19:28 / 23-02-2020
"Çox kədərləndim..." - İlham Əliyev Ərdoğana başsağlığı verdi
19:02 / 23-02-2020
Fəzail Ağamalının xeyrinə saxtakarlıq - MSK daha 11 məntəqə üzrə qərar verdi
18:11 / 23-02-2020
11 seçki məntəqəsində nəticələr ləğv edildi - Qərar
17:49 / 23-02-2020
Çempionlar Liqasında daha iki oyuna hakim təyinatları olub
17:39 / 23-02-2020
Türkiyə İranla sərhədi bağladı - Koronavirusla əlaqədar
17:24 / 23-02-2020
Azərbaycanlı kriminal avtoritet öldürüldü - Foto
17:13 / 23-02-2020
Müsavatçının deputata qarşı şikayətinə baxılıb
17:00 / 23-02-2020
MSK Mixail Zabelinin dairəsi üzrə şikayəti araşdırıb
16:15 / 23-02-2020
Astara və Biləsuvar gömrük sərhəd buraxılış məntəqələri bağlanıb - Virus təhlükəsinə görə
16:06 / 23-02-2020
Magistraturaya qəbul imtahanı keçirilib
16:02 / 23-02-2020
XİN-dən İrana səfər edən vətəndaşlara - Xəbərdarlıq
13:46 / 23-02-2020
Türkiyədə zəlzələ zamanı ölən və yaralananların sayı artıb
13:23 / 23-02-2020
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13:11 / 23-02-2020
Politoloq: “Ənənəvi müxalifət sıradan çıxsa da, bunu qəbul etmək istəmirlər” - Müsahibə
12:57 / 23-02-2020
İranda koronavirusdan ölənlərin sayı 18 nəfərə çatıb
12:28 / 23-02-2020
Türkiyə-İran sərhədindəki zəlzələdə 7 nəfər ölüb
12:16 / 23-02-2020
Koronavirusa görə idman tədbirləri ləğv edilib
11:12 / 23-02-2020
ABŞ-da yaşamaq istəyən xarici vətəndaşlar üçün qaydalar sərtləşdirilib
10:46 / 23-02-2020
Türkiyə, İran və Azərbaycanda zəlzələ olub
10:35 / 23-02-2020
Bir neçə mağazada yanğın baş verib
00:50 / 23-02-2020
Taekvondoçularımız İsveçdən 9 medalla qayıdıb - Fotolar
00:37 / 23-02-2020
Məhkəmə sabiq prezidentin övladlarına bəraət verib
00:28 / 23-02-2020
Sevda Yəhyayeva ağıllı oğlan axtarır
00:22 / 23-02-2020
Aktrisanın yeni imici bəyənilib - Fotolar
00:16 / 23-02-2020
“Yuventus” səfərdə qələbə qazanıb
23:56 / 22-02-2020
Binəqədidə bir nəfər güllələnib
23:17 / 22-02-2020
Prezident Müqəddəs Taxt-Tacın dövlət katibi ilə görüşdü - Mehriban Əliyevaya orden verildi - Fotolar
21:03 / 22-02-2020
Xüsusi peşə təhsili müəssisələrinin vəzifələri artırılıb
19:00 / 22-02-2020
Kestutis Yankauskas: "Aİ Azərbaycan ilə “Yaşıl saziş” məsələsində birgə çalışmaq istəyir"
18:42 / 22-02-2020
Naxçıvan Ali Məclisinin 45 yeni deputatı bəlli oldu - Siyahı
12:13 / 21-02-2020
Qanlı savaşın qalibi kim olacaq: susan Putin, qorxan Əsəd, yoxsa döyüşən Ərdoğan? - Video
13:09 / 20-02-2020
DTX Neftçala İcra Hakimiyyətində keçirdiyi əməliyyatla bağlı məlumat yaydı: həbslər var - Yenilənib
11:16 / 19-02-2020
Dövlət çevrilişi edən admiral və generalın rütbəsi alındı - Qərar
22:35 / 20-02-2020
Koronavirus nəhəngləri çökdürür: Çin milyardlar itirir, dünya bazarı təhdidlə üzləşib
17:00 / 20-02-2020
Kollec direktoru və müavini saxlanıldı - Yenilənib
08:36 / 19-02-2020
18 rayondan Prezident Administrasiyasına göndərilən şikayətlərin sayı artıb - Siyahı
18:29 / 20-02-2020
İlham Əliyev icra başçısını vəzifədən azad etdi - Sərəncam
20:51 / 20-02-2020
Rusiyanın Türkiyədən tələbi: “Terrorçulara silah verməyi dayandır” - Video
10:30 / 20-02-2020
Suriyada ABŞ və Rusiya əsgərlərinin qarşıdurması - Video
16:53 / 22-02-2020
Hakan Şükür: “Gülənin tədbirlərinə Ərdoğanın təyyarəsi ilə gedirdik”
13:20 / 20-02-2020
İcra başçısının həbs xəbəri yayıldı
Hədəflərə çatmağın köçəri quş yolu - Vahid Qazi yazır
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbər lenti
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbər lenti
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:39
Türkiyə İranla sərhədi bağladı - Koronavirusla əlaqədar
Bu gün, 17:24
Azərbaycanlı kriminal avtoritet öldürüldü - Foto
Bu gün, 16:06
Magistraturaya qəbul imtahanı keçirilib
Bu gün, 13:23
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Bu gün, 12:28
Türkiyə-İran sərhədindəki zəlzələdə 7 nəfər ölüb
Bu gün, 10:46
Türkiyə, İran və Azərbaycanda zəlzələ olub
Bu gün, 10:35
Bir neçə mağazada yanğın baş verib
Bu gün, 00:37
Məhkəmə sabiq prezidentin övladlarına bəraət verib
Dünən, 23:56
Binəqədidə bir nəfər güllələnib
Dünən, 18:03
MSK daha bir DSK-nın qərarını qüvvədə saxladı
Dünən, 14:43
Sabah 7701 nəfər imtahan verəcək
Dünən, 13:47
Tutulan icra başçısı nazirlə yaxın qohum imiş
Dünən, 13:19
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
21-02-2020, 18:54
Müğənni Manaf Ağayev polisə çağırılıb
21-02-2020, 18:37
Daha bir ölkədə koronaviruslu xəstə müəyyən edilib - Foto
21-02-2020, 18:23
İsrailli nazir: “İran adlı ahtapotun başı kəsilməlidir”
21-02-2020, 16:11
I sinfə qəbul qaydaları açıqlanıb
21-02-2020, 15:57
Ümid Partiyası Ali Məhkəməyə şikayət edəcək - Səbəb
21-02-2020, 14:46
“Valiko Həsrət” ləqəbli narkotacir tutulub
21-02-2020, 13:26
Lavrov Tbilisiyə getməkdən imtina edib?
21-02-2020, 13:16
Neftçalada məmur həbsləri davam edir - Fotolar
21-02-2020, 12:43
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
21-02-2020, 11:20
Bakıda mağaza sahibi həbs olundu
21-02-2020, 10:36
Neftçalanın baş həkimi də saxlanılıb
21-02-2020, 10:26
Nazir əməliyyatçını yüksək vəzifəyə təyin edib
21-02-2020, 09:49
Bakıda ər və arvad qonaq getdikləri evdə ölüblər - Səbəb
21-02-2020, 09:38
Bakı polisi itkin düşmüş 5 nəfəri tapıb
21-02-2020, 08:05
Koronavirus qurbanlarının sayı 2236 nəfərə çatıb
20-02-2020, 17:00
Kollec direktoru və müavini saxlanıldı - Yenilənib
20-02-2020, 14:43
Ədliyyə Nazirliyinin səlahiyyəti artrılıb
20-02-2020, 14:35
Sabiq nazirin keçmiş kürəkəni tutulub - Səbəb
20-02-2020, 13:09
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
20-02-2020, 12:56
“Qubad İbadoğlunun qızını döyən cəzalandırılsın!” - Bəyanat
20-02-2020, 12:22
Prokurorluqda yeni təyinatlar olub - Siyahı
20-02-2020, 11:08
Eyvazov polis mayorunu rəis müavini təyin edib
20-02-2020, 10:30
Suriyada ABŞ və Rusiya əsgərlərinin qarşıdurması - Video
20-02-2020, 08:25
Çinlilərin Rusiyaya girişinə məhdudiyyət qoyuldu
19-02-2020, 23:47
Bakıda hündürmərtəbəli binada yanğın olub
19-02-2020, 18:21
Xəzər dənizində zəlzələ olub
19-02-2020, 16:57
Poçta göndərilən müraciətlər gecikdirilir? - Açıqlama
19-02-2020, 15:49
Ərdoğan: "Türkiyəyə hücum ən pis ssenari olar"
19-02-2020, 13:22
Bakıya yağış, rayonlara qar yağacaq
19-02-2020, 12:08
PA-ya ən çox şikayət edən vətəndaşların adları açıqlandı
19-02-2020, 11:42
Lənkəranda 15 yaşlı qız dərmandan zəhərləndi
19-02-2020, 10:18
20-dən çox rayon məhkəməsindən narazılıq artıb - Siyahı
19-02-2020, 09:49
Çində təhsil alan daha 2 tələbə Bakıda xəstəxanaya yerləşdirildi
19-02-2020, 09:10
2004 nəfər ölüb - 11 977 nəfərin vəziyyəti ağırdır
19-02-2020, 09:00
Tikinti şirkətləri işlərində müsbət dönüş yarada bilmir
Zərdüşt Əlizadə: “Mehman Hüseynova istinad edən müxalifətin boyunu yerə soxum”
Qüdrət Həsənquliyev: “Seçkilərin gedişində izlədiyimiz bəzi qanun pozuntuları mövcud mojaritar seçki sistemindən qaynaqlanır”
Politoloq proporsional seçki sisteminin tətbiqini qaçılmaz sayır: “Gözləyirəm ki, seçki qanunvericiliyinə dəyişikliklər olacaq, proporsional seçki sisteminə keçəcəyik”
Qulamhüseyn Əlibəyli deyir ki, sabiq nazirin uğrunda mübarizə apardığı müstəqil Azərbaycanda deyil, qürbətdə vəfat etməsi təəssüfləndiricidir
Zaur Əhməd deyir ki, seçkiyə haram qatılmasa, 120 saylı Cəbrayıl-Qubadlı dairəsində qalib olacaq
