12:08 / 18-09-2025
Əli Əsədov Qırğızıstana gedib
12:08 / 18-09-2025
Dünyanın ən böyük polad sifarişi veriləcək - Fotolar
11:56 / 18-09-2025
Milli Məclisdə dinləmə keçiriləcək
11:55 / 18-09-2025
Trampın əlində bitkoin tutan qızıl heykəli ucaldılıb
11:50 / 18-09-2025
Deputatdan narazılıq: "Bizi o Foruma niyə dəvət etmədilər?"
11:44 / 18-09-2025
FED-in yeni faiz qərarı fonunda dollar bahalaşıb
11:35 / 18-09-2025
Daha bir asteroid sürətlə Yerə doğru irəliləyir
11:20 / 18-09-2025
Makron həyat yoldaşının qadın olduğunu sübut etməyə çalışacaq
11:16 / 18-09-2025
Ermənilərin məhkəməsi gələn həftə keçiriləcək
11:09 / 18-09-2025
"Vahid Mədəniyyət Reyestri" sistemi yaradılacaq
10:57 / 18-09-2025
Yaponiya 100 illik rekorda imza atıb
10:57 / 18-09-2025
Məzahir Pənahovun oğlu keçmiş arvadına uduzub - 300 minlik əmlakı qaytaracaq
10:53 / 18-09-2025
Rusiyada azərbaycanlı iş adamını həbs etmək istəyirlər
10:52 / 18-09-2025
Trampın xanımı ukraynalı uşaqlardan xüsusi hədiyyə alacaq
10:42 / 18-09-2025
Ukrayna dəmir yollarına yenidən zərbələr endirilib
10:35 / 18-09-2025
Slovakiya və Macarıstan Rusiyadan enerji idxalını azaltmayacaq
10:27 / 18-09-2025
Türkiyəli nazir: "Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə tranzit ticarəti artacaq"
10:17 / 18-09-2025
Gürcüstanda SOCAR-ın avtomobilinə silahlı hücum olub
09:22 / 18-09-2025
Azərbaycanda Milli Musiqi Günü qeyd olunur
09:16 / 18-09-2025
Putinin müharibə əleyhdarı olan silahdaşı istefa verib
09:05 / 18-09-2025
Ərdoğan: Haram əllərin müqəddəs Qüdsü ləkələməsinə izn vermərik!
08:59 / 18-09-2025
“Digital Week 2025” Beynəlxalq Forumu başlayıb
08:52 / 18-09-2025
“Qızıl günbəz” ABŞ-a 175 milyard dollara başa gələcək
08:47 / 18-09-2025
Vens Kirkin qətli ilə bağlı kobud sözlər işlədib
08:41 / 18-09-2025
Kiyev yenə PUA-ların hücumuna məruz qalıb
08:37 / 18-09-2025
Obama Trampın qüsurunu açıqlayıb
23:29 / 17-09-2025
“Qarabağ” UEFA reytinqində irəliləyib
22:16 / 17-09-2025
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesi başlayır
18:00 / 17-09-2025
1, 3 və 5 qəpikliklər dövriyyədən çıxarılacaq? - Açıqlama
13:31 / 16-09-2025
Zülfüqarov: Xankəndidə terror törətməklə bir neçə məqsədə çatmaq istəyiblər
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
18:40 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
13:50 / 14-09-2025
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
15:37 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
13:02 / 15-09-2025
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
13:17 / 14-09-2025
Prezident Füzulidə - Qaraxanbəyli kəndinin təməli qoyulub - Fotolar
15:11 / 15-09-2025
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
13:27 / 13-09-2025
İlk köç karvanı Xocalının Seyidbəyli kəndinə çatıb - (Yenilənib)
13:39 / 16-09-2025
Prezidentlər Füzulidən sonra Şuşaya gediblər - Fotolar
00:04 / 16-09-2025
Qurban Qurbanov: “Benfika” ilə oyuna yaxşı hazırlaşa bilmədik”
Viran olmuş Ruandanın iqtisadi inkişaf möcüzəsi
Tarix: 03-01-2020 01:51 | Bölmə: İqtisadiyyat
1994-cü ildə bəşəriyyətin ən dərin utanclarından biri baş verdi: Ruandada yüz gündə bir milyondan çox insanın öldüyü qanlı soyqırımı baş verdi və dünya qüvvələri soyqırımın qarşısını almaq üçün heç bir tədbir görmədilər.
ABŞ, Ruandanın neft və qaz yataqlarının olmaması səbəbindən İraq, Suriya və Əfqanıstana etdiyi kimi "demokratiyanı qorumaq" üçün Ruandaya əsgərlərini göndərmədi. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bu hadisəyə yalnız şahidlik etdi və bir milyon insan ölənə qədər hadisələri soyqırımı olaraq tanımadı. Soyqırım zamanı Fransa bir milyon insanın qırğın etdiyi hökuməti dəstəklədi. Ancaq Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi (RVC) adlandırılan və Ruandada demokratiya uğrunda mübarizə aparan üsyançılar soyqırımdan sonra qələbə qazandı və dövlətdə sabit bir hökumət qura bildi.
RVC qüvvələrinin rəhbərlərindən biri Ruandanın hazırkı prezidenti Paul Kagame idi. 2000-ci ildə prezident təyin olunduqdan sonra Paul Kagame, Ruandanı yoxsulluq və sağlamlıq problemlərini azaltmaq və milləti yenidən birləşdirməklə elmə əsaslanan orta gəlirli bir ölkə halına gətirmək üçün “Vision 2020” adlı bir hökumət inkişaf proqramı başlatdı. Təəccüblü fakt budur ki, Ruanda qısa müddətdə gözləniləndən daha çox uğur əldə etdi.
2001-2004-cü illər arasında Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) ildə təxminən 8% artdı. Yoxsulluq həddində yaşayanların nisbəti 2005-ci ildəki 57%-dən 2010-cu ildə 45%-ə düşdü. Ruandada orta ömür uzunluğu 1994-cü ildəki 28-dən 2019-cu ildə 67-yə yüksəldi. Ruanda Korrupsiya İndeksində 48-ci yeri tutdu. Bu rəqəm möhtəşəm bir göstərici olmasa da, soyqırımdan bir neçə il sonra bu sıralamaya daxil olmaq böyük bir nailiyyətdir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan bu sıralamada Ruanda 180 ölkə arasında 152-ci yeri tutub.
Dünya Bankının məlumatına görə, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksinə görə 29-cu oldu.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatında bildirilir ki, Ruandada adambaşına düşən ÜDM 1994-cü ildəki 146 dollardan 2018-ci ildə 819.652 dollara yüksəlib.
Ruanda İnkişaf Şurasından alınan məlumatlar göstərir ki, qeydə alınmış investisiyaların dəyəri 2 milyard dollardan çoxdur. Bundan əlavə, hökumətdə aparılan islahatlardan sonra savadlılıq, səhiyyə xərcləri və ibtidai məktəbə daxil olmaq səviyyəsi də xeyli yaxşılaşıb. Ancaq qısa müddətdə yuxarıda göstərilən və digər nailiyyətlərin necə əldə edildiyi çox maraqlıdır.
Bir milyondan çox vətəndaşını itirən və yoxsulluqdan əziyyət çəkən Ruanda necə iqtisadi inkişaf möcüzəsinə çevrildi və Prezident Paul Kagame Afrikanın Sinqapuruna çevrilmək məqsədini necə böyük bir inamla izləyir?
Təsvir 1. Çubuq qrafiki ÜDM dəyərlərini və xətt qrafiki proqnozlaşdırılan ÜDM dəyərlərini göstərir. Qlobal makro modellər və Ticarət İqtisadiyyatları təhlilçilərinin gözləntilərinə görə, Ruandada ÜDM-in bu rübün sonuna qədər 9,80 milyard dollara çatacağı gözlənilir. Ekonometrik modellərə görə uzunmüddətli perspektivdə Ruanda ÜDM-nin 2020-ci ildə 10.60 milyard dollar ətrafında olduğu təxmin edilir.
Əvvəla, iqtisadi və sosial inkişaf üçün siyasi sabitlik ən önəmli şərtlərdən biridir. Şübhəsiz ki, Paul Kagame, Ruandada siyasi sabitliyi təmin etmək üçün ən vacib və harizmatik şəxsiyyət idi. Ruandanın vitse-prezidenti kimi dövlətdə çox nüfuzlu siyasətçi idi. Prezident vəzifəsinə gəldikdən sonra Paul Kagame dərhal heç bir müxalifətin olmadığı və söz azadlığının məhdudlaşdırıldığı bir siyasi məkan yaratdı. 2003, 2010 və 2017-ci illərdə üç prezidentin seçilməsi buna əyani sübut ola bilər.
Əlbəttə ki, bir çoxları Paul Kagamenin ifadə azadlığı kimi təməl insan hüquqlarını pozan fəaliyyətlərinə qarşı çıxacaq. Lakin Ruanda əhalisinin onun haqqındakı düşüncəsini nəzərə almaq lazımdır. Rəsmi olmasa da, Ruanda xalqının çoxu Paul Kagameni yenidən birləşən bir millətin atası hesab edir. Soyqırımdan sonra Kagame bir milyondan çox ruandalı öldürmək məsuliyyətini öz üzərinə götürən hökuməti məğlub etdi. Vətəndaş müharibəsindəki mövqeyi, vitse-prezident və prezident kimi iqtisadiyyatın inkişafına verdiyi töhfə sürətlə onun nüfuzunu artırdı. Bu səbəblərə görə Kagameni amansız diktator kimi qəbul etmək tamamilə səhvdir.
Bu həqiqətlərə əlavə olaraq, insanlar Ruandadakı təməl insan haqlarından narahatdırlarsa, Ruandanın yeni parlamentinin yeni üzvlərinin 67 faizinin qadın olduğunu və Ruanda parlamentinin dünya üzrə ən çox qadın üzvü olan parlamenti olduğunu bilmək lazımdır. Bundan əlavə, bütün şirkətlər həmişə siyasi sabitliyi olan ölkələrə investisiya qoymaq istəyirlər. Siyasi sahədə və qanunlarda tez-tez dəyişikliklər xarici investorlar üçün sərfəli olmadığından, onlar həmişə böyük siyasi sabitliyə malik ölkələrə sərmayə qoyurlar. Nəhayət, siyasətçi Frederik Golooba-Mutebinin dediyi kimi, ölkədə siyasi sabitlik yoxdursa, istehsalın baş verəcəyini, düzgün islahatların aparılacağını və buna görə sürətli iqtisadi böyüməni qətiyyən gözləyə bilməzsiniz.
(Prezident Paul Kagamenin şəkli. O, Prezident Pasteur Bizimungunun istefasından sonra 2000-ci ildən bəri ölkəni idarə edir)
İkincisi, sabit iqtisadi artımın əsas amillərindən biri də Coğrafi Mərkəzçilik ilə əlaqədardır. Afrikanın Sinqapuru olmaq üçün Ruanda Skytrax tərəfindən dörd dəfə dünyanın ən yaxşı hava yolu şirkəti olaraq göstərilən və eyni zamanda aviaşirkətlərin keyfiyyətinə görə ən yüksək səviyyədə yer alan Sinqapur Hava Yolları kimi böyük bir aviaşirkət yaratmalıdır. Keyfiyyətli bir hava yolları sisteminin olmasının əhəmiyyəti şübhə altında olsa da, bu fikrin əsas səbəbi, bir dövlətin dünyanın bir çox bölgəsinə xidmət edən rəqabətçi bir hava yoluna sahib olması, ən böyük şəhərin yeni ticarət və coğrafi mərkəz olaraq çevrilməsində böyük rol oynamasıdır. Sinqapur məşhur bir hava yolu şirkəti yaratmasaydı, dünyanın ən vacib iş mərkəzlərindən biri olmazdı. Eynilə BƏƏ-nin Dubay şəhəri və Qətərin Doha şəhəri hava yolları şirkətlərini yaratmasaydılar, onlar bu dərəcə təsirli ola bilməzdilər. Buna görə Ruanda Afrika, Avropa və bir çox Asiya şəhərlərinə saysız-hesabsız uçuşlar edən öz “RwandAir” aviaşirkətini yaratdı. Bundan əlavə, yaxın gələcək üçün Çin və Şimali Amerika şəhərlərinə uçuşlar nəzərdə tutulur.
RwandAir
Afrikanın ən böyük aviaşirkətlərindən biri olduğu üçün paytaxt Kiqalinin ticarət və coğrafi mərkəzə çevrilməsində böyük rol oynadı. Buna görə də “RwandAir”-in böyüməsi Ruanda iqtisadiyyatının sabit böyüməsi deməkdir.
Nəhayət, iş qurma asanlığı Ruanda iqtisadiyyatının inkişafında mühüm rol oynadı. Girişdə qeyd olunduğu kimi, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksi üzrə 29-cu yeri tutdu. Bu, Ruandanın inkişaf edən iqtisadiyyatı üçün olduqca əlverişlidir. Siyasi sabitliyin və işin asanlığının birləşməsi dərhal Ruandaya bir çox sərmayəçini cəlb etdi. Məsələn, Ruanda daxili və xarici sərmayələrə 2 milyard dollar cəlb edərək keçən ilki hədəfini 6 milyon dollar səviyyəsindən aşdı. Bu, 2017-ci ildə qeydə alınan 1,675 milyard dollardan 20 faiz artımı əks etdirir.
Digər bir misal, Ruandada 20 milyon dollar sərmayəsi ilə yeni bir böyük bir fabrik açan məşhur Alman şirkəti “Volkswagen”dir. Bu fabrik eyni zamanda dövlətdə yeni iş yerləri açdı və işsizliyin azalmasına öz töhfəsini verdi.
Bununla birlikdə, digər dövlətlər Ruandanın eyni iqtisadi böyümə strategiyasını həyata keçirmək istədikdə, əksər hallarda bunda uğurlu ola bilməz. Bu, Ruanda iqtisadi inkişaf modelinin dövlətin bir çox xüsusi cəhətlərinə yönəldilməsi əsasında yaradılmasına görə belədir. Məsələn, Ruandanın siyasətinə bütün hakimiyyətin birbaşa liderdən ayrıldığı bir idarəetmə forması olan "patrimonializm" böyük təsir göstərir. Bu səbəbdən hər bir dövlətə millətin bütün cəhətlərinin dərin araşdırıldığı bir iqtisadi böyümə modelinin yaradılması tövsiyə olunur.
Nəticədə, Ruanda xalqının başqa bir dövlət tərəfindən dəstəklənmədiyi Ruandadakı soyqırımından sonra yeni Ruanda milləti öz dövlətlərini yenidən qurmağa və iqtisadiyyatlarını məntiqli şəkildə inkişaf etdirməyə müvəffəq oldu. Ruanda indi müvafiq olaraq 2035 və 2050-ci ilə Orta Gəlir və Yüksək Gəlir əldə etməyi hədəfləyir. Son olaraq, gələcəkdə iqtisadi artım sabit olacaqsa, Ruanda Afrikanın Sinqapuru olacaq və bir çox uğurlara imza atacaqdır.
Hüseyn ƏLİLİ
Mənbələr:
https://www.trtworld.com/magazine/what-makes-rwanda-one-of-africa-s-fastest-growing-economies-23410 •
https://www.weforum.org/agenda/2016/04/5-things-to-know-about-rwanda-s-economy/ •
https://www.theguardian.com/global-development/2014/apr/03/rwanda-20-years-on-how-a-country-is-rebuilding-itself • https://theconversation.com/why-rwandas-development-model-wouldnt-work-elsewhere-in-africa-89699 •
https://www.worldbank.org/en/country/rwanda/overview •
https://data.worldbank.org/country/rwanda •
https://www.youtube.com/watch?v=xX0ozxrZlEQ&t=314s •
https://tradingeconomics.com/rwanda/gdp •
https://www.newtimes.co.rw/news/top-investments-rwanda-2018
https://www.youtube.com/watch?v=xQ64MKoQEdQ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-01-2020 01:51 | Bölmə: İqtisadiyyat
1994-cü ildə bəşəriyyətin ən dərin utanclarından biri baş verdi: Ruandada yüz gündə bir milyondan çox insanın öldüyü qanlı soyqırımı baş verdi və dünya qüvvələri soyqırımın qarşısını almaq üçün heç bir tədbir görmədilər.
ABŞ, Ruandanın neft və qaz yataqlarının olmaması səbəbindən İraq, Suriya və Əfqanıstana etdiyi kimi "demokratiyanı qorumaq" üçün Ruandaya əsgərlərini göndərmədi. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bu hadisəyə yalnız şahidlik etdi və bir milyon insan ölənə qədər hadisələri soyqırımı olaraq tanımadı. Soyqırım zamanı Fransa bir milyon insanın qırğın etdiyi hökuməti dəstəklədi. Ancaq Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi (RVC) adlandırılan və Ruandada demokratiya uğrunda mübarizə aparan üsyançılar soyqırımdan sonra qələbə qazandı və dövlətdə sabit bir hökumət qura bildi.
RVC qüvvələrinin rəhbərlərindən biri Ruandanın hazırkı prezidenti Paul Kagame idi. 2000-ci ildə prezident təyin olunduqdan sonra Paul Kagame, Ruandanı yoxsulluq və sağlamlıq problemlərini azaltmaq və milləti yenidən birləşdirməklə elmə əsaslanan orta gəlirli bir ölkə halına gətirmək üçün “Vision 2020” adlı bir hökumət inkişaf proqramı başlatdı. Təəccüblü fakt budur ki, Ruanda qısa müddətdə gözləniləndən daha çox uğur əldə etdi.
2001-2004-cü illər arasında Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) ildə təxminən 8% artdı. Yoxsulluq həddində yaşayanların nisbəti 2005-ci ildəki 57%-dən 2010-cu ildə 45%-ə düşdü. Ruandada orta ömür uzunluğu 1994-cü ildəki 28-dən 2019-cu ildə 67-yə yüksəldi. Ruanda Korrupsiya İndeksində 48-ci yeri tutdu. Bu rəqəm möhtəşəm bir göstərici olmasa da, soyqırımdan bir neçə il sonra bu sıralamaya daxil olmaq böyük bir nailiyyətdir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan bu sıralamada Ruanda 180 ölkə arasında 152-ci yeri tutub.
Dünya Bankının məlumatına görə, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksinə görə 29-cu oldu.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatında bildirilir ki, Ruandada adambaşına düşən ÜDM 1994-cü ildəki 146 dollardan 2018-ci ildə 819.652 dollara yüksəlib.
Ruanda İnkişaf Şurasından alınan məlumatlar göstərir ki, qeydə alınmış investisiyaların dəyəri 2 milyard dollardan çoxdur. Bundan əlavə, hökumətdə aparılan islahatlardan sonra savadlılıq, səhiyyə xərcləri və ibtidai məktəbə daxil olmaq səviyyəsi də xeyli yaxşılaşıb. Ancaq qısa müddətdə yuxarıda göstərilən və digər nailiyyətlərin necə əldə edildiyi çox maraqlıdır.
Bir milyondan çox vətəndaşını itirən və yoxsulluqdan əziyyət çəkən Ruanda necə iqtisadi inkişaf möcüzəsinə çevrildi və Prezident Paul Kagame Afrikanın Sinqapuruna çevrilmək məqsədini necə böyük bir inamla izləyir?
Təsvir 1. Çubuq qrafiki ÜDM dəyərlərini və xətt qrafiki proqnozlaşdırılan ÜDM dəyərlərini göstərir. Qlobal makro modellər və Ticarət İqtisadiyyatları təhlilçilərinin gözləntilərinə görə, Ruandada ÜDM-in bu rübün sonuna qədər 9,80 milyard dollara çatacağı gözlənilir. Ekonometrik modellərə görə uzunmüddətli perspektivdə Ruanda ÜDM-nin 2020-ci ildə 10.60 milyard dollar ətrafında olduğu təxmin edilir.
Əvvəla, iqtisadi və sosial inkişaf üçün siyasi sabitlik ən önəmli şərtlərdən biridir. Şübhəsiz ki, Paul Kagame, Ruandada siyasi sabitliyi təmin etmək üçün ən vacib və harizmatik şəxsiyyət idi. Ruandanın vitse-prezidenti kimi dövlətdə çox nüfuzlu siyasətçi idi. Prezident vəzifəsinə gəldikdən sonra Paul Kagame dərhal heç bir müxalifətin olmadığı və söz azadlığının məhdudlaşdırıldığı bir siyasi məkan yaratdı. 2003, 2010 və 2017-ci illərdə üç prezidentin seçilməsi buna əyani sübut ola bilər.
Əlbəttə ki, bir çoxları Paul Kagamenin ifadə azadlığı kimi təməl insan hüquqlarını pozan fəaliyyətlərinə qarşı çıxacaq. Lakin Ruanda əhalisinin onun haqqındakı düşüncəsini nəzərə almaq lazımdır. Rəsmi olmasa da, Ruanda xalqının çoxu Paul Kagameni yenidən birləşən bir millətin atası hesab edir. Soyqırımdan sonra Kagame bir milyondan çox ruandalı öldürmək məsuliyyətini öz üzərinə götürən hökuməti məğlub etdi. Vətəndaş müharibəsindəki mövqeyi, vitse-prezident və prezident kimi iqtisadiyyatın inkişafına verdiyi töhfə sürətlə onun nüfuzunu artırdı. Bu səbəblərə görə Kagameni amansız diktator kimi qəbul etmək tamamilə səhvdir.
Bu həqiqətlərə əlavə olaraq, insanlar Ruandadakı təməl insan haqlarından narahatdırlarsa, Ruandanın yeni parlamentinin yeni üzvlərinin 67 faizinin qadın olduğunu və Ruanda parlamentinin dünya üzrə ən çox qadın üzvü olan parlamenti olduğunu bilmək lazımdır. Bundan əlavə, bütün şirkətlər həmişə siyasi sabitliyi olan ölkələrə investisiya qoymaq istəyirlər. Siyasi sahədə və qanunlarda tez-tez dəyişikliklər xarici investorlar üçün sərfəli olmadığından, onlar həmişə böyük siyasi sabitliyə malik ölkələrə sərmayə qoyurlar. Nəhayət, siyasətçi Frederik Golooba-Mutebinin dediyi kimi, ölkədə siyasi sabitlik yoxdursa, istehsalın baş verəcəyini, düzgün islahatların aparılacağını və buna görə sürətli iqtisadi böyüməni qətiyyən gözləyə bilməzsiniz.
(Prezident Paul Kagamenin şəkli. O, Prezident Pasteur Bizimungunun istefasından sonra 2000-ci ildən bəri ölkəni idarə edir)
İkincisi, sabit iqtisadi artımın əsas amillərindən biri də Coğrafi Mərkəzçilik ilə əlaqədardır. Afrikanın Sinqapuru olmaq üçün Ruanda Skytrax tərəfindən dörd dəfə dünyanın ən yaxşı hava yolu şirkəti olaraq göstərilən və eyni zamanda aviaşirkətlərin keyfiyyətinə görə ən yüksək səviyyədə yer alan Sinqapur Hava Yolları kimi böyük bir aviaşirkət yaratmalıdır. Keyfiyyətli bir hava yolları sisteminin olmasının əhəmiyyəti şübhə altında olsa da, bu fikrin əsas səbəbi, bir dövlətin dünyanın bir çox bölgəsinə xidmət edən rəqabətçi bir hava yoluna sahib olması, ən böyük şəhərin yeni ticarət və coğrafi mərkəz olaraq çevrilməsində böyük rol oynamasıdır. Sinqapur məşhur bir hava yolu şirkəti yaratmasaydı, dünyanın ən vacib iş mərkəzlərindən biri olmazdı. Eynilə BƏƏ-nin Dubay şəhəri və Qətərin Doha şəhəri hava yolları şirkətlərini yaratmasaydılar, onlar bu dərəcə təsirli ola bilməzdilər. Buna görə Ruanda Afrika, Avropa və bir çox Asiya şəhərlərinə saysız-hesabsız uçuşlar edən öz “RwandAir” aviaşirkətini yaratdı. Bundan əlavə, yaxın gələcək üçün Çin və Şimali Amerika şəhərlərinə uçuşlar nəzərdə tutulur.
RwandAir
Afrikanın ən böyük aviaşirkətlərindən biri olduğu üçün paytaxt Kiqalinin ticarət və coğrafi mərkəzə çevrilməsində böyük rol oynadı. Buna görə də “RwandAir”-in böyüməsi Ruanda iqtisadiyyatının sabit böyüməsi deməkdir.
Nəhayət, iş qurma asanlığı Ruanda iqtisadiyyatının inkişafında mühüm rol oynadı. Girişdə qeyd olunduğu kimi, Ruanda 2019-cu ildə İş Qurma Asanlığı İndeksi üzrə 29-cu yeri tutdu. Bu, Ruandanın inkişaf edən iqtisadiyyatı üçün olduqca əlverişlidir. Siyasi sabitliyin və işin asanlığının birləşməsi dərhal Ruandaya bir çox sərmayəçini cəlb etdi. Məsələn, Ruanda daxili və xarici sərmayələrə 2 milyard dollar cəlb edərək keçən ilki hədəfini 6 milyon dollar səviyyəsindən aşdı. Bu, 2017-ci ildə qeydə alınan 1,675 milyard dollardan 20 faiz artımı əks etdirir.
Digər bir misal, Ruandada 20 milyon dollar sərmayəsi ilə yeni bir böyük bir fabrik açan məşhur Alman şirkəti “Volkswagen”dir. Bu fabrik eyni zamanda dövlətdə yeni iş yerləri açdı və işsizliyin azalmasına öz töhfəsini verdi.
Bununla birlikdə, digər dövlətlər Ruandanın eyni iqtisadi böyümə strategiyasını həyata keçirmək istədikdə, əksər hallarda bunda uğurlu ola bilməz. Bu, Ruanda iqtisadi inkişaf modelinin dövlətin bir çox xüsusi cəhətlərinə yönəldilməsi əsasında yaradılmasına görə belədir. Məsələn, Ruandanın siyasətinə bütün hakimiyyətin birbaşa liderdən ayrıldığı bir idarəetmə forması olan "patrimonializm" böyük təsir göstərir. Bu səbəbdən hər bir dövlətə millətin bütün cəhətlərinin dərin araşdırıldığı bir iqtisadi böyümə modelinin yaradılması tövsiyə olunur.
Nəticədə, Ruanda xalqının başqa bir dövlət tərəfindən dəstəklənmədiyi Ruandadakı soyqırımından sonra yeni Ruanda milləti öz dövlətlərini yenidən qurmağa və iqtisadiyyatlarını məntiqli şəkildə inkişaf etdirməyə müvəffəq oldu. Ruanda indi müvafiq olaraq 2035 və 2050-ci ilə Orta Gəlir və Yüksək Gəlir əldə etməyi hədəfləyir. Son olaraq, gələcəkdə iqtisadi artım sabit olacaqsa, Ruanda Afrikanın Sinqapuru olacaq və bir çox uğurlara imza atacaqdır.
Hüseyn ƏLİLİ
Mənbələr:
https://www.trtworld.com/magazine/what-makes-rwanda-one-of-africa-s-fastest-growing-economies-23410 •
https://www.weforum.org/agenda/2016/04/5-things-to-know-about-rwanda-s-economy/ •
https://www.theguardian.com/global-development/2014/apr/03/rwanda-20-years-on-how-a-country-is-rebuilding-itself • https://theconversation.com/why-rwandas-development-model-wouldnt-work-elsewhere-in-africa-89699 •
https://www.worldbank.org/en/country/rwanda/overview •
https://data.worldbank.org/country/rwanda •
https://www.youtube.com/watch?v=xX0ozxrZlEQ&t=314s •
https://tradingeconomics.com/rwanda/gdp •
https://www.newtimes.co.rw/news/top-investments-rwanda-2018
https://www.youtube.com/watch?v=xQ64MKoQEdQ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:08
Dünyanın ən böyük polad sifarişi veriləcək - Fotolar
Bu gün, 11:44
FED-in yeni faiz qərarı fonunda dollar bahalaşıb
Dünən, 12:39
Deputat: “Güzəşt müddəti uzadılsın”
Dünən, 10:16
Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları artıb
Dünən, 08:14
Aİİ Hindistanla azad ticarət zonası yaradır
16-09-2025, 18:00
Dövlətə məxsus 55 maşın hərracda satılıb
16-09-2025, 16:46
Ağacın 1 qramı 10 min dollardır
16-09-2025, 14:44
İsrail iqtisadiyyatını ağır sınaqlar gözləyir
16-09-2025, 11:10
Dörd ölkədən Azərbaycana bəzi məhsulların idxalına məhdudiyyət qoyulub
16-09-2025, 09:20
Şirvan şəhərində bir neçə qurumda yoxlama aparılır
15-09-2025, 17:37
Rusiyadan Ermənistana qaz tədarükü dayandırılacaq
15-09-2025, 17:30
Azərbaycan INFE-yə tamhüquqlu üzv olub
15-09-2025, 12:39
Rusiya ilə Çin buğdanı avtomobillə dəyişirlər
13-09-2025, 16:41
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib - Fotolar
12-09-2025, 18:00
“Slavyanka” sularından kəskin qoxu gəlir - AQTA məsələni araşdırır
12-09-2025, 17:50
Sədr müavini: "Metroda gələcəkdə diferensial qiymət artımı ola bilər"
12-09-2025, 14:58
İcra Hakimiyyətinin tenderi baş tutmayıb
12-09-2025, 13:34
Deputat: "Ətin qiyməti yüksəkdir"
12-09-2025, 12:05
“Rabitəbank" keşbeki azaldıb
12-09-2025, 11:19
Nazirlik yoxlamalarla bağlı açıqlama yayıb
12-09-2025, 10:10
Mədəniyyət Nazirliyi AzTV-yə 28 min ödəyəcək
12-09-2025, 09:28
Günəş panelləri Çini milyardlarla dollar zərərlə üzləşdirib
12-09-2025, 08:19
Almatı Moskva ilə “dəmir bağlantı”nı bərpa edir
12-09-2025, 00:39
Rusiyada vergiləri artırmaq istəyirlər
12-09-2025, 00:07
Rusiya Ukrayna sərhədi yaxınlığındakı hava limanını açıb
11-09-2025, 17:04
İsrail şirkəti: "Abşeronun su probleminin həlli üçün ən yaxşı texnologiyalar seçilir"
11-09-2025, 15:06
Sığorta şirkətlərindən şikayətlər artır - Siyahı
11-09-2025, 14:53
Dövlət obyektləri icarəyə verilir - Siyahı
10-09-2025, 16:21
Vüqar Bayramov: "Onların işdən çıxarılması qadağan olunmalıdır"
10-09-2025, 16:06
Deputat: "Bəzən vəfat edən şəxsin həyat yoldaşı ərinin pensiyasını almaq üçün 10 il gözləyir"
10-09-2025, 14:49
ADSEA-nın səlahiyyətləri artırılıb
10-09-2025, 11:47
Füzuli və Xocavənddə yanğın törədənlər cərimələniblər
10-09-2025, 11:31
Maliyyə Nazirliyi altı qurumda yoxlama aparır - Siyahı
10-09-2025, 11:00
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini sabit saxlayıb
9-09-2025, 18:02
Əmək pensiyaları artırılacaq
9-09-2025, 17:25
Nəqliyyat Agentliyində nöqsanlar aşkarlanıb
9-09-2025, 16:06
İki dövlət qurumunda yoxlama aparılır
9-09-2025, 12:51
Mərkəzi Bankın sədri: "Azərbaycanla sülh sazişi ölkəmizə investisiyaları artıracaq"
9-09-2025, 11:56
Dünya bazarında qızıl rekord qiymətədir
9-09-2025, 10:40
Çindən Azərbaycana yola düşən qatar Bakıya çatıb
9-09-2025, 07:53
Qızıl dolların ucuzlaşmasına səbəb ola bilər
8-09-2025, 23:31
“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir
8-09-2025, 13:56
Rusiya Çinin daxili istiqraz bazarına qayıdır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
