18:47 / 08-07-2025
Ukraynanın qaz və enerji infrastrukturu vurulub
18:43 / 08-07-2025
Fransadakı səfirliyimizə hücumun əsas iştirakçısının cəzası ağırlaşdırılıb
18:34 / 08-07-2025
Putin Nikitini nəqliyyat naziri təyin edib - Foto
18:26 / 08-07-2025
Müasir qırıcı proqramının işi sual altına düşüb
18:05 / 08-07-2025
Siyəzəndə 36 yaşlı qadının paraşütdən yıxılaraq ölməsi faktı araşdırılır
18:00 / 08-07-2025
Qarabağ Universitetində yeni fakültə açılır
17:38 / 08-07-2025
Fazil Mustafaya sui-qəsd işi: təqsirləndirilən şəxslərlə bağlı növbəti qərar verilib
17:25 / 08-07-2025
İlham Əliyev Trampa başsağlığı verib
17:16 / 08-07-2025
İlham Əliyev İordaniya ilə sazişi təsdiqləyib
17:13 / 08-07-2025
İldırım Vəliyevə ali xüsusi rütbə verilib
17:13 / 08-07-2025
Prezident daha bir fərman imzalayıb
17:07 / 08-07-2025
Prezident dörd nəfərə diplomatik rütbə verib - Siyahı
16:47 / 08-07-2025
Rusiya tankerlərini ovlayırlar
16:38 / 08-07-2025
Daha 16 nəqliyyat vasitəsi özəlləşdirilib
16:35 / 08-07-2025
Çinin dron istehsalçısı Ukraynaya qarşı vuruşur
16:12 / 08-07-2025
Mingəçevir İcra Hakimiyyətində faciə baş verib
15:58 / 08-07-2025
Bəstəkarın ölüm səbəbi açıqlanıb
15:52 / 08-07-2025
İran XİN: "Tərəfimizdən ABŞ tərəfinə heç bir sorğu göndərilməyib"
15:43 / 08-07-2025
İsrail ordusu “Hizbullah” komandirini öldürüb
15:33 / 08-07-2025
Müharibə hazırlığı: Avropanın ən böyük limanını hərbi bazaya çevirirlər - Fotolar
15:25 / 08-07-2025
Bank rəhbəri vəzifəsindən ayrılıb
15:24 / 08-07-2025
Fəxri adlar daha verilməyəcək? - Açıqlama
15:18 / 08-07-2025
Xəbərdarlıq edilmədən qaz kəsilməyəcək - Yeni qanun
15:04 / 08-07-2025
“Bakı Metropoliteni”nin 700 minlik tenderi ləğv olunub
14:39 / 08-07-2025
Tramp Ukrayna ilə bağlı inadından əl çəkir
14:29 / 08-07-2025
Çin ordusu Almaniya təyyarəsinə hücum edib
14:22 / 08-07-2025
Ermənistanda siyasi gərginlik səngimir
14:11 / 08-07-2025
Azərbaycanda qaz və işıqla bağlı aylıq sabit tariflər - 1 manatı aşmayacaq
13:58 / 08-07-2025
Cəlaloğlu: Tehran-Bakı münasibətlərini pozmağa çalışırlar
13:25 / 08-07-2025
Zahid Oruc: İndi İrəvanın taleyi Bakıda həll olunur
19:48 / 04-07-2025

15:47 / 04-07-2025

08:03 / 04-07-2025

11:51 / 04-07-2025

19:14 / 04-07-2025

07:37 / 04-07-2025

13:08 / 04-07-2025

23:20 / 03-07-2025

16:01 / 04-07-2025

11:51 / 04-07-2025

12:16 / 08-07-2025

Tərcümənin mümkünsüzlüyü
Tarix: 18-08-2016 10:51 | Bölmə: Seymur BAYCAN
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-08-2016 10:51 | Bölmə: Seymur BAYCAN

26 May - Gürcüstanın Müstəqillik Günü Şota Rustaveli prospektində gəzirəm. İnsanlar alış-veriş edir, gəzişir, şəkil çəkdirir, müxtəlif teatrların göstərdikləri səhnəciklərə baxır, canlı musiqiyə qulaq asırlar.
Ətrafda bayram ab-havası hökm sürür. Uşaqların əllərində bayraqlar var. Qızlar başlarına çiçəklərdən düzəldilmiş çələnglər qoyublar.
Gəzə-gəzə, ətrafda baş verənlərə baxa-baxa düşünməkdəyəm. Düşünürəm ki, iki gün sonra bizdə də əslində belə bir bayram keçirilməlidir. Adamlar həqiqətən əylənməli, bayramı hiss etməlidirlər. Bir-birlərini qonaqlıqlara çağırmalı, bir-birlərini ziyafətlərə, məclislərə dəvət etməlidirlər. Şirkətlər, idarələr, müəssisələr işçilərinə hədiyyələr verməlidir. Bayramla əlaqəli müxtəlif müsabiqələr keçirilməlidir. Əslində, belə olmalıdır.
Amma 20 ildən artıqdır ki, mövcud hakimiyyət bu bayrama, bu bayramı yaradanlara qarşı laqeydlik, soyuqluq, daha konkret desək, düşmənçilik nümayiş etdirməkdədir. Bu düşmənçilik siyasəti istər-istəməz insanlara da sirayət etməkdədir.
Bayramlar da bölüşdürülüb. Elə bir vəziyyət yaradılıb ki, sanki 28 May bayramını ölkədə ancaq müxalifət düşərgəsinə aid adamlar qeyd etməlidir. Bir az hakimiyyətə yaxın, büdcədən dolanan, hakimiyyətin siyasi iradəsini, diktəsini qeyri-şərtsiz qəbul etmiş adam 28 May bayramını təntənəylə qeyd etsə, bu, onun üçün yaxşı olmaz. Çünki hakimiyyətin 28 Maya və "28 Mayı" yaradanlara qarşı münasibəti adamlara yaxşı məlumdur.
Həm də son 20 ildə məmləkətdə o qədər qanunsuzluqlar, ədalətsizliklər baş verdi ki, insanlar müstəqillik sözünə istər-istəməz şübhə ilə, qorxu ilə, kinayə ilə yanaşdılar.
Məmləkətdə son 20 ildə baş verənlər adamları sovet zamanını nostalji hissi ilə xatırlamağa vadar etdi. İndi bizim ölkədə müstəqillik, demokratiya sözləri xaos, anarxiya sözünün sinonimi kimi başa düşülür.
Gəzə-gəzə, ətrafda baş verənlərə baxa-baxa, düşünə-düşünə gəlib çatdım prospektin sonuna. Burda gürcü millətinə mənsub rəssam tanışımla qarşılaşdım. Yüngülvari hal-əhval tutandan sonra rəssam şikayətlənməyə başladı. Gəzən, şəkil çəkdirən, musiqiyə qulaq asan adamları göstərib dedi:
"Görürsən bu karikaturanı. Bu karikaturaya milyonlar xərcləyiblər. İlin-günün bu vaxtı bu karikaturaya milyonlar xərcləmək nəyə lazımdır? Əsəbimdən ölürəm. Guya bayram keçirirlər. Hansı bayram? Bayram deyil bu, karikaturadı".
Deyəsən o, ürəyini boşaltmağa adam axtarırmış. Bəlkə də mənə qədər ürəyini bir neçə dəfə boşaldıb. Ya onun dinləyiciləri yaxşı dinləyici çıxmamışdı, ya da ürəyi çox dolu idi, tam boşalda bilməmişdi.
Sözünü kəsib dedim: "Axı burda pis nə var ki? Adamlar gəzirlər, əylənirlər, bayramı qeyd edirlər".
Rəssam dedi ki, çox pul xərcləyiblər bu bayrama. Mən o pulla il boyu Gürcüstanda neçə-neçə ciddi mədəni tədbir təşkil edərdim. Dünyanın hər yerindən adam çağırıb ölkəni tanıdardım. Master-klasslar keçirərdim. Mədəniyyətə pul xərcləmək lazımdı...
Rəssam belə-belə danışdı və prospektin sonuna qoyulmuş iki tankı göstərib dedi: "Nəyə lazımdı bu tanklar? Bilirsən o tankları bura gətirmək üçün nə qədər pul xərcləyiblər? Mən əsərlərimi sata bilmirəm, bunlar da gətirib meydana tank qoyublar. Sən hələ tankın qabağında şəkil çəkdirənlərə bax. Qaldırıb tankı vurasan təpələrinə. Sən də deyirsən mən bu bayrama sevinməliyəm. Niyə sevinməliyəm? Bir tədbir keçirmək istəyirsən. Gedib Mədəniyyət Nazirliyindən pul istəyirsən. Beş qazan sənəd istəyirlər. Hara xərcləyəcəksən? Kim gələcək? Ölkə üçün xeyri nə olacaq?
Deyirəm, sərgi təşkil edirəm. Rəssamlar gələcək. Ölkə üçün də xeyri odur ki, bizi tək oynamaqla, xəngəllə, xəncərlə tanımayacaqlar, sənətlə də tanıyacaqlar.
Keçən il istədim gənc rəssamların yay düşərgəsini təşkil edim, pul tapmadım. Mədəniyyətə pul tapmırlar, amma hər cür axmaq işlərə pul tapırlar".
Bu tonda, bu havada danışır. Dayanmır. Dayandıra bilmirəm. O danışır, mən isə beynimdə iki ölkə arasındakı vəziyyəti müqayisə etməkdəyəm. Əlbəttə, onun danışdıqları bəndəniz tərəfindən tam qəbul edilə bilməz. Dediklərində haqsız məqamlar da var. Gürcüstan dövləti mədəniyyətin, kinonun, ədəbiyyatın təbliğatına, inkişafına imkanlar çərçivəsində kifayət qədər dəstək verir. Bu, həqiqi dəstəkdir.
Tədbirlər şəkil çəkdirmək üçün təşkil olunmur. Bu tədbirlər real nəticələr göstərməkdədi və əgər Rusiyanın ölkəyə kobud müdaxiləsi olmasa, gələcəkdə lap böyük effektlər verəcək.
Uzağa getməyək, bu ilin may ayında Tiflisdə keçirilən Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalına həm də Mədəniyyət Nazirliyi sponsorluq etmişdi. Nazir idi, yoxsa nazir müavini idi, açılışa gəlmişdi. İnanın, heç maraqlanmadım kimdi gələn. Çünki başqaları da maraqlanmadı. Gəldi, açılışda ikicə dəqiqə çıxış etdi.
Dedi: Xoş gəlmisiniz! Yeyin-için, gəzin, Gürcüstan camaatı həmişə şairə, yazıçıya hörmət etmişdir...
Daha bu adamın nə qabağına yüyürən oldu, nə əlini öpən oldu, nə də qarşısında ikiqat əyilən.
Qərəz, aydın məsələdi. Çox xırdalıqlara girib özümün və yazını oxuyacaq adamların qanını qaraltmaq istəmirəm.
Rəssam tanışım Gürcüstan dövlətinin mədəniyyət siyasətini sərt tənqid edir. Qulaq asıram. Dediklərinin hamısını qəbul edə bilmirəm. Yenə beynimdə öz vəziyyətimizi düşünməkdəyəm. Əgər bir gürcü rəssamı kinonun, ədəbiyyatın, ümumilikdə götürəndə mədəniyyətin təbliğatına, inkişafına kifayət qədər dəstək göstərən dövlətin mədəni siyasətindən şikayət edirsə, gör, indi biz nə gündəyik? Gör, bizdə vəziyyət necə ağırdı? İndi bu adama desəm ki, bizim ölkədə mənasız tədbirlərə nələr xərclənib, nələr xərclənir, yəqin havalanar. Ya da dedikərimə inanmaz. Ən yaxşısı susmaqdı.
Onu dinləyirəm, bununla belə bir sənət insanının dövlətinin mədəniyyət siyasətindən şikayətlənməsi də ürəyimcədir. Belə də olmalıdır.
Ona deyirəm:
- Bizdə bu bayram qadağandır.
- Necə qadağandı? Axı mən biləni bizdən sonra siz də müstəqilliyinizi elan etmisiniz?
- Hə, düzdü, sizdən sonra biz də müstəqilliyimizi elan etmişik…
- Bəs onda niyə bu bayram qadağandı?
- Həm qadağandı, həm də qadağan deyil.
- O necə olur?
- Yəni hökumət bayramı rəsmən qadağan etməyib, amma həm də qadağan edib, guya bayram keçirilir, amma həm də keçirilmir.
Dialoqu tam yazmıram. Çünki mən ona bir bayramın necə qadağan oldunduğunu, həm də rəsmən qadağan olunmadığını, bayramın həm keçirildiyini, həm də keçirilmədiyini başa sala bilmədim. Mümkün olmadı. Bir daha başa düşdüm ki, ölkəmizdə elə hadisələr baş verir ki, o hadisələrin nə demək olduğunu bilmək üçün gərək mütləq Azərbaycanda yaşayasan.
Bir dəfə bir çexə dedim ki, bizim ölkədə "ZAQS" kağızı olmasa kişi və qadına oteldə eyni otaqda yer verilmir. Mat qaldı. Soruşdu, niyə verilmir?
Dedim, sadəcə verilmir.
Dedi, bəyəm sizin ölkə şəriət qanunları ilə idarə olunur?
Dedim, yox.
Dedi, bəs onda niyə qadınla kişiyə eyni otaqda yer verilmir?
Dedim, verilmir və burda heç bir məntiq axtarmaq lazım deyil. Verilmir vəssalam.
Qərəz, adama heç nə başa sala bilmədim.
Yadıma "Dadaşbala əməliyyatı" tamaşasından bir səhnə düşdü. Həmin tamaşada yadplanetli Dadaşbalaya deyir:
-Dadaşbala, sizi başa düşmək olmur.
Dadaşbala da yadplanetliyə deyir ki, bizi başa düşmək çətindi. Bizi başa düşmək üçün gərək əvvəlcə oktyabryat olasan, sonra pionerə keçəsən, sonra komsomola üzv olasan. Daha sonra da partiyaya keçəsən. Keçəsən, keçəsən, keçəsən....
***
Xülasə, rəssam tanışıma bir bayramın necə qadağan olunduğunu, həm də qadağan olunmadığını başa sala bilmədim. O, dediklərimi zarafat kimi qəbul elədi. Elə bildi bir yazıçı kimi söz oynadıram.
Niyə bu söhbət, rəssamla görüşməyim yadıma düşdü? Təxminən on gün əvvəl küçədə yenə rəssamla qarşılaşdım. Tərslikdən qarşılaşdığımız yerdə divar boyu müxtəlif konsert afişaları vurulmuşdu. Gürcüstanın Mədəniyyət Nazirliyi ölkəni təbliğ etmək üçün dünyanın müxtəlif yerlərindən müğənnilər çağırır, konsertlər təşkil edir və bu konsertlər bir xeyli sənət adamları tərəfindən narazılıqla qarşılanır.
Rəssam afişaları göstərib başladı, nə başladı:
-Görürsən bunları, harda ... (nöqtələrin yerini özünüz dol-durun) var, tapıb gətirirlər Gürcüstana, konsertini keçirirlər, guya ölkəni təbliğ edirlər. Sən allah bunların sifətinə bax. Əgər bunlardan biri beş kitabı axıra qədər oxuyubsa mən dünyanın ən ... (nöqtələrin yerini özünüz doldurun) adamıyam. Bu siyasətin nəticəsində Gürcüstanda nəinki sənət haqqında danışmağa, ümumiyyətlə, danışmağa adam qalmayıb...
O danışır, mən isə yenə də beynimdə öz vəziyyətimizi düşünməkdəyəm. Ona demədim ki, bizim ölkədə hansı müğənnilərə nə qədər pullar xərclənib.
O danışır və danışdıqlarından, şikayətlərindən belə nəticələr çıxarıram ki, biz, yəni azərbaycanlılar ümumiyyətlə yoxuq, mövcud deyilik. Sadəcə, bircə o qalıb ki, öz yoxluğumuzu, mövcud olmadığımızı üzüsulu qəbul edək.
Yaxşı ki, rəssam bu dəfə tələsirdi. Vaxtı az idi. Amma adam böyük istedad sahibidir. On beş dəqiqə ərzində həm dünyada, həm də Gürcüstanda baş verən hadisələrdən danışmağa, bu hadisələrə öz münasibətini bildirməyə, həm şəxsi həyatındakı, həm də yaradıcılığındakı yeniliklərdən məlumat verməyə macal tapdı.
Müəllifin bütün yazıları - Seymur BAYCAN
Bölməyə aid digər xəbərlər
18-06-2021, 09:14
Seymur BAYCAN - Ataları Anar, Elçin kimi istedadsızlardan... - Seymur Baycan yazır
21-04-2020, 00:05
Seymur BAYCAN - Quldurluğun cəngavərlik kimi təqdim olunması - Seymur Baycan yazır