18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
18:00 / 12-09-2025
“Slavyanka” sularından kəskin qoxu gəlir - AQTA məsələni araşdırır
17:50 / 12-09-2025
Sədr müavini: "Metroda gələcəkdə diferensial qiymət artımı ola bilər"
17:40 / 12-09-2025
Xocalının daha iki kəndinə köç olacaq
17:23 / 12-09-2025
Xırdalan–Sumqayıt–Xırdalan xətti üzrə sərnişin qatarlarının fəaliyyəti dayandırılır
17:12 / 12-09-2025
Premyer Liqada V və VI turun oyun proqramı açıqlanıb
17:01 / 12-09-2025
Donald Tramp: "Biz çox sərt hərəkət etməli olacağıq"
16:55 / 12-09-2025
Milli Süni İntellekt Mərkəzinə direktor təyin olunub
16:15 / 12-09-2025
BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək
15:54 / 12-09-2025
Azərbaycanlı girovların öldürülməsi üzrə sənədlər elan olunub
15:43 / 12-09-2025
Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib
15:33 / 12-09-2025
Qobustanda şəhidlə vida mərasimi olub
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:58 / 12-09-2025
İcra Hakimiyyətinin tenderi baş tutmayıb
14:55 / 12-09-2025
Azərbaycan III Türk Dövlətləri Universiadasının qalibi olub
14:49 / 12-09-2025
Qəbələdə şəhidlə vida mərasimi keçirilib
14:45 / 12-09-2025
Daha bir şəhidimiz Qubada torpağa tapşırılıb
14:35 / 12-09-2025
Bakıda 35 min manatlıq dələduzluq edən şəxslər saxlanılıb
14:18 / 12-09-2025
Gəncədə evdə partlayış olub, xəsarət alan var
13:34 / 12-09-2025
Deputat: "Ətin qiyməti yüksəkdir"
13:13 / 12-09-2025
Şəhidimiz Göyçayda dəfn olunub - Yenilənib
12:53 / 12-09-2025
Sabah yağış yağacaq
12:46 / 12-09-2025
Laçında söyüş söyən vəzifəli şəxslər həbs olunub
12:38 / 12-09-2025
"Avroviziya"da iştirak üçün yeni şərt qoyublar
12:30 / 12-09-2025
Xalq artistinin səhhəti barədə açıqlama yayılıb
12:05 / 12-09-2025
“Rabitəbank" keşbeki azaldıb
12:00 / 12-09-2025
Ekspert naziri debata çağırıb
11:40 / 12-09-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi keçirilir
11:19 / 12-09-2025
Nazirlik yoxlamalarla bağlı açıqlama yayıb
11:16 / 12-09-2025
Bakıda güclü külək ağacı yola aşırıb
09:10 / 09-09-2025
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
06:10 / 11-09-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
23:31 / 08-09-2025
“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir
23:10 / 08-09-2025
Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir
15:20 / 08-09-2025
Xocalı və Ağdərəyə növbəti köç olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:57 / 08-09-2025
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
11:56 / 08-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
16:29 / 08-09-2025
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir
23:20 / 08-09-2025
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
00:04 / 08-09-2025
Alim Qasımov villasını satır - Fotolar
11:09 / 08-09-2025
Ukraynanı üç hissəyə bölürlər
09:20 / 08-09-2025
Anaya hədiyyə - Akif Abbasov yazır
36 piksel gücündə rentgen sensoru hazırlanıb
Tarix: 08-05-2024 07:25 | Bölmə: Cəmiyyət
NASA ilə Yaponiya Aerokosmik Kəşfiyyat Agentliyinin (JAXA) əməkdaşlığı sayəsində bu yaxınlarda buraxılan XRISM peyki üçün "Resolve" adlı müasir rentgen sensoru hazırlanıb.
Reyting.az-ın məlumatına görə, mütəxəssislər bildiriblər ki, burada əsas kəmiyyət deyil, keyfiyyət önəmlidir. "Elə buna görə də 36 piksel gücünü cüzi qiymətləndirməyin", - sensor üzərində işləyənlər deyiblər.
Aşağı səviyyədə ayırdetmə qabiliyyətinə baxmayaraq, NASA-dan bildiriblər ki, yeni alət uzun məsafəli rentgen siqnallarının öyrənilməsində irəliləyişlər yarada bilər.
"Science.nasa.gov" saytı mütəxəssislərə istinadla yazır ki, NASA üçün növbəti uğurlu yenilik hesab edilən "Resolve" rentgen sensoru XRISM-nin peykinin göyərtəsində yerləşdiriləcək. Bu alər kosmosun rentgenoqrafiyasını, həmçinin spektroskopiya missiyasını həyata keçirə biləcək.
Qeyd olunur ki, yaponların peyki 2023-cü ilin sentyabrında kosmosa buraxılıb. O vaxtdan bəri NASA və JAXA missiyanın gedişi ilə bağlı yalnız bir neçə təfərrüatı açıqlayıb. Ancaq bu yaxınlarda NASA "Resolve"-nin dizaynı, həm də xüsusi imkanları barədə daha geniş məlumat yayıb. Bildirilir ki, rentgen sensorun fotosunun nümayişində göstərilən çip 6x6 piksel gücündə matrisə diqqət yönəlib. Çünki bu hissə o qədər böyükdür ki, hətta gözlə baxanda belə çox asanlıqla görünür. İşin üzərində çalışanlar təsdiq edirlər ki, burada ən vacib olanı kəmiyyətdən çox keyfiyyətdir, çünki bu piksellərin hər biri kainatdakı cisimlərin temperaturunu ölçməyə qadirdir.
"Resolve" sensoru NASA-nın ən böyük elmi ocaqlarından biri sayılan Qoddard Kosmik Uçuş Mərkəzində icad edilib və orada istehsala verilib. Bu rentgen sensoru XRISM bortunda olan iki alətdən biridir, digəri isə daha ənənəvi X-ray CCD kamerasıdır.
"Qətiyyət bu kameradan da daha çox əhəmiyyət kəsb edir",- söyləyən NASA-nın Qoddard mərkəzində XRISM layihəsi üzrə alimi Brian Uilliams belə bir uğurlu işə görə sevindiyini deyib. Alim yeni alətin sensorunu və ona dəyən rentgen şüasının temperaturunu ölçərək müşahidələrinə davam etdiyini bildirib.
Nəşr xüsusi olaraq qeyd edir ki, aparatın daha bir özəlliyi də var. "Resolve" adlanan bu rentgen sensor aparatı 36 piksellik gücü ilə temperaturun dəqiqəlik dəyişiklərini ölçməyə qadir cihazla "mikrokalorimetrik spektrometr" ilə təmin olub. Bu cihazlar o qədər dəqiqdirlər ki, alimlər ondan hər vaxt, həmçinin maneəsiz olaraq rentgen spektrindən enerji yayan obyektin əsas tərkibini və onun kosmosdakı hərəkətini müəyyən etməkdən ötrü sərbəst istifadə edə bilərlər.
NASA-nın məlumatında qeyd olunur ki, bu funksiyaya malik belə bir piksel istifadəsi çox faydalı olacaq, çünki "Resolve" bütün bunlardan 36-ya malikdir. Sözügedən bu kosmik teleskop qalaktika qruplarındakı superkütləvi qara dəlikləri və fövqəlnova qalıqları, eləcə də qızdırılan qaz buludları kimi obyektləri öyrənmək üçün "Resolve" aparatından istifadə edəcək.
Mütəxəssislərin sözlərinə görə, X-ray temperaturundakı kiçik dəyişiklikləri tam tutmaq üçün "Resolve" bütün digər istilik mənbələrinin təsirini məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə NASA-nın mühəndisləri çipin temperaturunu 50 mikrokelvinə endirən altı mərhələli yeni bir soyutma sistemi də hazırlayıblar ki, bu mütləq sıfırdan yuxarı dərəcənin yalnız kiçik bir hissəsi sayılır.
XRISM teleskopunun əldə etdiyi bir çox məlumatların bəziləri dərc edilib, lakin daha çox yeniliklər gözlənilir, çünki missiya daha iki il yarımlıq fəaliyyət üçün nəzərdə tutulub.
NASA ekspertlərin fikrincə, XRISM-nin görəcəyi işlərin nəticəsində yaxın zamanlarda sayı yüzlərlə, bəlkə də minlərlə ola biləcək və daha da böyük mikrokalorimetrik piksel massivlərini yaratmaq mümkün olacaq.
Nəşr yazır: "Mühəndislər yəqin ki, fəallıq göstərir, bu istiqamətdə daha irəliləməyə can atırlar, lakin yekun nəticələri tezliklə gözləmək mümkün deyil. NASA, eləcə də mühəndislər öz həmkarları ilə bərabər bu işi gördülər və nəticədə də 300 elektron volt kimi aşağı enerjili rentgen şüalarını müşahidə etmək üçün "Resolve" inkişaf etdirildi. Bununla belə, XRISM bortunda olan qoruyucu qapaq geri çəkilmədiyinə görə cihazın imkanları 1800 eV və daha yüksək enerjilərlə məhdudlaşdırıldı. Buna geriləmək demək olmaz, əksinə, əvvəlki cəhdlə müqayisədə bir irəliləyişdir, çünki buna bənzər bir aparat məhkum olunmuş halda gəmiyə pərçim edilmişdi. Məhz elə buna görə "Hitomi" kosmik gəmisindəki rentgen sensoru öz işini sürətli dəqiqliklə gördü və belə çətin missiyanı vaxtından əvvəl bitirə bildi".
NASA əməkdaşları, xüsusilə çox yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirən mühəndislər bu sahədə görülən işlərin gələcəkdə də davam etdiriləcəyini, həmçinin cəmi 36 piksel gücündə olan rentgen sensoru ilə kifayətlənməyib daha müasir cihazların, eləcə də super teleskoplar üzərində iş aparacaqlarını bildiriblər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-05-2024 07:25 | Bölmə: Cəmiyyət
NASA ilə Yaponiya Aerokosmik Kəşfiyyat Agentliyinin (JAXA) əməkdaşlığı sayəsində bu yaxınlarda buraxılan XRISM peyki üçün "Resolve" adlı müasir rentgen sensoru hazırlanıb.
Reyting.az-ın məlumatına görə, mütəxəssislər bildiriblər ki, burada əsas kəmiyyət deyil, keyfiyyət önəmlidir. "Elə buna görə də 36 piksel gücünü cüzi qiymətləndirməyin", - sensor üzərində işləyənlər deyiblər.
Aşağı səviyyədə ayırdetmə qabiliyyətinə baxmayaraq, NASA-dan bildiriblər ki, yeni alət uzun məsafəli rentgen siqnallarının öyrənilməsində irəliləyişlər yarada bilər.
"Science.nasa.gov" saytı mütəxəssislərə istinadla yazır ki, NASA üçün növbəti uğurlu yenilik hesab edilən "Resolve" rentgen sensoru XRISM-nin peykinin göyərtəsində yerləşdiriləcək. Bu alər kosmosun rentgenoqrafiyasını, həmçinin spektroskopiya missiyasını həyata keçirə biləcək.
Qeyd olunur ki, yaponların peyki 2023-cü ilin sentyabrında kosmosa buraxılıb. O vaxtdan bəri NASA və JAXA missiyanın gedişi ilə bağlı yalnız bir neçə təfərrüatı açıqlayıb. Ancaq bu yaxınlarda NASA "Resolve"-nin dizaynı, həm də xüsusi imkanları barədə daha geniş məlumat yayıb. Bildirilir ki, rentgen sensorun fotosunun nümayişində göstərilən çip 6x6 piksel gücündə matrisə diqqət yönəlib. Çünki bu hissə o qədər böyükdür ki, hətta gözlə baxanda belə çox asanlıqla görünür. İşin üzərində çalışanlar təsdiq edirlər ki, burada ən vacib olanı kəmiyyətdən çox keyfiyyətdir, çünki bu piksellərin hər biri kainatdakı cisimlərin temperaturunu ölçməyə qadirdir.
"Resolve" sensoru NASA-nın ən böyük elmi ocaqlarından biri sayılan Qoddard Kosmik Uçuş Mərkəzində icad edilib və orada istehsala verilib. Bu rentgen sensoru XRISM bortunda olan iki alətdən biridir, digəri isə daha ənənəvi X-ray CCD kamerasıdır.
"Qətiyyət bu kameradan da daha çox əhəmiyyət kəsb edir",- söyləyən NASA-nın Qoddard mərkəzində XRISM layihəsi üzrə alimi Brian Uilliams belə bir uğurlu işə görə sevindiyini deyib. Alim yeni alətin sensorunu və ona dəyən rentgen şüasının temperaturunu ölçərək müşahidələrinə davam etdiyini bildirib.
Nəşr xüsusi olaraq qeyd edir ki, aparatın daha bir özəlliyi də var. "Resolve" adlanan bu rentgen sensor aparatı 36 piksellik gücü ilə temperaturun dəqiqəlik dəyişiklərini ölçməyə qadir cihazla "mikrokalorimetrik spektrometr" ilə təmin olub. Bu cihazlar o qədər dəqiqdirlər ki, alimlər ondan hər vaxt, həmçinin maneəsiz olaraq rentgen spektrindən enerji yayan obyektin əsas tərkibini və onun kosmosdakı hərəkətini müəyyən etməkdən ötrü sərbəst istifadə edə bilərlər.
NASA-nın məlumatında qeyd olunur ki, bu funksiyaya malik belə bir piksel istifadəsi çox faydalı olacaq, çünki "Resolve" bütün bunlardan 36-ya malikdir. Sözügedən bu kosmik teleskop qalaktika qruplarındakı superkütləvi qara dəlikləri və fövqəlnova qalıqları, eləcə də qızdırılan qaz buludları kimi obyektləri öyrənmək üçün "Resolve" aparatından istifadə edəcək.
Mütəxəssislərin sözlərinə görə, X-ray temperaturundakı kiçik dəyişiklikləri tam tutmaq üçün "Resolve" bütün digər istilik mənbələrinin təsirini məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə NASA-nın mühəndisləri çipin temperaturunu 50 mikrokelvinə endirən altı mərhələli yeni bir soyutma sistemi də hazırlayıblar ki, bu mütləq sıfırdan yuxarı dərəcənin yalnız kiçik bir hissəsi sayılır.
XRISM teleskopunun əldə etdiyi bir çox məlumatların bəziləri dərc edilib, lakin daha çox yeniliklər gözlənilir, çünki missiya daha iki il yarımlıq fəaliyyət üçün nəzərdə tutulub.
NASA ekspertlərin fikrincə, XRISM-nin görəcəyi işlərin nəticəsində yaxın zamanlarda sayı yüzlərlə, bəlkə də minlərlə ola biləcək və daha da böyük mikrokalorimetrik piksel massivlərini yaratmaq mümkün olacaq.
Nəşr yazır: "Mühəndislər yəqin ki, fəallıq göstərir, bu istiqamətdə daha irəliləməyə can atırlar, lakin yekun nəticələri tezliklə gözləmək mümkün deyil. NASA, eləcə də mühəndislər öz həmkarları ilə bərabər bu işi gördülər və nəticədə də 300 elektron volt kimi aşağı enerjili rentgen şüalarını müşahidə etmək üçün "Resolve" inkişaf etdirildi. Bununla belə, XRISM bortunda olan qoruyucu qapaq geri çəkilmədiyinə görə cihazın imkanları 1800 eV və daha yüksək enerjilərlə məhdudlaşdırıldı. Buna geriləmək demək olmaz, əksinə, əvvəlki cəhdlə müqayisədə bir irəliləyişdir, çünki buna bənzər bir aparat məhkum olunmuş halda gəmiyə pərçim edilmişdi. Məhz elə buna görə "Hitomi" kosmik gəmisindəki rentgen sensoru öz işini sürətli dəqiqliklə gördü və belə çətin missiyanı vaxtından əvvəl bitirə bildi".
NASA əməkdaşları, xüsusilə çox yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirən mühəndislər bu sahədə görülən işlərin gələcəkdə də davam etdiriləcəyini, həmçinin cəmi 36 piksel gücündə olan rentgen sensoru ilə kifayətlənməyib daha müasir cihazların, eləcə də super teleskoplar üzərində iş aparacaqlarını bildiriblər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 16:15
BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək
Bu gün, 14:18
Gəncədə evdə partlayış olub, xəsarət alan var
Bu gün, 12:53
Sabah yağış yağacaq
Bu gün, 11:16
Bakıda güclü külək ağacı yola aşırıb
Bu gün, 10:51
Elektron Təhlükəsizlik Xidmətində təyinat olub
Bu gün, 10:01
Lənkəran sakini 13 kq narkotiklə saxlanılıb
Dünən, 22:53
Qubada güclü sel körpünü dağıdıb
Dünən, 17:43
Keçmiş sevgilisindən Hidayətə ittihamlar - “550 min pulumu ələ keçirib, məni dəfələrlə döyüb”
Dünən, 12:13
Mars üçün könüllülər seçiblər - Foto
Dünən, 10:13
“Habertürk” və “Show TV” dövlət nəzarətinə götürülüb
Dünən, 09:28
Dövlət sərhədimizi pozan iki iranlı saxlanılıb
10-09-2025, 17:54
Prokurorluq keçmiş memarın barəsindəki hökmdən protest verib
10-09-2025, 17:16
"Coca-Cola" Rusiya şirkətini məhkəməyə verib
10-09-2025, 12:59
Azərbaycanda havadan su əldə ediləcək
10-09-2025, 12:14
Sabah hava yağışlı olacaq - Proqnoz
10-09-2025, 11:03
Ağdamda 16 yaşlı qızı zorlayıblar - 4 nəfər saxlanılıb
10-09-2025, 10:49
Sərhədimizi pozan əcnəbi saxlanılıb
10-09-2025, 10:24
Sabirabadda 14 yaşlı qızla 20 yaşlı oğlan nişanlanıb, ata həbs edilib
10-09-2025, 10:00
Bakıya narkotik gətirməyi planlaşdıran şəxs tutulub
9-09-2025, 19:05
Müəllimlərin işə qəbulu: apellyasiya nəticələri elan olunub
9-09-2025, 15:53
Qüdrət Həsənquliyev: "Zabitlərə ev verməkdənsə, onlara..."
9-09-2025, 15:52
Şirkət direktoru və digərlərinin cəzası azaldılıb
9-09-2025, 14:34
Şuşada polis postunun suyunu qəsdən kəsən hotel sahibi həbs olunub
9-09-2025, 13:15
Sabahın hava proqnozu açqlanıb
9-09-2025, 13:02
Sumqayıtda avtoxuliqanlar saxlanılıb
9-09-2025, 12:24
Saatlıda qadın tutulub - Narkotiklə
9-09-2025, 12:15
Gəncədən Kəlbəcərə ilk avtobus reysi açılıb
9-09-2025, 12:02
Bakıda evdən oğurluq edən qadın saxlanılıb
9-09-2025, 11:01
Yasda ehsan ləğv edilir? - Açqlama
9-09-2025, 10:22
Gəncə hava limanında qızıl-zinət əşyaları oğurlanıb
9-09-2025, 08:14
Qatilin vəkili üçün pul toplayırlar - Foto
8-09-2025, 18:14
TƏBİB-in elektron sistemində problem yaranıb
8-09-2025, 17:11
Xəzər dənizində brakonyer saxlanılıb - Video
8-09-2025, 17:09
Ali təhsil müəssisələrinə qeydiyyat müddəti uzadılıb
8-09-2025, 16:35
Milli Məclisə yeni qanun layihəsi göndərilib
8-09-2025, 15:39
"Bulvar"ın keçmiş rəhbəri özünü təqsirli saymır - Məhkəmə prosesi
8-09-2025, 14:05
Laçında traktor dərəyə aşıb: bir nəfər ölüb
8-09-2025, 13:59
İcraçı direktor vəzifədən azad olunub
8-09-2025, 12:34
Sabah yağış yağacaq
8-09-2025, 10:02
Britaniyada mağaza binasının altında 317 skelet tapılıb
7-09-2025, 18:05
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
7-09-2025, 12:15
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
5-09-2025, 18:42
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
