00:05 / 30-11-2024
Şarl Mişel vəzifəsini Antonio Koştaya təhvil verib
20:13 / 29-11-2024
Masazırda ev uçub, ölən və xəsarət alanlar var - Yenilənib
18:00 / 29-11-2024
"Araz-Naxçıvan" "Turan Tovuz"a qalib gəlib
17:45 / 29-11-2024
Milli Məclisin növbəti plenar iclasının vaxtı və gündəliyi bəlli olub
17:39 / 29-11-2024
Azərbaycanla Türkiyə sualtı hücum və müdafiə bölmələri birgə təlim keçirib - Fotolar
17:33 / 29-11-2024
Kəmaləddin Heydərov polkovniki vəzifədən azad edib
17:14 / 29-11-2024
General ən qaynar bölgələrdə ordunu gücləndirir
17:04 / 29-11-2024
Rusiyada saxlanılan şəxslər Azərbaycana gətirilib
17:03 / 29-11-2024
Agentlikdə qanunsuzluq: tender keçirmədən 42 milyonluq müqavilə imzalanıb
16:59 / 29-11-2024
Qarabağdan köçən 4400-ə yaxın şəxsə Ermənistan vətəndaşlığı verilib
16:30 / 29-11-2024
Dekabr ayında hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
15:58 / 29-11-2024
Spiker vəkili sektor müdiri təyin edib
15:50 / 29-11-2024
“Kritik informasiya infrastrukturu obyektlərinin siyahısı” təsdiqlənib
15:39 / 29-11-2024
Suriyada savaşın yenidən qızışmasına səbəb nədir?
15:17 / 29-11-2024
Azərbaycan çempionatı keçiriləcək
15:10 / 29-11-2024
Faiq Ağayev yeni klipini təqdim edib - Video
14:27 / 29-11-2024
Ukrayna Cənubi Koreyadan ilk büdcə yardımı alıb
14:23 / 29-11-2024
Rusiyanın neft anbarı və radar stansiyası vurulub
14:15 / 29-11-2024
Növbəti köç karvanı Cəbrayıl şəhərinə çatıb - (Yenilənib)
14:08 / 29-11-2024
DTX polkovnikin 70 kq qızılla İstanbulda saxlanılması barədə məlumat yayıb
13:28 / 29-11-2024
AES-lərdə nüvə təhlükəsizliyi böyük risk altındadır - Xəbərdarlıq
13:12 / 29-11-2024
“Tibbi sığorta haqqında” qanuna dəyişiklik edilib
13:08 / 29-11-2024
Onlara birdəfəlik müavinət ödəniləcək
12:34 / 29-11-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:22 / 29-11-2024
Yaqub Eyyubov Paşinyanın müavini ilə görüşüb
12:19 / 29-11-2024
Bu qanunu pozanlar daha ağır çəza alacaq
12:13 / 29-11-2024
Milli Qəhrəmanın adı əbidiləşdirilib
12:01 / 29-11-2024
Milli Məclis neft hasilatı ilə bağlı yeni pay bölgüsü layihəsini təsdiqləyib
21:06 / 25-11-2024
Direktor və dəstəsi oğurluğa cəhd edərkən yaxalanıb - Fotolar
15:13 / 28-11-2024
Dörd baş redaktor həbs olunub
22:45 / 27-11-2024
Tovuzda ağır qəza: 5 hərbçi həyatını itirib - (Yenilənib)
14:10 / 25-11-2024
Azərbaycanda yeni bələdiyyələr yaradılıb - Siyahı
18:00 / 25-11-2024
Hərbi ekspert Ədalət Verdiyev həbs edilib
13:56 / 27-11-2024
Partiya sədri, deputat qızı və ailənin digər üzvləri məhkəməyə verilib
22:10 / 25-11-2024
70 kq qızılla tutulan diplomat haqqında həbs qərarı verilib - (Yenilənib)
09:12 / 29-11-2024
Narkotiklə dolu avtomobili evakuatorla paytaxta gətirmək istəyən dəstə üzvləri saxlanılıblar - Fotolar
08:28 / 25-11-2024
COP29 - Dünyanı sevindirən 13 gün: nəticələr və perspektivlər
14:08 / 29-11-2024
DTX polkovnikin 70 kq qızılla İstanbulda saxlanılması barədə məlumat yayıb
12:23 / 26-11-2024
Vəzifəli şəxslər həbs olunub
11:14 / 26-11-2024
Tramp üç ölkəyə xəbərdarlıq edib
Virusa qarşı ən yaxşı vaksin nümunələri açıqlanıb
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbərlər
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbərlər
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 17:33
Kəmaləddin Heydərov polkovniki vəzifədən azad edib
Dünən, 17:04
Rusiyada saxlanılan şəxslər Azərbaycana gətirilib
Dünən, 16:30
Dekabr ayında hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
Dünən, 12:34
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Dünən, 10:05
Maştağada qadın qətlə yetirilib, saxlanılan var
Dünən, 09:59
Qıza görə üç gənc öldürülüb, bir yaralı var - Foto
Dünən, 09:12
Narkotiklə dolu avtomobili evakuatorla paytaxta gətirmək istəyən dəstə üzvləri saxlanılıblar - Fotolar
28-11-2024, 20:13
Dörd vəkilə töhmət verilib
28-11-2024, 18:07
Milli Konservatoriyanın yeni rektoru kollektivə təqdim olunub
28-11-2024, 17:23
Dicey qızın Putinin övladı olduğu iddia edilir - Fotolar
28-11-2024, 16:39
Sabah qar yağacaq
28-11-2024, 16:18
Kuryerlərə qarşı dələduzluq edən şəxs saxlanılıb - Video
28-11-2024, 15:10
Kəmaləddin Heydərov rəisi vəzifədən azad edib
28-11-2024, 12:08
Sabah yağış yağacaq
28-11-2024, 11:43
Polis 40 kiloqram narkotik aşkarlayıb, saxlanılanlar var - Foto
28-11-2024, 11:30
FHN dəm qazı təhlükəsi ilə bağlı əhaliyə müraciət edib
28-11-2024, 10:48
Tovuzda qəzada ölən hərbçilərə şəhid statusu veriləcək? - Açıqlama
28-11-2024, 09:48
Doktorantlar xarici dillər üzrə fəlsəfə doktoru imtahanı verəcək
28-11-2024, 08:48
Ən böyük kərtənkələnin qalıqları tapılıb
27-11-2024, 20:58
Səkkiz vəkil hakim təyin olunub
27-11-2024, 18:20
Azərbaycanın 37 vətəndaşı Almaniyadan geri qaytarılıb
27-11-2024, 17:50
Nazirlikdə 24 milyonluq mənimsəmə: nələr açılır? - Məhkəmə prosesi
27-11-2024, 16:05
Canavar hücumları kəndin boşalmasına səbəb olub - Foto
27-11-2024, 15:51
Ən çox axtarılan cinayətkar 21 ildən sonra saxlanılıb
27-11-2024, 15:01
Növbəti iki gündə yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
27-11-2024, 12:39
Sabah yağış yağacaq
27-11-2024, 11:13
"Qurtuluş 93”ün rəhbərinə 12 il 8 ay həbs cəzası kəsilib
27-11-2024, 08:11
Güclü dalğa 45 nəfərin olduğu yaxtanı batırıb
26-11-2024, 18:49
Məhkəmə Quranı yandırmış şəxs barəsində hökm verib
26-11-2024, 18:24
Öldüyü elan edilən şəxs dəfn zamanı dirilib
26-11-2024, 17:26
Rayonlara qar yağır - Siyahı
26-11-2024, 16:28
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
26-11-2024, 16:27
Məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinə şagird qəbulu başlayır
26-11-2024, 15:22
Bakı metrosunun iş rejimində bir günlük dəyişiklik olacaq
26-11-2024, 13:31
Hərbi məhkəmənin hakimi təqaüdə göndərilib
26-11-2024, 12:38
Sabah dağlıq ərazilərə qar yağacaq
26-11-2024, 11:52
70 min manatı “TikTok”a xərcləyən şəxsə 6 il həbs cəzası verilib
26-11-2024, 11:19
Təhsil müəssisələrində istilik təminatı ilə bağlı operativ işçi qrupları yaradılıb
26-11-2024, 10:55
Bakıya diş məcunu adı ilə nakrotik gətirən hindistanlı tutulub
26-11-2024, 10:39
Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətində 4 yüksək vəzifəyə təyinat niyə aparılmayıb? - Müəmma
26-11-2024, 09:54
Dönərdən üç nəfər zəhərlənib
26-11-2024, 09:39
Qaxda 3 yaşlı uşaq dərmandan zəhərlənib
26-11-2024, 08:27
Təyyarə qəzasında 3 sərnişin möcüzə nəticəsində sağ qalıb
25-11-2024, 22:55
Tədqiqatın nəticəsi: güclü insanlar daha çox aldadır
25-11-2024, 21:44
Sumqayıtda “Bəy hamamı” yanıb
25-11-2024, 21:06
Direktor və dəstəsi oğurluğa cəhd edərkən yaxalanıb - Fotolar
25-11-2024, 17:41
Deputat əmisi qızını işdən çıxarıb, yerinə öz xanımını təyin edib
Bu gün, 00:05
Şarl Mişel vəzifəsini Antonio Koştaya təhvil verib
Dünən, 15:58
Spiker vəkili sektor müdiri təyin edib
Dünən, 12:19
Bu qanunu pozanlar daha ağır çəza alacaq
Dünən, 12:13
Milli Qəhrəmanın adı əbidiləşdirilib
Dünən, 10:53
Aİ rəsmisi: "Gürcüstanın qərarı çox kədərlidir"
Dünən, 10:45
Sədərəkdə 51 yaşlı muəllim intihar edib
Dünən, 10:18
Bakıda mənzildən 109 yaşlı qadının meyiti tapılıb
Dünən, 10:12
Dörd universitetə akkreditasiya verilib
Dünən, 09:53
ABŞ Ukraynaya nüvə silahı vermək istəyir?
Dünən, 09:41
Bakıda qadın müğənnini döyən şəxs həbs edilib
Dünən, 08:54
Rəsmi Kiyev barışığa məcbur edilir?
Dünən, 08:51
Baş nazir Moskvadakı parada gəlməyəcək
Dünən, 08:40
Tbilisidə polislə etirazçıların qarşıdurması olub
Dünən, 00:05
Zurabişvili iqtidara qarşı aksiyaçılara qoşulub
28-11-2024, 23:39
Avropa Liqası: "Qarabağ" "Lion"a böyük hesabla uduzub
28-11-2024, 20:30
Xəzər dənizində yeni adalar yaranıb
28-11-2024, 17:37
Avropa Komissiyasının yeni tərkibi təsdiqlənib
28-11-2024, 16:46
Xəzər dənizində zəlzələ olub
28-11-2024, 16:43
Daha bir xidmət rəisinin məhkəməsi başlayıb
28-11-2024, 15:48
Avropa Parlamenti Gürcüstanla bağlı qətnamə qəbul edib
28-11-2024, 15:21
Kobaxidze baş nazir vəzifəsinə təsdiqlənib
28-11-2024, 14:52
“Kredit büroları haqqında” qanun dəyişib
28-11-2024, 13:22
Akademik Sudeyf İmamverdiyev məhkəməyə verilib
28-11-2024, 12:53
Azərbaycanlılar arasında kütləvi bıçaqlanma olub
28-11-2024, 12:01
İş və istirahət günlərinin yerləri dəyişdirilib
28-11-2024, 11:01
KOBİA-nın sədr müavini vəzifədən azad edilib
28-11-2024, 10:47
7500 yaşı olan zəhər aşkar edilib
28-11-2024, 10:30
Çin Aya taykonavt göndərəcək - Foto
28-11-2024, 09:03
Kosmik raket partlayıb - Video
28-11-2024, 08:44
Bayden narkobaronlarla müqayisə olunur
28-11-2024, 08:39
Çində güclü zəlzələ baş verib
28-11-2024, 08:35
“Birinci Kanal”ın Almaniya bürosu bağlanıb
28-11-2024, 08:28
Almaniya rusiyalı jurnalistləri ölkədən çıxarır
28-11-2024, 00:05
Myanma prezidenti həbs təhlükəsi ilə üzləşib
27-11-2024, 21:24
Daha bir tiktoker həbs edilib
27-11-2024, 17:31
Azərbaycan ərazisində yenidən zəlzələ olub
27-11-2024, 16:39
Bərdədə bank əməkdaşı həbs olunub
27-11-2024, 14:42
Milli Məclisə yeni avtomobillər alınıb
27-11-2024, 14:33
Bakıda beynəlxalq oyun festivalı keçiriləcək
27-11-2024, 14:21
Milli Məclis jurnalistlərlə bağlı qanunu qəbul edib
27-11-2024, 14:16
Spikerlə daha bir deputat arasında gərginlik yaranıb
27-11-2024, 13:02
Yaşayış minimumu və ehtiyac meyarı müəyyənləşib
27-11-2024, 11:37
Hakim partiya prezidentliyə namizədini açıqlayıb
27-11-2024, 10:46
Zümrüd Yağmur axtarışa verilib
27-11-2024, 10:30
Çin Donald Trampı xəbərdar edib
27-11-2024, 10:00
QMİ sədri BMT-nin ali nümayəndəsi ilə görüşüb - Fotolar
27-11-2024, 09:15
Bakıda 21 yaşlı qız dəm qazından boğulub
27-11-2024, 08:37
Rusiya daha bir diplomatı ölkədən qovur
27-11-2024, 08:07
Ukrayna münaqişəsinin həlli üçün əsas şərtlər açıqlanıb
27-11-2024, 07:57
Vladimir Putin bu gün Astanaya gəlir
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
