16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
15:59 / 25-06-2025
Kansler: Rusiya Avropanın sülh və siyasi nizamını təhdid edir
15:40 / 25-06-2025
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
15:35 / 25-06-2025
Tramp Haaqada Zelenski ilə görüşəcək
15:29 / 25-06-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
15:26 / 25-06-2025
İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatı ilə bağlı sazişi təsdiqləyib
15:04 / 25-06-2025
“Kontakt Home” qanunu pozub
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
13:50 / 25-06-2025
Nüvə müharibəsi... - Böyük fəlakətdən iki ölkə qurtulacaq
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
06:06 / 22-06-2025
ABŞ İrana qarşı müharibəyə qoşulub - Üç nüvə obyekti vurulub - (Yenilənib)
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
16:45 / 21-06-2025
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
08:55 / 22-06-2025
Tehran geri çəkilmək istəmir
19:32 / 21-06-2025
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
Viran olmuş Ruandanın iqtisadi inkişaf möcüzəsi
Tarix: 03-01-2020 01:51 | Bölmə: İqtisadiyyat
1994-cü ildə bəşəriyyətin ən dərin utanclarından biri baş verdi: Ruandada yüz gündə bir milyondan çox insanın öldüyü qanlı soyqırımı baş verdi və dünya qüvvələri soyqırımın qarşısını almaq üçün heç bir tədbir görmədilər.
ABŞ, Ruandanın neft və qaz yataqlarının olmaması səbəbindən İraq, Suriya və Əfqanıstana etdiyi kimi "demokratiyanı qorumaq" üçün Ruandaya əsgərlərini göndərmədi. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bu hadisəyə yalnız şahidlik etdi və bir milyon insan ölənə qədər hadisələri soyqırımı olaraq tanımadı. Soyqırım zamanı Fransa bir milyon insanın qırğın etdiyi hökuməti dəstəklədi. Ancaq Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi (RVC) adlandırılan və Ruandada demokratiya uğrunda mübarizə aparan üsyançılar soyqırımdan sonra qələbə qazandı və dövlətdə sabit bir hökumət qura bildi.
RVC qüvvələrinin rəhbərlərindən biri Ruandanın hazırkı prezidenti Paul Kagame idi. 2000-ci ildə prezident təyin olunduqdan sonra Paul Kagame, Ruandanı yoxsulluq və sağlamlıq problemlərini azaltmaq və milləti yenidən birləşdirməklə elmə əsaslanan orta gəlirli bir ölkə halına gətirmək üçün “Vision 2020” adlı bir hökumət inkişaf proqramı başlatdı. Təəccüblü fakt budur ki, Ruanda qısa müddətdə gözləniləndən daha çox uğur əldə etdi.
2001-2004-cü illər arasında Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) ildə təxminən 8% artdı. Yoxsulluq həddində yaşayanların nisbəti 2005-ci ildəki 57%-dən 2010-cu ildə 45%-ə düşdü. Ruandada orta ömür uzunluğu 1994-cü ildəki 28-dən 2019-cu ildə 67-yə yüksəldi. Ruanda Korrupsiya İndeksində 48-ci yeri tutdu. Bu rəqəm möhtəşəm bir göstərici olmasa da, soyqırımdan bir neçə il sonra bu sıralamaya daxil olmaq böyük bir nailiyyətdir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan bu sıralamada Ruanda 180 ölkə arasında 152-ci yeri tutub.
Dünya Bankının məlumatına görə, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksinə görə 29-cu oldu.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatında bildirilir ki, Ruandada adambaşına düşən ÜDM 1994-cü ildəki 146 dollardan 2018-ci ildə 819.652 dollara yüksəlib.
Ruanda İnkişaf Şurasından alınan məlumatlar göstərir ki, qeydə alınmış investisiyaların dəyəri 2 milyard dollardan çoxdur. Bundan əlavə, hökumətdə aparılan islahatlardan sonra savadlılıq, səhiyyə xərcləri və ibtidai məktəbə daxil olmaq səviyyəsi də xeyli yaxşılaşıb. Ancaq qısa müddətdə yuxarıda göstərilən və digər nailiyyətlərin necə əldə edildiyi çox maraqlıdır.
Bir milyondan çox vətəndaşını itirən və yoxsulluqdan əziyyət çəkən Ruanda necə iqtisadi inkişaf möcüzəsinə çevrildi və Prezident Paul Kagame Afrikanın Sinqapuruna çevrilmək məqsədini necə böyük bir inamla izləyir?
Təsvir 1. Çubuq qrafiki ÜDM dəyərlərini və xətt qrafiki proqnozlaşdırılan ÜDM dəyərlərini göstərir. Qlobal makro modellər və Ticarət İqtisadiyyatları təhlilçilərinin gözləntilərinə görə, Ruandada ÜDM-in bu rübün sonuna qədər 9,80 milyard dollara çatacağı gözlənilir. Ekonometrik modellərə görə uzunmüddətli perspektivdə Ruanda ÜDM-nin 2020-ci ildə 10.60 milyard dollar ətrafında olduğu təxmin edilir.
Əvvəla, iqtisadi və sosial inkişaf üçün siyasi sabitlik ən önəmli şərtlərdən biridir. Şübhəsiz ki, Paul Kagame, Ruandada siyasi sabitliyi təmin etmək üçün ən vacib və harizmatik şəxsiyyət idi. Ruandanın vitse-prezidenti kimi dövlətdə çox nüfuzlu siyasətçi idi. Prezident vəzifəsinə gəldikdən sonra Paul Kagame dərhal heç bir müxalifətin olmadığı və söz azadlığının məhdudlaşdırıldığı bir siyasi məkan yaratdı. 2003, 2010 və 2017-ci illərdə üç prezidentin seçilməsi buna əyani sübut ola bilər.
Əlbəttə ki, bir çoxları Paul Kagamenin ifadə azadlığı kimi təməl insan hüquqlarını pozan fəaliyyətlərinə qarşı çıxacaq. Lakin Ruanda əhalisinin onun haqqındakı düşüncəsini nəzərə almaq lazımdır. Rəsmi olmasa da, Ruanda xalqının çoxu Paul Kagameni yenidən birləşən bir millətin atası hesab edir. Soyqırımdan sonra Kagame bir milyondan çox ruandalı öldürmək məsuliyyətini öz üzərinə götürən hökuməti məğlub etdi. Vətəndaş müharibəsindəki mövqeyi, vitse-prezident və prezident kimi iqtisadiyyatın inkişafına verdiyi töhfə sürətlə onun nüfuzunu artırdı. Bu səbəblərə görə Kagameni amansız diktator kimi qəbul etmək tamamilə səhvdir.
Bu həqiqətlərə əlavə olaraq, insanlar Ruandadakı təməl insan haqlarından narahatdırlarsa, Ruandanın yeni parlamentinin yeni üzvlərinin 67 faizinin qadın olduğunu və Ruanda parlamentinin dünya üzrə ən çox qadın üzvü olan parlamenti olduğunu bilmək lazımdır. Bundan əlavə, bütün şirkətlər həmişə siyasi sabitliyi olan ölkələrə investisiya qoymaq istəyirlər. Siyasi sahədə və qanunlarda tez-tez dəyişikliklər xarici investorlar üçün sərfəli olmadığından, onlar həmişə böyük siyasi sabitliyə malik ölkələrə sərmayə qoyurlar. Nəhayət, siyasətçi Frederik Golooba-Mutebinin dediyi kimi, ölkədə siyasi sabitlik yoxdursa, istehsalın baş verəcəyini, düzgün islahatların aparılacağını və buna görə sürətli iqtisadi böyüməni qətiyyən gözləyə bilməzsiniz.
(Prezident Paul Kagamenin şəkli. O, Prezident Pasteur Bizimungunun istefasından sonra 2000-ci ildən bəri ölkəni idarə edir)
İkincisi, sabit iqtisadi artımın əsas amillərindən biri də Coğrafi Mərkəzçilik ilə əlaqədardır. Afrikanın Sinqapuru olmaq üçün Ruanda Skytrax tərəfindən dörd dəfə dünyanın ən yaxşı hava yolu şirkəti olaraq göstərilən və eyni zamanda aviaşirkətlərin keyfiyyətinə görə ən yüksək səviyyədə yer alan Sinqapur Hava Yolları kimi böyük bir aviaşirkət yaratmalıdır. Keyfiyyətli bir hava yolları sisteminin olmasının əhəmiyyəti şübhə altında olsa da, bu fikrin əsas səbəbi, bir dövlətin dünyanın bir çox bölgəsinə xidmət edən rəqabətçi bir hava yoluna sahib olması, ən böyük şəhərin yeni ticarət və coğrafi mərkəz olaraq çevrilməsində böyük rol oynamasıdır. Sinqapur məşhur bir hava yolu şirkəti yaratmasaydı, dünyanın ən vacib iş mərkəzlərindən biri olmazdı. Eynilə BƏƏ-nin Dubay şəhəri və Qətərin Doha şəhəri hava yolları şirkətlərini yaratmasaydılar, onlar bu dərəcə təsirli ola bilməzdilər. Buna görə Ruanda Afrika, Avropa və bir çox Asiya şəhərlərinə saysız-hesabsız uçuşlar edən öz “RwandAir” aviaşirkətini yaratdı. Bundan əlavə, yaxın gələcək üçün Çin və Şimali Amerika şəhərlərinə uçuşlar nəzərdə tutulur.
RwandAir
Afrikanın ən böyük aviaşirkətlərindən biri olduğu üçün paytaxt Kiqalinin ticarət və coğrafi mərkəzə çevrilməsində böyük rol oynadı. Buna görə də “RwandAir”-in böyüməsi Ruanda iqtisadiyyatının sabit böyüməsi deməkdir.
Nəhayət, iş qurma asanlığı Ruanda iqtisadiyyatının inkişafında mühüm rol oynadı. Girişdə qeyd olunduğu kimi, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksi üzrə 29-cu yeri tutdu. Bu, Ruandanın inkişaf edən iqtisadiyyatı üçün olduqca əlverişlidir. Siyasi sabitliyin və işin asanlığının birləşməsi dərhal Ruandaya bir çox sərmayəçini cəlb etdi. Məsələn, Ruanda daxili və xarici sərmayələrə 2 milyard dollar cəlb edərək keçən ilki hədəfini 6 milyon dollar səviyyəsindən aşdı. Bu, 2017-ci ildə qeydə alınan 1,675 milyard dollardan 20 faiz artımı əks etdirir.
Digər bir misal, Ruandada 20 milyon dollar sərmayəsi ilə yeni bir böyük bir fabrik açan məşhur Alman şirkəti “Volkswagen”dir. Bu fabrik eyni zamanda dövlətdə yeni iş yerləri açdı və işsizliyin azalmasına öz töhfəsini verdi.
Bununla birlikdə, digər dövlətlər Ruandanın eyni iqtisadi böyümə strategiyasını həyata keçirmək istədikdə, əksər hallarda bunda uğurlu ola bilməz. Bu, Ruanda iqtisadi inkişaf modelinin dövlətin bir çox xüsusi cəhətlərinə yönəldilməsi əsasında yaradılmasına görə belədir. Məsələn, Ruandanın siyasətinə bütün hakimiyyətin birbaşa liderdən ayrıldığı bir idarəetmə forması olan "patrimonializm" böyük təsir göstərir. Bu səbəbdən hər bir dövlətə millətin bütün cəhətlərinin dərin araşdırıldığı bir iqtisadi böyümə modelinin yaradılması tövsiyə olunur.
Nəticədə, Ruanda xalqının başqa bir dövlət tərəfindən dəstəklənmədiyi Ruandadakı soyqırımından sonra yeni Ruanda milləti öz dövlətlərini yenidən qurmağa və iqtisadiyyatlarını məntiqli şəkildə inkişaf etdirməyə müvəffəq oldu. Ruanda indi müvafiq olaraq 2035 və 2050-ci ilə Orta Gəlir və Yüksək Gəlir əldə etməyi hədəfləyir. Son olaraq, gələcəkdə iqtisadi artım sabit olacaqsa, Ruanda Afrikanın Sinqapuru olacaq və bir çox uğurlara imza atacaqdır.
Hüseyn ƏLİLİ
Mənbələr:
https://www.trtworld.com/magazine/what-makes-rwanda-one-of-africa-s-fastest-growing-economies-23410 •
https://www.weforum.org/agenda/2016/04/5-things-to-know-about-rwanda-s-economy/ •
https://www.theguardian.com/global-development/2014/apr/03/rwanda-20-years-on-how-a-country-is-rebuilding-itself • https://theconversation.com/why-rwandas-development-model-wouldnt-work-elsewhere-in-africa-89699 •
https://www.worldbank.org/en/country/rwanda/overview •
https://data.worldbank.org/country/rwanda •
https://www.youtube.com/watch?v=xX0ozxrZlEQ&t=314s •
https://tradingeconomics.com/rwanda/gdp •
https://www.newtimes.co.rw/news/top-investments-rwanda-2018
https://www.youtube.com/watch?v=xQ64MKoQEdQ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-01-2020 01:51 | Bölmə: İqtisadiyyat
1994-cü ildə bəşəriyyətin ən dərin utanclarından biri baş verdi: Ruandada yüz gündə bir milyondan çox insanın öldüyü qanlı soyqırımı baş verdi və dünya qüvvələri soyqırımın qarşısını almaq üçün heç bir tədbir görmədilər.
ABŞ, Ruandanın neft və qaz yataqlarının olmaması səbəbindən İraq, Suriya və Əfqanıstana etdiyi kimi "demokratiyanı qorumaq" üçün Ruandaya əsgərlərini göndərmədi. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bu hadisəyə yalnız şahidlik etdi və bir milyon insan ölənə qədər hadisələri soyqırımı olaraq tanımadı. Soyqırım zamanı Fransa bir milyon insanın qırğın etdiyi hökuməti dəstəklədi. Ancaq Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi (RVC) adlandırılan və Ruandada demokratiya uğrunda mübarizə aparan üsyançılar soyqırımdan sonra qələbə qazandı və dövlətdə sabit bir hökumət qura bildi.
RVC qüvvələrinin rəhbərlərindən biri Ruandanın hazırkı prezidenti Paul Kagame idi. 2000-ci ildə prezident təyin olunduqdan sonra Paul Kagame, Ruandanı yoxsulluq və sağlamlıq problemlərini azaltmaq və milləti yenidən birləşdirməklə elmə əsaslanan orta gəlirli bir ölkə halına gətirmək üçün “Vision 2020” adlı bir hökumət inkişaf proqramı başlatdı. Təəccüblü fakt budur ki, Ruanda qısa müddətdə gözləniləndən daha çox uğur əldə etdi.
2001-2004-cü illər arasında Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) ildə təxminən 8% artdı. Yoxsulluq həddində yaşayanların nisbəti 2005-ci ildəki 57%-dən 2010-cu ildə 45%-ə düşdü. Ruandada orta ömür uzunluğu 1994-cü ildəki 28-dən 2019-cu ildə 67-yə yüksəldi. Ruanda Korrupsiya İndeksində 48-ci yeri tutdu. Bu rəqəm möhtəşəm bir göstərici olmasa da, soyqırımdan bir neçə il sonra bu sıralamaya daxil olmaq böyük bir nailiyyətdir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan bu sıralamada Ruanda 180 ölkə arasında 152-ci yeri tutub.
Dünya Bankının məlumatına görə, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksinə görə 29-cu oldu.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatında bildirilir ki, Ruandada adambaşına düşən ÜDM 1994-cü ildəki 146 dollardan 2018-ci ildə 819.652 dollara yüksəlib.
Ruanda İnkişaf Şurasından alınan məlumatlar göstərir ki, qeydə alınmış investisiyaların dəyəri 2 milyard dollardan çoxdur. Bundan əlavə, hökumətdə aparılan islahatlardan sonra savadlılıq, səhiyyə xərcləri və ibtidai məktəbə daxil olmaq səviyyəsi də xeyli yaxşılaşıb. Ancaq qısa müddətdə yuxarıda göstərilən və digər nailiyyətlərin necə əldə edildiyi çox maraqlıdır.
Bir milyondan çox vətəndaşını itirən və yoxsulluqdan əziyyət çəkən Ruanda necə iqtisadi inkişaf möcüzəsinə çevrildi və Prezident Paul Kagame Afrikanın Sinqapuruna çevrilmək məqsədini necə böyük bir inamla izləyir?
Təsvir 1. Çubuq qrafiki ÜDM dəyərlərini və xətt qrafiki proqnozlaşdırılan ÜDM dəyərlərini göstərir. Qlobal makro modellər və Ticarət İqtisadiyyatları təhlilçilərinin gözləntilərinə görə, Ruandada ÜDM-in bu rübün sonuna qədər 9,80 milyard dollara çatacağı gözlənilir. Ekonometrik modellərə görə uzunmüddətli perspektivdə Ruanda ÜDM-nin 2020-ci ildə 10.60 milyard dollar ətrafında olduğu təxmin edilir.
Əvvəla, iqtisadi və sosial inkişaf üçün siyasi sabitlik ən önəmli şərtlərdən biridir. Şübhəsiz ki, Paul Kagame, Ruandada siyasi sabitliyi təmin etmək üçün ən vacib və harizmatik şəxsiyyət idi. Ruandanın vitse-prezidenti kimi dövlətdə çox nüfuzlu siyasətçi idi. Prezident vəzifəsinə gəldikdən sonra Paul Kagame dərhal heç bir müxalifətin olmadığı və söz azadlığının məhdudlaşdırıldığı bir siyasi məkan yaratdı. 2003, 2010 və 2017-ci illərdə üç prezidentin seçilməsi buna əyani sübut ola bilər.
Əlbəttə ki, bir çoxları Paul Kagamenin ifadə azadlığı kimi təməl insan hüquqlarını pozan fəaliyyətlərinə qarşı çıxacaq. Lakin Ruanda əhalisinin onun haqqındakı düşüncəsini nəzərə almaq lazımdır. Rəsmi olmasa da, Ruanda xalqının çoxu Paul Kagameni yenidən birləşən bir millətin atası hesab edir. Soyqırımdan sonra Kagame bir milyondan çox ruandalı öldürmək məsuliyyətini öz üzərinə götürən hökuməti məğlub etdi. Vətəndaş müharibəsindəki mövqeyi, vitse-prezident və prezident kimi iqtisadiyyatın inkişafına verdiyi töhfə sürətlə onun nüfuzunu artırdı. Bu səbəblərə görə Kagameni amansız diktator kimi qəbul etmək tamamilə səhvdir.
Bu həqiqətlərə əlavə olaraq, insanlar Ruandadakı təməl insan haqlarından narahatdırlarsa, Ruandanın yeni parlamentinin yeni üzvlərinin 67 faizinin qadın olduğunu və Ruanda parlamentinin dünya üzrə ən çox qadın üzvü olan parlamenti olduğunu bilmək lazımdır. Bundan əlavə, bütün şirkətlər həmişə siyasi sabitliyi olan ölkələrə investisiya qoymaq istəyirlər. Siyasi sahədə və qanunlarda tez-tez dəyişikliklər xarici investorlar üçün sərfəli olmadığından, onlar həmişə böyük siyasi sabitliyə malik ölkələrə sərmayə qoyurlar. Nəhayət, siyasətçi Frederik Golooba-Mutebinin dediyi kimi, ölkədə siyasi sabitlik yoxdursa, istehsalın baş verəcəyini, düzgün islahatların aparılacağını və buna görə sürətli iqtisadi böyüməni qətiyyən gözləyə bilməzsiniz.
(Prezident Paul Kagamenin şəkli. O, Prezident Pasteur Bizimungunun istefasından sonra 2000-ci ildən bəri ölkəni idarə edir)
İkincisi, sabit iqtisadi artımın əsas amillərindən biri də Coğrafi Mərkəzçilik ilə əlaqədardır. Afrikanın Sinqapuru olmaq üçün Ruanda Skytrax tərəfindən dörd dəfə dünyanın ən yaxşı hava yolu şirkəti olaraq göstərilən və eyni zamanda aviaşirkətlərin keyfiyyətinə görə ən yüksək səviyyədə yer alan Sinqapur Hava Yolları kimi böyük bir aviaşirkət yaratmalıdır. Keyfiyyətli bir hava yolları sisteminin olmasının əhəmiyyəti şübhə altında olsa da, bu fikrin əsas səbəbi, bir dövlətin dünyanın bir çox bölgəsinə xidmət edən rəqabətçi bir hava yoluna sahib olması, ən böyük şəhərin yeni ticarət və coğrafi mərkəz olaraq çevrilməsində böyük rol oynamasıdır. Sinqapur məşhur bir hava yolu şirkəti yaratmasaydı, dünyanın ən vacib iş mərkəzlərindən biri olmazdı. Eynilə BƏƏ-nin Dubay şəhəri və Qətərin Doha şəhəri hava yolları şirkətlərini yaratmasaydılar, onlar bu dərəcə təsirli ola bilməzdilər. Buna görə Ruanda Afrika, Avropa və bir çox Asiya şəhərlərinə saysız-hesabsız uçuşlar edən öz “RwandAir” aviaşirkətini yaratdı. Bundan əlavə, yaxın gələcək üçün Çin və Şimali Amerika şəhərlərinə uçuşlar nəzərdə tutulur.
RwandAir
Afrikanın ən böyük aviaşirkətlərindən biri olduğu üçün paytaxt Kiqalinin ticarət və coğrafi mərkəzə çevrilməsində böyük rol oynadı. Buna görə də “RwandAir”-in böyüməsi Ruanda iqtisadiyyatının sabit böyüməsi deməkdir.
Nəhayət, iş qurma asanlığı Ruanda iqtisadiyyatının inkişafında mühüm rol oynadı. Girişdə qeyd olunduğu kimi, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksi üzrə 29-cu yeri tutdu. Bu, Ruandanın inkişaf edən iqtisadiyyatı üçün olduqca əlverişlidir. Siyasi sabitliyin və işin asanlığının birləşməsi dərhal Ruandaya bir çox sərmayəçini cəlb etdi. Məsələn, Ruanda daxili və xarici sərmayələrə 2 milyard dollar cəlb edərək keçən ilki hədəfini 6 milyon dollar səviyyəsindən aşdı. Bu, 2017-ci ildə qeydə alınan 1,675 milyard dollardan 20 faiz artımı əks etdirir.
Digər bir misal, Ruandada 20 milyon dollar sərmayəsi ilə yeni bir böyük bir fabrik açan məşhur Alman şirkəti “Volkswagen”dir. Bu fabrik eyni zamanda dövlətdə yeni iş yerləri açdı və işsizliyin azalmasına öz töhfəsini verdi.
Bununla birlikdə, digər dövlətlər Ruandanın eyni iqtisadi böyümə strategiyasını həyata keçirmək istədikdə, əksər hallarda bunda uğurlu ola bilməz. Bu, Ruanda iqtisadi inkişaf modelinin dövlətin bir çox xüsusi cəhətlərinə yönəldilməsi əsasında yaradılmasına görə belədir. Məsələn, Ruandanın siyasətinə bütün hakimiyyətin birbaşa liderdən ayrıldığı bir idarəetmə forması olan "patrimonializm" böyük təsir göstərir. Bu səbəbdən hər bir dövlətə millətin bütün cəhətlərinin dərin araşdırıldığı bir iqtisadi böyümə modelinin yaradılması tövsiyə olunur.
Nəticədə, Ruanda xalqının başqa bir dövlət tərəfindən dəstəklənmədiyi Ruandadakı soyqırımından sonra yeni Ruanda milləti öz dövlətlərini yenidən qurmağa və iqtisadiyyatlarını məntiqli şəkildə inkişaf etdirməyə müvəffəq oldu. Ruanda indi müvafiq olaraq 2035 və 2050-ci ilə Orta Gəlir və Yüksək Gəlir əldə etməyi hədəfləyir. Son olaraq, gələcəkdə iqtisadi artım sabit olacaqsa, Ruanda Afrikanın Sinqapuru olacaq və bir çox uğurlara imza atacaqdır.
Hüseyn ƏLİLİ
Mənbələr:
https://www.trtworld.com/magazine/what-makes-rwanda-one-of-africa-s-fastest-growing-economies-23410 •
https://www.weforum.org/agenda/2016/04/5-things-to-know-about-rwanda-s-economy/ •
https://www.theguardian.com/global-development/2014/apr/03/rwanda-20-years-on-how-a-country-is-rebuilding-itself • https://theconversation.com/why-rwandas-development-model-wouldnt-work-elsewhere-in-africa-89699 •
https://www.worldbank.org/en/country/rwanda/overview •
https://data.worldbank.org/country/rwanda •
https://www.youtube.com/watch?v=xX0ozxrZlEQ&t=314s •
https://tradingeconomics.com/rwanda/gdp •
https://www.newtimes.co.rw/news/top-investments-rwanda-2018
https://www.youtube.com/watch?v=xQ64MKoQEdQ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:04
“Kontakt Home” qanunu pozub
24-06-2025, 19:09
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib, aidiyyəti qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilib
24-06-2025, 14:08
“Dövlət borcu haqqında” qanuna dəyişiklik edilir
23-06-2025, 17:20
Agentlik TƏBİB-in 17 milyonluq tenderini ləğv edib
23-06-2025, 12:41
Vüqar Bayramov: "Yeni dəyişikliklər bu boşluğu aradan qaldıracaq"
23-06-2025, 10:16
“Azərişığ”ın milyonluq tenderi - Əmək Müfəttişliyinin cəzalandırdığı şirkət "qalib gəlib"
23-06-2025, 09:18
TƏBİB-in 3.6 milyonluq tenderi ləğv olunub
21-06-2025, 18:07
AMEA-nın tenderi ləğv olunub
21-06-2025, 17:57
Dövlət Neft Fondunda yoxlama aparılıb
21-06-2025, 17:31
"Büdcə sistemi haqqında" qanun dəyişir - Detallar
21-06-2025, 11:37
Bank kartlarından pul oğurluğu davam edir
21-06-2025, 11:11
“Yaşayış minimumu haqqında” qanun dəyişib
21-06-2025, 10:44
Agentlik unun tpdansatış qiymətini açıqlayıb
21-06-2025, 10:12
Peşəkar mühasib sertifikatının verilməsi qaydası dəyişib
20-06-2025, 21:13
Avropa Rusiya qazından imtinaya görə 200 milyard avro itirib
20-06-2025, 18:23
Putin: Rusiya Avropada birinci, dünyada dördüncüdür
20-06-2025, 17:39
Növbəti depozit hərracı keçirilib
20-06-2025, 12:43
Dövlət mülkiyyətindəki avtomobillər satışa çıxarılıb
20-06-2025, 11:55
Peyk görüntüləri: İran neft ixracını sürətləndirib - Foto
20-06-2025, 10:21
Bağlanmış bankların əmlakları satışa çıxarılıb
20-06-2025, 09:59
"Bal Badem”in fəaliyyəti dayandırılıb
20-06-2025, 09:25
Neft Fondunun tenderi ləğv olunub
19-06-2025, 17:55
Azərbaycandan 17 ölkəyə neft ixrac olunub - Siyahı
19-06-2025, 16:37
Əli Əsədov BP şirkətinin baş icraçı direktoru ilə görüşüb
19-06-2025, 15:11
Milyarderin 100 milyon dollarlıq təklifi cavabsız qalıb
19-06-2025, 12:04
İsrail-İran savaşı bahalaşmaya səbəb olub
19-06-2025, 10:01
Vüqar Bayramov: "...qadınlar, bəzi hallarda isə kişilər 5 il tez pensiyaya çıxacaq"
19-06-2025, 09:31
Ağdamda 9.4 milyonluq tender ləğv olunub
18-06-2025, 15:21
ASC və MMC-yə məxsus əmlaklar hərraca çıxarılacaq
18-06-2025, 09:30
Sadiq Qurbanov: "Bu xətt Naxçıvanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayacaq” - Video
17-06-2025, 14:36
"Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
17-06-2025, 13:01
AYNA-nın tenderi ləğv olunub
17-06-2025, 10:11
Naxçıvan Aqrar Sığorta Fondu ləğv edilib
17-06-2025, 09:53
2025-ci ilin büdcəsinə dəyişikliklər olacaq? - Açıqlama
16-06-2025, 17:32
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
14-06-2025, 19:00
AZAL uçuşların sayını artırır
12-06-2025, 17:38
ƏƏSMN: "Yeni sosial islahat paketi 3 milyon insanı əhatə edir"
12-06-2025, 09:41
DSMF sədrinə yeni müşavir təyin olunub
12-06-2025, 07:42
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
11-06-2025, 15:16
Çin və ABŞ çərçivə sazişi üzərində razılaşıblar
11-06-2025, 14:15
Azərbaycan və Avropa Komissiyası iyunun 13-də enerji dialoqunun üçüncü raundunu keçirəcək
11-06-2025, 11:13
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini sabit saxlayıb
10-06-2025, 11:40
SOCAR ilə Almaniya şirkəti müqavilə imzalayıb
10-06-2025, 09:38
“Mədrəsə”nin bərpası ilə bağlı tender ləğv olunub
5-06-2025, 14:40
Gənc qadın dünyanın ən zəngin şəxsləri sırasına daxil olub
5-06-2025, 11:31
Mərkəzi Bankının valyuta ehtiyatlarının 87 faizi dollarladır
4-06-2025, 15:52
Bəzi müəssisələrə sertifikatın verilməsi dayandırılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
