13:36 / 08-08-2022
Qarabağ zonasında daha 697 hektar ərazi minalardan təmizlənib
13:22 / 08-08-2022
Natiq Cəfərli: "Səfər Mehdiyev də həbs edilə bilər"
13:19 / 08-08-2022
Avropada təbii qazın qiyməti artıb
13:05 / 08-08-2022
Rusiyanın daha bir polkovnik-leytenantı Ukraynada həlak olub
12:49 / 08-08-2022
Zəngəzur yolu nəzarətə götürülüb
12:45 / 08-08-2022
Sabah yağış yağacaq
12:30 / 08-08-2022
61 bağça müdiri işdən çıxarılıb - Nöqsanlara görə
12:19 / 08-08-2022
İmam Hüseyn bizim üçün kimdir?
12:10 / 08-08-2022
Allahşükür Paşazadə: "Özünü döymək, qan çıxarmaq, zəncir vurmaq Aşura ənənələrinə ziddir"
11:58 / 08-08-2022
"Qarabağ" cavab oyunu üçün Macarıstana gedib
11:45 / 08-08-2022
Bakıda məktəb direktoru olmaq istəyən 22 nəfər müsahibəyə çağırılıb
11:24 / 08-08-2022
Aşura ilə əlaqədar qanvermə aksiyası keçirilir
11:14 / 08-08-2022
“Azərlotereya” hesabat verməkdən yayınır
11:00 / 08-08-2022
Birinci Qarabağ müharibəsi əlillərinə birdəfəlik ödənişlərin verilməsi ilə bağlı daha bir məlumat yayılıb
10:58 / 08-08-2022
Həbs edilən brokerin ermənilərlə qohumluq əlaqəsi üzə çıxır
10:58 / 08-08-2022
Bakı-Gəncə qatarına onlayn qaydada bilet satışı başlayır - Video
10:47 / 08-08-2022
"Azərsu"da 55 milyon manatlıq tenderlər hansı şirkətlərə verilib?
10:27 / 08-08-2022
İslamiada: Azərbaycanın milliləri mübarizəyə start verir
10:11 / 08-08-2022
Magistraturaların boş qalan yerlərinə qəbul elan edilib
09:58 / 08-08-2022
Kolleclərə ixtisas seçimi başlayıb
09:45 / 08-08-2022
Bölmə rəisi qəza törədib, ölən var
09:35 / 08-08-2022
Azərbaycan Ordusunun mövqeləri yenidən atəşə tutulub
09:07 / 08-08-2022
Bu gün "Qəbələ"-"Turan Tovuz" qarşılaşması olacaq
09:02 / 08-08-2022
Türkiyədəki yanğının söndürülməsinə 6 vertolyot, 4 təyyarə cəlb olunub
08:29 / 08-08-2022
Ermənistanın xarici ölkədə casusluq fəaliyyəti aşkarlanıb
00:34 / 08-08-2022
Vəzifəli şəxs həbs edilib - Foto
00:11 / 08-08-2022
Bu gün Aşuradır
18:56 / 07-08-2022
İƏT Azərbaycanın Londondakı səfirliyinə hücumu pisləyib
19:07 / 05-08-2022
Ağdərə-Kəlbəcər yolu tezliklə Azərbaycanın nəzarətinə keçəcək - Professor
15:03 / 04-08-2022
Fazil Mustafa: "Erməniyə deyilir ki, alternativ yol çəkilib, şələ-şülənizi yığıb Laçından çıxın"
18:17 / 03-08-2022
Qarabağdakı separatçıların silah-sursat anbarı dağıdılıb - Videolar
08:18 / 05-08-2022
Səfirliyimizə hücuma görə məsuliyyəti dini qruplaşma öz üzərinə götürüb, həbslər var
19:03 / 03-08-2022
Ordumuz Qarabağda qisas əməliyyatı keçirib, bir neçə yüksəklik azad olunub - MN-dən sərt xəbərdarlıq (Video)
17:10 / 04-08-2022
Daşkəsəndə təbii fəlakət baş verib - Fotolar
23:43 / 04-08-2022
Təhsil sahəsi daha bir problemlə üzləşir
21:49 / 05-08-2022
Hərbi qulluqçumuz minaya düşüb - Foto
17:29 / 05-08-2022
Ərdoğan Putinlə görüşüb: "Türkiyə ilə Rusiya arasında yeni səhifə açacağıq" - Yenilənib
22:42 / 04-08-2022
Radikal dini dəstə Azərbaycanın Londondakı səfirliyinə hücum edib - Video
19:17 / 06-08-2022
“Avqustun sonuna qədər Laçın şəhəri, dəhliz, Sus və Zabux kəndləri boşaldılmalıdır” - Deputat
13:29 / 05-08-2022
Azərbaycanın Londondakı səfirliyinə hücumu İran təşkil edib?
Hədəflərə çatmağın köçəri quş yolu - Vahid Qazi yazır
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbər lenti
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbər lenti
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:22
Natiq Cəfərli: "Səfər Mehdiyev də həbs edilə bilər"
Bu gün, 11:14
“Azərlotereya” hesabat verməkdən yayınır
Bu gün, 09:58
Kolleclərə ixtisas seçimi başlayıb
Bu gün, 09:45
Bölmə rəisi qəza törədib, ölən var
Bu gün, 00:11
Bu gün Aşuradır
Dünən, 18:32
Ölkəmizdə COVID-19-a 469 yeni yoluxma var
Dünən, 12:27
İranın hərbi gəmiləri Bakıya gəlib - Fotolar
Dünən, 12:09
Ceyhun Bayramov Türkiyəyə gedir
Dünən, 10:40
Daha bir narkotacir saxlanılıb - Fotolar
6-08-2022, 18:36
Ölkəmizdə daha 452 nəfər COVİD-19-a yoluxub
6-08-2022, 18:05
İki hərbçimiz ordu sıralarından kənarlaşdırılıb
6-08-2022, 15:44
Ukrayna Rusiya kəşfiyyat şəbəkəsini məhv edib
6-08-2022, 12:12
Sabah Bakı və bəzi rayonlara yağış yağacaq - Proqnoz
6-08-2022, 09:58
Yol qəzalarında 4 nəfər ölüb, 7 nəfər xəsarət alıb
6-08-2022, 08:32
SOCAR-ın departament direktoru vəzifədən azad edilib
5-08-2022, 21:59
Müharibə veteranları ilə bağlı yeni qayda təsdiqlənib
5-08-2022, 18:32
Bəzi saytlara hücumlar başlayıb
5-08-2022, 17:23
Daha bir general gömrükdəki vəzifəsindən çıxarılıb
5-08-2022, 14:52
Qazaxıstanın hərbi gəmiləri Bakıya gəlib - Fotolar
5-08-2022, 14:23
Hacı Şahin: "İnanclı insanlar ayıq-sayıq olmalıdırlar"
5-08-2022, 12:12
Yevlaxda qazilərlə görüş keçirilib - Fotolar
5-08-2022, 11:41
“Sputnik-Azərbaycan”ın redaktorları istefa verib - Foto
5-08-2022, 09:40
Məktəbəhazırlıq qruplarına qeydiyyat başlayır
5-08-2022, 09:10
Sədr QSC-də kadr dəyişikliyi edib - Təyinat
4-08-2022, 21:39
Dağ çaylarından sel keçə bilər
4-08-2022, 18:11
Komitə daha 19 məscidə dini rəhbər təyin edib - Siyahı
4-08-2022, 16:32
Ölkəmizdə daha 495 nəfər koronavirusa yoluxub
4-08-2022, 16:12
Gürcüstanda rus turistlər xüsusi anket dolduracaq
4-08-2022, 15:25
Çağırışçı yalnız üç ay gənc əsgər sayıla bilər
4-08-2022, 12:13
Şəhid əsgərimiz dəfn olunub
4-08-2022, 10:40
Ağalı kəndinə daha 727 nəfər köçürüləcək
4-08-2022, 10:24
Şirvan polisi 77 nəfəri saxlayıb - Video
4-08-2022, 10:12
Xırdalandakı partlayışla bağlı araşdırma aparılır
3-08-2022, 23:46
Ermənilər yalan məlumatlar yayır
3-08-2022, 19:54
Daha 32 məscidə dini rəhbər təyin edilib - Siyahı
3-08-2022, 18:49
ATƏT Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
3-08-2022, 17:37
Ölkəmizdə daha 512 nəfər koronavirusa yoluxub
3-08-2022, 16:38
I və IV ixtisas qrupları üzrə qəbulun nəticələri açıqlanıb
3-08-2022, 16:34
Azərbaycan Ukraynaya humanitar yardım göndərib
3-08-2022, 14:48
Nensi Pelosi Tayvandan ayrılıb - Yenilənib
3-08-2022, 09:15
Bakıda filial müdirinin meyiti tapılıb
3-08-2022, 00:03
Çin lideri ABŞ-ı qınayıb, səfir isə hədələyib
2-08-2022, 20:44
32 məscidə dini rəhbər təyin olunub - Siyahı
2-08-2022, 20:17
YAP-ın təşkilat sədrinin müavini yol qəzasında ölüb
2-08-2022, 20:10
Nensi Pelosi Tayvana səfər edib - Fotolar
2-08-2022, 17:24
Putinlə Paşinyan arasında telefon danışığı olub
2-08-2022, 16:42
NATO: "Ukraynaya daha çox yardım göstərilməlidir"
2-08-2022, 16:33
Ölkəmizdə daha 531 nəfər COVİD-19-a yoluxub
2-08-2022, 15:01
Aşura günü Bakıda qanvermə aksiyaları keçiriləcək
2-08-2022, 12:17
Həbs olunan məmur azadlığa buraxılıb
AMİP lideri deyir ki, Ukraynada baş verənlər anqlosaks-rus müharibəsi deyil, dünyanın faşist Rusiyası ilə müharibəsidir
Əli Məsimli deyir ki, Azərbaycan əhalisinin xeyli hissəsi pis yaşayır, özünü gündəlik tələbat malları ilə lazımı səviyyədə təmin edə bilmir
Preobrajenski deyir ki, Rusiyada müharibəyə qarşı regional elitaların narazılığı səngiməyəcək və həmin elita Kremlin onları eşitməsini istəyir
Rusiya prezidentinin xəstə olduğunu deyən Con Herbst: “Rusiya elitasının və rus xalqının Ukraynaya qarşı təcavüzü dəstəkləməsi həqiqətə uyğun deyil”
İqal Levin: “Danışıqlar bu müharibəni hansısa yolla bitirmək, hansısa uğurlar üçün bazarlıq etmək, bu uğurları Rusiya ictimaiyyətinə qələbə kimi təqdim etmək imkanıdır”
