14:30 / 05-07-2025
Sabah yağış yağacaq
12:19 / 05-07-2025
“AzerGold”-un qiymətli metal satışından gəlirləri artıb
12:09 / 05-07-2025
Beş kollecə direktor təyin ediblər - Siyahı
12:04 / 05-07-2025
Sadiq Qurbanov: “Xankəndidə keçirilən ECO Zirvəsi Azərbaycanın qələbəsidir”
10:36 / 05-07-2025
DTX-nin Akademiyasında növbəti məzun buraxılışı olub - Video
10:35 / 05-07-2025
Türkiyəyə güclü qar yağıb
10:31 / 05-07-2025
Kürdə boğulan 19 yaşlı gəncin meyiti tapılıb
10:09 / 05-07-2025
Azərbaycanlı “qanuni oğru”lar barədə qərar verilib
09:26 / 05-07-2025
Aşura günü ilə bağlı qanvermə aksiyası başlayıb
19:49 / 04-07-2025
Şəmkirdə üç uşaq göldə batıb - Yenilənib
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
19:46 / 04-07-2025
Qərbi Azərbaycana qayıdışın hüquqi əsasları müzakirə olunub - Fotolar
19:14 / 04-07-2025
Ərdoğanı Füzulidən yola salıblar - (Yenilənib) - Foto
18:42 / 04-07-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında görüş olub - Fotolar (Yenilənib)
18:35 / 04-07-2025
Ukrayna və ABŞ prezidentləri telefonla danışıblar
18:25 / 04-07-2025
Müsavat Rusiya səfirliyi qarşısında aksiya keçirmək istəyir
18:19 / 04-07-2025
DTX-nın saxladığı sabiq diplomatın məhkəməsi başlayıb
18:01 / 04-07-2025
Ali Məhkəmə inzibati mübahisələrə dair işlərlə bağlı qərar qəbul edib
17:42 / 04-07-2025
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatıb
17:21 / 04-07-2025
Deputatlar daha 15 qanuna dəyişiklik edəcək - Siyahı
17:05 / 04-07-2025
Fransada “səssiz etiraz”: ABŞ demokratiyasına şübhə ilə yanaşırlar
16:59 / 04-07-2025
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb
16:33 / 04-07-2025
ECO-nun növbəti sammiti İranda keçiriləcək
16:31 / 04-07-2025
Ərdoğan ilə Pezeşkian Xankəndidə görüşüblər
16:20 / 04-07-2025
Meyxanaçı azadlığa buraxılıb
16:17 / 04-07-2025
Azərbaycan diaspor rəhbəri Rusiya vətəndaşlığından çıxarılıb
16:01 / 04-07-2025
Xankəndidə 17-ci Zirvə görüşü: ölkə başçıları mesajlar verir - (Yenilənib) - Fotolar
15:47 / 04-07-2025
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
15:45 / 04-07-2025
“Moody’s" Azərbaycanın kredit reytinqini yüksəldib
15:25 / 04-07-2025
Vəkillər Kollegiyasına üzv olmaq istəyənlər imtahan verəcək
17:57 / 30-06-2025
Bakıda əməliyyat: FTX-nın iki əməkdaşı saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
15:08 / 30-06-2025
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
13:16 / 02-07-2025
Mədəniyyət nazirinə kulturoloji tövsiyə - Akif Əli yazır
14:40 / 03-07-2025
İlham Əliyev Qarabağa səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
07:52 / 01-07-2025
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
12:16 / 02-07-2025
Cəlaloğlu: Güzəştə getsək, Rusiya daha ağır şərtlərlə üstümüzə gələcək
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
10:26 / 02-07-2025
Azərbaycana qarşı mənəvi-siyasi strategiya: Rusiya nəyə nail olmaq istəyir?
14:52 / 30-06-2025
Mənsum İbrahimov: Teatrımızın səhnəsinə yeni Məcnunlar gəlir - Foto
İrəvanda Təpəbaşı məhəlləsində mədəni soyqırımla bağlı UNESCO-ya müraciət ünvanlanıb - Siyahı
Tarix: 06-07-2022 15:12 | Bölmə: Mədəniyyət
Azərbaycanın elm və ictimaiyyət xadimləri Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində yerləşən Təpəbaşı məhəlləsi ərazisində Azərbaycan xalqının irsinə qarşı həyata keçirilən mədəni soyqırımı ilə bağlı UNESCO-nun Baş direktoru Odre Azuleyə müraciət ünvanlayıblar. Müraciəti 102 nəfər tanınmış elm və ictimai xadim imzalayıb.
Reyting.az müraciəti təqdim edir:
“Hörmətli Baş direktor.
UNESCO bütün dünyada bəşəriyyət üçün müstəsna dəyər hesab olunan mədəni və təbii irsin müəyyən edilməsini, qorunmasını və mühafizəsini təşviq etməyə çalışır. Bu, UNESCO tərəfindən qəbul edilmiş müxtəlif konvensiyalarda öz əksini tapıb. Ümumdünya irsinə aid olan obyektlər yerləşdikləri ərazidən asılı olmayaraq, bütün dünya xalqlarına məxsusdur.
Tarixi şəhərlər və bu şəhərlərin əraziləri cəmiyyətin təkamülünü və onun mədəni kimliyini təsvir edən məkan formasiyalarıdır. Onlar böyük təbii, yaxud süni mühitin bir hissəsidir və bir-birindən ayrıla bilməz. Tarixi şəhərlər onları formalaşdıran keçmişin canlı sübutudur.
Hazırda Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində yerləşən maddi-mədəni irs nümunələrinin yaşı heç 200 ilə də çatmır. Bunun səbəbləri tarixşünaslıqda bəlli olsa da, dünya ictimaiyyəti bundan xəbərsizdir. Bəs nə üçün bu şəhərdə yaşı 200 ilə yaxın və daha çox olan heç bir maddi mədəniyyət nümunələri yoxdur və ya qalmayıb? Sualın cavabı çox sadədir. Bu abidələr Azərbaycan xalqına məxsus maddi-mədəni irs nümunələri olduğundan, ermənilər tərəfindən məhv edilmiş və günümüzə qədər gəlib çatmamışdır.
Bu gün Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində Azərbaycan xalqına məxsus sonuncu maddi-mədəni irs nümunələri də məhv edilmək üzrədir. Bu müraciət Sizin rəhbəri olduğunuz mötəbər təşkilatı Azərbaycan xalqının bütün dünya xalqlarına məxsus olan sonuncu maddi-mədəni irsini xilas etmək üçün səfərbər olmağa dəvət edən həyəcan siqnalıdır.
İrəvan şəhəri qala istisna olmaqla Şəhər, Dəmirbulaq və Təpəbaşı hissələrinə bölünürdü. İrəvanın bu hissələrinin hər birində şəhər yaranandan XX əsrin əvvəllərinə qədər azərbaycanlılar yaşayıblar.
Azərbaycan xalqı XIX-XX əsrlər ərzində indiki Ermənistanın ərazisində azərbaycanlılara qarşı məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilən etnik təmizləmə nəticəsində böyük milli faciə yaşayıb. Bu milli faciə mərhələli şəkildə həyata keçirilib və nəticədə indi Ermənistan adlanan dövlətin ərazisində heç bir azərbaycanlı qalmayıb. Min illər boyu öz torpağına bağlı olan azərbaycanlılar doğma tarixi-etnik torpaqlarından didərgin salınaraq kütləvi qətl və qırğınlara məruz qalıb, Azərbaycan xalqına məxsus minlərlə tarixi-mədəni abidə və yaşayış məskənləri dağıdılaraq viran edilib. Zaman-zaman Azərbaycan xalqına qarşı aparılan qeyri-insani siyasət Ermənistan tərəfindən Azərbaycan abidələrinə qarşı da davam etdirilib. Nəticə etibarilə, Azərbaycan xalqının İrəvan şəhərində mövcud olmuş İrəvan qalası, Xan sarayı, Abbas Mirzə məscidi, Zal xan məscidi, Dəmirbulaq məscidi, Sərtip xan məscidi, Hacı Novruzəli bəy məscidi, Hacı Cəfər məscidi, Qantar (bazarı) karvansarası, Hacı bəyim hamamı, Hacı Əli hamamı, Axund Şeyxülislam hamamı və bu kimi bir çox digər dini və tarixi abidələri məhv edilib. Hazırda İrəvanda mövcud olan iki məscidi – Hacı İmamverdi məscidi və Göy məscidi isə Ermənistan fars məscidi adlandıraraq taleyin hökmünə buraxıb. Bu gün XVII əsrə aid olan Hacı İmamverdi məscidi tamamilə yox olmaq üzrədir.
2006-cı ildə Ermənistanda təsdiq edilən İrəvan şəhərinin baş planında fars memarlığı kimi təqdim olunan azərbaycanlılara məxsus memarlıq nümunələrinin yerləşdiyi altı ərazi göstərilmişdir. 2006-cı ildə həmin ərazilərin ümumi ölçüsü 29 hektar idi. Onlardan bu gün yalnız Təpəbaşı hissəsi (16 hektar) qalmaqdadır. Cəmi 16 il ərzində Ermənistanda Azərbaycan xalqına məxsus memarlıq üslubunda tarixi şəhər sayıla biləcək 13 hektar sahə tamamilə məhv edilərək yerində müxtəlif infrastrukturlar inşa olunub.
Tarixi İrəvan şəhəri XX əsrdə ən böyük dağıntılara məruz qalan şəhərlərdən biridir. Onun XX əsrdə dağıdılması siyasi məqsədlər daşımış və müasir İrəvan şəhərinin indiki simasının qurulmasına xidmət etmişdir. Tədqiqatlar bu şəhərin dərin qatlarında hələ də Azərbaycan şəhərinə aid məlumatların qaldığını söyləməyə imkan verir. Lakin Ermənistan üzərində yaşadığı bu tarixi məkanın torpaq altında qalan mədəni irsini qəbul etmədiyi üçün dağıntıları bu qatlarda da davam etdirir. Buna sübut kimi 2003-ci ildə İrəvan şəhərinin Respublika meydanında aparılan qazıntı işlərini də göstərmək olar. Belə ki, Ermənistan rəhbərliyi qazıntı nəticəsində torpaq altında qalmış azərbaycanlı-müsəlman memarlığının nümunələri aşkar olunan zaman qəfildən abidənin üzərini yenidən torpaqla örtmək tapşırığı verib. Ermənistan hökuməti bütün beynəlxalq normaları və qanunvericiliyi pozaraq bu aktı törədib.
Hörmətli Baş direktor.
İrəvan şəhərinin tarixini bu gün özündə əks etdirən və azərbaycanlıların mədəni irsinin yeganə sübutu olaraq qalan məkan Təpəbaşı məhəlləsidir. Təpəbaşı (ermənilər Kond adlandırırlar) İrəvan şəhərinin günümüzə qədər gəlib çatmış yeganə tarixi nümunəsidir. Bu hissə öz yaddaşında İrəvanın XVII əsrdən müasir dövrümüzə qədər olan tarixi kodunu daşımaqdadır. Tarixən azərbaycanlıların yaşadığı və hazırda 16 hektara qədər kiçildilən Təpəbaşı məhəlləsi günümüzdə məhv olmaq və Yer üzündən silinmək təhlükəsi ilə üz-üzədir. Ermənistanda azərbaycanlıların yaratdıqları maddi-mədəni irs haqqında məlumatlar gizlədilir və hissə-hissə dağıdılır. Ermənistan rəhbərliyi artıq bir müddətdir ki, Təpəbaşı hissəsini tamamilə dağıdaraq yerində müasir yaşayış binaları inşa etməyi planlaşdırır. Onlar bu yolla bir zamanlar İrəvanın əsas sakinləri olan azərbaycanlıların sonuncu nişanəsini – tarixi kodunu məhv etmək istəyirlər.
Təpəbaşı Azərbaycan mədəniyyəti, o cümlədən bəşər mədəniyyəti üçün son dərəcə önəmli əhəmiyyət kəsb edir. Tarixi İrəvan şəhərinin özəyi sayılan bu hissə vahid tarixi-şəhərsalma mühitini özündə əks etdirir.
Şəhərin Təpəbaşı hissəsinə ermənilərin köçürülməsi Çar Rusiyasının 1828-ci ildən sonra qonşu dövlətlərdən ermənilərin kütləvi şəkildə Cənubi Qafqaza köçürülməsi siyasəti ilə başlayıb. Təkcə bu köçürmə nəticəsində cəmi 374 nəfər İrandan, 18 nəfər isə Türkiyədən gələn erməni İrəvan şəhərinin Təpəbaşı hissəsində azərbaycanlı ailələrin evlərinə müvəqqəti olaraq yerləşdirilib. Köçüb gələn ermənilər sonradan Təpəbaşıda yerləşən Xan bağı adı ilə tanınan yerdə onlara ayrılmış torpaq sahələrində məskunlaşdırılıblar. Göründüyü kimi, 190 il öncə baş vermiş bu ilk etnik təmas Təpəbaşı hissəsinin etnik tərkibini dəyişə bilməyib və əzəldən bəri orada yaşayan azərbaycanlılar yenə də daimi sakinlər olublar.
XIX əsrin I yarısında Təpəbaşı hissəsində yerləşən küçə və məhəllələrin adları Azərbaycan adları idi. Məsələn, Dərəkənd, Axund, Xan bağları, eləcə də Əsəd bəy, Adalyar, Təpəbaşı, İmarət və Daşlı küçələrini sadalamaq olar. Hazırda Ermənistan milli arxivində saxlanılan kameral təsvirlər həmin küçə və məhəllələrin 190 il öncə inventarlaşdırılmasını və etnik tərkibini göstərən sübutlardır. Təpəbaşı öz memarlığı və tarixi ilə Azərbaycan tarixinin bir hissəsini təşkil edirdi.
Bunu İrəvan şəhərinin sonrakı dövrlərə aid planlarında da görmək mümkündür. Belə ki, 1831-1832-ci illərə aid kameral təsvirlər göstərir ki, şəhərin Təpəbaşı hissəsindəki məhəllə və küçələr sonrakı dövrlərdə də eyni adla və eyni etnik tərkiblə qalmışdır. İstər 1880-ci illərə aid şəhər planı, istərsə də B.Mehrabovun 1906-1911-ci illərə aid İrəvan şəhərinin planı deyilənləri bir daha sübut edir. Təpəbaşı hissəsində mövcud olan küçə adları XX əsrin əvvəllərində də Azərbaycan dilində adlandırılırdı. Bütün bunları dövrün arxiv sənədləri də təsdiqləyir. XIX əsr boyunca ermənilərin tarixi Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsinə baxmayaraq, İrəvan şəhərinin əhalisinin etnik tərkibində yenə də azərbaycanlıların üstünlük təşkil etdiyi aydın görünür.
Vaxtilə azərbaycanlılardan ibarət olan bu məhəllənin etnik tərkibi tarixin üç mərhələsində (1918-1920-ci, 1948-1953-ci, 1988-ci il illər) süni şəkildə dəyişdirilib və bu gün ermənilərdən ibarət monoetnik məhəlləyə çevrilib. Burada yaşayan insanlar özlərini yerli irəvanlı adlandırsalar da, onların çox kiçik bir qismi daha öncədən bu ərazidə yaşadığına dair sübutlar gətirə bilir. Lakin burada yaşayanların böyük hissəsi 1920-ci illərdə hələ İrəvan adlandırılan şəhərə qonşu dövlətlərdən köçürülən ermənilərdən ibarətdir. Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan arxivlərində bunu sübut edən minlərlə sənəd saxlanılmaqdadır.
Ermənistan dövləti Təpəbaşıda yerləşən Hacı İmamverdi (Təpəbaşı) məscidinin tarixini saxtalaşdıraraq fars məscidi kimi dövlət qeydiyyatına alsa da, abidənin qorunması ilə bağlı heç bir tədbir görülmür və onun uçulub dağılmasına şərait yaradılır.
Uzun illərdir ki, Təpəbaşı hissəsinin taleyi ilə bağlı erməni ictimaiyyəti ilə Ermənistan dövləti arasında müzakirələr getməkdədir. Lakin bütün bu müzakirələrdə Azərbaycan xalqının maddi-mədəni irsi məhvə məhkum edilir.
2022-ci il 4 fevral tarixində Azərbaycan, Fransa, Ermənistan liderlərinin və Avropa İttifaqı Şurasının rəhbərinin videoformatda görüşünün nəticəsi olaraq həm də UNESCO-nun Ermənistana və Azərbaycana missiyalarının həyata keçirilməsi planlaşdırılıb. Azərbaycan cəmiyyəti uzun zamandır bu xəbəri gözləyirdi.
Biz UNESCO-ya müraciət edərək xahiş edirik ki, səfər zamanı öz üzərinə öhdəlik götürən Ermənistanın paytaxtı İrəvanda yerləşən tarixi Təpəbaşı məhəlləsi də missiyanın gedəcəyi ünvanlardan biri olsun. Ümid edirik ki, UNESCO-nun missiyasının fəaliyyətinə Ermənistanda maneə törədilməyəcəkdir.
Bu səbəbdən hələ də Azərbaycan xalqının İrəvan şəhərində tamamilə Yer üzündən silinməmiş yeganə memarlıq kompleksində Ermənistanın və Azərbaycanın səlahiyyətli idarələri ilə əməkdaşlıq edərək tarix və mədəniyyət abidələrinin hazırkı vəziyyətini qeydə almağa və gələcək monitorinqi, onun nəticələrinin dərcini təmin etməyə təcili ehtiyac var.
İnanırıq ki, Siz öz nüfuzunuz və səylərinizlə beynəlxalq konvensiyalarda müəyyən edilmiş prinsiplərə uyğun olaraq İrəvan şəhərində Azərbaycan abidələrinin bütöv və təhlükəsiz mühafizəsi, bərpası, konservasiyası və s. üzrə məsuliyyəti Ermənistanın öz üzərinə götürməsinə töhfə verəcəksiniz. Belə olduğu təqdirdə bəşəriyyətin maddi-mədəni irsinin tərkib hissəsi olan İrəvan şəhərinin tarixi Təpəbaşı məhəlləsi növbəti vandalizmdən xilas edilmiş olacaq.
Biz - aşağıda imza edənlər Sizdən xahiş edirik ki, İrəvan şəhərinin Təpəbaşı hissəsində tarixən azərbaycanlılara məxsus olmuş məhəllə sisteminin və bu məhəllələrdə mövcud olan abidələrin dağılmasının qarşısının alınmasında və onların xüsusi qorunma altına alınmasına kömək edəsiniz.
MÜRACİƏTİ İMZALAYANLAR:
1. Arif Həşimov Texnika üzrə elmlər doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti, AMEA-nın prezidenti vəzifəsini icra edən
2. Gövhər Baxşəliyeva Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti
3. İsa Həbibbəyli Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti
4. Yaqub Mahmudov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü
5. Şahin Mustafayev Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutu
6. Nərgiz Axundova Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Tarix İnstitutu
7. Nailə Vəlixanlı Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi
8. Anar İsgəndərov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor,Millət vəkili
9. Əziz Ələkbərli Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, Millət vəkili
10. Kərim Şükürov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın Tarix İnstitutu, baş direktor
11. Cəbi Bəhramov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu, icraçı direktor
12. İlqar Niftəliyev Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu, şöbə müdiri
13. Tofiq Nəcəfli Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent,AMEA-nın Tarix İnstitutu
14. Rəşad Mustafa Tarix üzrə elmlər doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
15. İradə Bağırova Tarix üzrə elmlər doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
16. Güntəkin Nəcəfli Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
17. Allahverdi Əlimirzəyev Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
18. İradə Məmmədova Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
19. Hacı Həsənov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
20. Kamran İsmayılov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
21. Elçin Qarayev Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
22. Vasif Qafarov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, aparıcı elmi işçi AMEA-nın Tarix İnstitutu
23. Ramin Əlizadə Böyük elmi işçi,AMEA-nın Tarix İnstitutu
24. Abbas Seyidov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutunun baş direktoru
25. Musa Qasımlı Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü, AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutu, baş direktor
26. Elnur Kəlbizadə Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutu
27. Ramilə Dadaşova Siyasi elmlər doktoru, AMEA-nın Qafqaz Tarixi İnstitutu
28. Qasım Hacıyev Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent,AMEA-nın Qafqaz Tarixi İnstitutu
29. Zakir Eminov Coğrafiya üzrə elmlər doktoru, dosent, AMEA-nın H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, baş direktor
30. İsmayıl Kazımov Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, baş elmi işçi, AMEA-nın Dilçilik İnstitutu
31. Kifayət İmamquluyeva Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru,AMEA Dilçilik İnstitutu, şöbə müdiri
32. Məryəm Seyidbəyli Tarix üzrə elmlər doktoru,AMEA-nın Elm Tarixi İnstitutu
33. Zaur Əliyev Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, AMEA-nın Elm Tarixi institutu
34. Ziyad Əmrahov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,AMEA-nın Elm Tarixi İnstitutu
35. Cəfər Qiyasi Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü,Abidələrin Bərpası Elmi-Tədqiqat İnstitutu
36. Ərtigin Salamzadə Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü,AMEA-nın Memarlıq və İncəsənət İnstitutu
37. İradə Köçərli Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA Memarlıq və incəsənət İnstitutu, şöbə müdiri
38. Rizvan Qarabağlı Memarlıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,AMEA Memarlıq və incəsənət İnstitutu, aparıcı elmi işçi
39. Rahibə Zeynalova Memarlıq üzrə fəlsəfə doktoru,AMEA-nın Memarlıq və İncəsənət İnstitutu
40. Xəzər Zeynalov AMEA-nın Memarlıq və incəsənət İnstitutu
41. Fərhad Cabbarov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi
42. İbrahim Kazımbəyli Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent, Azərbaycan Dillər Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr fakültəsi, dekan
43. Firdövsiyyə Əhmədova Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent, Dövlət İdarəçilik Akademiyası, tarix kafedrası
44. Gülçöhrə Məmmədova Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti, rektor
45. Elbay Qasımzadə Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti
46. Səbinə Hacıyeva Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti
47. Elşən Aslanov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsi
48. Nazim Mustafa Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Prezident kitabxanası, şöbə müdiri
49. Nazir Əhmədli Kimya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi
50. Tahir Əmiraslanov Tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi, "Kulina" jurnalı, baş redaktor
51. Telman Qasımov Elmi Araşdırmalar İctimai Birliyinin sədri
52. Faiq İsmayılov Azərbaycanın İşğal Olunmuş Ərazilərindəki Tarix və Mədəniyyət Abidələrini Müdafiə Təşkilatı" İctimai Birliyinin sədri
53. Fariz Xəlili “Miras” mədəni irsin öyrənilməsinə kömək İctimai Birliyinin sədri
54. Rauf Zeyni Azərbaycan Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti
55. Azər Əliyev Azərbaycan Respublikası Gənclər Təşkilatları Milli Şurasının sədri
56. Səməd Hətəmov “Doğma yurda qayıdış" İctimai Birliyinin sədri
57. Bəyimxanım Verdiyeva “Xan Şuşinski” Fondunun prezidenti
58. Günel Səfərova Vətəndaş Tədqiqat və İnkişaf İctimai Birliyinin sədri
59. Umud Rəhimoğlu Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun prezidenti
60. Fazil Abbasov “İslam Əməkdaşlığı Təşkilatına Üzv Dövlətləri Jurnalistlərinin Assosiasiyası” İctimai Birliyinin sədri
61. Şəlalə Həsənova “İctimaiyyətlə Əlaqələrin İnkişafına Kömək” İctimai Birliyinin sədri
62. İlqar Orucov Azərbaycan Gənc Alim, Doktorant və Magistrlər Cəmiyyəti" İctimai Birliyinin sədri
63. Şəhla Nağıyeva “Sönməz Məşəl" Mədəni Əlaqələr İctimai Birliyinin sədri
64. Şəmistan Əlizamanlı “Vətənpərvərliyin Təbliğinə Dəstək" İctimai Birliyinin sədri
65. Nurəddin Mehdiyev “Bizim Nəsil" Gənclərin Regional İnkişaf Assosiasiyası İctimai Birliyinin sədri
66. Bahar Qasımova “Azərbaycan Qadınları Respublika Cəmiyyəti” İctimai Birliyinin sədri
67. Davud Rəhimli Əlil Təşkilatları İttifaqının prezidenti
68. Fəxrəddin Həsənzadə “Gənclər üçün Təhsil Mərkəzi" İctimai Birliyinin icraçı direktoru
69. Fuad Məmmədov “Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası İctimai Birliyinin sədri
70. Mehri Xanbabayeva “Azərbaycan Tarixçiləri" İctimai Birliyinin sədri
71. Hacı Abdulla "Zəngəzur" cəmiyyətləri İctimai Birliyinin sədri
72. Nəsiman Yaqublu “Tarix və Mətbuat Araşdırmalarına Dəstək” İctimai Birliyinin sədri
73. Rəna Mirzəzadə Gender və İnsan Hüququ Araşdırma Birliyinin sədri
74. Mehriban Zeylanova “Təmiz Dünya" Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri
75. Novella Cəfərova “D.Əliyeva adina Azərbaycan Qadınlarının Hüquqlarının Müdafiə Cəmiyyəti" İctimai Birliyinin sədri
76. Səadət Bənənyarlı “Beynəlxalq İnsan Hüquqları Cəmiyyəti Azərbaycan Milli Bölməsi" İctimai Birliyinin sədri
77. Səltənət Qocamanlı “İnsan Hüquqlarının və Qanunçuluğun Müdafiəsi" İctimai Birliyinin sədri
78. Yusif Ağayev "Dostluq" gənclərin əlaqələndirmə mərkəzi İctimai Birliyinin sədri
79. Xatirə Vəliyeva “Xankəndi” məcburi köçkünlərə dəstək İctimai Birliyinin sədri
80. Səbuhi Abdullayev "ELM" Gənclərin Sosial-İntellektual İnkişafına Dəstək İctimai Birliyinin sədri
81. Büllur Məmmədova "Mədəniyyətin və Milli Ənənələrin Təbliği" İctimai Birliyinin sədri
82. İsrayıl İsgəndərov "Ümid" Sosial İnkişafa Dəstək İctimai Birliyinin sədri
83. Zaur İbrahimli "Prioritet" Sosial İqtisadi Araşdırmalar Mərkəzi İctimai Birliyinin sədri
84. Ayşən Hüseynova "Soyqırım Həqiqətlərinin Tanıdılması" İctimai Birliyinin sədrinin müavini
85. Azər Allahverənov Avrasiya Miqrasiya Təşəbbüsləri Platforması” İctimai Birliyinin sədri
86. Araz Şamilov "Tariximizə Sahib Çıxaq" tarixi araşdırmalar və maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri
87. Şamil Ələkbərli Xocalı Soyqırımını Tanıtma İctimai Birliyinin sədri
88. Əkrəm Bəydəmirli "Sosial Rifah və Tədqiqatlar" İctimai Birliyinin sədri
89. İradə Rzazadə "Vətəndaşların Sosial Rifahı Naminə" İctimai Birliyinin sədri
90. Təhmasib Novruzov "Azadlıq Hərəkatçıları" İctimai Birliyinin sədri
91. Çingiz Bayramov "Dialoq və İnkişaf Naminə" İctimai Birliyinin sədri
92. Rüfət Əsədzadə “Azərbaycan gənc müəllimlər assosiasiyası” İctimai Birliyinin sədri
93. Şahin Qədirov “Zirvə” mədəniyyət və incəsənət İctimai Birliyinin sədri
94. Qafar Çaxmaxlı “Müstəqil Araşdırmaçı Jurnalistlər Liqası" İctimai Birliyinin sədri
95. Dəyanət Bayramov "Türk Dünyası İnfo" İctimai Birliyinin sədri
96. İntiqam Yaşar "Dünya Gənc Türk Yazarlar" İctimai Birliyinin sədri
97. Elvin Talışınski "Elin Səsi" milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması İctimai Birliyinin sədri
98. Nigar Ələsgərova "Odlar Yurdu" Gənclər İctimai Birliyinin sədri
99. Elçin Mirzəbəyli "Bakı Natiqlik Məktəbi" İctimai Birliyinin sədri
100. Akif Nağı "Qarabağ Azadlıq Təşkilatı" İctimai Birliyi
101. Vüqar Əhmədov "Azərbaycan-Amerika Gəncləri" İctimai Birliyinin sədri
102. Səbuhi Hüseynov AMEA-nın Tarix İnstitutunun baş mütəxəssisi”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-07-2022 15:12 | Bölmə: Mədəniyyət
Azərbaycanın elm və ictimaiyyət xadimləri Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində yerləşən Təpəbaşı məhəlləsi ərazisində Azərbaycan xalqının irsinə qarşı həyata keçirilən mədəni soyqırımı ilə bağlı UNESCO-nun Baş direktoru Odre Azuleyə müraciət ünvanlayıblar. Müraciəti 102 nəfər tanınmış elm və ictimai xadim imzalayıb.
Reyting.az müraciəti təqdim edir:
“Hörmətli Baş direktor.
UNESCO bütün dünyada bəşəriyyət üçün müstəsna dəyər hesab olunan mədəni və təbii irsin müəyyən edilməsini, qorunmasını və mühafizəsini təşviq etməyə çalışır. Bu, UNESCO tərəfindən qəbul edilmiş müxtəlif konvensiyalarda öz əksini tapıb. Ümumdünya irsinə aid olan obyektlər yerləşdikləri ərazidən asılı olmayaraq, bütün dünya xalqlarına məxsusdur.
Tarixi şəhərlər və bu şəhərlərin əraziləri cəmiyyətin təkamülünü və onun mədəni kimliyini təsvir edən məkan formasiyalarıdır. Onlar böyük təbii, yaxud süni mühitin bir hissəsidir və bir-birindən ayrıla bilməz. Tarixi şəhərlər onları formalaşdıran keçmişin canlı sübutudur.
Hazırda Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində yerləşən maddi-mədəni irs nümunələrinin yaşı heç 200 ilə də çatmır. Bunun səbəbləri tarixşünaslıqda bəlli olsa da, dünya ictimaiyyəti bundan xəbərsizdir. Bəs nə üçün bu şəhərdə yaşı 200 ilə yaxın və daha çox olan heç bir maddi mədəniyyət nümunələri yoxdur və ya qalmayıb? Sualın cavabı çox sadədir. Bu abidələr Azərbaycan xalqına məxsus maddi-mədəni irs nümunələri olduğundan, ermənilər tərəfindən məhv edilmiş və günümüzə qədər gəlib çatmamışdır.
Bu gün Ermənistanın paytaxtı İrəvan şəhərində Azərbaycan xalqına məxsus sonuncu maddi-mədəni irs nümunələri də məhv edilmək üzrədir. Bu müraciət Sizin rəhbəri olduğunuz mötəbər təşkilatı Azərbaycan xalqının bütün dünya xalqlarına məxsus olan sonuncu maddi-mədəni irsini xilas etmək üçün səfərbər olmağa dəvət edən həyəcan siqnalıdır.
İrəvan şəhəri qala istisna olmaqla Şəhər, Dəmirbulaq və Təpəbaşı hissələrinə bölünürdü. İrəvanın bu hissələrinin hər birində şəhər yaranandan XX əsrin əvvəllərinə qədər azərbaycanlılar yaşayıblar.
Azərbaycan xalqı XIX-XX əsrlər ərzində indiki Ermənistanın ərazisində azərbaycanlılara qarşı məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilən etnik təmizləmə nəticəsində böyük milli faciə yaşayıb. Bu milli faciə mərhələli şəkildə həyata keçirilib və nəticədə indi Ermənistan adlanan dövlətin ərazisində heç bir azərbaycanlı qalmayıb. Min illər boyu öz torpağına bağlı olan azərbaycanlılar doğma tarixi-etnik torpaqlarından didərgin salınaraq kütləvi qətl və qırğınlara məruz qalıb, Azərbaycan xalqına məxsus minlərlə tarixi-mədəni abidə və yaşayış məskənləri dağıdılaraq viran edilib. Zaman-zaman Azərbaycan xalqına qarşı aparılan qeyri-insani siyasət Ermənistan tərəfindən Azərbaycan abidələrinə qarşı da davam etdirilib. Nəticə etibarilə, Azərbaycan xalqının İrəvan şəhərində mövcud olmuş İrəvan qalası, Xan sarayı, Abbas Mirzə məscidi, Zal xan məscidi, Dəmirbulaq məscidi, Sərtip xan məscidi, Hacı Novruzəli bəy məscidi, Hacı Cəfər məscidi, Qantar (bazarı) karvansarası, Hacı bəyim hamamı, Hacı Əli hamamı, Axund Şeyxülislam hamamı və bu kimi bir çox digər dini və tarixi abidələri məhv edilib. Hazırda İrəvanda mövcud olan iki məscidi – Hacı İmamverdi məscidi və Göy məscidi isə Ermənistan fars məscidi adlandıraraq taleyin hökmünə buraxıb. Bu gün XVII əsrə aid olan Hacı İmamverdi məscidi tamamilə yox olmaq üzrədir.
2006-cı ildə Ermənistanda təsdiq edilən İrəvan şəhərinin baş planında fars memarlığı kimi təqdim olunan azərbaycanlılara məxsus memarlıq nümunələrinin yerləşdiyi altı ərazi göstərilmişdir. 2006-cı ildə həmin ərazilərin ümumi ölçüsü 29 hektar idi. Onlardan bu gün yalnız Təpəbaşı hissəsi (16 hektar) qalmaqdadır. Cəmi 16 il ərzində Ermənistanda Azərbaycan xalqına məxsus memarlıq üslubunda tarixi şəhər sayıla biləcək 13 hektar sahə tamamilə məhv edilərək yerində müxtəlif infrastrukturlar inşa olunub.
Tarixi İrəvan şəhəri XX əsrdə ən böyük dağıntılara məruz qalan şəhərlərdən biridir. Onun XX əsrdə dağıdılması siyasi məqsədlər daşımış və müasir İrəvan şəhərinin indiki simasının qurulmasına xidmət etmişdir. Tədqiqatlar bu şəhərin dərin qatlarında hələ də Azərbaycan şəhərinə aid məlumatların qaldığını söyləməyə imkan verir. Lakin Ermənistan üzərində yaşadığı bu tarixi məkanın torpaq altında qalan mədəni irsini qəbul etmədiyi üçün dağıntıları bu qatlarda da davam etdirir. Buna sübut kimi 2003-ci ildə İrəvan şəhərinin Respublika meydanında aparılan qazıntı işlərini də göstərmək olar. Belə ki, Ermənistan rəhbərliyi qazıntı nəticəsində torpaq altında qalmış azərbaycanlı-müsəlman memarlığının nümunələri aşkar olunan zaman qəfildən abidənin üzərini yenidən torpaqla örtmək tapşırığı verib. Ermənistan hökuməti bütün beynəlxalq normaları və qanunvericiliyi pozaraq bu aktı törədib.
Hörmətli Baş direktor.
İrəvan şəhərinin tarixini bu gün özündə əks etdirən və azərbaycanlıların mədəni irsinin yeganə sübutu olaraq qalan məkan Təpəbaşı məhəlləsidir. Təpəbaşı (ermənilər Kond adlandırırlar) İrəvan şəhərinin günümüzə qədər gəlib çatmış yeganə tarixi nümunəsidir. Bu hissə öz yaddaşında İrəvanın XVII əsrdən müasir dövrümüzə qədər olan tarixi kodunu daşımaqdadır. Tarixən azərbaycanlıların yaşadığı və hazırda 16 hektara qədər kiçildilən Təpəbaşı məhəlləsi günümüzdə məhv olmaq və Yer üzündən silinmək təhlükəsi ilə üz-üzədir. Ermənistanda azərbaycanlıların yaratdıqları maddi-mədəni irs haqqında məlumatlar gizlədilir və hissə-hissə dağıdılır. Ermənistan rəhbərliyi artıq bir müddətdir ki, Təpəbaşı hissəsini tamamilə dağıdaraq yerində müasir yaşayış binaları inşa etməyi planlaşdırır. Onlar bu yolla bir zamanlar İrəvanın əsas sakinləri olan azərbaycanlıların sonuncu nişanəsini – tarixi kodunu məhv etmək istəyirlər.
Təpəbaşı Azərbaycan mədəniyyəti, o cümlədən bəşər mədəniyyəti üçün son dərəcə önəmli əhəmiyyət kəsb edir. Tarixi İrəvan şəhərinin özəyi sayılan bu hissə vahid tarixi-şəhərsalma mühitini özündə əks etdirir.
Şəhərin Təpəbaşı hissəsinə ermənilərin köçürülməsi Çar Rusiyasının 1828-ci ildən sonra qonşu dövlətlərdən ermənilərin kütləvi şəkildə Cənubi Qafqaza köçürülməsi siyasəti ilə başlayıb. Təkcə bu köçürmə nəticəsində cəmi 374 nəfər İrandan, 18 nəfər isə Türkiyədən gələn erməni İrəvan şəhərinin Təpəbaşı hissəsində azərbaycanlı ailələrin evlərinə müvəqqəti olaraq yerləşdirilib. Köçüb gələn ermənilər sonradan Təpəbaşıda yerləşən Xan bağı adı ilə tanınan yerdə onlara ayrılmış torpaq sahələrində məskunlaşdırılıblar. Göründüyü kimi, 190 il öncə baş vermiş bu ilk etnik təmas Təpəbaşı hissəsinin etnik tərkibini dəyişə bilməyib və əzəldən bəri orada yaşayan azərbaycanlılar yenə də daimi sakinlər olublar.
XIX əsrin I yarısında Təpəbaşı hissəsində yerləşən küçə və məhəllələrin adları Azərbaycan adları idi. Məsələn, Dərəkənd, Axund, Xan bağları, eləcə də Əsəd bəy, Adalyar, Təpəbaşı, İmarət və Daşlı küçələrini sadalamaq olar. Hazırda Ermənistan milli arxivində saxlanılan kameral təsvirlər həmin küçə və məhəllələrin 190 il öncə inventarlaşdırılmasını və etnik tərkibini göstərən sübutlardır. Təpəbaşı öz memarlığı və tarixi ilə Azərbaycan tarixinin bir hissəsini təşkil edirdi.
Bunu İrəvan şəhərinin sonrakı dövrlərə aid planlarında da görmək mümkündür. Belə ki, 1831-1832-ci illərə aid kameral təsvirlər göstərir ki, şəhərin Təpəbaşı hissəsindəki məhəllə və küçələr sonrakı dövrlərdə də eyni adla və eyni etnik tərkiblə qalmışdır. İstər 1880-ci illərə aid şəhər planı, istərsə də B.Mehrabovun 1906-1911-ci illərə aid İrəvan şəhərinin planı deyilənləri bir daha sübut edir. Təpəbaşı hissəsində mövcud olan küçə adları XX əsrin əvvəllərində də Azərbaycan dilində adlandırılırdı. Bütün bunları dövrün arxiv sənədləri də təsdiqləyir. XIX əsr boyunca ermənilərin tarixi Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsinə baxmayaraq, İrəvan şəhərinin əhalisinin etnik tərkibində yenə də azərbaycanlıların üstünlük təşkil etdiyi aydın görünür.
Vaxtilə azərbaycanlılardan ibarət olan bu məhəllənin etnik tərkibi tarixin üç mərhələsində (1918-1920-ci, 1948-1953-ci, 1988-ci il illər) süni şəkildə dəyişdirilib və bu gün ermənilərdən ibarət monoetnik məhəlləyə çevrilib. Burada yaşayan insanlar özlərini yerli irəvanlı adlandırsalar da, onların çox kiçik bir qismi daha öncədən bu ərazidə yaşadığına dair sübutlar gətirə bilir. Lakin burada yaşayanların böyük hissəsi 1920-ci illərdə hələ İrəvan adlandırılan şəhərə qonşu dövlətlərdən köçürülən ermənilərdən ibarətdir. Həm Ermənistan, həm də Azərbaycan arxivlərində bunu sübut edən minlərlə sənəd saxlanılmaqdadır.
Ermənistan dövləti Təpəbaşıda yerləşən Hacı İmamverdi (Təpəbaşı) məscidinin tarixini saxtalaşdıraraq fars məscidi kimi dövlət qeydiyyatına alsa da, abidənin qorunması ilə bağlı heç bir tədbir görülmür və onun uçulub dağılmasına şərait yaradılır.
Uzun illərdir ki, Təpəbaşı hissəsinin taleyi ilə bağlı erməni ictimaiyyəti ilə Ermənistan dövləti arasında müzakirələr getməkdədir. Lakin bütün bu müzakirələrdə Azərbaycan xalqının maddi-mədəni irsi məhvə məhkum edilir.
2022-ci il 4 fevral tarixində Azərbaycan, Fransa, Ermənistan liderlərinin və Avropa İttifaqı Şurasının rəhbərinin videoformatda görüşünün nəticəsi olaraq həm də UNESCO-nun Ermənistana və Azərbaycana missiyalarının həyata keçirilməsi planlaşdırılıb. Azərbaycan cəmiyyəti uzun zamandır bu xəbəri gözləyirdi.
Biz UNESCO-ya müraciət edərək xahiş edirik ki, səfər zamanı öz üzərinə öhdəlik götürən Ermənistanın paytaxtı İrəvanda yerləşən tarixi Təpəbaşı məhəlləsi də missiyanın gedəcəyi ünvanlardan biri olsun. Ümid edirik ki, UNESCO-nun missiyasının fəaliyyətinə Ermənistanda maneə törədilməyəcəkdir.
Bu səbəbdən hələ də Azərbaycan xalqının İrəvan şəhərində tamamilə Yer üzündən silinməmiş yeganə memarlıq kompleksində Ermənistanın və Azərbaycanın səlahiyyətli idarələri ilə əməkdaşlıq edərək tarix və mədəniyyət abidələrinin hazırkı vəziyyətini qeydə almağa və gələcək monitorinqi, onun nəticələrinin dərcini təmin etməyə təcili ehtiyac var.
İnanırıq ki, Siz öz nüfuzunuz və səylərinizlə beynəlxalq konvensiyalarda müəyyən edilmiş prinsiplərə uyğun olaraq İrəvan şəhərində Azərbaycan abidələrinin bütöv və təhlükəsiz mühafizəsi, bərpası, konservasiyası və s. üzrə məsuliyyəti Ermənistanın öz üzərinə götürməsinə töhfə verəcəksiniz. Belə olduğu təqdirdə bəşəriyyətin maddi-mədəni irsinin tərkib hissəsi olan İrəvan şəhərinin tarixi Təpəbaşı məhəlləsi növbəti vandalizmdən xilas edilmiş olacaq.
Biz - aşağıda imza edənlər Sizdən xahiş edirik ki, İrəvan şəhərinin Təpəbaşı hissəsində tarixən azərbaycanlılara məxsus olmuş məhəllə sisteminin və bu məhəllələrdə mövcud olan abidələrin dağılmasının qarşısının alınmasında və onların xüsusi qorunma altına alınmasına kömək edəsiniz.
MÜRACİƏTİ İMZALAYANLAR:
1. Arif Həşimov Texnika üzrə elmlər doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti, AMEA-nın prezidenti vəzifəsini icra edən
2. Gövhər Baxşəliyeva Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti
3. İsa Həbibbəyli Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti
4. Yaqub Mahmudov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü
5. Şahin Mustafayev Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutu
6. Nərgiz Axundova Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Tarix İnstitutu
7. Nailə Vəlixanlı Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi
8. Anar İsgəndərov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor,Millət vəkili
9. Əziz Ələkbərli Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, Millət vəkili
10. Kərim Şükürov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın Tarix İnstitutu, baş direktor
11. Cəbi Bəhramov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu, icraçı direktor
12. İlqar Niftəliyev Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu, şöbə müdiri
13. Tofiq Nəcəfli Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent,AMEA-nın Tarix İnstitutu
14. Rəşad Mustafa Tarix üzrə elmlər doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
15. İradə Bağırova Tarix üzrə elmlər doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
16. Güntəkin Nəcəfli Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
17. Allahverdi Əlimirzəyev Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
18. İradə Məmmədova Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
19. Hacı Həsənov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
20. Kamran İsmayılov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
21. Elçin Qarayev Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Tarix İnstitutu
22. Vasif Qafarov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, aparıcı elmi işçi AMEA-nın Tarix İnstitutu
23. Ramin Əlizadə Böyük elmi işçi,AMEA-nın Tarix İnstitutu
24. Abbas Seyidov Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutunun baş direktoru
25. Musa Qasımlı Tarix üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü, AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutu, baş direktor
26. Elnur Kəlbizadə Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutu
27. Ramilə Dadaşova Siyasi elmlər doktoru, AMEA-nın Qafqaz Tarixi İnstitutu
28. Qasım Hacıyev Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent,AMEA-nın Qafqaz Tarixi İnstitutu
29. Zakir Eminov Coğrafiya üzrə elmlər doktoru, dosent, AMEA-nın H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, baş direktor
30. İsmayıl Kazımov Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, baş elmi işçi, AMEA-nın Dilçilik İnstitutu
31. Kifayət İmamquluyeva Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru,AMEA Dilçilik İnstitutu, şöbə müdiri
32. Məryəm Seyidbəyli Tarix üzrə elmlər doktoru,AMEA-nın Elm Tarixi İnstitutu
33. Zaur Əliyev Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, AMEA-nın Elm Tarixi institutu
34. Ziyad Əmrahov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,AMEA-nın Elm Tarixi İnstitutu
35. Cəfər Qiyasi Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü,Abidələrin Bərpası Elmi-Tədqiqat İnstitutu
36. Ərtigin Salamzadə Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü,AMEA-nın Memarlıq və İncəsənət İnstitutu
37. İradə Köçərli Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor, AMEA Memarlıq və incəsənət İnstitutu, şöbə müdiri
38. Rizvan Qarabağlı Memarlıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent,AMEA Memarlıq və incəsənət İnstitutu, aparıcı elmi işçi
39. Rahibə Zeynalova Memarlıq üzrə fəlsəfə doktoru,AMEA-nın Memarlıq və İncəsənət İnstitutu
40. Xəzər Zeynalov AMEA-nın Memarlıq və incəsənət İnstitutu
41. Fərhad Cabbarov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi
42. İbrahim Kazımbəyli Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent, Azərbaycan Dillər Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr fakültəsi, dekan
43. Firdövsiyyə Əhmədova Tarix üzrə elmlər doktoru, dosent, Dövlət İdarəçilik Akademiyası, tarix kafedrası
44. Gülçöhrə Məmmədova Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti, rektor
45. Elbay Qasımzadə Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti
46. Səbinə Hacıyeva Memarlıq üzrə elmlər doktoru, professor, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti
47. Elşən Aslanov Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsi
48. Nazim Mustafa Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Prezident kitabxanası, şöbə müdiri
49. Nazir Əhmədli Kimya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycanda Atatürk Mərkəzi
50. Tahir Əmiraslanov Tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi, "Kulina" jurnalı, baş redaktor
51. Telman Qasımov Elmi Araşdırmalar İctimai Birliyinin sədri
52. Faiq İsmayılov Azərbaycanın İşğal Olunmuş Ərazilərindəki Tarix və Mədəniyyət Abidələrini Müdafiə Təşkilatı" İctimai Birliyinin sədri
53. Fariz Xəlili “Miras” mədəni irsin öyrənilməsinə kömək İctimai Birliyinin sədri
54. Rauf Zeyni Azərbaycan Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti
55. Azər Əliyev Azərbaycan Respublikası Gənclər Təşkilatları Milli Şurasının sədri
56. Səməd Hətəmov “Doğma yurda qayıdış" İctimai Birliyinin sədri
57. Bəyimxanım Verdiyeva “Xan Şuşinski” Fondunun prezidenti
58. Günel Səfərova Vətəndaş Tədqiqat və İnkişaf İctimai Birliyinin sədri
59. Umud Rəhimoğlu Beynəlxalq Avrasiya Mətbuat Fondunun prezidenti
60. Fazil Abbasov “İslam Əməkdaşlığı Təşkilatına Üzv Dövlətləri Jurnalistlərinin Assosiasiyası” İctimai Birliyinin sədri
61. Şəlalə Həsənova “İctimaiyyətlə Əlaqələrin İnkişafına Kömək” İctimai Birliyinin sədri
62. İlqar Orucov Azərbaycan Gənc Alim, Doktorant və Magistrlər Cəmiyyəti" İctimai Birliyinin sədri
63. Şəhla Nağıyeva “Sönməz Məşəl" Mədəni Əlaqələr İctimai Birliyinin sədri
64. Şəmistan Əlizamanlı “Vətənpərvərliyin Təbliğinə Dəstək" İctimai Birliyinin sədri
65. Nurəddin Mehdiyev “Bizim Nəsil" Gənclərin Regional İnkişaf Assosiasiyası İctimai Birliyinin sədri
66. Bahar Qasımova “Azərbaycan Qadınları Respublika Cəmiyyəti” İctimai Birliyinin sədri
67. Davud Rəhimli Əlil Təşkilatları İttifaqının prezidenti
68. Fəxrəddin Həsənzadə “Gənclər üçün Təhsil Mərkəzi" İctimai Birliyinin icraçı direktoru
69. Fuad Məmmədov “Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası İctimai Birliyinin sədri
70. Mehri Xanbabayeva “Azərbaycan Tarixçiləri" İctimai Birliyinin sədri
71. Hacı Abdulla "Zəngəzur" cəmiyyətləri İctimai Birliyinin sədri
72. Nəsiman Yaqublu “Tarix və Mətbuat Araşdırmalarına Dəstək” İctimai Birliyinin sədri
73. Rəna Mirzəzadə Gender və İnsan Hüququ Araşdırma Birliyinin sədri
74. Mehriban Zeylanova “Təmiz Dünya" Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri
75. Novella Cəfərova “D.Əliyeva adina Azərbaycan Qadınlarının Hüquqlarının Müdafiə Cəmiyyəti" İctimai Birliyinin sədri
76. Səadət Bənənyarlı “Beynəlxalq İnsan Hüquqları Cəmiyyəti Azərbaycan Milli Bölməsi" İctimai Birliyinin sədri
77. Səltənət Qocamanlı “İnsan Hüquqlarının və Qanunçuluğun Müdafiəsi" İctimai Birliyinin sədri
78. Yusif Ağayev "Dostluq" gənclərin əlaqələndirmə mərkəzi İctimai Birliyinin sədri
79. Xatirə Vəliyeva “Xankəndi” məcburi köçkünlərə dəstək İctimai Birliyinin sədri
80. Səbuhi Abdullayev "ELM" Gənclərin Sosial-İntellektual İnkişafına Dəstək İctimai Birliyinin sədri
81. Büllur Məmmədova "Mədəniyyətin və Milli Ənənələrin Təbliği" İctimai Birliyinin sədri
82. İsrayıl İsgəndərov "Ümid" Sosial İnkişafa Dəstək İctimai Birliyinin sədri
83. Zaur İbrahimli "Prioritet" Sosial İqtisadi Araşdırmalar Mərkəzi İctimai Birliyinin sədri
84. Ayşən Hüseynova "Soyqırım Həqiqətlərinin Tanıdılması" İctimai Birliyinin sədrinin müavini
85. Azər Allahverənov Avrasiya Miqrasiya Təşəbbüsləri Platforması” İctimai Birliyinin sədri
86. Araz Şamilov "Tariximizə Sahib Çıxaq" tarixi araşdırmalar və maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri
87. Şamil Ələkbərli Xocalı Soyqırımını Tanıtma İctimai Birliyinin sədri
88. Əkrəm Bəydəmirli "Sosial Rifah və Tədqiqatlar" İctimai Birliyinin sədri
89. İradə Rzazadə "Vətəndaşların Sosial Rifahı Naminə" İctimai Birliyinin sədri
90. Təhmasib Novruzov "Azadlıq Hərəkatçıları" İctimai Birliyinin sədri
91. Çingiz Bayramov "Dialoq və İnkişaf Naminə" İctimai Birliyinin sədri
92. Rüfət Əsədzadə “Azərbaycan gənc müəllimlər assosiasiyası” İctimai Birliyinin sədri
93. Şahin Qədirov “Zirvə” mədəniyyət və incəsənət İctimai Birliyinin sədri
94. Qafar Çaxmaxlı “Müstəqil Araşdırmaçı Jurnalistlər Liqası" İctimai Birliyinin sədri
95. Dəyanət Bayramov "Türk Dünyası İnfo" İctimai Birliyinin sədri
96. İntiqam Yaşar "Dünya Gənc Türk Yazarlar" İctimai Birliyinin sədri
97. Elvin Talışınski "Elin Səsi" milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması İctimai Birliyinin sədri
98. Nigar Ələsgərova "Odlar Yurdu" Gənclər İctimai Birliyinin sədri
99. Elçin Mirzəbəyli "Bakı Natiqlik Məktəbi" İctimai Birliyinin sədri
100. Akif Nağı "Qarabağ Azadlıq Təşkilatı" İctimai Birliyi
101. Vüqar Əhmədov "Azərbaycan-Amerika Gəncləri" İctimai Birliyinin sədri
102. Səbuhi Hüseynov AMEA-nın Tarix İnstitutunun baş mütəxəssisi”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 08:52
Bred Pitt xoşladığı qadınlardan danışıb
Dünən, 07:37
Hollivudun ulduz aktyoru vəfat edib
30-06-2025, 14:52
Mənsum İbrahimov: Teatrımızın səhnəsinə yeni Məcnunlar gəlir - Foto
29-06-2025, 12:56
Rusiyanın Azərbaycanda keçiriləcək mədəniyyət tədbirləri ləğv edilib
28-06-2025, 09:57
İki məşhur aktyor 24 ildən sonra yenidən görüşüb
25-06-2025, 14:55
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
25-06-2025, 10:34
Xalq artistləri Şuşada - Fotolar
24-06-2025, 19:40
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
24-06-2025, 12:28
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Xızıda “Gənc arıçı” layihəsinin iştirakçısı ilə görüşüb
23-06-2025, 15:49
Erməni müğənnini “Qal, sənə qurban” mahnısını mənimsəmək istəyib
21-06-2025, 09:14
Muğam müsabiqəsinin qalibləri məlum olub - Siyahı
20-06-2025, 14:17
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı Mətanət Vahid olub - Fotolar
19-06-2025, 14:16
İyunun şeirli “Ulduz”u işıq üzü görüb - Foto
19-06-2025, 09:51
Yeni parkda gənc rəssamların sərgisi keçirilib - Fotolar
19-06-2025, 07:28
Məşhur aktyor Papa XIV Leo ilə görüşüb
18-06-2025, 17:35
Kino şirkətinin direktoru 3 milyon dollar maaş alacaq
18-06-2025, 09:41
Bakıda rəssam emalatxanasında ölü tapılıb
18-06-2025, 09:11
"Muğam aləmi” VII Beynəlxalq Musiqi Festivalının açılışı olub
17-06-2025, 10:32
“Azərbaycan-Almaniya Dostluq Həftəsi” keçiriləcək - Fotolar
13-06-2025, 16:50
“Ulduz”lu görüşlər”in növbəti qonağı Nizami Cəfərov olub - Fotolar
11-06-2025, 16:55
"Əməkdar artist" fəxri adı almaq istəyən musiqiçinin pulunu "atıblar"
11-06-2025, 10:50
Rəşid Behbudovun xatirə otağının açılışı olub - Fotolar
10-06-2025, 14:35
Lukaşenko “Belarusfilm”i kəskin tənqid edib
7-06-2025, 09:56
Aktoyorun adı Ginnesin Rekordlar Kitabına yazılıb - Video
4-06-2025, 20:41
Aqil Abbas "Ulduz"lu görüşlər"in qonağı olub - Fotolar
4-06-2025, 16:36
Muzey Mərkəzinə direktor təyin olunub - Foto
3-06-2025, 12:57
Xurşudbanu Natəvanın şərəfinə mükafat təsis olunub
2-06-2025, 13:27
Baş redaktor Qulu Ağsəslə görüş keçirilib - Fotolar
31-05-2025, 17:10
Füzuli Hüseynov: "Mən belə aktyor tanımıram"
30-05-2025, 19:22
Aktyoru Bədii Şura üzvlüyündən azad edib, töhmət veriblər
30-05-2025, 11:00
Hollivudun ulduz aktyoru ilk filmini çəkib - Foto
29-05-2025, 17:54
Zorlama səhnəsinə görə aktyoru məhkəməyə veriblər
29-05-2025, 17:36
Prezident kinematoqrafiya sahəsi ilə bağlı sərəncam imzalayıb
29-05-2025, 16:09
Xalq artisti əməkdar artistdən polisə şikayət edib
27-05-2025, 16:59
Xalq artistlərinə qarşı qarayaxma kampaniyası aparırlar
27-05-2025, 08:19
Hollivud ulduzuna təyyarədaşıyan gəmi ayırıblar - Fotolar
26-05-2025, 11:11
“Xarıbülbül” Beynəlxalq Musiqi Festivalı başa çatıb
26-05-2025, 08:52
SSRİ estradasının əfsanəsi “kölgəyə çəkilib”
24-05-2025, 20:26
Şuşada musiqi festivalının açılışı olub
23-05-2025, 17:34
Regional idarəyə direktor təyin olunub
23-05-2025, 16:30
Tanınmış aktyorlar həbs olunub
23-05-2025, 09:06
Aktyor beynəlxalq festivalda sürprizlə qarşılaşıb - Foto
22-05-2025, 15:17
“Ulduz”un may sayı çapdan çıxıb - Foto
22-05-2025, 00:11
Aktrisa Mehriban Ələkbərzadənin ünvanına yeni ittihamlar səsləndirib
20-05-2025, 16:34
Tanınmış musiqiçi xeyriyyəçilik edib - Fotolar
19-05-2025, 12:31
Görkəmli sənətkarın oğlu: "Anamdan mənə bircə evi yadigar qalıb"
19-05-2025, 10:25
Rasim Balayev: "Onun qaranlıq taleyi dərhal araşdırılmalıdır”
17-05-2025, 09:18
Gəncə Dövlət Filarmoniyasına direktor təyin olunub
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
