Təbabətdən cəhalətə…
Tarix: 01-09-2019 10:59 | Bölmə: Cəmiyyət
Təbabətdən cəhalətə…

Əlbəttə, təkcə müsbət əməllərin, yaxşı vərdişlərin tarixi olmur. Tarixə ekskurs etsək, görərik ki, narkomaniya sadəcə müasir dövrün və ya bir neçə əsrin bəlası deyil.

Təəssüf ki, narkomaniyanın tarixi çox qədimdir. Hələ eramızdan əvvəl narkotik tərkibli vasitələr haqqında məlumatlara yunan, Roma, ərəb alim və həkimlərinin əsərlərində rast gəlinir.

Avropa və Asiya qitələrində məskunlaşmış xalqların mifologiyasında yağlı xaşxaş insanların ağrı və əzablarını azaldan vasitə kimi qəbul olunurdu.

Xaşxaş qozasından alınan cirə - yəni tiryək tibbi məqsədlər üçün istifadə olunub. Ümumiyyətlə, tiryəkli preaparatlar Orta əsrlərdə təbabətdə geniş yayılmışdı. Tiryəkdən hazırlanan dərmanlardan ruhi xəstələri sakitləşdirmək, əzabları azaltmaq, spazm və sarsıntıları götürmək, pozulmuş əsəb-sinir sistemini bərpa etmək kimi müalicə işlərində də istifadə olunurdu.

Şərq ölkələrinə səyahətə çıxanlar tiryək istehsalçılarının acınacaqlı vəziyyətini görən zaman bunu yanlış olaraq həmin xalqın ənənələri ilə bağlayır, hətta Hindistanı gəzən bir alim tiryəkdən asılılığı belə şərh edir: “Kim tiryəkə vərdiş edibsə, onu hər gün qəbul etməlidir”.

XIX əsrdə Fransada “Həşişçilər məclisinin” üzvü, şair Şarl Bodler “Süni cənnət” əsərində asılı olduğu “ağ sərxoşluq” mərhələsini şəxsi təcrübəsinə əsaslanaraq belə təsvir edir: “Bilmirəm, həşişdən ölümcül zəhərlənmənin nəticələri ilə on illik təcrübədən keçmiş tiryəkçilərin süqutu arasında bərabərlik işarəsi qoymaq olar, ya yox, lakin mən təsdiq edirəm ki, onların biri sakitcə tovlayan həşiş, digəri isə əndazə bilməyən iblisdir”.

Lev Tolstoy isə əsərlərinin birində yazır: “Mən dünyada iki böyük bədbəxtlik tanıyıram: bunlardan biri vicdan əzabı, o biri də sağalmaz xəstəlik olan narkomaniyadır”.

Narkotik asılılığın elmi anlayışı isə ilk dəfə XVIII əsrin əvvəllərində verilib. XX yüzilliyin sonunda artıq narkomaniya ümumbəşəri bəlaya çevrilərək müxtəlif xalqların genofonduna sarsıdıcı zərbələr vuran, qarşısıalınmaz bir təhlükəyə çevrildi. Digər bir tərəfdən isə narkotik maddələrin qanunsuz dövriyyəsi, gəlir əldə etmək üçün başlıca vasitə oldu.

Azərbaycanda da narkomaniyaya qarşı ciddi tədbirlərin görülməsinə baxmayaraq çox təəssüf ki, ölkədə narkotik istifadəçilərinin sayı artmaqdadır. Yeniyetmə və gənclər isə narkomaniyaya daha çox meyl edənlər sırasındadır.

Narkotiklərə Qarşı Milli Təbliğat Ofisinin sədr müavini Leyla Yolçiyeva mətbuata açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanda rəsmi olaraq narkotik istifadəçilərinin sayı 30 min nəfərdən çoxdur: “Azərbaycanda narkotik vasitələrdən daha çox kişilər istifadə edir. Amma qadınlar arasında da narkomaniyaya meyl edənlərin sayında artım qeydə alınır. Məhz bu səbəbdəndir ki, ölkədə qadın narkotik istifadəçilərinin sayı 1000-ə çatıb”.

Göründüyü kimi, qadınlarla yanaşı, məktəbli qızlar arasında da narkotik istifadəçilərin sayının artması narahatlıq doğuran hallardandır. Narkotacirlər artıq uşaqlar və qadınları da cəlb edir. Şirnikləndirmək məqsədi ilə narkotik maddələr sadə insanlara əvvəlcə pulsuz paylanır. Araşdırmalara görə, tora düşənlər daha çox subay xanımlardır. Amma belə insanlar arasında ailəli qadınların da sayı az deyil. Elə olur ki, qadınları bu yola narkoman ərlər vadar edir.

Digər mühim məqam isə narkomaniyanın cavanlaşmasırı. Tələbələr, məktəblilər arasında narkotik istifadəçilərinin sayı artır. Çünki onları təsir altına salmaq daha asandır. Xüsusən də yuxarı sinif şagirdləri ailədə olan maddi problemlər, özünə inamsızlıq, stress, depressiya halları insanların yolunu azdırır və bu zaman onlar çıxış yolun bihuşedici maddələrdən istifadədə görürlər.

Məktəblilər arasında narkotik istifadəçilərin sayı artmasına ailədə onlara qarşı diqqətin azalması səbəb olur. Bundan başqa, ailədə problemlərin, zorakılığın olması onları pis vərdişlərə yönəldir. Narkotik vasitələrdən asılı olanlar deyir ki, onlar müxtəlif problemə görə depressiyaya düşdüklərindən çıxış yolunu narkotik vasitədən istifadədə görür. Narkotik maddələrə meyl edənlərin sağalması üçün ailənin üzərinə böyük məsuliyyət və vəzifə düşür.

Ailələr ictimai qınaqdan qorxduğuna görə bəzən həqiqəti qəbul etmir və övladını qeydiyyata salmaq istəmir. Ancaq valideyn bilməlidir ki, övladını narkoloji mərkəzə aparmamaqla onun gələcəyinə zərər vurur. İlkin vaxtlarda onu sağaltmaq olar. Bu problemi hiss edən valideyn ilk növbədə Narkoloji Mərkəzə müraciət etməlidir. Bəzi həkimlər belə şəxsləri sağalda biləcəyini deyir, amma mütəxəssislərə müraciət etmək lazımdır. Narkoloji Mərkəzdə anonim şəkildə də qeydiyyata düşmək mümkündür. Burada müalicə təkcə dərmanlarla deyil, psixoloji söhbətlərlə də aparılır. Vaxtında müalicə olunmayan şəxslərdə qaraciyər tamamilə sıradan çıxır, orqanizm öz fəaliyyətini dayandırır.

Göründüyü kimi tarixin lap qədim dövürlərində təbabətdə istifadə olunan bəzi narkotika tərkibli bitkilər – maddələr indi öz istifadəçilərini cəhalətə sürkləyir. Sadəcə diqqətli olmalı, müaicə üçün olsa belə bu bitkilərə yaxın durmamalı, inkişaf etməkdə olan müasir tibbin imkanlarından yararlanmalıyıq.

L.HÜSEYN

Bu yazı “Azərbaycan Milli İnkişaf layihəsi” İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “Narkotik vasitələrdən və psixotrop maddələrdən istifadə edən şəxslərin sağlam həyat tərzinə qaytarılması üçün təbliğat və maarifləndirmə işinin təşkili” layihə çərçivəsində çap olunur.




Bölməyə aid digər xəbərlər