00:21 / 30-05-2023
Messiə "Barselona" ilə bağlı qərarını verib
00:04 / 30-05-2023
Vəziyyət gərginləşir: NATO-nun 20-dən çox hərbçisi yaralanıb
22:51 / 29-05-2023
Bayden və Putin Ərdoğanı təbrik edib
19:14 / 29-05-2023
Qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin mühəndis işlərinin qarşısı alınıb
18:54 / 29-05-2023
Prezident və birinci xanım dünya çempionatının açılış mərasimində iştirak ediblər - Yenilənib
17:17 / 29-05-2023
Ərdoğan üçün yeni ssenari var
16:43 / 29-05-2023
Qazaxıstan lideri Lukaşenkonun ittifaq dövlətinə qoşulmaq təklifini zarafat adlandırıb
16:37 / 29-05-2023
General: “Tezliklə hücuma keçəcəyik”
16:19 / 29-05-2023
Saakaşvili: “Rusiya dağılacaq, proses Şimalı Qafqazdan başlayacaq”
16:10 / 29-05-2023
Hitlerin partiyası güclənir
15:58 / 29-05-2023
İrana qarşı müharibə başlayıb
14:45 / 29-05-2023
İlham Əliyev Böyük Britaniya Baş nazirinin Azərbaycan üzrə ticarət elçisini qəbul edib
13:30 / 29-05-2023
Prezident İlham Əliyev yeni səfirin etimadnaməsini qəbul edib - Fotolar
12:58 / 29-05-2023
Ərdoğanın yeni xarici siyasəti dünyaya nə vəd edir?
12:38 / 29-05-2023
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:34 / 29-05-2023
Yevlaxda avtomobil kanala düşüb - Video
12:29 / 29-05-2023
Şuşalılar prezidentə müraciət edib
12:22 / 29-05-2023
İlham Əliyev federasiya prezidentini qəbul edib
10:49 / 29-05-2023
Laçına qayıdış... - Fotolar
10:28 / 29-05-2023
Yurd yerindən sürreal reportaj - Vahid Qazi yazır
10:11 / 29-05-2023
Azərbaycan Ordusunun mövqeləri atəşə tutulub
10:03 / 29-05-2023
Şimali Koreya ilə Yaponiya arasında qarşıdurma təhlükəsi artır
00:14 / 29-05-2023
Türkiyədə prezident seçkiləri: Ərdoğan qalib gəlib - Yenilənib
22:24 / 28-05-2023
Mehriban Əliyeva Ərdoğan ailəsinə təbrik ünvanlayıb
21:18 / 28-05-2023
Əliyev Ərdoğanı qələbə münasibətilə təbrik edib
17:26 / 28-05-2023
Laçın şəhərinin Baş planı İlham Əliyevə təqdim olunub - Fotolar (Yenilənib)
16:43 / 28-05-2023
İlham Əliyev Laçında əhali ilə görüşüb, evlərinin açarlarını təqdim edib
14:02 / 28-05-2023
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
11:51 / 28-05-2023
Prezident: "Laçının yeni siması müstəqilliyimizin nə qədər güclü olmasını bir daha göstərir"
10:10 / 28-05-2023
Ərdoğan Azərbaycana təbrik ünvanlayıb
00:03 / 28-05-2023
Azərbaycanda Müstəqillik Günü qeyd olunur
11:40 / 25-05-2023
Müğənni Rəqsanənin kürəkəni həbs edilib
10:07 / 25-05-2023
Bakıda tarixi binaya müdaxilə faktı aşkarlanıb
17:17 / 25-05-2023
“Vaqner”in muzdlu döyüşçüləri Baxmutdan çıxır - Foto
12:03 / 25-05-2023
İkinci tur: Kılıçdaroğluna qələbə üçün sehirli çubuq lazımdır
19:17 / 27-05-2023
Prezident İlham Əliyev Laçın rayonuna səfər edib - Fotolar
13:37 / 25-05-2023
Şoyqu: “Qərb Qarabağa girməyə çalışır”
18:57 / 25-05-2023
Azərbaycan və Ermənistan bir-birinin ərazi sərhədlərini tanımaq barədə razılığa gəliblər
17:12 / 26-05-2023
Yeni publik hüquqi şəxs yaradılıb - Fərman
18:20 / 26-05-2023
Moskva danışıqları: Vaşinqton rahatdır, çünki...
16:44 / 27-05-2023
Partizanlar Rusiya ərazisinə hücum edib, iki kənddə döyüşlər başlayıb
Hədəflərə çatmağın köçəri quş yolu - Vahid Qazi yazır
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbərlər
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbərlər
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 22:51
Bayden və Putin Ərdoğanı təbrik edib
Dünən, 12:34
Yevlaxda avtomobil kanala düşüb - Video
Dünən, 12:29
Şuşalılar prezidentə müraciət edib
28-05-2023, 10:10
Ərdoğan Azərbaycana təbrik ünvanlayıb
27-05-2023, 16:23
Ukraynadakı döyüşçülər Lukaşenkonu devirə bilər
27-05-2023, 10:41
Ayda kosmik gəmi qəzaya uğrayıb
27-05-2023, 10:15
75 yaşlı kişi minaya düşüb
26-05-2023, 20:57
Rusiya ordusuna ağır zərbələr vurulub
26-05-2023, 20:23
Kiyev Qərbdən 50 milyard dollardan çox yardım alıb
26-05-2023, 17:47
Deputatlar daha 28 məsələni müzakirəyə çıxarır - Siyahı
26-05-2023, 12:05
Çin lideri Azərbaycan prezidentini təbrik edib
26-05-2023, 10:27
Azərbaycan dili üzrə ikinci imtahan keçiriləcək
26-05-2023, 09:25
Göygöldə selin apardığı 2 nəfərin meyiti tapılıb
26-05-2023, 09:06
Medvedev: Ukrayna münaqişəsi onillərlə uzana bilər
26-05-2023, 00:44
Putinin keçmiş kürəkəninin əmlakına həbs qoyulub
25-05-2023, 23:57
Əhməd Obalının oğlu həbs edilib
25-05-2023, 16:55
Cəlilabadda quduz itin dişlədiyi azyaşlı ölüb
25-05-2023, 15:34
Lukaşenko İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb
25-05-2023, 13:04
ABŞ-ın qərarı Rusiyanı qəzəbləndirib - Foto
25-05-2023, 12:22
Ölkəmizdə iyun ayında 7 gün ardıcıl iş günü olmayacaq
25-05-2023, 11:40
Müğənni Rəqsanənin kürəkəni həbs edilib
25-05-2023, 09:54
Masallıda zəlzələ olub
25-05-2023, 09:30
Ukrayna ordusu Krıma hücum edib
25-05-2023, 08:35
Yayda tez və sağlam arıqlamağın yolu nədir?
25-05-2023, 00:01
Məşhur müğənni vəfat edib
24-05-2023, 18:45
Bakıda silahlı mübahisə olub, xəsarət alan var
24-05-2023, 17:26
DİM: "1009 şagirdin nəticəsində dəyişiklik edilib"
24-05-2023, 16:54
Putin İlham Əliyevi təbrik edib
24-05-2023, 16:38
Son sutkada COVİD-19-dan ölən olmayıb
24-05-2023, 16:35
Türkiyə suriyalılara yeni mənzillər tikəcək
24-05-2023, 14:35
Ermənistan parlamentində yenə dava düşüb - Video
24-05-2023, 14:27
İstanbulun erməni icması məhkəməyə şikayət edib
24-05-2023, 13:31
Zəfər Partiyası Kamal Kılıçdaroğlunu dəstəkləyəcək
24-05-2023, 11:56
Prezident nazir müavini təyin edib - Foto
24-05-2023, 11:36
Bakıda mütəşəkkil dəstə üzvləri saxlanılıblar - Foto
24-05-2023, 10:55
Biləsuvarda 51 yaşlı kişi güllələnib
24-05-2023, 10:17
Azərbaycan hərbçisini ildırım vuraraq öldürüb - Yenilənib
24-05-2023, 09:51
ABŞ Baxmut məsələsində susmağa üstünlük verir
24-05-2023, 08:27
Makron Kişinyovdakı sammitə qatılacaq
23-05-2023, 23:16
Belqorodda Rusiyanın motoatıcı rotası məhv edilib
23-05-2023, 17:30
Nazir: "Ərdoğan ilk səfərini Azərbaycana edəcək"
23-05-2023, 17:11
Naxçıvana yeni prokuror təyin edilib
23-05-2023, 16:54
Ölkəmizdə daha bir nəfər COVİD-dən vəfat edib
23-05-2023, 15:53
Şəkidə 24 şagird və 3 müəllimin zəhərlənib - Yenilənib
23-05-2023, 15:37
Sabirabadda əməliyyat keçirilib, saxlanılan var - Video
23-05-2023, 12:47
Ukraynalı pilotlar Polşada F-16 təlimlərinə başlayıb
23-05-2023, 10:21
13 yaşlı qızın qaçdığı şəxsə cinayət işi açılıb
23-05-2023, 09:39
Lukaşenko təcili Moskvaya uçur
23-05-2023, 09:31
FTX bir milyon dollarlıq “sövdələşməni” pozub
22-05-2023, 22:11
Lənkəranda zəlzələ olub
Siyasi strateq deyir ki, “Vaqner” qrupunun rəhbəri Burkina-Fasoda, Sudanda və Malidə dövlət çevrilişləri edib və onun hakimiyyəti ələ keçirmək təcrübəsi var
BAXCP sədri: “Qərbin ermənipərəst mövqeyinin dəyişəcəyini gözləmirəm. Qərb Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını deyəcək, amma Qarabağda yaşayan ermənilərə beynəlxalq təminat altında status istəyəcək”
Rusiyalı siyasətçi İqor Yakovenko deyir ki, Qərb Rusiya Federasiyasının dağılmasında maraqlı deyil
Qüdrət Həsənquliyev: “İran münaqişəyə hərbi müdaxilə üçün çoxdan əlverişli şərait arayır”
Qabil Hüseynli: “Separatçıların nəzarətindəki ərazidə təxminən 12 min silahlı var və anti-terror əməliyyatı buna uyğun hazırlanmalıdır”
