb saxladığını görəndə qatilin qolları boşalıb silahı əlindən düşərsə, dünyanın düzələcəyinə inamımız artar. Onda müharibə də olmaz. Necə ki, bu mənzərə laqeyd qarşılanıb, sadəcə ev quşunun adi günlərindən biri kimi dəyərləndiriləcək, bəşəriyyət çox bəla çəkəcək.
Kədərin hikməti var. Həddən çox eyforiya vecsizliyə aparır. Kefcillik milləti özünüdərkdən uzaqlaşdırır. Kədər insanı özünü dərk etməyə sövq edir.
Mahiyyəti eyni olan başqa bir əsərdən göstərəcəyim nümunə də hissiyyatsız insanlarda bayılmış vicdan üçün naşatır spirti effekti verəcək.
Oğurluğa düşən kişi ilə ev sahibi qadının dialoqu:
Qadın:
- Bir az da qalın, söhbət edək. Elə maraqlıdır ki, istəyirəm, izah edəsiniz nə üçün oğurlamaq – sizə çatası şeyi götürməkdir?
Oğru səmimiyyətlə həyatını danışır. Oxucuya məlum olur ki, o, əslində, öz haqqı olanı istəyir. (Əhatəli yazmayacağam, əsəri tapıb oxuyun. Aşağıda adını qeyd edəcəyəm). Qadın dinləyir. Qəfildən xidmətçilər otağa daxil olurlar. Oğru Lyük qadından nə vaxt zəng etdiyini soruşur. O, zəngin düyməsinin stolun altında olduğunu deyir. Özünün səmimiyyəti, qadının hiyləgərliyi onu təəssüfləndirir. Əslində, yardım istəmək zərərçəkənin haqqıdır, amma oğrunun izahına və rəftarına görə bu hərəkəti tədbir yox, hiyləgərlik saymaq olar. Qadın tapançanı onun əlindən almağa nail olsa da, öldürə bilmir. Oğrunun sözlərinin təsirindən cəsarətini itirir. İnsanı mənən öldürmək cismən məhv etməkdən asandır. Qadının hiyləsi artıq oğrunu mənən öldürür, səmimiyyətə inamını itirir. Yazıçı cismani ölümü ona qıymır. Bəlkə də, qadını qatil etmək istəmir. Cek London “Martin İden”də qadının bir kişini mənən öldürdüyünün əvəzini burada – “İnsan öldürmək” hekayəsində çıxmağa çalışır. Ruf Martini mənəvi boşluğa itələmişdi. Oradan xilas ola bilməyən Martinin intiharı seçməsində əsl günahkar Ruf idi, amma ona cinayət işi açmaq mümkün deyil. Mənəviyyat qatilləri məsuliyyətdən azaddırlar, ona görə istədikləri şəraitdə qurbanlarını istədikləri rəftarla, sözlə məhv edə bilirlər. Yazıçı hekayədə qadına cəsarətsizlik verib oğrunun səmimiyyətinə təslim edir. İnsanı mənən diriltmək, yenidən həyata qaytarmaq onu öldürməkdən çətindir. Lev Tolstoyun “Dirilmə”si də mövzuya gözəl nümunədir. O qədər böyük əsərdir ki, özünü ayrıca təhlil etməyə ehtiyac var. Orada kişi keçmişdə buraxdığı səhvi düzəltməklə özü özünü dirildir, qadını da xilas edir. Jan Valjanı xatırlamaq da təbiidir. Yepiskopun gümüş şamdanını oğurlasa da, şamdan sahibi onu bağışlayır. Bundan sonra Valjan tövbə edib ləyaqətli adam olur.
Xatırlamağa çalışaq: neçə gözə kədər, neçə qəlbə ümid, inam vermişik? Hesabatını aparıb, xəcalət çəkib, yaxud məmnun olmuşuqmu? Neçə qulduru bağışlayıb vicdan hissini oyatmışıq? Neçə səhv sahibini cəmiyyətə qaytarmışıq? Bir insanı doğru yola qaytarmaqla müqayisədə nəinki gümüş, heç qızıl şamdanın da dəyəri yoxdur. Sağlam mənəviyyata zərbə vuranların sayının azalması üçün ən gözəl əsərlərin oxunması, yazılması vacibdir. Ədəbiyyatın tərbiyəedici funksiyasına inanıram. Şamdanımız oğurlansa da, təki kimisə mənən dirildək. Onda bütün əşyalarımız özümüzdə qalacaq.
Elə buradaca özümün fikrini təkzib edən ötənilki paylaşımımı xatırladım: “Mumu” Putinin ölkəsində yazılıb”.
Pessimistlik olmadı ki?
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 20:11
Hərbçilərimiz Türkiyədə təlimdə iştirak ediblər
Bu gün, 09:04
Xəzər dənizində zəlzələ olub
Dünən, 16:18
Bəzi ərazilərdə maşın saxlamaq qadağan olunub
Dünən, 16:07
İcra başçısının sabiq müavininə cinayət işi açılıb
Dünən, 15:49
Braziliya prezidenti Bakıya gələcək
Dünən, 14:03
“İdman Azərbaycan” kanalına rəhbər təyin olunub
Dünən, 10:50
İtaliyanın baş naziri COP29-da iştirak edəcək
Dünən, 09:37
Ruslar Kiyevə yenidən hücum edib
Dünən, 09:32
Ukrayna hərbçiləri Kurskda pusquya düşüb
Dünən, 09:03
ABŞ İsrailin BMT qüvvələrinə hücumundan narahatdır
Dünən, 08:52
Bu gün Beynəlxalq Qız Uşaqları Günüdür
Dünən, 08:40
Məşhur genereal İsrailə casusluqda şübhəli bilinir
10-10-2024, 17:04
Prezident baş katibi razı sala bilməyib
10-10-2024, 12:05
Aparıcı: "AYNA pul yığmaq üçün növbəti tələ qurub"
10-10-2024, 11:42
Hərbi qulluqçuların maaşları artırılıb
10-10-2024, 10:39
Türkiyədə əməliyyat: 4 min 139 şəxs saxlanılıb
10-10-2024, 09:03
Türkiyə öz vətəndaşlarını Livandan köçürür
10-10-2024, 08:52
Məhkəmə balıq ovlayan şəxslə bağlı qərar verəcək
10-10-2024, 08:47
“Hizbullah” İsrailə xəbərdarlıq edib
10-10-2024, 08:37
Nazir: İsrailin İrana hücumu ölümcül olacaq
9-10-2024, 18:00
İlham Əliyev britaniyalı naziri qəbul edib - Yenilənib
9-10-2024, 17:54
Bakıda müəllim intihar edib
9-10-2024, 17:39
İcra başçısının qəbulunda qan tökülüb
9-10-2024, 14:04
Türkiyədə azərbaycanlı iş adamı güllələnib
9-10-2024, 12:21
Baydenin müşaviri Bakıya gəlib
9-10-2024, 12:17
Nəcməddin Sadıkov generalla at yarışını izləyib - Foto
9-10-2024, 11:58
Britaniyalı nazir Azərbaycana gəlib
9-10-2024, 11:24
İsrail “İran bağçasında” bayraq qaldırıb - Fotolar
9-10-2024, 11:19
Novella Cəfəroğlu DSMF-ni məhkəməyə verib
9-10-2024, 10:59
Bakıda müğənni bıçaqlanıb
9-10-2024, 10:39
Peşə təhsili üzrə yeni ixtisaslar yaradılıb
9-10-2024, 09:54
Sabirabadda 5 uşaq atası özünə qəsd edib
9-10-2024, 09:19
İsrail ordusu yenidən paytaxt şəhərini vurub
9-10-2024, 08:38
Ruslar bir gecədə 47 PUA vurub
8-10-2024, 20:28
Baydenin Almaniyaya səfəri təxirə salınıb
8-10-2024, 19:39
Şimali Koreya Ukraynaya qoşun yeridə bilər
8-10-2024, 16:29
Əhməd Əhmədovun məhkəməsi keçirilib
8-10-2024, 14:45
Avropa İttifaqı Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaları təsdiqləyib
8-10-2024, 14:31
Siqareti yerə atanlar 700 manatadək cərimələnəcək
8-10-2024, 12:15
Zamiq Əliyev Naxçıvan Ali Məhkəməsinə hakim təyin edilib
8-10-2024, 11:49
Qardaşı arvadını bıçaqlayan şəxs tutulub - (Yenilənib)
8-10-2024, 11:42
Nazir: "Elmi dərəcəsi olan adamların hamısı əsl alim deyil"
8-10-2024, 11:17
Rasim Məmmədovla bağlı son qərar verilib
8-10-2024, 10:48
Bakıda ahıl şəxsləri aldadan daha iki nəfər saxlanılıb
8-10-2024, 10:27
Rus ordusu Ukraynada yenidən üstünlük qazanır
8-10-2024, 10:02
Türkiyə Livandakı vətəndaşlarını evakuasiya edəcək
8-10-2024, 09:03
Narkokuryerlər 15 kq marixuana ilə saxlanılıblar
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
Zamanla özünü kəşf edən Aygün Fətullayeva hər premyeradan sonra suallara cavab axtarır
