10:21 / 12-07-2025
Şəkidə 87 yaşlı kişini elektrik cərəyanı vuraraq öldürüb
09:46 / 12-07-2025
Polis Beyləqanda 9 nəfəri saxlayıb - Fotolar
09:21 / 12-07-2025
İsmayıllı rayonunda zəlzələ olub
21:16 / 11-07-2025
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - Yenilənib
19:05 / 11-07-2025
"Qarabağ" klubu növbəti yoxlama oyununda qalib gəlib
18:06 / 11-07-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib
18:02 / 11-07-2025
Maliyyə Nazirliyi depozit hərracları keçirib
17:59 / 11-07-2025
Yerə düşən Mars parçası satışa çıxarılır
17:47 / 11-07-2025
Könül İbrahimlinin ölümü ilə bağlı cinayət işi açılıb
17:45 / 11-07-2025
Fransada üç deputatın mandatı ləğv edilib
17:37 / 11-07-2025
Kim Çen In Putinə nə qədər sursat verir?
17:32 / 11-07-2025
Aİ Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib: sülh sazişini tezləşdirin!
17:24 / 11-07-2025
Bakı və daha üç bölgədə yaşıllıqlar məhv edilib
17:08 / 11-07-2025
Böyük şəhərlərdə pensiyalar verilir
17:01 / 11-07-2025
Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının geyim forması dəyişib - Fərman
16:57 / 11-07-2025
Prorektor vəzifədən azad olunub
16:56 / 11-07-2025
Rusiya Polşanın Baş Konsulluğunu bağlayır
16:32 / 11-07-2025
Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini mıəhkəmədə dindiriləcək
16:06 / 11-07-2025
Ekspert: “Əgər məsuliyyətə cəlb olunmalı bir nəfər varsa, o da Emin Əmrullayevdir"
15:45 / 11-07-2025
"Karvan" daha bir futbolçu ilə anlaşıb
15:41 / 11-07-2025
Havanın temperaturu 41 dərəcəyə qalxacaq - Xəbərdarlıq
15:06 / 11-07-2025
Sosial xidmət müəssisələrinə nəzarət qrupu yaradılır
14:35 / 11-07-2025
Azərbaycan I Liqasının başlama tarixi bəlli olub
14:33 / 11-07-2025
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun siyahısına daxil edilib - Foto
14:09 / 11-07-2025
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
13:51 / 11-07-2025
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
13:50 / 11-07-2025
"2024-cü il dövlət büdcəsinin icrası haqqında" qanun təsdiqlənib
13:45 / 11-07-2025
Dövlət Neft Fondunun büdcəsinin icrası haqqında sərəncam imzalanıb
13:38 / 11-07-2025
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
13:03 / 11-07-2025
Hovuzlarla bağlı yeni qadağa tətbiq edilib
12:16 / 08-07-2025
Azad edilmiş ərazilərə səfər üçün icazənin müddəti artırılıb
15:10 / 07-07-2025
Əl əli yudu, əl də qayıtdı... - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
14:53 / 10-07-2025
Əliyev-Paşinyan görüşü başa çatıb - (Yenilənib) - Fotolar
13:25 / 08-07-2025
Zahid Oruc: İndi İrəvanın taleyi Bakıda həll olunur
11:01 / 07-07-2025
Paşinyanın əleyhdarları ona yumruq silkələyir
17:43 / 07-07-2025
Türkiyə hərbi büdcəni böyüdür
18:33 / 07-07-2025
Bu il sülh sazişi imzalana bilər
17:07 / 08-07-2025
Prezident dörd nəfərə diplomatik rütbə verib - Siyahı
00:11 / 11-07-2025
Ərdoğan kürd məsələsində ən riskli addımını atır
14:27 / 09-07-2025
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində təxribatlar ola bilər - Ekspert
14:39 / 07-07-2025
Prezident instituta rektor təyin edib - Foto
11:36 / 07-07-2025
Asayişimizin qoruyucuları - Mürvət Əliyev yazır
Virusa qarşı ən yaxşı vaksin nümunələri açıqlanıb
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbərlər
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbərlər
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:21
Şəkidə 87 yaşlı kişini elektrik cərəyanı vuraraq öldürüb
Dünən, 17:59
Yerə düşən Mars parçası satışa çıxarılır
Dünən, 17:24
Bakı və daha üç bölgədə yaşıllıqlar məhv edilib
Dünən, 16:57
Prorektor vəzifədən azad olunub
Dünən, 13:03
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Dünən, 11:33
Bağçalara uşaq qəbul başlayır
Dünən, 09:58
Şirvanda əməliyyat: saxlanılan var
10-07-2025, 23:08
ANAMA-nın əməkdaşı Füzulidə yol qəzasına düşüb, xəsarət alanlar var
10-07-2025, 17:51
DİN-də kollegiya iclası keçirilib
10-07-2025, 16:20
Gəncədə evdən tibb bacısının meyiti tapılıb
10-07-2025, 15:26
Emin Əmrullayev: "Vətəndaşlar, müəllimlər bizi aldatmağa çalışmasınlar"
10-07-2025, 13:48
Bəzi kondisionerlər təhlükə mənbəyinə çevrilib - Xəbərdarlıq
10-07-2025, 12:54
Bakıda iki nəfər saxlanılıb - 22 kq narkotiklə
10-07-2025, 12:23
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10-07-2025, 11:58
Məktəb direktorlarının 20 faizi məhkəmə yolu ilə vəzifəsinə bərpa olunub
10-07-2025, 11:31
Bir çörəyin taleyi - UNESCO-nun qapısındakı erməni yalanı
10-07-2025, 11:00
Nazir: “Kolleclərdə müəllim hazırlığı dayandırılıb"
10-07-2025, 10:46
Emin Əmrullayev: "Biz başa düşürük ki, proses ağırdır"
10-07-2025, 09:34
Qəbələdə 4 yaşlı uşaq hovuzda boğulub
9-07-2025, 19:19
Sabah bəzi bölgələrə dolu düşəcək - Xəbərdarlıq
9-07-2025, 17:50
Sabiq məhkəmə hakimi kassasiya şikayəti verib
9-07-2025, 17:36
Özünü təyyarənin mühərrikinə atan şəxs ölüb
9-07-2025, 17:23
Qaradağda səkiyə çıxan maşın iki nəfəri vurub - Ölən var
9-07-2025, 16:06
Sabiq rəis və sektor müdiri hakim qarşısına çıxarılıblar
9-07-2025, 12:21
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
9-07-2025, 11:28
Daxili İşlər Nazirliyi sürücülərə xəbərdarlıq edib
9-07-2025, 09:34
Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti aşkarlanıb
9-07-2025, 09:14
Ağdam-Füzuli yolunda qəza: 20 nəfər xəsarət alıb
9-07-2025, 08:43
Dənizin dibindən tapılanlar alimləri şoka salıb
8-07-2025, 16:12
Mingəçevir İcra Hakimiyyətində faciə baş verib
8-07-2025, 15:58
Bəstəkarın ölüm səbəbi açıqlanıb
8-07-2025, 12:52
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
8-07-2025, 12:30
Qadının evindən 10 kiloqram narkotik aşkar edilib
8-07-2025, 09:55
Misir piramidalarının daha sirri açılıb
8-07-2025, 09:42
Biləsuvarda əməliyyat: Vüqar Quluzadə saxlanılıb
8-07-2025, 08:49
Sərnişin qatarları yay qrafikinə keçir
7-07-2025, 17:22
Zooparkdan qaçan aslan insana hücum edib
7-07-2025, 17:08
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
7-07-2025, 16:25
Dövlət Nəzarəti Xidmətində təyinatlar olub
7-07-2025, 13:55
Gəlinə 1,5 kq qızıl, bəyə 7,5 milyon lirə hədiyyə olunub - Foto
7-07-2025, 12:59
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
7-07-2025, 11:56
Ailə dramı: gəlin öldürülüb, qayınanası bıçaqlanıb
Bu gün, 09:46
Polis Beyləqanda 9 nəfəri saxlayıb - Fotolar
Dünən, 13:03
Hovuzlarla bağlı yeni qadağa tətbiq edilib
Dünən, 12:09
Prezident daha bir fərman imzalayıb
Dünən, 11:52
“Yaşayış minimumu haqqında” qanun dəyişib
Dünən, 10:31
Ağdamda insan skeleti tapılıb
Dünən, 10:24
Abşeronda silah-sursat aşkarlanıb
Dünən, 08:25
Keçmiş baş nazir korrupsiyada ittiham olunur
10-07-2025, 15:21
Qarabağlı kəndində tədqiqat başlayıb - Foto
10-07-2025, 15:05
Yer kürəsində gün niyə qısalıb? - Açıqlama
10-07-2025, 13:12
ADY-də yeni sözçü təyinatı olub
10-07-2025, 11:23
Daşnaklar İstintaq Komitəsinin qarşısına toplaşır - Video
10-07-2025, 09:31
Daha bir kollecdə yeni təyinatlar olub
10-07-2025, 09:02
Lavrov-Rubio görüşünün vaxtı məlum olub
10-07-2025, 08:25
Ukrayna münaqişəsi “dərin dövlətin” layihəsidir?
9-07-2025, 23:52
10 israilli girov azad olunacaq
9-07-2025, 22:19
Dağıstanda 270-dən çox adam sudan zəhərlənib
9-07-2025, 20:50
Gələcəyin yol xəritəsi - Sadiq Qurbanov yazır
9-07-2025, 18:39
Putin Rusiyaya bir milyon hindistanlı gətirəcək
9-07-2025, 18:03
Şikayətçi: “Gecə arvadımın meyitini mənə verdilər”
9-07-2025, 17:10
Tələbələrin köçürülməsinə başlanılır
9-07-2025, 13:59
Rusiya 728 dronla hücuma keçib
9-07-2025, 12:49
Hansı rayonda daha çox boşanma var? - Siyahı
9-07-2025, 11:41
Məmməd Alpayın həbs müddəti uzadılıb
9-07-2025, 08:53
Texasda daşqınlar can almaqda davam edir
9-07-2025, 08:37
Zelenskinin seçimi qalmayıb?
8-07-2025, 18:00
Qarabağ Universitetində yeni fakültə açılır
8-07-2025, 17:25
İlham Əliyev Trampa başsağlığı verib
8-07-2025, 17:13
Prezident daha bir fərman imzalayıb
8-07-2025, 14:29
Çin ordusu Almaniya təyyarəsinə hücum edib
8-07-2025, 09:04
İcra başçısının nümayəndəsi həbs edilib
8-07-2025, 08:44
Pentaqon Ukraynaya yeni silah tədarükü elan edib
7-07-2025, 18:01
Siyəzəndə qadın paraşütlə qayaya çırpılaraq ölüb
7-07-2025, 17:43
Mirzoyan: "Biz Azərbaycanla sazişi imzalamağa hazırıq"
7-07-2025, 17:19
Nazir vəzifəsindən azad edilən şəxs özünü güllələyib
7-07-2025, 17:16
Rusiyanın neft emalı zavodunu partladıblar
7-07-2025, 15:44
"Saakaşvili əfv edilməyəcək"
7-07-2025, 15:10
Əl əli yudu, əl də qayıtdı... - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
7-07-2025, 12:24
Acarıstan hökumətinin keçmiş başçısı özünə qəsd edib
7-07-2025, 11:36
Asayişimizin qoruyucuları - Mürvət Əliyev yazır
7-07-2025, 11:04
Magistraturaya ixtisas seçimi başlayıb
7-07-2025, 10:41
Türkiyədə son 10 gündə 761 yanğın baş verib
7-07-2025, 10:07
Salahovu Dəniz Limanına baş direktor təyin ediblər
7-07-2025, 10:02
Ruslar Odessaya hücum edib
7-07-2025, 08:47
80 il əvvəl oğurlanmış skripka Tokioda tapılıb
7-07-2025, 08:28
Ukraynalılara “Təslim olun!” vərəqələri göndəriblər
6-07-2025, 22:09
XİN Xankəndi Kommunikesi barədə məlumat yayıb
6-07-2025, 22:04
Gürcüstanda məşhur iş adamı saxlanılıb
6-07-2025, 08:53
Gəncin qətlində şübhəli şəxs saxlanılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
