19:05 / 09-09-2025
Müəllimlərin işə qəbulu: apellyasiya nəticələri elan olunub
18:57 / 09-09-2025
Ceyhun Bayramov Aİ-nin yeni nümayəndəsini qəbul edib
18:02 / 09-09-2025
Əmək pensiyaları artırılacaq
17:47 / 09-09-2025
Növbəti dörd gündə güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
17:25 / 09-09-2025
Nəqliyyat Agentliyində nöqsanlar aşkarlanıb
17:25 / 09-09-2025
Nepal prezidenti istefa verib? - Yenilənib
17:24 / 09-09-2025
“İblis” yeni təqdimatda nümayiş olunacaq
17:11 / 09-09-2025
"Abzas Media"çılarla bağlı qərar verilib
17:01 / 09-09-2025
Əli Əsədov Liman şəhərinin Baş planını təsdiqləyib
16:55 / 09-09-2025
Mutvalı Şıxlinskinin həbs müddətini uzadılıb
16:39 / 09-09-2025
Polşa Belarusla sərhədi tamamilə bağlayacaq
16:31 / 09-09-2025
DÇ-2026: Azərbaycan-Ukrayna oyununa 8 minə yaxın bilet satılıb
16:19 / 09-09-2025
Komandan: "Nazirə rütbələri bir pillə aşağı salmaq səlahiyyəti verilməlidir"
16:06 / 09-09-2025
İki dövlət qurumunda yoxlama aparılır
15:53 / 09-09-2025
Qüdrət Həsənquliyev: "Zabitlərə ev verməkdənsə, onlara..."
15:52 / 09-09-2025
Şirkət direktoru və digərlərinin cəzası azaldılıb
15:48 / 09-09-2025
Məhkəmə Qabil Məmmədovla bağlı qərar verib
15:09 / 09-09-2025
Azərbaycanın U-19 millisi Polşaya böyük hesabla uduzub
14:52 / 09-09-2025
Azərbaycan Kuboku: püşkatma mərasimi olacaq
14:38 / 09-09-2025
Ukraynaya 2 milyon mərmi çatdırmağı planlaşdırırlar
14:34 / 09-09-2025
Şuşada polis postunun suyunu qəsdən kəsən hotel sahibi həbs olunub
14:18 / 09-09-2025
İftixar Piriyev İrəvan Teatrının direktoru vəzifəsindən azad olunub
13:55 / 09-09-2025
Bakıda çoxmillətli birgə xüsusi təyinatlı qüvvələr təlimi keçirilir
13:25 / 09-09-2025
Milli Məclisdə xüsusi iclas keçirilib - (Yenilənib)
13:15 / 09-09-2025
Sabahın hava proqnozu açqlanıb
13:11 / 09-09-2025
Avropa çempionatı: millimiz bu gün oyuna çıxacaq
13:08 / 09-09-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistan arasında əməkdaşlıq formasına keçid baş verib
13:02 / 09-09-2025
Sumqayıtda avtoxuliqanlar saxlanılıb
18:25 / 06-09-2025
Ukrayna və Rusiya yeni əsir mübadilələrinə hazırlaşır
18:42 / 05-09-2025
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
22:31 / 05-09-2025
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
18:05 / 07-09-2025
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
09:10 / 09-09-2025
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
13:20 / 07-09-2025
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
22:21 / 05-09-2025
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
23:31 / 08-09-2025
“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir
08:57 / 05-09-2025
Yeni film reytinq cədvəlində yüksək səs toplayıb - Foto
00:57 / 08-09-2025
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
11:56 / 08-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
15:09 / 05-09-2025
Kabab qonaqlığı - Hekayə
Virusa qarşı ən yaxşı vaksin nümunələri açıqlanıb
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbərlər
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-11-2020 10:44 | Bölmə: Cəmiyyət / Xəbərlər
ABŞ-ın “Los Anceles Tayms” qəzeti dünyada koronavirus əleyhinə sınaqdan keçirilən potensial vaksinlər arasında ən yaxşıları sayılan iki vaksin haqda yazı dərc edib. Söhbət “Moderna” (ABŞ) şirkətinin vaksinindən və “Pfizer” (ABŞ) şirkəti ilə “BioNTech” (Almaniya) şirkətinin birgə hazırladığı vaksindən gedir. Reyting.az “Los Anceles Tayms”da dərc olunan yazını Novator.az saytının tərcüməsi ilə təqdim edir.
Pandemiyanın ölkəyə heç vaxt olmadığı qədər zərər verdiyi bir dövrdə ABŞ-ın “Moderna” şirkəti COVİD-19 vaksininin 95% effekt verdiyini elan etməklə amerikalılara çoxdan gözlədikləri ümid dolu xəbəri çatdırmış oldu.
Son həftələrdə ikinci dəfədir müstəqil ekspertlər klinik sınaqları təhlil edərək vaksin nümunəsinin gözləntiləri artıqlaması ilə qarşıladığını müəyyənləşdirirlər. Bir qədər əvvəl ABŞ-ın “Pfizer” şirkətinin Almaniyadakı tərəfdaşı “BioNTech” şirkəti ilə birgə hazırladığı vaksinin xəstəliyin simptomlarını aradan qaldırmaq baxımından 90% effekt verdiyi açıqlanmışdı.
“Tunelin sonunda görünən işıq bir az da parlaqlaşır” – Vanderbilt Universitetinin infeksion xəstəliklər və profilaktik müalicə üzrə experti Vilyam Şafner belə deyir.
Bu xəbər ABŞ-ın bir neçə ştatında koronavirus infeksiyasının üçüncü dalğasını dayandırmaq məqsədilə yeni karantin qaydalarının tətbiq edildiyi bir zamanda yayılır. Elə bir vaxtda ki, hər həftə bir milyondan çox yeni yoluxma qeydə alınır və hər gün mindən çox amerikalı həyatını itirir.
“Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətləri klinik sınaqların son mərhələsi ilə bağlı ətraflı məlumatları hələ açıqlamayıb və proses yekunlaşana qədər nəticələr dəyişə bilər. Bununla belə, ekspertlər bu vaksinlərin ilin sonuna qədər istifadəyə veriləcəyinə inanırlar.
Vanderbilt Universitetinin Tibb Mərkəzinin vaksin araşdırmaları proqramının direktoru Badi Kriç deyir ki, “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin əldə etdiyi nəticələr onu çox ümidləndirir: “Effektivliyin səviyyəsi gözləntilərimizi artıqlaması ilə qarşılayır və bizə ümid verir ki, geniş miqyaslı vaksinasiya başlayandan sonra pandemiyaya son qoyaq”.
Gəlin, bu iki potensial vaksinlə bağlı vəziyyətə daha yaxından nəzər salaq.
Vaksinin 90% və ya 95% effektiv olması nə deməkdir?
Klinik sınaqlar vaksin nümunələrinin COVİD-19-a yoluxma riskini azaltması baxımından nə dərəcədə effektiv olduğunu müəyyən edir.
Bundan ötrü tədqiqatçılar könüllülər tapıb onlara vaksin və ya plasebonu iki dozada vurublar və hansı iştirakçıya hansı vasitənin vurulduğunu deməyiblər. Daha sonra könüllülərə gündəlik fəaliyyətlərini davam etdirmələri tapşırılıb.
Sınaqlar könüllülərin COVİD-19 infeksiyasına yoluxmasından sonra qiymətləndirmə aparmaq üçün nəzərdə tutulub. Məsələn, “Moderna” şirkəti tərəfindən həyata keçirilən sınaqlarda 30 min iştirakçı qeydiyyatdan keçmiş və 151 yoluxma halı qeydə alındıqdan sonra sınaqları dayandırmaq planlaşdırılmışdı. İndiyədək 95 nəfər xəstələnib ki, bu da məlumatların monitorinqi şurasının vaksinin faydalılığı barədə ilkin qiymətləndirməni həyata keçirməsinə kifayət edir. Vaksinin zamanla necə işlədiyini görmək üçün iştirakçıların qiymətləndirilməsi davam edəcək.
Yekun nəticə bu olub ki, “Moderna” şirkətinin üç ay davam edən sınaqları zamanı 29.900 nəfərdə simptomlar ortaya çıxmayıb. COVİD-19 infeksiyasına yoluxan 95 şəxsdən 90-ı plasebo, 5-i isə vaksin qəbul edibmiş.
Bu məlumatlar təftiş komissiyasının vaksinin 95,5% effektiv olması qənaətinə gəlməsinə imkan verib. Vaksin tətbiq edilmiş şəxslərdən 5%-nin nəyə görə xəstələndiyini müəyyən etmək üçün məlumatların qiymətləndirilməsi davam edir.
Rəqəmlər “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin 40.000 iştirakçını cəlb etdiyi sınaqlarda əldə edilən rəqəmlərlə oxşardır. Bununla belə, “Moderna” şirkətindən fərqli olaraq “Pfizer”-“BioNTech” iştirakçılar arasında xəstəliyin ağırlığı barədə məlumat açıqlamayıb.
“Heyrətləndirici və ümidverici xəbər bundan ibarətdir ki, vaksinin yoluxma riskini azaltması istiqamətində vacib və müsbət nəticə əldə edilib” – Stenford Universitetinin pediatriya və nevroloji elmlər üzər professoru Larri Ştaynman belə deyir. O, vaxtilə 10 il immunologiya şöbəsinin rəhbəri olub.
Nəyə görə könüllülərin hamısına vaksin vurulmayıb?
Tədqiqatçıların öz vaksinlərini müqayisə etmək, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu qiymətləndirmək üçün başqa bir vasitələri – plasebo da olmalıdır. Bu halda plasebo sadəcə natrium xlorid məhluludur.
Eksperiment zamanı vaksin, yoxsa plasebo qəbul etdiklərindən xəbərsiz qalan yalnız iştirakçılar olmayıb. İştirakçıları qiymətləndirən tədqiqatçılar da bundan xəbərsiz olublar. Tədqiqatçılara bu məlumat ona görə verilməyib ki, onlar könüllülərin sağlamlığını qiymətləndirərkən kimin vaksin, kimin plasebo qəbul etməsi faktının təsirinə düşməsinlər.
Vanderbilt Universitetindən Kriç deyir: “Plasebo ilə nəzarət edilən sınaqlar qərəzliliyi aradan qaldırmaq üçün ən yaxşı yoldur. Plasebolar vaksinin nə dərəcədə effektiv olduğunu görməyə imkan verir. Seçimləri təsadüfi etdikdə və könüllülərin nə qəbul etdiyini bilmədikdə biz vaksinin necə işlədiyi barədə daha ədalətli mühakimə yürütməyi bacarırıq”.
Sınaqların strukturu da vaksinin əks göstərişlərini müəyyən etməkdə tədqiqatçılara yardım edir. Məsələn, əgər plasebo qəbul edənlər vaksin qəbul edənlər qədər tez-tez qol ağrılarından şikayətləniblərsə, belə qənaətə gəlmək olar ki, ağrıya iynə səbəb olub və bunun vaksinin fəal inqrediyentləri ilə əlaqələndirilməsi vacib deyil.
Nəticələr bu qədər yaxşıdırsa, niyə hələ də vaksini sınaqdan keçirirlər?
Xəstələnən iştirakçıları daha çox araşdırmaq üçün daha çox vaxt tələb olunur. Nə qədər çox yoluxma halı olarsa, tədqiqatçılar könüllülərin iki qrupu üzrə nəticələrin fərqli olduğunu və vaksinin plasebodan daha təsirli olduğunu o qədər əminliklə iddia edə bilərlər.
Bəzi əks göstərişlərin ortaya çıxması bir az vaxt tələb edə bilər və sınaqlar onların ortaya çıxmasına şərait yarada biləcək qədər uzun olmalıdır.
Ümumilikdə, əgər erkən məlumatlar vaksin nümunələrinin tamamilə təsirsiz olduğunu sübut edərsə, yaxud nəticələr çox əlverişli olarsa və plasebo qəbul etmiş şəxslərə bunu inkar etmək artıq etik olmazsa, klinik sınaqlar vaxtından əvvəl dayandırıla bilər.
İndiyədək hansı növ əks göstərişlər aşkar edilib?
Onların hər biri minimal dərəcədə olub. Bəzi iştirakçılar bir-iki gün içərisində qol ağrılarından şikayət ediblər. Bəziləri baş ağrıları və yorğunluqdan, o cümlədən əzələ ağrıları və sancılardan şikayətləniblər. Bunlardan heç biri ciddi əks göstəriş hesab olunmayıb.
Hətta bu cür geniş miqyaslı sınaqlarda da nadir əks göstərişləri aşkar etmək mümkün olmaya bilər. Ona görə vaksin təsdiqləndikdən sonra da monitorinq sistemləri əks göstərişləri daha geniş kütlə arasında araşdırmağa davam edəcək.
“Moderna” və “Pfizer”-“BioNTech” şirkətlərinin vaksinləri ilə bağlı yekun nəticələri nə vaxt əldə edəcəyik?
Bu kilinik sınaqların iki il davam etməsi nəzərdə tutulub, ona görə yekun nəticələrin nə vaxt əldə ediləcəyi dəqiq deyil.
Amma Qida və Dərman Administrasiyası (bu qurum kütləvi istifadəyə verilməzdən əvvəl yeni dərman preparatlarının təhlükəsizliyini yoxlayır) üçün yekun nəticələr indi çox vacib deyil. Administrasiya yekun nəticəyə qədər də təcili olaraq hansısa vaksinə lisenziya verə, onun kütləvi istifadəyə buraxılmasına razılaşa bilər. Bu baxımdan COVİD-19 vaksinlərinin ilin sonunadək ictimaiyyətin istifadəsinə verilməsi mümkündür.
Hazırda sınaqdan keçirilən hər hansı digər potensial vaksin varmı?
“AstraZeneca” və “Johnson & Johnson” şirkətlərinin hazırladığı vaksinlər də güclü rəqib hesab olunur.
Hər ikisi klinik sınaqların son mərhələsindədir və dünya üzrə qeydiyyat hələ də davam edir. Bu vaksinlər “Pfizer”-“BioNTech” və “Moderna” şirkətlərinin vaksinlərindən nisbətən fərqli şəkildə hazırlanıb. “Ancaq virusun səthində yerləşən eyni zülalı hədəf seçdiyinə görə biz onların eyni dərəcədə faydalı olacağına çox inanırıq” (Kriç).
Vaksini nə qədər tez əldə edə bilərəm?
Əgər Qida və Dərman Administrasiyası təcili lisenziya versə, xəstəliklərə nəzarəti və profilaktikanı həyata keçirən mərkəzlər vaksinin kütləvi istifadəsinə nəzarət etməli olacaq. Ştatlar həmçinin öz planlarını hazırlayacaqlar. Qeyri-müəyyənlik çox olsa da, dəqiq olan bir şey var ki, ilk mərhələdə kifayət qədər vaksin olmayacaq.
İlkin prioritetləşdirmə mexanizmləri səhiyyə işçilərini ön plana çəkir. Onların ardınca vaksin yaşlılara və digər xəstəlikləri olan şəxslərə veriləcək, çünki bu qrupların nümayəndələri infeksiyaya yoluxduqda xəstəliyin ağırlaşması ehtimalı daha böyükdür.
Həm “Pfizer”-“BioNTech”, həm də “Moderna” ictimaiyyətə elan edib ki, ilin sonuna qədər təxminən 20 milyon doza hazır olacaq, ancaq ekspertlər ABŞ vətəndaşlarının böyük hissəsinin immunizasiyasını həyata keçirməyə kifayət edəcək qədər vaksinin hazırlanması prosesinin gələn il yazın sonları və ya yayın əvvəllərinə qədər davam edəcəyinə inanırlar.
Bununla belə, ekspertlər bildirirlər ki, maska taxmaq və sosial məsafəni qorumaq kimi ictimai sağlamlıq prosedurları ilkin vaksinasiyadan aylar və ya hətta illər sonra da davam etməlidir.
Cavabsız qalan sual isə bu vaksinlərin insanları yoluxmadan qoruyub-qorumayacağıdır. Sınaqlar nə qədər ümidverici olsa da, vaksinin virusun yayılmasının qarşısını alıb-almayacağı məlum deyil.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:52
Şirkət direktoru və digərlərinin cəzası azaldılıb
Bu gün, 13:15
Sabahın hava proqnozu açqlanıb
Bu gün, 13:02
Sumqayıtda avtoxuliqanlar saxlanılıb
Bu gün, 12:24
Saatlıda qadın tutulub - Narkotiklə
Bu gün, 12:15
Gəncədən Kəlbəcərə ilk avtobus reysi açılıb
Bu gün, 12:02
Bakıda evdən oğurluq edən qadın saxlanılıb
Bu gün, 11:01
Yasda ehsan ləğv edilir? - Açqlama
Bu gün, 10:22
Gəncə hava limanında qızıl-zinət əşyaları oğurlanıb
Bu gün, 08:14
Qatilin vəkili üçün pul toplayırlar - Foto
Dünən, 18:14
TƏBİB-in elektron sistemində problem yaranıb
Dünən, 17:11
Xəzər dənizində brakonyer saxlanılıb - Video
Dünən, 16:35
Milli Məclisə yeni qanun layihəsi göndərilib
Dünən, 14:05
Laçında traktor dərəyə aşıb: bir nəfər ölüb
Dünən, 13:59
İcraçı direktor vəzifədən azad olunub
Dünən, 12:34
Sabah yağış yağacaq
7-09-2025, 18:05
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
7-09-2025, 12:15
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
5-09-2025, 18:42
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
5-09-2025, 17:30
Bəxtiyar Məmmədova Alay komandiri vəzifəsi həvalə olunub
5-09-2025, 17:07
Əli Əsədov qərar imzalayıb
5-09-2025, 16:58
Qadını maşınla vuran sürücü döyülüb
5-09-2025, 16:41
Bakıda evlərə girən qadın saxlanııb - Video
5-09-2025, 13:36
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
5-09-2025, 12:37
Füzulidə yanğın törədən şəxs tutulub
5-09-2025, 12:33
İçərişəhərdə yeni Xidmət Mərkəzi fəaliyyətə başlayıb
5-09-2025, 11:32
Müəllimlərin təkrar sertifikasiyasının müsahibə nəticələri açıqlanıb
5-09-2025, 08:50
"Optimus"-un yeni nəsil versiyasını təqdim ediblər
4-09-2025, 18:02
Dövlət Xidməti "Telegram"dakı dələduzluq hallarını araşdırır
4-09-2025, 17:49
Cəlilabadda avtomobil qəzası: yaralananların sayı 8-ə çatıb
4-09-2025, 17:29
Oleq Bakinski bəraət istəyir
4-09-2025, 17:22
Gürcüstana müalicəyə gedən həkim qəzada ölüb
4-09-2025, 17:01
Peşə məktəblərinə qəbulun II mərhələsinin nəticələri açıqlanıb
4-09-2025, 16:01
Akademik borcu olanlara "Tələbə krediti" verilməyəcək
4-09-2025, 15:18
Bədənin istiliyindən elektrik hasil olunur - Foto
4-09-2025, 14:59
Azərbaycana narkotik keçirməyə cəhd göstərən şəxslər saxlanılıb
4-09-2025, 14:51
Kolleclərin boş qalan yerlərinə qəbulun nəticələri elan olunub
4-09-2025, 12:43
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
4-09-2025, 12:03
Şərurlu İsfəndiyar yenə hakim qarşısına çıxarılıb
4-09-2025, 09:42
20 yaşlı sürücü avtomobillə qadını vuraraq öldürüb
4-09-2025, 09:28
İki yeniyetmə su kanalında boğulub
Bu gün, 17:47
Növbəti dörd gündə güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
Bu gün, 17:11
"Abzas Media"çılarla bağlı qərar verilib
Bu gün, 16:55
Mutvalı Şıxlinskinin həbs müddətini uzadılıb
Bu gün, 16:06
İki dövlət qurumunda yoxlama aparılır
Bu gün, 11:44
"15 sentyabrda dərs olacaq" - Nazirlikdən açıqlama
Bu gün, 11:23
Kolleclərə qeydiyyat başlayır
Bu gün, 10:45
Rusiyanın neft nasos stansiyası vurulub
Bu gün, 07:58
Kiyev niyə uduzur?
Dünən, 20:22
Bakıda ermənilərin məhkəməsi davam edir
Dünən, 17:25
800-dən çox rusiyalını Latviyadan çıxarırlar
Dünən, 12:46
Vəzifəli şəxs saxlanılıb
Dünən, 12:14
Gürcüstanda 30 kriminal avtoritet həbs olunub
Dünən, 11:23
Rusiyada daha bir azərbaycanlı saxlanılıb
Dünən, 10:35
Bakıda bəylə gəlin toya at belində getdi - Video
Dünən, 10:27
Qazaxıstanda süni intellekt nazirliyi yaradılacaq
Dünən, 09:55
Bakıda mikravtobus qəzaya düşüb, xəsarət alanlar var
Dünən, 09:54
İstirahət mərkəzində yanğın olub - Fotolar
Dünən, 09:43
Ukrayna yaşayış məntəqəsini azad edib
Dünən, 00:04
Alim Qasımov villasını satır - Fotolar
7-09-2025, 18:00
Sumqayıtda 72 yaşlı kişi dənizdə boğulub
7-09-2025, 16:15
Gəncədə uçqun olub, ölən var
6-09-2025, 15:11
Kafedə iki nəfəri güllələyiblər - Yenilənib
6-09-2025, 09:44
Fernandu Santuş: "Axı nəyə görə istefa verməliyəm?"
6-09-2025, 08:51
Qayınata kürəkənini qətlə yetirib - Yenilənib
6-09-2025, 08:36
Tramp Venesuelaya zərbə endirməyi düşünür
5-09-2025, 17:49
Astarada kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
5-09-2025, 15:46
Tramp: "ABŞ Rusiya və Hindistanı Çinə uduzub"
5-09-2025, 15:13
"Tərtər işi": cinayət işi üzrə qərar verilib
5-09-2025, 13:05
Qarabağdan köçənlər Ermənistanda vətəndaşlıq alır
5-09-2025, 12:51
İsrail ordusu Qəzzanın 40 faizini nəzarətə götürüb
5-09-2025, 12:28
Adəm Məmmədov azadlığa buraxılıb - Fotolar
5-09-2025, 11:45
Vüqar Qurbanovun müşaviri prorektor təyin olunub - Foto
5-09-2025, 11:26
Tramp tezliklə Putinlə danışacaq
5-09-2025, 08:43
Çin nüvə arsenalını gücləndirir
5-09-2025, 08:09
Ruslar Zelenskini Moskvada sınamaq istəyirlər
4-09-2025, 22:59
Ermənilərin Bakıda növbəti məhkəməsi keçirilib
4-09-2025, 15:05
Çin və Rusiya liderləri 150 il yaşamaq istəyirlər
4-09-2025, 14:01
Qazaxıstan XİN başçısı saxlanılıb? - (Yenilənib)
4-09-2025, 11:50
Bacısı oğluna işgəncə verən qadın tutulub
4-09-2025, 11:12
Ermənistanın ABŞ-dakı səfirinin qardaşı saxlanılıb
4-09-2025, 10:42
Telefonda icra başçısını təhqir edən şəxs cərimələnib
4-09-2025, 09:37
Çexiya Almaniyadan 44 tank alacaq
4-09-2025, 07:48
Ukrayna üçün təhlükəsizlik zəmanəti hazırlanıb
4-09-2025, 07:43
London: Pekin paradı “dikbaşlıq aktı” idi
3-09-2025, 16:57
Sosial mediada qadınları şantaj edən şəxs tutulub
3-09-2025, 16:00
Bəzi yerlərdə leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
3-09-2025, 14:44
Yaqub Məmmədovun oğlu prorektor təyin olunub
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
