00:03 / 24-11-2024
Qurban Qurbanov: "Mənə bir də bu barədə sual verməyin"
22:18 / 23-11-2024
Daşkəsəndə 4 nəfər qazdan zəhərlənib
20:11 / 23-11-2024
Kiyevə nüvə silahının verilməsi müzakirə olunur
20:08 / 23-11-2024
"Qarabağ" qalib gəlib
19:22 / 23-11-2024
Məşhur idmançı 250 min avro cərimələnib - Foto
18:55 / 23-11-2024
Qəzzaya son hücumlarda 120 fələstinli öldürülüb
18:48 / 23-11-2024
NATO-nun baş katibi Trampla danışıqlar aparıb
18:40 / 23-11-2024
Avropa enerji böhranı ilə üz-üzədir
18:08 / 23-11-2024
Novella Cəfəroğlu: "İndi normal pensiya alıram, məbləği açıqlamaq istəmirəm"
17:57 / 23-11-2024
Prezident Su Təchizatı Xidmətinin fəaliyyət sahəsini genişləndirib
17:50 / 23-11-2024
“Azərenerji” və “Azərişıq”a yeni səlahiyyət verilib - Fərman
17:25 / 23-11-2024
Müğənni Nadir Qafarzadə: "Torpaq alıb neyləyəcəm ki?!"
17:04 / 23-11-2024
1-ci siniflərin yerdəyişmə prosesinə start verilir
16:47 / 23-11-2024
Keçmiş icra başçısı vəfat edib
16:39 / 23-11-2024
Agentlik sədrinin birinci müavini təyin olunan Xəyyam Məmmədov kimdir?
16:11 / 23-11-2024
Prezident hərbi xidmətə çağırışla bağlı sərəncam imzalayıb
16:05 / 23-11-2024
Prezident bir qrup şəxsi təltif edib - Siyahı
16:02 / 23-11-2024
Milli Müdafiə Universiteti ilə bağlı daha bir qərar imzalanıb
15:57 / 23-11-2024
Türkiyədə 3 ton saxta spirtli içki ələ keçirilib
15:45 / 23-11-2024
Nazirlər Kabineti daha bir qərar verib
15:28 / 23-11-2024
Agentlik sədrinə yeni müavinlər təyin olunub - Sərəncam
15:08 / 23-11-2024
Temperatur düşəcək, leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
14:31 / 23-11-2024
Müdafiə Nazirliyində xidməti müşavirə keçirilib
13:28 / 23-11-2024
COP29 zolaqlarında yol nişanları sökülür
12:30 / 23-11-2024
Azərbaycanda zəlzələ olub
12:10 / 23-11-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:01 / 23-11-2024
"Sektorlar üzrə strateji planların hazırlanması Qaydası” təsdiqlənib
11:56 / 23-11-2024
Azərbaycanda saxlanılan rəis müavini həbsdən buraxılıb - 200 milyon ödəyib
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
00:07 / 22-11-2024
Hikmət Hacıyev: “Politico”nun üzr istəməsini tələb edirik!”
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
11:03 / 23-11-2024
Türkiyədə 70 kq qızılla tutulan azərbaycanlı diplomatdır? - (Yenilənib)
00:45 / 22-11-2024
Məşhur yazıçının yeni romanı nəşr edilib - Foto
13:04 / 21-11-2024
Kino şirkəti Batmobil avtomobili istehsal edir
36 piksel gücündə rentgen sensoru hazırlanıb
Tarix: 08-05-2024 07:25 | Bölmə: Cəmiyyət
NASA ilə Yaponiya Aerokosmik Kəşfiyyat Agentliyinin (JAXA) əməkdaşlığı sayəsində bu yaxınlarda buraxılan XRISM peyki üçün "Resolve" adlı müasir rentgen sensoru hazırlanıb.
Reyting.az-ın məlumatına görə, mütəxəssislər bildiriblər ki, burada əsas kəmiyyət deyil, keyfiyyət önəmlidir. "Elə buna görə də 36 piksel gücünü cüzi qiymətləndirməyin", - sensor üzərində işləyənlər deyiblər.
Aşağı səviyyədə ayırdetmə qabiliyyətinə baxmayaraq, NASA-dan bildiriblər ki, yeni alət uzun məsafəli rentgen siqnallarının öyrənilməsində irəliləyişlər yarada bilər.
"Science.nasa.gov" saytı mütəxəssislərə istinadla yazır ki, NASA üçün növbəti uğurlu yenilik hesab edilən "Resolve" rentgen sensoru XRISM-nin peykinin göyərtəsində yerləşdiriləcək. Bu alər kosmosun rentgenoqrafiyasını, həmçinin spektroskopiya missiyasını həyata keçirə biləcək.
Qeyd olunur ki, yaponların peyki 2023-cü ilin sentyabrında kosmosa buraxılıb. O vaxtdan bəri NASA və JAXA missiyanın gedişi ilə bağlı yalnız bir neçə təfərrüatı açıqlayıb. Ancaq bu yaxınlarda NASA "Resolve"-nin dizaynı, həm də xüsusi imkanları barədə daha geniş məlumat yayıb. Bildirilir ki, rentgen sensorun fotosunun nümayişində göstərilən çip 6x6 piksel gücündə matrisə diqqət yönəlib. Çünki bu hissə o qədər böyükdür ki, hətta gözlə baxanda belə çox asanlıqla görünür. İşin üzərində çalışanlar təsdiq edirlər ki, burada ən vacib olanı kəmiyyətdən çox keyfiyyətdir, çünki bu piksellərin hər biri kainatdakı cisimlərin temperaturunu ölçməyə qadirdir.
"Resolve" sensoru NASA-nın ən böyük elmi ocaqlarından biri sayılan Qoddard Kosmik Uçuş Mərkəzində icad edilib və orada istehsala verilib. Bu rentgen sensoru XRISM bortunda olan iki alətdən biridir, digəri isə daha ənənəvi X-ray CCD kamerasıdır.
"Qətiyyət bu kameradan da daha çox əhəmiyyət kəsb edir",- söyləyən NASA-nın Qoddard mərkəzində XRISM layihəsi üzrə alimi Brian Uilliams belə bir uğurlu işə görə sevindiyini deyib. Alim yeni alətin sensorunu və ona dəyən rentgen şüasının temperaturunu ölçərək müşahidələrinə davam etdiyini bildirib.
Nəşr xüsusi olaraq qeyd edir ki, aparatın daha bir özəlliyi də var. "Resolve" adlanan bu rentgen sensor aparatı 36 piksellik gücü ilə temperaturun dəqiqəlik dəyişiklərini ölçməyə qadir cihazla "mikrokalorimetrik spektrometr" ilə təmin olub. Bu cihazlar o qədər dəqiqdirlər ki, alimlər ondan hər vaxt, həmçinin maneəsiz olaraq rentgen spektrindən enerji yayan obyektin əsas tərkibini və onun kosmosdakı hərəkətini müəyyən etməkdən ötrü sərbəst istifadə edə bilərlər.
NASA-nın məlumatında qeyd olunur ki, bu funksiyaya malik belə bir piksel istifadəsi çox faydalı olacaq, çünki "Resolve" bütün bunlardan 36-ya malikdir. Sözügedən bu kosmik teleskop qalaktika qruplarındakı superkütləvi qara dəlikləri və fövqəlnova qalıqları, eləcə də qızdırılan qaz buludları kimi obyektləri öyrənmək üçün "Resolve" aparatından istifadə edəcək.
Mütəxəssislərin sözlərinə görə, X-ray temperaturundakı kiçik dəyişiklikləri tam tutmaq üçün "Resolve" bütün digər istilik mənbələrinin təsirini məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə NASA-nın mühəndisləri çipin temperaturunu 50 mikrokelvinə endirən altı mərhələli yeni bir soyutma sistemi də hazırlayıblar ki, bu mütləq sıfırdan yuxarı dərəcənin yalnız kiçik bir hissəsi sayılır.
XRISM teleskopunun əldə etdiyi bir çox məlumatların bəziləri dərc edilib, lakin daha çox yeniliklər gözlənilir, çünki missiya daha iki il yarımlıq fəaliyyət üçün nəzərdə tutulub.
NASA ekspertlərin fikrincə, XRISM-nin görəcəyi işlərin nəticəsində yaxın zamanlarda sayı yüzlərlə, bəlkə də minlərlə ola biləcək və daha da böyük mikrokalorimetrik piksel massivlərini yaratmaq mümkün olacaq.
Nəşr yazır: "Mühəndislər yəqin ki, fəallıq göstərir, bu istiqamətdə daha irəliləməyə can atırlar, lakin yekun nəticələri tezliklə gözləmək mümkün deyil. NASA, eləcə də mühəndislər öz həmkarları ilə bərabər bu işi gördülər və nəticədə də 300 elektron volt kimi aşağı enerjili rentgen şüalarını müşahidə etmək üçün "Resolve" inkişaf etdirildi. Bununla belə, XRISM bortunda olan qoruyucu qapaq geri çəkilmədiyinə görə cihazın imkanları 1800 eV və daha yüksək enerjilərlə məhdudlaşdırıldı. Buna geriləmək demək olmaz, əksinə, əvvəlki cəhdlə müqayisədə bir irəliləyişdir, çünki buna bənzər bir aparat məhkum olunmuş halda gəmiyə pərçim edilmişdi. Məhz elə buna görə "Hitomi" kosmik gəmisindəki rentgen sensoru öz işini sürətli dəqiqliklə gördü və belə çətin missiyanı vaxtından əvvəl bitirə bildi".
NASA əməkdaşları, xüsusilə çox yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirən mühəndislər bu sahədə görülən işlərin gələcəkdə də davam etdiriləcəyini, həmçinin cəmi 36 piksel gücündə olan rentgen sensoru ilə kifayətlənməyib daha müasir cihazların, eləcə də super teleskoplar üzərində iş aparacaqlarını bildiriblər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-05-2024 07:25 | Bölmə: Cəmiyyət
NASA ilə Yaponiya Aerokosmik Kəşfiyyat Agentliyinin (JAXA) əməkdaşlığı sayəsində bu yaxınlarda buraxılan XRISM peyki üçün "Resolve" adlı müasir rentgen sensoru hazırlanıb.
Reyting.az-ın məlumatına görə, mütəxəssislər bildiriblər ki, burada əsas kəmiyyət deyil, keyfiyyət önəmlidir. "Elə buna görə də 36 piksel gücünü cüzi qiymətləndirməyin", - sensor üzərində işləyənlər deyiblər.
Aşağı səviyyədə ayırdetmə qabiliyyətinə baxmayaraq, NASA-dan bildiriblər ki, yeni alət uzun məsafəli rentgen siqnallarının öyrənilməsində irəliləyişlər yarada bilər.
"Science.nasa.gov" saytı mütəxəssislərə istinadla yazır ki, NASA üçün növbəti uğurlu yenilik hesab edilən "Resolve" rentgen sensoru XRISM-nin peykinin göyərtəsində yerləşdiriləcək. Bu alər kosmosun rentgenoqrafiyasını, həmçinin spektroskopiya missiyasını həyata keçirə biləcək.
Qeyd olunur ki, yaponların peyki 2023-cü ilin sentyabrında kosmosa buraxılıb. O vaxtdan bəri NASA və JAXA missiyanın gedişi ilə bağlı yalnız bir neçə təfərrüatı açıqlayıb. Ancaq bu yaxınlarda NASA "Resolve"-nin dizaynı, həm də xüsusi imkanları barədə daha geniş məlumat yayıb. Bildirilir ki, rentgen sensorun fotosunun nümayişində göstərilən çip 6x6 piksel gücündə matrisə diqqət yönəlib. Çünki bu hissə o qədər böyükdür ki, hətta gözlə baxanda belə çox asanlıqla görünür. İşin üzərində çalışanlar təsdiq edirlər ki, burada ən vacib olanı kəmiyyətdən çox keyfiyyətdir, çünki bu piksellərin hər biri kainatdakı cisimlərin temperaturunu ölçməyə qadirdir.
"Resolve" sensoru NASA-nın ən böyük elmi ocaqlarından biri sayılan Qoddard Kosmik Uçuş Mərkəzində icad edilib və orada istehsala verilib. Bu rentgen sensoru XRISM bortunda olan iki alətdən biridir, digəri isə daha ənənəvi X-ray CCD kamerasıdır.
"Qətiyyət bu kameradan da daha çox əhəmiyyət kəsb edir",- söyləyən NASA-nın Qoddard mərkəzində XRISM layihəsi üzrə alimi Brian Uilliams belə bir uğurlu işə görə sevindiyini deyib. Alim yeni alətin sensorunu və ona dəyən rentgen şüasının temperaturunu ölçərək müşahidələrinə davam etdiyini bildirib.
Nəşr xüsusi olaraq qeyd edir ki, aparatın daha bir özəlliyi də var. "Resolve" adlanan bu rentgen sensor aparatı 36 piksellik gücü ilə temperaturun dəqiqəlik dəyişiklərini ölçməyə qadir cihazla "mikrokalorimetrik spektrometr" ilə təmin olub. Bu cihazlar o qədər dəqiqdirlər ki, alimlər ondan hər vaxt, həmçinin maneəsiz olaraq rentgen spektrindən enerji yayan obyektin əsas tərkibini və onun kosmosdakı hərəkətini müəyyən etməkdən ötrü sərbəst istifadə edə bilərlər.
NASA-nın məlumatında qeyd olunur ki, bu funksiyaya malik belə bir piksel istifadəsi çox faydalı olacaq, çünki "Resolve" bütün bunlardan 36-ya malikdir. Sözügedən bu kosmik teleskop qalaktika qruplarındakı superkütləvi qara dəlikləri və fövqəlnova qalıqları, eləcə də qızdırılan qaz buludları kimi obyektləri öyrənmək üçün "Resolve" aparatından istifadə edəcək.
Mütəxəssislərin sözlərinə görə, X-ray temperaturundakı kiçik dəyişiklikləri tam tutmaq üçün "Resolve" bütün digər istilik mənbələrinin təsirini məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə NASA-nın mühəndisləri çipin temperaturunu 50 mikrokelvinə endirən altı mərhələli yeni bir soyutma sistemi də hazırlayıblar ki, bu mütləq sıfırdan yuxarı dərəcənin yalnız kiçik bir hissəsi sayılır.
XRISM teleskopunun əldə etdiyi bir çox məlumatların bəziləri dərc edilib, lakin daha çox yeniliklər gözlənilir, çünki missiya daha iki il yarımlıq fəaliyyət üçün nəzərdə tutulub.
NASA ekspertlərin fikrincə, XRISM-nin görəcəyi işlərin nəticəsində yaxın zamanlarda sayı yüzlərlə, bəlkə də minlərlə ola biləcək və daha da böyük mikrokalorimetrik piksel massivlərini yaratmaq mümkün olacaq.
Nəşr yazır: "Mühəndislər yəqin ki, fəallıq göstərir, bu istiqamətdə daha irəliləməyə can atırlar, lakin yekun nəticələri tezliklə gözləmək mümkün deyil. NASA, eləcə də mühəndislər öz həmkarları ilə bərabər bu işi gördülər və nəticədə də 300 elektron volt kimi aşağı enerjili rentgen şüalarını müşahidə etmək üçün "Resolve" inkişaf etdirildi. Bununla belə, XRISM bortunda olan qoruyucu qapaq geri çəkilmədiyinə görə cihazın imkanları 1800 eV və daha yüksək enerjilərlə məhdudlaşdırıldı. Buna geriləmək demək olmaz, əksinə, əvvəlki cəhdlə müqayisədə bir irəliləyişdir, çünki buna bənzər bir aparat məhkum olunmuş halda gəmiyə pərçim edilmişdi. Məhz elə buna görə "Hitomi" kosmik gəmisindəki rentgen sensoru öz işini sürətli dəqiqliklə gördü və belə çətin missiyanı vaxtından əvvəl bitirə bildi".
NASA əməkdaşları, xüsusilə çox yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirən mühəndislər bu sahədə görülən işlərin gələcəkdə də davam etdiriləcəyini, həmçinin cəmi 36 piksel gücündə olan rentgen sensoru ilə kifayətlənməyib daha müasir cihazların, eləcə də super teleskoplar üzərində iş aparacaqlarını bildiriblər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 17:04
1-ci siniflərin yerdəyişmə prosesinə start verilir
Dünən, 16:47
Keçmiş icra başçısı vəfat edib
Dünən, 15:08
Temperatur düşəcək, leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
Dünən, 13:28
COP29 zolaqlarında yol nişanları sökülür
Dünən, 12:10
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
22-11-2024, 18:58
"Apple" "iPhone 16 Pro"-nu kosmosa göndərib - Fotolar
22-11-2024, 18:23
Ölmüş şəxsin gözü oğurlanıb
22-11-2024, 14:59
Arvadını öldürən vəzifəli şəxsə bir il cəza verilib
22-11-2024, 12:47
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
22-11-2024, 11:45
Polkovnikin oğlu ev dustaqlığına buraxılıb
22-11-2024, 11:01
Dünyanın ən hündür və ən balaca qadını bir araya gəlib - Foto
22-11-2024, 09:46
İcra başçısının birinci müavini məhkəmədə uduzub
22-11-2024, 08:01
Hindistandan Almaniyaya uçan təyyarə Bakıya təcili eniş edib
21-11-2024, 16:00
Gömrük orqanlarına qəbul imtahanı keçiriləcək
21-11-2024, 12:24
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
21-11-2024, 11:15
Bakıda daha 46 marşrutun fəaliyyəti bərpa olunur
21-11-2024, 09:26
Mask Trampın dəstəyi ilə almanlara meydan oxuyur
20-11-2024, 23:46
"Nazir məni kasıblara kömək üçün göndərib" deyən şəxsə hökm oxunub
20-11-2024, 21:34
Səudiyyə Ərəbistanında 100-dən çox əcnəbini edam ediblər
20-11-2024, 18:00
İTV-yə xəbərdarlıq olunub
20-11-2024, 17:34
Daha 20 min müəllim sertifikatlaşdırmaya cəlb olunacaq
20-11-2024, 15:26
Deputat Elm və Təhsil fondlarının birləşdirilməsini təklif edib
20-11-2024, 15:23
Xəzəryanı ölkələrin ekoloji təşkilatları memorandum imzalayıb
20-11-2024, 13:02
Biləsuvar sakini dəm qazından boğularaq ölüb
20-11-2024, 12:19
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
20-11-2024, 11:57
PA rəmisi: "COP29-da iştirak etmək böyük şərəfdir, çünki..."
20-11-2024, 11:38
Hərbi xidmətdən yayınan daha bir gənc həbs edilib
20-11-2024, 11:02
Tramp türk həkimə yüksək vəzifə təklif edib
20-11-2024, 10:03
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
19-11-2024, 21:26
50-yə yaxın saxta plastik cərrahın siyahısını paylaşan jurnalistin hesabı bloklanıb
19-11-2024, 13:28
Norveç şahzadəsinin oğlu zorlamaya görə həbs edilib
19-11-2024, 12:53
Sabah yağış yağacaq
19-11-2024, 11:09
Ağcabədidə qanunsuz ov edən şəxslər saxlanılıb
19-11-2024, 10:42
Milli Məclisin baş məsləhətçisi qəfil ölüb
19-11-2024, 10:19
Azərbaycanda İran vətəndaşı itkin düşüb
19-11-2024, 09:50
67 yaşlı kişi dəm qazından boğulub
19-11-2024, 09:02
Mask Sorosun yeni pandemiya ilə bağlı qorxulu proqnozunu ələ salıb
18-11-2024, 23:44
Bakıdan Neftçalaya qonaq gələn uşaq suda boğulub
18-11-2024, 15:06
Qarajda gizlətdiyi raketi çıxararaq insanlara tuşlayıb - Video
18-11-2024, 12:54
Sabah yağış yağacaq
18-11-2024, 11:35
Qarabağda daha 972.6 hektar ərazi minalardan təmizlənib
18-11-2024, 10:21
Daha altı marşrut xəttinin fəaliyyəti bərpa olunub
18-11-2024, 09:32
KTMT qeyri-leqal miqrasiyaya qarşı mübarizə aparacaq
16-11-2024, 15:34
Qubadlıda fəhlə iş başında yıxılaraq ölüb
16-11-2024, 12:41
Sabah dağlıq ərazilərə qar yağacaq
16-11-2024, 12:39
Kolleclərə yeni təyinatlar olub
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
