Suriya Qafqaz və Orta Asiyadan olan terrorçuların məşq yeridir?

Xəbər lenti

11:28 / 26-10-2025

İlham Əliyev Avstriya prezidentinə məktub göndərib

10:46 / 26-10-2025

Trampın iştirakı ilə sülh sazişi imzalanıb

10:27 / 26-10-2025

Azərbaycan millisinin üzvü əməliyyat olunub

23:17 / 25-10-2025

Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub

18:00 / 25-10-2025

Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var

17:55 / 25-10-2025

“Sputnik Azərbaycan”ın böyük redaktoru Rusiyaya gedib

15:45 / 25-10-2025

Onlayn qumar oyunları: 5 dəstə ifşa edilib

14:48 / 25-10-2025

Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub

13:09 / 25-10-2025

Sabah yağış yağacaq - Proqnoz

11:31 / 25-10-2025

Prezident İlham Əliyev Tokayevə məktub göndərib

11:01 / 25-10-2025

Metroda dava salan 4 nəfər saxlanılıb

10:34 / 25-10-2025

Bakıda Zəfər konserti və atəşfəşanlıq olacaq

10:17 / 25-10-2025

Azərbaycan XİN Qazaxıstana təbrik ünvanlayıb

10:02 / 25-10-2025

Rusiya üzərində 121 Ukrayna PUA-sı vurulub

09:30 / 25-10-2025

Rusiya Kiyevə zərbə endirib: yaralıların sayı artır - (Yenilənib)

09:05 / 25-10-2025

Premyer Liqa: bu gün 4 komanda qarşılaşacaq

00:13 / 25-10-2025

Prezident Qubadlı ilə bağlı video paylaşıb

00:01 / 25-10-2025

Qubadlı şəhərinin işğaldan azad olunmasından 5 il ötür

23:49 / 24-10-2025

Şahnaz Haşımova xəstəxanaya yerləşdirilib

20:54 / 24-10-2025

Azərbaycan BMT ilə 2026-2030-cu illər üçün Əməkdaşlığa dair Çərçivə Sənədi imzalayıb

18:03 / 24-10-2025

Ermənistan və İran sadələşdirilmiş gömrük dəhlizi üzrə saziş imzalayacaq

17:54 / 24-10-2025

“Bu dəfə əzrayılın əlindən qaçdım...” - Abid Şərifov

17:49 / 24-10-2025

Veteranlara verilən 80 manat artırılmayacaq

17:14 / 24-10-2025

Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)

16:54 / 24-10-2025

"Starlink" vasitəsilə kibercinayətkarlıq artıb - Foto

16:36 / 24-10-2025

Avropa yeni raketdaşıyıcısını təqdim edib - Fotolar

16:20 / 24-10-2025

Ceyhun Bayramov TDT Baş katibi ilə görüşüb

16:07 / 24-10-2025

Milli Məclisin növbəti iclasının vaxtı açıqlanıb

15:58 / 24-10-2025

Dövlət müəssisələrindən bir milyon manat mənimsəyənlərə cəza istənilib

14:58 / 24-10-2025

Vladimir Putin İlham Əliyevə zəng edib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

11:29 / 24-10-2025

Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür

16:05 / 21-10-2025

Akademikin armudu stəkanındakı limon

13:40 / 23-10-2025

Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Fotolar

14:48 / 25-10-2025

Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub

19:39 / 22-10-2025

Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri Yerevanda görüşüblər - Fotolar

12:35 / 24-10-2025

Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır

17:50 / 23-10-2025

On yeddi mindən çox müəllimin maaşı artacaq

14:16 / 23-10-2025

Hərbi ekspert: Azərbaycan Cənubi Qafqazda sabitliyi təmin edən əsas aktordur

17:14 / 24-10-2025

Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)

15:34 / 23-10-2025

Ərdoğan və Netanyahunun yeni döyüş meydanı - Kipr

18:00 / 25-10-2025

Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var

14:48 / 23-10-2025

Professor: Azərbaycan və Ermənistandakı partiyalar arasında da təmaslar olmalıdır

Suriya Qafqaz və Orta Asiyadan olan terrorçuların məşq yeridir? - Fotolar
Tarix: 13-03-2025 11:43 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Suriyada son bir neçə gün yerli dini azlıqların nümayəndələrinə - ələvi müsəlmanları və xristianlara qarşı zorakılıqların görünməmiş artımı ilə yadda qalıb. Sosial media silahlıların cinayətlərini, o cümlədən silahsız insanların kütləvi qətllərini və ictimai işgəncələri qürurla sənədləşdirdiyi yüzlərlə video ilə sarsılıb.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Xrici əsilli yaraqlılar, Orta Asiya və Qafqazdan olan, zahiri görkəminə görə ərəblərdən nəzərəçarpacaq dərəcədə fərqlənən və onların fonunda seçilən silahlılar mülki əhaliyə qarşı repressiyalarda xüsusi qəddarlıq nümayiş etdiriblər. Kütləvi edamların şahidi olan Qızıl Aypara könüllüsü xüsusilə əcnəbilərin törətdiyi vəhşiliklərdən danışıb. “Qətllər heç bir səbəb olmadan baş verir, onları hərbçilər, əsgərlər etmir. Bunlar əcnəbilərdir - əfqanlar, özbəklər, uyğurlar", - sosial şəbəkələrdə yayımlanan videonun müəllifi bildirib.

İndi Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları mülki şəxsləri media ilə (ilk növbədə Rusiya mediası ilə) ünsiyyətə görə həbs edir, ona görə də mənbələrdən gələn bütün xəbərlər anonim şəkildə dərc olunur. Lakin şifahi sübutlar yalnız Qafqaz və Orta Asiya yerlilərinin iştirak etdiyi və məqsədlərini gizlətməyən cinayətlərin təsdiqi ola bilər: Suriyada bu ideologiyanı daha da irəli aparmaq üçün radikal ideologiya ilə birləşmiş monolit cəmiyyət yaratmaq.

Şərqdən gələn “qonaqlar”

Xarici yaraqlılar ilk dəfə Suriyada 2011-2012-ci illərdə vətəndaş müharibəsinin birinci mərhələsində peyda olublar. “Əl-Qaidə” hərəkatının rəhbərliyi Mərkəzi Asiyadan olan insanları Yaxın Şərqdə hərbi əməliyyatlarda iştirak etməyə çağırıb.

Özbəkistandan (Özbəkistan İslam Hərəkatı, ÖİH), Tacikistandan və Qafqazdan (“Əncad-Qafkaz”) olan terrorçular Türkiyə ərazisindən keçərək Suriyanın şimal bölgələrinə nüfuz etdilər və burada “Əl-Qaidə”nin yerli qolu olan “Cəbhət ən-Nusra” qruplaşması (sonralar “Heyət Təhrir əl-Şam”) ilə birbaşa təmasda oldular.

Daha sonra Suriya ərazisində “Şərqi Türküstan İslam Hərəkatı” (ŞTİH) adlanan təşkilatın nümayəndələri - etnik uyğurlardan ibarət silahlılar peyda olub.

Yaranmış “terrorçu beynəlmiləl” hökumət qoşunlarına qarşı döyüşlərdə iştirak edib və 2015-ci ilə kimi İdlib vilayətinə nəzarəti ələ keçirə bilib. Bir sıra qruplar öz “paylarını” aldılar, məsələn, uyğurlar Cisr əş-Şuqur şəhəri ərazisində, qafqazlılar isə İdlib yaxınlığında məskunlaşdılar.

Bölgə, İdlibdə təhlükəsiz sığınacaq və bütün dünyada hücumların planlaşdırılması üçün tramplin tapan dünyanın hər yerindən olan terrorçular üçün “vəd edilmiş torpaq” olub. 2024-cü ilin payızında şəhərin süqutu və ardınca Bəşər Əsəd hökumətinin süqutu ilə başa çatan Hələbə hücumda ən çox motivasiyalı olaraq məhz bu birləşmələr iştirak etdi.

Yeni rolda

Suriyanın "inqilabçı" hökuməti bütün əcnəbi döyüşçülərə Suriya vətəndaşlığı verərək və onların statuslarını faktiki olaraq qanuniləşdirərək, xarici birləşmələrin rolunu yüksək qiymətləndirib.

İndi keçmiş “sürgünlər” tamhüquqlu vətəndaşlara çevrilib və üstəlik, yeni rejimə 100 faiz sadiqdirlər.

Xarici döyüşçülərin dəqiq sayı məlum deyil. Tacikistan hakimiyyətinin məlumatına görə, 2024-cü ildə Suriyanın İdlib əyalətində 400-ə yaxın Tacikistan vətəndaşı olub. Suriyanın yeni ordusunun sıralarında “üsyançıların” ümumi sayı, müxtəlif hesablamalara görə, 5000-10000 nəfər arasında dəyişir.

Keçmiş muzdlular yeni hökumətdə yüksək vəzifələr alıblar. Məsələn, öz ölkəsində terrorçuluq və muzdluluq ittihamı ilə axtarışda olan Tacikistan əsilli Saifiddin Tadciboyev yeni hökumətin Müdafiə Nazirliyində əməliyyat qərargahının komandiri təyin edilib.

Qırğın ərəfəsində

Bəşər Əsəd hökumətinin devrilməsindən sonra Suriyada etnik və dini azlıqların nümayəndələri daim qorxu içində yaşayırlar.

Dəməşqin yeni hakimiyyət orqanları heç bir icmanın nümayəndəsini təqibə məruz qoymacaqlarını rəsmən bəyan ediblər. Müvəqqəti prezident Əhməd əş-Şaraa (Məhəmməd Culani) nümayişkaranə şəkildə xristian kilsələrinin rəhbərləri ilə görüşərək müdafiə və himayə vəd edib.

Bununla belə, artıq “yeni Suriya”nın ilk günlərində kilsələrə və dini azlıqların nümayəndələrinə hücum dalğası ölkəni bürüyüb. Hətta o zaman da xaricdə doğulmuş yaraqlılar Dəməşqin dini dözümlülük və tərksilah çağırışlarına məhəl qoymamaqla fərqlənirdilər. Sonrakı aylarda, bölgəni və onun sakinlərini ədalətli oyun kimi qiymətləndirərək, bütün Suriya sahillərinə yayılan eyni birləşmələr idi.

İlk açıq toqquşmalar başlayandan sonra qonşu Həma və İdlib əyalətlərində radikalların və onların tərəfdarlarının, bir növ, “fəalların” total səfərbərliyi elan edildi, onlara ələvi qonşularını soymaq istəyən yerli sakinlər də qoşuldu. Lakin “təmizləyici” qüvvələrin onurğasını silahlı əcnəbilər təşkil edirdi.

Suriyada baş verənləri rus dilində şərh edən çeçen əsilli silahlının çəkdiyi kadrlar internetdə yayımlanır. “Heç bir mərhəmət olmayacaq”,- deyən videoların müəllifi terrorçu sütunların Latakiyaya daşınmasının görüntülərini yayır. Sahil şəhərlərinin küçələrində zirehli texnikanın yerləşdirilməsini göstərən videonun başlığında "Biz təmizləməyə davam edirik",- deyilir.

Baniyas şəhərinin sakinləri qırğınların ilk gecəsini belə təsvir edirlər: “Axşama yaxın məhəlləmizdə işıqlar söndü. Sonra iğtişaşçılar müxtəlif tərəfdən içəri girməyə başladılar, maşınları soydular, mağazaları qarət etdilər, pəncərələrə daş atdılar. Onların ardınca mənzildən mənzilə gedən silahlı şəxslər gəlib. Qonşularımızın evinə çiləyici boya ilə gəldilər, insanları “işarələyirlər”, üzlərini qaraya boyadılar, təhqir etdilər, sonra divarlara hədə-qorxu, təhqirlər yazdılar”.

Hücum edənlər arasında yerli sakinlər xarakterik türk görünüşlü, çox vaxt ərəb dilini bilməyən yaraqlıları xüsusi qeyd ediblər. Şahidlərin sözlərinə görə, onlar xüsusi qəddarlıq nümayiş etdiriblər. Hökumətə “sadiq” olan yerli sakinlər arasında onları küçələrə çıxmamağa çağıran səs yazısı yayılıb. Səs yazısında deyilir ki, “özbək və çeçen mücahidləri” sünni və şiə arasında fərq qoymur və hamını öldürür.

Qanlı 8 mart

Münaqişənin ikinci gününün səhəri rejim total reydlər keçirmək üçün sahilə kifayət qədər qüvvə cəmləyə bildi. “İslamçılar” Suriya sahillərindən kənarda, Həma və Homs əyalətlərində ələvilərin məskunlaşdığı ərazilərə hücumlarında xüsusilə qəddarlıq nümayiş etdiriblər.

Əcnəbi döyüşçülər bu qırğında iştiraklarını gizlətməyiblər. Cəbla şəhəri ərazisində hadisələr yerindən canlı yayımlar aparan və özbək dilində axınlar aparan bir qrup Özbəkistan vətəndaşı görüntülənib. “Tövhid vəl-Cihad” qruplaşmasına mənsub yaraqlılar dinləyicilərinə Latakiyaya “kafirləri cəzalandırmaq” üçün gəldiklərini və “siyasi proqramlarını” paylaşdıqlarını bildiriblər. Xüsusilə, onlar Suriyanın yeni hakimiyyət orqanlarına bölgəni “təmizləməyi” və onu “sadiq müsəlmanlarla” doldurmağı təklif edirlər. Suriyalı xristianlardan ya İslamı qəbul etmələri, ya da Quran qanunlarında qeyri-müsəlmanlardan alınan cizyə vergisini ömürlük ödəmələri tələb olunur. Əslində, söhbət yerli əhalinin məhv edilməsini və sonradan “sadiq” olanlarla əvəzlənməsini nəzərdə tutan soyqırım doktrinasından gedir.

Sahilləri daha fəal şəkildə məskunlaşdırmaq üçün Orta Asiyadan olan “sadiq” yaraqlılar Həma əyalətinin əl-Tuveym kəndində ələvilərin qırğınında iştirak edib. “Son” hücumda radikallar bir ildən on yaşa qədər olan 15-ə yaxın uşağı döyərək öldürüblər. Həma sakinlərinin bir qismi dağlara sığına bilsə də, indi bu insanlar öz evlərinə qayıtmağa qorxurlar.

Martın 9-da səhər saatlarında yaraqlılar münaqişənin episentrinə - şəhərin Cəblə ərazisinə çatıblar, bundan sonra növbəti zorakılıq dalğası ətraf kəndləri bürüyüb. Cəblə ətrafında çəkilmiş videoların birində silahlılar yandırdıqları yaşayış binasını lentə alıblar. “Bax, ələvilərin evi yanır!” - videonun müəlliflərindən biri deyir.

Terrorçu dəstələri gün ərzində dəfələrlə məskunlaşdıqları əraziləri “təmizləməyə” davam etdilər, tez-tez rastlaşdıqları hər kəsə fərq qoymadan atəş açdılar. Eyni zamanda, Suriyadakı xristian kilsələrinin başçıları birgə bəyanat yayaraq, zorakılığa dərhal son qoymağa çağırıblar. “Beynəlxalq ictimaiyyət” gec də olsa, çağırışa qoşulub.

Yerli sakinlər bildirirlər ki, Baniyas, Tartus və Latakiya şəhərlərində “təmizləmə” başlanıb – yaraqlılar əcnəbilərin gəlməsinə hazırlıq məqsədilə şəhərin küçələrindən meyitləri çıxarır və hətta asfaltdakı qanları yuyurlar.

Ayrı bir bəyanatda Əhməd əl-Şaraa hökumətin sahildəki "zorakılıq hadisələrini" araşdırmaq üçün "komissiya" yaradacağını, lakin yerli əhalinin heç bir illüziyaya qapılmadığını söyləyib.

“İndi biz hələ də evlərimizi tərk etməyə qorxuruq, heç kim dəymiş ziyanı qiymətləndirə bilməz. Sağ qalanların bəziləri bütün əmlaksız, bəziləri isə ailəsiz qaldı. O iki dəhşətli günü heç vaxt unutmayacağıq. Bilirik ki, cinayətkarlar üçün ədalət olmayacaq”, - suriyalılar bu rəydədir.

Suriyadakı hadisələr bu ölkədə sülh yolu ilə nizamlanma perspektivləri ilə bağlı ən pis qorxuları açıq şəkildə təsdiqlədi. Lakin onların nəticələri nə olursa olsun, Suriyada fəaliyyət göstərən terrorçu qrupların onun hüdudlarından çox-çox kənarda təhlükə törətdikləri və onların yaraqlılarının Suriyanın etno-konfessional azlıqlarının qurbanı ola biləcəyi tamamilə aydındır.

Kütləvi qətllər törətməklə “fərqlənən” postsovet ölkələrindən olan insanlar yəqin ki, öz doğma torpaqlarına qayıtmaq və Özbəkistanda, Tacikistanda və təbii ki, Rusiyada da eyni şeyi təkrarlamaq arzusundadırlar.

Y. QACAR

Ana səhifəyə dön