23:03 / 19-01-2021
Prezident 20 Yanvar faciəsinin ildönümü ilə bağlı paylaşım edib
23:00 / 19-01-2021
İlham Əliyev 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı paylaşım edib - Foto
22:51 / 19-01-2021
Yeni doğulmuş uşaq koronavirus səbəbindən bütün qohumlarını itirdi
21:46 / 19-01-2021
ABŞ-dan Çinə növbəti ittiham: uyğurlara qarşı hərəkətlər soyqırımdır
21:38 / 19-01-2021
Türkiyədə 6818 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
21:31 / 19-01-2021
Baş nazir Qarabağ Dirçəliş Fondu ilə bağlı sərəncam imzalayıb
21:26 / 19-01-2021
Kral ailəsinin təhqir edilməsinə görə 43 il həbs
21:15 / 19-01-2021
Klublararası dünya çempionatının püşkü atılıb
21:15 / 19-01-2021
Amerikalı şərhçi: “Putini diz çökdürəcəyik”
21:04 / 19-01-2021
Azərbaycan və Rusiya minaaxtaranları 210 mina, 2 partlamamış sursat zərərsizləşdirib
20:50 / 19-01-2021
Britaniyada daha 33355 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
20:39 / 19-01-2021
Çempionlar Liqasında yeni mövsümün təqvimi açıqlanıb
20:17 / 19-01-2021
İran Tramp, Pompeo və Boltona qarşı sanksiya tətbiq edib
20:01 / 19-01-2021
Avropa Komissiyası: "Əhalinin ən azı 70%-i peyvənd edilməlidir"
19:56 / 19-01-2021
Bakı, Abşeron, Sumqayıtın bəzi ərazilərinə qar yağır - Video
19:40 / 19-01-2021
"Səbail" gürcüstanlı hücumçu ilə müqavilə bağlayıb
19:25 / 19-01-2021
Bolton: “Tramp ABŞ-ın ən pis prezidenti kimi tarixə düşəcək”
19:16 / 19-01-2021
Pərviz Şahbazov Türk Şurasının Baş katibi ilə görüşüb
19:09 / 19-01-2021
Daha iki ölkə liderinin sosial şəbəkədəki hesabı bağlanıb
18:59 / 19-01-2021
"ASAN xidmət"in Həmkarlar İttifaqı Komitəsinə yeni sədr seçilib
18:42 / 19-01-2021
Nazirlik Kəlbəcərdən yeni görüntülər yayıb - Video
18:36 / 19-01-2021
"Lotu Quli"nin məzarı başında atışma olub, 1 nəfər ölüb - Saxlanılanlar var
18:30 / 19-01-2021
Nazilər Kabineti 190 manatlıq yardımla bağlı açıqlama yayıb
18:09 / 19-01-2021
Rəqib oyunçunu vuran Messinin cəzası bəlli olub
18:03 / 19-01-2021
"Qarabağ" klubu: "Nurlan İbrahimovun yerinə təyinat olacaq"
17:42 / 19-01-2021
Akar: “Məqsədimiz PKK problemini ortadan qaldırıb, qonşularımızla dinc şəkildə yaşamaqdır”
17:34 / 19-01-2021
Azərbaycan vətəndaşları Türkiyəyə bu sənədlərlə səfər edəcək - Siyahı
17:31 / 19-01-2021
Türkiyə vətəndaşları Azərbaycana bu sənədlərlə gələ biləcək - Siyahı
10:02 / 15-01-2021
Prezident İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşaya səfər ediblər - Video
17:52 / 15-01-2021
Türkiyə sülhməramlılarla bağlı Rusiyaya xəbərdarlıq edib - Nazir
17:21 / 16-01-2021
Bayden ermənini Ağ Evdə yüksək vəzifəyə təyin edib - Foto
21:04 / 16-01-2021
Məşhur görücünün koronavirusla bağlı proqnozu açıqlanıb
12:07 / 15-01-2021
Üzeyir Hacıbəylinin, Natəvanın və Bülbülün heykəlləri Şuşaya qaytarılıb - Fotolar
13:06 / 16-01-2021
Bakıya və rayonlara qar yağacaq, çovğun olacaq
14:24 / 17-01-2021
“Pfizer” və “Moderna” peyvəndlərindən ölənlərin sayı açıqlanıb
13:11 / 16-01-2021
Etirazlar nəticə verdi: Paşinyan Qarabağa getmək istəməyən əsgərlərin valideynləri ilə görüşəcək - Video
11:28 / 15-01-2021
Mehriban Əliyeva Füzuli rayonundan paylaşım edib - Video
00:01 / 18-01-2021
Xüsusi karantin rejimi yumşaldılıb: SMS icazə ləğv olunub - Qərar
14:20 / 15-01-2021
Prezident Şuşadan ermənilərə xəbərdarlıq etdi: "Səbrimizlə oynamayın" - Yenilənib - Fotolar
20:46 / 15-01-2021
Vilayət Eyvazov idarə rəis təyin edib
Virusa qarşı ən yaxşı vaksin nümunələri açıqlanıb
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbər lenti
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbər lenti
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 16:44
Xəzər dənizini ən çox çirkləndirən ərazi açıqlanıb
Bu gün, 16:08
Dövlət qulluğuna qəbul üzrə test imtahanı keçiriləcək
Bu gün, 15:58
İstedadlı şagirdlər eksternat qaydasında imtahan verib
Bu gün, 14:41
ATU-da vaksinasiya prosesinə başlanılıb
Bu gün, 14:35
DİN: "Şəhidlər Xiyabanına vətəndaşların ziyarəti əvvəlki illərdən fərqli təşkil ediləcək"
Bu gün, 13:25
Sabah Bakıya və rayonlara qar yağacaq - Xəbərdarlıq
Bu gün, 13:01
Qarabağ Dirçəliş Fondunun saytı yaradılacaq
Bu gün, 12:21
TƏBİB sədri vətəndaşlara müraciət edib
Bu gün, 10:48
Hirkan Milli Parkında yanğın söndürülüb
Bu gün, 10:09
20 Yanvara həsr olunmuş xüsusi dərslər keçiriləcək
Bu gün, 02:53
Çin təhlükəli virusa görə yenidən ittiham olunur
Dünən, 18:41
Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib
17-01-2021, 19:14
Şəhid zabitimizin körpəsinə Şuşa adı veriləcək
17-01-2021, 18:52
Tarixin ən hündürboy insanları - Fotolar
17-01-2021, 18:08
Hirkan Milli Parkında yanğın davam edir
17-01-2021, 17:03
Murov dağında azan səsləndirilir - Video
17-01-2021, 16:57
TÜRKSOY və TDƏŞ nümayəndələri Füzuliyə səfər edib
17-01-2021, 15:25
“Pfizer” peyvəndindən sonra 13 nəfər üz iflici olub
17-01-2021, 12:45
Tədrisin təşkili ilə bağlı yeni qaydalar açıqlanacaq
17-01-2021, 11:48
Sabah şimşək çaxacaq, yağış, bəzi yerlərdə qar yağacaq
17-01-2021, 10:05
Ər arvadını oteldə boğaraq öldürüb
17-01-2021, 00:08
Rusiya MN-dən Qarabağla bağlı - Açıqlama
16-01-2021, 21:04
Məşhur görücünün koronavirusla bağlı proqnozu açıqlanıb
16-01-2021, 19:38
Məhkumun qətli ilə bağlı iddialara aydınlıq gətirilib
16-01-2021, 18:56
Xərçəng xəstəliyini məhv edən bitki tapılıb
16-01-2021, 18:36
Ağstafada iki avtomobil toqquşub, ölən var
16-01-2021, 18:34
Vüqar Səfərli ilə bağlı prokurorluğa müraciət edilib
16-01-2021, 16:51
Bakıda 554 küçə dezinfeksiya edilib
16-01-2021, 16:44
Mingəçevirdən Bakıya sərnişin daşıyan sürücü həbs olunub
Bu gün, 18:42
Nazirlik Kəlbəcərdən yeni görüntülər yayıb - Video
Bu gün, 16:51
Sabiq icra başçısı vəfat edib
Bu gün, 16:43
Şəhər bələdiyyəsinin sədri vəzifədən uzaqlaşdırılıb
Bu gün, 15:44
Ermənistanın axtarış qrupu minaya düşüb - Yaralılar var
Bu gün, 14:41
Şəhid əsgərimiz Gəncədə dəfn edilib
Bu gün, 13:15
Nazirlik Füzulidən yeni görüntülər yayıb - Video
Bu gün, 13:13
Robert Köçəryanın tərəfdarları aksiyaya başladı - Video
Bu gün, 11:48
Vüqar Səfərli apelyasiya şikayəti verməkdən imtina edib
Bu gün, 11:10
Qarabağda daha 8 terrorçunun cəsədi tapılıb
Bu gün, 10:50
DYP-dən hava ilə bağlı sürücülərə - Xəbərdarlıq
Dünən, 18:12
Navalnı barəsində həbs qərarı verilib
Dünən, 15:59
Xalq artisti reanimasiyaya yerləşdirilib
Dünən, 14:45
AzTV 5000 manat cərimələnib
Dünən, 13:21
İşğaldan azad edilmiş kəndin görüntüsü - Video
Dünən, 11:55
Ağdamdan daha bir görüntü yayılıb - Video
Dünən, 11:25
Oqtay Şirəliyev COVID-19 əleyhinə peyvənd olunub
Dünən, 11:20
Peyvəndlər qara bazara ötürülür – “NBC News”
Dünən, 10:46
Şuşada beşmərtəbəli binada yanğın olub
Dünən, 10:41
Dövlət Yol Polisi İdarəsi vətəndaşlara müraciət edib
Dünən, 10:37
Postlardan 4 min avtomobil geri qaytarılıb
17-01-2021, 17:03
Murov dağında azan səsləndirilir - Video
17-01-2021, 12:26
MN-də iki səyyar qrup yaradılıb
16-01-2021, 18:13
Türkiyənin vitse-prezidenti peyvənd olunub
16-01-2021, 16:15
Nazirlik Ağdamdan yeni görüntülər yayıb - Video
16-01-2021, 15:10
Nazir: "Köçkünlərə tikilən evlər şəhid ailələrinə veriləcək"
16-01-2021, 14:55
Postlar nə vaxt ləğv olunacaq? - Açıqlama
16-01-2021, 14:14
Müxalifətin Paşinyana qarşı yeni planı işə salınıb - Video
16-01-2021, 13:49
Nazirlik Füzulidən yeni görüntülər yayıb - Video
16-01-2021, 13:28
Qarabağa qaytarılan ermənilərin sayı 49461 nəfərə çatıb
16-01-2021, 12:56
Erməni hərbçilərin meyiti qarşı tərəfə təhvil verilib
16-01-2021, 12:13
Azərbaycan 4 milyon doza vaksin alacaq
16-01-2021, 11:50
Kəlbəcərdən yeni görüntülər yayılıb - Video
16-01-2021, 11:37
5 şəhər və 12 rayonda SMS icazə ləğv olunur
16-01-2021, 11:34
Şuşada da vaksinlərin saxlanma məntəqələri qurulur
16-01-2021, 00:51
“WhatsApp” yeni qərarının icrasını təxirə salıb
15-01-2021, 15:44
Gələn həftədən Azərbaycanda peyvəndləmə başlayır
15-01-2021, 15:05
Təhsil Nazirliyində kadr təyinatı olub
15-01-2021, 14:17
Prezident: "Füzulidən Şuşaya aparan bu yol Qələbə yoludur"
15-01-2021, 13:37
Erməni müxalifəti mübarizə taktikasını dəyişir
15-01-2021, 13:19
Nazirlik Cəbrayıldan yeni görüntülər yayıb - Video
15-01-2021, 12:31
İlham Əliyev 38 il əvvəl çəkdirdiyi fotonu Şuşaya aparıb
15-01-2021, 09:27
Cinayətdə şübhəli bilinən 50 şəxs saxlanılıb
15-01-2021, 09:00
Agentlik 579 ədəd mina zərərsizləşdirib - Fotolar
15-01-2021, 08:47
Koronavirusun 2 nadir simptomu müəyyən edilib
14-01-2021, 23:15
Şəhid baş leytenant bu gün dəfn olunub
14-01-2021, 17:40
Qarabağ imtahanı - Professor yazır
14-01-2021, 16:22
44 günlük birliyin əsası - İnstitut rəhbəri yazır
Oqtay Qasımov: “Azərbaycan, Türkiyə və Rusiya birmənalı olaraq Mehri dəhlizinin açılmasında maraqlıdır”
Prezidentin köməkçisi deyir ki, Ermənistan işğal olunmuş ərazilərdə 927 kitabxana, 60-dan çox məscid, 44 məbəd, 473 tarixi abidə, saray və muzeylər dağıdıb, eləcə də 40.000 muzey eksponatı qanunsuz olaraq daşınıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Qarabağın bərpası üçün ora investisiya qoyuluşunu stimulllaşdırmalı, investorlar ən azı on il bütün növ vergilərdən tam azad olunmalı, növbəti on ildə isə 50% həcmində vergi ödəməlidır”
Azərbaycanın Türkiyə ilə bir millət, bir dövlət kimi çıxış etməli olduğunu deyən partiya sədri Göyçənin də geri alınacağını bildirir
Tibb elmləri doktoru deyir ki, koronavirusa yoluxmanın ilk həftəsində qripin və virusun yaratdığı təlaş içərisində lazımsız sistemlər və dərmanların, habelə “Deksametazon”un, “Fraksiparin”in, “Prednizal”ın istifadəsi qəbuledilməzdir
