10:33 / 17-04-2025
Prezident İlham Əliyev Sloveniyanın xarici işlər nazirini qəbul edib
10:28 / 17-04-2025
Azərbaycan boksçusu 48 aylıq diskvalifkasiya olunub
10:24 / 17-04-2025
Qəbul imtahanı: qeydiyyat başlayıb
10:24 / 17-04-2025
İnsanlar delfinlərlə danışa biləcək
10:19 / 17-04-2025
Ağdam, Füzuli və Xocavəndin 40 faizi minalardan təmizlənib
10:08 / 17-04-2025
İlham Əliyev Çinin yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul edib - Fotolar
09:56 / 17-04-2025
Kartlardan daha 40 min manat oğurlanıb
09:45 / 17-04-2025
Bu gün Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan XİN başçıları görüşəcək
09:40 / 17-04-2025
Şuşada Birinci İslam Dünyası Mədəni Forumu başlayıb
09:27 / 17-04-2025
Stalinin milli mənşəyi ilə bağlı araşdırma yekunlaşıb
09:14 / 17-04-2025
Zaporojye AES-ə təhlükə var - Xəbərdarlıq
09:14 / 17-04-2025
Gölə çevrilmiş Sabunçu vağzalı... - Video
09:04 / 17-04-2025
Avropa İttifaqı Rusiya qazına sanksiya məsələsində tərəddüd edir
08:51 / 17-04-2025
Tramp Administrasiyası məhkəməni saymayıb
08:45 / 17-04-2025
Dovşan mühərrikin alışmasına səbəb olub
08:38 / 17-04-2025
Yerin maqnit sahəsi tam pozulmaya yaxındır - Radiorabitədə fasilələr yarana bilər
08:28 / 17-04-2025
ABŞ hərbi sənayesinə təhlükə yaranıb
08:23 / 17-04-2025
Qətər əmiri Moskvada səfərdədir
00:02 / 17-04-2025
İsmayıllıda zəlzələ olub
22:15 / 16-04-2025
Azərbaycan və İran XİN-ləri arasında konsulluq məsləhətləşmələri keçirilib
19:43 / 16-04-2025
Gürcüstan prezidentinin Azərbaycana səfəri başa çatıb
18:37 / 16-04-2025
Azərbaycan-Çin əməkdaşlığı genişlənir
18:28 / 16-04-2025
Kursk vilayətinin keçmiş qubernatoru saxlanılıb
18:17 / 16-04-2025
İlham Əliyev Riçard Armitacın ailəsinə başsağlığı verib
18:00 / 16-04-2025
"Sədərək" ticarət mərkəzi su altında qalıb - Video
17:56 / 16-04-2025
Deputat: Vəziyyət ağırdır, hökumət ciddi bir iş görmür
17:41 / 16-04-2025
Danimarka Ukraynaya əsgər göndərəcək
17:34 / 16-04-2025
Prezident Təşkilat Komitəsində dəyişiklik edib - Sərəncam
17:21 / 16-04-2025
Xalq artisti: "Otu itin, əti də atın qabağına qoyurlar"
17:09 / 16-04-2025
Sınaq imtahanının nəticələri elan olunub
23:50 / 12-04-2025
Ceyhun Bayramov Antalyada Hakan Fidanla görüşüb
21:48 / 14-04-2025
Əvəz Zeynallı ilə bağlı prezidentə müraciət ünvanlanıb
19:33 / 12-04-2025
İlham Əliyevin Türkiyəyə səfəri başa çatıb - Fotolar
17:56 / 16-04-2025
Deputat: Vəziyyət ağırdır, hökumət ciddi bir iş görmür
14:12 / 13-04-2025
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı Azər Turan olub - Fotolar
20:26 / 13-04-2025
Türkiyədə 4,7 maqnitudalı zəlzələ olub
12:15 / 12-04-2025
Azərbaycan prezidenti Avropa Şurasının baş katibi ilə görüşüb
19:37 / 13-04-2025
Firuzə İbadova yıxılıb
09:26 / 15-04-2025
ABŞ Konqresi Rusiyaya təzyiqə başlayır
10:19 / 14-04-2025
Pittin şirkəti yeni serialın davamını çəkəcək
00:44 / 14-04-2025
Putinin sözçüsü: "Ukraynanın razılaşmaya əməl etməməsi fəlakətdir”
İltəriş Xaqana məxsus abidə kompleksi aşkarlanıb - Fotolar
Tarix: 24-08-2022 20:49 | Bölmə: Mədəniyyət
Beynəlxalq Türk Akademiyası və Monqolustan Elmlər Akademiyası Arxeologiya İnstitutunun birgə apardığı elmi arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində Arxanqay bölgəsinin Nomqon düzündə İltəriş Xaqana məxsus külliyə (abidə kompleksi) aşkar edilib.
Reyting.az xəbər verir ki, kompleksin ümumi sahəsi 49x41,5 m-dir. Qərbdən Şərqə doğru oval formada yerləşən külliyə ətrafında xəndək qazılmış, torpaq qalaqlanaraq qala inşa edilmişdir.
Kompleksin qərb tərəfində, ərazinin ortasında dəlikli daş küp (mehrab), daş insan fiqurları, iki balası olan şir heykəli, iki qoyun heykəli var. Kompleksin girişindən şərqə doğru 51 balbal daş yan-yana düzülüb. Onların arasında beş balbal daşında Göytürklərin Aşina sülaləsinə aid “dağ keçisi” rəmzi müəyyən edilib.
Bundan əlavə, kompleksdə ibadət yerinin olduğunu sübut edən kərpic qalıqları və yola sərilən gil örtük mövcuddur.
Aşkarlanan daş kitabənin yuxarı hissəsi və onun tısbağaşəkilli bünövrəsi ibadət yerinin qarşısında aşkar edilib. Tapılan qiymətli əsərin hər iki tərəfində 12 sətir qədim türk yazısı, üçüncü tərəfində isə əski soqd qrafikası var.
Kəşfdə iştirak edən alimlər abidənin mətnindən “Tanrı”, “Türk”, “Kutluq”, “Tümen” kimi bir sıra sözləri oxuya biliblər. Abidənin mətnindən əldə edilən məlumatlara əsasən, Nomqon kompleksinin Göytürk Xaqanlığını yenidən qurmuş Kültegin və Bilgə Xaqanın atası İltəriş Kutluq Xaqana ithaf edildiyi qənaətinə gəlinib.
Bundan əlavə, bu külliyə “Türk” adının ilk dəfə çəkildiyi Göytürk dövrünün ən qədim yazılı abidəsi kimi qəbul edilir.
Ümumilikdə Nomqon kompleksi bütün xüsusiyyətlərinə görə Bilgə Xaqan və Kültegin komplekslərinə bənzəyir. Nomqon yazısı olan abidənin yuxarı tərəfində əjdaha formasında iki canavar başı həkk olunub. Məlumdur ki, Taspar Xaqan, Bilgə, Kültegin və digər abidələrin zirvəsində xaqanlıq rəmzləri olan bu cür əjdaha şəklində, qurd başlı cizgi çəkilib. Nomqon abidəsinin də Orxon abidələri kimi Göytürk dövləti üçün əhəmiyyətli bir abidə olduğu anlaşılır.
Qeyd edək ki, Akademiya Nomqon qazıntılarının nəticələrinə dair elmi nəşr hazırlayacaq və Türk dövlətlərinin paytaxtlarında təqdimatını keçirəcək. Monqolustanda Göytürk dövrü abidələrinin qazıntıları gələcəkdə də davam etdiriləcək.
Məlumat üçün bildirək ki, Nomqon düzündə qazıntı işlərinə 2019-cu ildə başlanılıb. COVİD-19 pandemiyası səbəbilə iki ildir fasilə verilən “Nomqon” ortaq qazıntıları 2022-ci ilin iyul ayında yenidən bərpa edilib.
“Nomqon-2022” ortaq qazıntılarında Beynəlxalq Türk Akademiyasının işçi qrupuna Akademiyanın prezidenti Darxan Kıdırəli, arxeoloqlar Napil Bazılxan və Nurbolat Bogenbayev daxil edilib, Monqolustan Elmlər Akademiyası Arxeologiya İnstitutunun Arxeoloji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Dəmdinsurengin Tseveendorj (1949-2022) isə məsləhətçisi arxeoloq olaraq iştirak edib. Bununla yanaşı, Monqolustan Elmlər Akademiyasından Porf. Dr. Altangerelyn Enkhtor, arxeoloqlar Tserenkhandyn Buyankhishig, Gonchigyin Batbold və Narantuyagyin Tsengel, Munkhsaikhany Uuqanbayar tədqiqat heyətində yer alıb.
Bundan əvvəl də Türk Akademiyası Monqolustanda Şiveet-ulan abidəsində arxeoloji qazıntılar aparıb. 2016-cı ildə adı çəkilən vadiyə xüsusi arxeoloji ekspedisiya təşkil edib. Kutluq Xaqan dövründə tikilmiş mərasim kompleksində türk tayfalarının damğaları və müxtəlif tarixi əşyalar müəyyən edilib. Bu tədqiqatların davamı olaraq 2019-cu ildə başlanan Nomqon arxeoloji qazıntıları nəticəsində İltəriş Xaqana həsr olunmuş kompleks aşkarlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-08-2022 20:49 | Bölmə: Mədəniyyət
Beynəlxalq Türk Akademiyası və Monqolustan Elmlər Akademiyası Arxeologiya İnstitutunun birgə apardığı elmi arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində Arxanqay bölgəsinin Nomqon düzündə İltəriş Xaqana məxsus külliyə (abidə kompleksi) aşkar edilib.
Reyting.az xəbər verir ki, kompleksin ümumi sahəsi 49x41,5 m-dir. Qərbdən Şərqə doğru oval formada yerləşən külliyə ətrafında xəndək qazılmış, torpaq qalaqlanaraq qala inşa edilmişdir.
Kompleksin qərb tərəfində, ərazinin ortasında dəlikli daş küp (mehrab), daş insan fiqurları, iki balası olan şir heykəli, iki qoyun heykəli var. Kompleksin girişindən şərqə doğru 51 balbal daş yan-yana düzülüb. Onların arasında beş balbal daşında Göytürklərin Aşina sülaləsinə aid “dağ keçisi” rəmzi müəyyən edilib.
Bundan əlavə, kompleksdə ibadət yerinin olduğunu sübut edən kərpic qalıqları və yola sərilən gil örtük mövcuddur.
Aşkarlanan daş kitabənin yuxarı hissəsi və onun tısbağaşəkilli bünövrəsi ibadət yerinin qarşısında aşkar edilib. Tapılan qiymətli əsərin hər iki tərəfində 12 sətir qədim türk yazısı, üçüncü tərəfində isə əski soqd qrafikası var.
Kəşfdə iştirak edən alimlər abidənin mətnindən “Tanrı”, “Türk”, “Kutluq”, “Tümen” kimi bir sıra sözləri oxuya biliblər. Abidənin mətnindən əldə edilən məlumatlara əsasən, Nomqon kompleksinin Göytürk Xaqanlığını yenidən qurmuş Kültegin və Bilgə Xaqanın atası İltəriş Kutluq Xaqana ithaf edildiyi qənaətinə gəlinib.
Bundan əlavə, bu külliyə “Türk” adının ilk dəfə çəkildiyi Göytürk dövrünün ən qədim yazılı abidəsi kimi qəbul edilir.
Ümumilikdə Nomqon kompleksi bütün xüsusiyyətlərinə görə Bilgə Xaqan və Kültegin komplekslərinə bənzəyir. Nomqon yazısı olan abidənin yuxarı tərəfində əjdaha formasında iki canavar başı həkk olunub. Məlumdur ki, Taspar Xaqan, Bilgə, Kültegin və digər abidələrin zirvəsində xaqanlıq rəmzləri olan bu cür əjdaha şəklində, qurd başlı cizgi çəkilib. Nomqon abidəsinin də Orxon abidələri kimi Göytürk dövləti üçün əhəmiyyətli bir abidə olduğu anlaşılır.
Qeyd edək ki, Akademiya Nomqon qazıntılarının nəticələrinə dair elmi nəşr hazırlayacaq və Türk dövlətlərinin paytaxtlarında təqdimatını keçirəcək. Monqolustanda Göytürk dövrü abidələrinin qazıntıları gələcəkdə də davam etdiriləcək.
Məlumat üçün bildirək ki, Nomqon düzündə qazıntı işlərinə 2019-cu ildə başlanılıb. COVİD-19 pandemiyası səbəbilə iki ildir fasilə verilən “Nomqon” ortaq qazıntıları 2022-ci ilin iyul ayında yenidən bərpa edilib.
“Nomqon-2022” ortaq qazıntılarında Beynəlxalq Türk Akademiyasının işçi qrupuna Akademiyanın prezidenti Darxan Kıdırəli, arxeoloqlar Napil Bazılxan və Nurbolat Bogenbayev daxil edilib, Monqolustan Elmlər Akademiyası Arxeologiya İnstitutunun Arxeoloji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Dəmdinsurengin Tseveendorj (1949-2022) isə məsləhətçisi arxeoloq olaraq iştirak edib. Bununla yanaşı, Monqolustan Elmlər Akademiyasından Porf. Dr. Altangerelyn Enkhtor, arxeoloqlar Tserenkhandyn Buyankhishig, Gonchigyin Batbold və Narantuyagyin Tsengel, Munkhsaikhany Uuqanbayar tədqiqat heyətində yer alıb.
Bundan əvvəl də Türk Akademiyası Monqolustanda Şiveet-ulan abidəsində arxeoloji qazıntılar aparıb. 2016-cı ildə adı çəkilən vadiyə xüsusi arxeoloji ekspedisiya təşkil edib. Kutluq Xaqan dövründə tikilmiş mərasim kompleksində türk tayfalarının damğaları və müxtəlif tarixi əşyalar müəyyən edilib. Bu tədqiqatların davamı olaraq 2019-cu ildə başlanan Nomqon arxeoloji qazıntıları nəticəsində İltəriş Xaqana həsr olunmuş kompleks aşkarlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 09:40
Şuşada Birinci İslam Dünyası Mədəni Forumu başlayıb
Dünən, 08:06
Qızıl Orda haqqında tarixi serial çəkirlər - Fotolar
14-04-2025, 15:52
"Kimyagər" romanı ekranlaşdırılacaq
14-04-2025, 10:19
Pittin şirkəti yeni serialın davamını çəkəcək
13-04-2025, 14:12
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı Azər Turan olub - Fotolar
11-04-2025, 10:09
Hollivud filmlərinin idxalı məhdudlaşdırılacaq
10-04-2025, 10:37
“İndi al! Müştəriyə tələ” sənədli filmi nümayiş olunub
9-04-2025, 17:32
Məşhurlar yeni filmin çəkilişinə cəlb olunub - Fotolar
9-04-2025, 09:23
Trampın anasın söyən məşhur aktyora mükafat verəcəklər
8-04-2025, 14:00
Xalq artisti döyülmədiyini deyir: "Yalandır"
8-04-2025, 13:14
"Azdrama"da əlbəyaxa dava: xalq artistinə hücum olub - (Yenilənib)
7-04-2025, 18:01
Aktyor “Ayıq sürücü”nün yaratdığı qalmaqaldan danışıb: "Ağsaqqallar çağırdı, getdik..."
7-04-2025, 15:28
Qarabağ Regional Mədəniyyət İdarəsinə rəis təyin edilib
7-04-2025, 12:00
Tarixi abidələrə vahid qaydalar əsasında pasport veriləcək
5-04-2025, 10:07
Dövlət Dram Teatrında yeni təyinat olub
5-04-2025, 08:30
“Ulduz"lu görüşlər”in növbəti qonağı Əyyub Qiyas olub - Fotolar
4-04-2025, 18:29
Musiqili Teatra direktor təyinatı olub
4-04-2025, 18:03
Lalayev teatr direktoru vəzifəsindən azad edilib
4-04-2025, 17:09
Dövlət Mahnı Teatrına yeni direktor təyin olunub
4-04-2025, 15:59
Bakıda Beynəlxalq Xalça Festivalı keçiriləcək
4-04-2025, 14:22
Məşhur aktyorun baş rolda çəkiləcəyi filmin adı gizli saxlanılır
4-04-2025, 11:41
Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
2-04-2025, 13:48
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı yazıçı Varis olub - Fotolar
2-04-2025, 10:20
Mətbuat Şurası “Kanal S”də baş verənləri pisləyib
2-04-2025, 08:53
Pozner yeni telelayihəsindən danışıb
1-04-2025, 18:21
Casus trillerin dünya nümayişi başlayıb - Foto
1-04-2025, 14:02
YUĞ Teatrına yeni bina veriləcək
1-04-2025, 09:57
Əli İnsanovun şeirlər kitabı çap olunub
29-03-2025, 11:26
Azərbaycan prezidenti Xalq artistini təbrik edib
17-03-2025, 22:22
Latviyada "Oskar"a görə növbə yaranıb
17-03-2025, 15:46
Sos! - Eldəniz Quliyev yazır
17-03-2025, 14:14
Xalq artisti Ənvər Həsənov dəfn olunub
16-03-2025, 22:13
Ziyadxan Əliyev vəfat edib
13-03-2025, 13:21
Baharın “Ulduz”u işıq üzü görüb - Foto
13-03-2025, 08:30
Məşhur yazıçı "Qış küləkləri" romanını bitirməyə tələsir
12-03-2025, 19:56
“Xocalı. Son toy...” filmi təqdim olunub - Video
12-03-2025, 11:56
Tamilla Şirəliyeva vəfat edib
11-03-2025, 11:09
Parisdəki səfirliyimizdə “Yeddi gözəl” konserti olub - Foto
10-03-2025, 16:48
Hüseyn Məhəmmədoğluya vəzifə verilib
10-03-2025, 15:56
Naməlum sivilizasiyanın qalıqları tapılıb
10-03-2025, 13:26
Tələbələrlə şairin görüşü keçirilib - Foto
9-03-2025, 20:14
Liana Vəzirova - Mədəni həyatın ayrılmaz hissəsi
7-03-2025, 16:58
Aktyor Möylə Mirzəliyevin vəziyyəti kritik-ağırdır
6-03-2025, 17:14
Milli Dram Teatrı iddialara cavab verib
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
