17:38 / 28-03-2024
Əməkdar artist vəfat edib
“Qarabağda talan var”... - Akif Əli yazır
Tarix: 13-10-2021 16:51 | Bölmə: Akif Əli
“Qarabağda talan var”...
Akif ƏLİ,
yazıçı-publisist,
fəlsəfə doktoru.

Artıq Azərbaycanın qarşısında 30 il davamlı olaraq “Dağlıq Qarabağın işğalı və erməni təcavüzü” deyilən ağrılı problem yoxdur. Qədim Oğuz elinin doğma əraziləri Müzəffər Ordumuzun qüdrəti sayəsində bir-bir özünə qayıtdı və qayıdacaq. Azərbaycan tam və bütöv olacaq!

Xocalıda, Xankəndidə və Qarabağın digər məskənlərində min illər boyu nə erməni olub, nə “erməni məsələsi”, nə də xəstə təxəyyül məhsulu olan "Böyük Ermənistan" xülyası. Bütün bu ərazilərdə tarixin yaşı qədər qədim azərbaycanlı sakinlər yaşayıb. Dağında da, aranında da...

30 il Azərbaycan torpaqlarını işğal altında saxlayan murdarlar Qarabağda təkcə insanları qətlə yetirmədi, orda olan bütün müqəddəs ziyarətgah və ibadətgahları, kurqanları, daş heykəlləri, milli mədəniyyətimizə dair bütün abidələri dağıtdı, türk izini itirməyə çalışdı.

Biz əvvəllər elə bilirdik ermənilər beynəlxalq təşkilatların qərarlarına əhəmiyyət verməyərək, bu işləri görürlər. Amma 44 günlük Vətən müharibəsində və müharibədən sonrakı günlərdə-aylarda “zavallı ermənilər” üçün göz yaşı axıdan, “cəhənnəmə vasil olan Dağlıq Qarabağ statusu” üçün yaxasını cıran Şimallı-Cənubli-Qərbli “cənabların” davranışından gördük ki, ermənilər öz vəhşiliklərini elə dünyanın “ədalət carçıları” sayılan həmin “mədəni cənabların” susqunluğu, yaxud bilavasitə müşahidəsi, bəzən hətta göstəriş və yardımları sayəsində edə bilirlərmiş.

Əslində Qarabağın tarixən Azərbaycan ərazisi olduğunu, işğala məruz qaldığını, ermənilərin bu tərəflərə lap yaxınlarda köçürüldüyünü ATƏT-in Minsk qrupu daxil bütün “nazlı” qüvvələr yaxşı bilirdi. Ən azı Ağdərənin Marağa kəndində ilk 200 erməni ailəsinin bura köçürülməsinin 150 illiyi münasibətiylə ermənilərin özlərinin ucaltdığı abidə buna tutarlı sübutdur. Abidə Rusiya ilə İran arasında 1828-ci ildə bağlanmış Türkmənçay müqaviləsindən sonra ermənilərin İran Marağasından Qarabağa köçürülməsinin 150 illiyi münasibətilə 1978-ci ildə inşa edilib. Üzərində ermənicə "Marağa-150" yazılmış həmin abidə 1988-ci ildə ermənilərin ərazi iddiaları başlayanda qəsdən dağıdıldı. Abidənin yerləşdiyi Şıxarx qəsəbəsi ilə Tərtər şəhəri arasında bir-neçə dəqiqəlik məsafə var. Bu abidə ermənilərin yerli xalq olmadığını sübut edən tutarlı faktlardan biri idi. Bunu hamı görmüşdü.

Amma siyasi ambisiyaları üzündən etiraf etmək ermənilər kimi, - dövlət siyasəti terror olan digər əqidə qardaşlarına da sərf etmirdi.

Dediyimiz kimi, düşmənlər Azərbaycan insanı ilə yanaşı Azərbaycan insanının beyni, qəlbi və əli ilə yaradılan el sənəti nümunələrini, musiqiləri, xalçaları, kulinariyanı, maddi mədəniyyət dəyərlərini, ədəbi-bədii abidələri də məhv edir, yaxud öz adlarına çıxıb “erməniləşdirirdilər”. Dolayısı ilə, Azərbaycan ölkəsi böyük güclərin riyakarlığı və “tülkü siyasətləri” nəticəsində təkcə hərbi deyil, həm də maddi-mənəvi təcavüzə məruz qalıb. Sığındıqları zorba qucaqların yardımı ilə işğal edə bildiyi Qarabağ ərazisində “Ermənistan” adlanan Şər yuvası illər boyu tariximizi silməyə, türklük yaddaşını itirməyə, azərbaycanlı ruhunu yox etməyə yönəlik siyasət aparıb. Bizə düşmən olanların isə gözlərini hikkə o qədər tutmuşdu ki, onlar işğal ərazilərində tarixi-mədəni irsin talan edilməsinin təkcə Qarabağın talanı olmadığını, həm də min illərlə tərəqqi yolunda irəliləyən bəşəriyyətin malik olduğu dəyərlərə qarşı cinayət əməli olduğunun fərqində deyildilər.

Qarabağda vandalların cinayəti nəticəsində imarətlər söküldü, evlər dağıdıldı, ağaclar yandırıldı, bağlar yolundu, bulaqlar quruduldu, qəbirlər eşildi, qədim tarixi abidələr oğurlandı. Gözə dəyən nə varsa darmadağın edildi. Nəticədə müharibədən sonra dünyanın dörd bir yanından bölgəyə tamaşaya gələn çeşidli nümayəndələrin şahidi olduğu acıdan-acı mənzərələr qaldı: göz işlədikcə uzanan xarabalıqlar, viran edilmiş kəndlər, şəhərlər, sökülüb dağıdılmış evlər, şumlanmış məzarlıqlar, yandırılmış ağaclar...

Çöllü-biyabana çevrilmiş bu təbiət mənzərələri təkcə icraçı ermənilər üçün deyil, onlara maddi və mənəvi dəstək verən, hər cür yardım edən, işğala ruhlandıran, əməlinə xeyir-dualı fitva verən, təyyarələrlə, tırlarla peydər-pey silah, yanacaq, yemək göndərən və arxasında dayanıb sığal çəkən Şimallı-Cənublu-Qərbli bütün irticaçı rejimlər üçün ittiham aktıdır!

Qarabağda insan faciələri ilə yanaşı Mədəniyyət də faciəli duruma salındı. İnsanlara deyil də, bütün İnsanlığa divan tutuldu. O ərazilərdə Azərbaycana məxsus 500 tarixi-memarlıq, 100-dən çox arxeoloji abidə, 903 dövlət qeydiyyatında olan və 1500 dövlət qeydiyyatında olmayan tarix və mədəniyyət abidəsi, minlərlə bədii əsərin qorunduğu 26 müzey, 8 rəsm qalereyası, 5 milyonadək kitab və əlyazmanın saxlandığı 927 kitabxana, 85 incəsənət məktəbi, 20 mədəniyyət sarayı, 4 dövlət teatrı vəhşicəsinə talan edildi.

Şuşa, Ağdam, Füzuli, Zəngilan, Cəbrayıl, Laçın, Kəlbəcər rayonlarının ərazilərində min illərlə yaşı olan müxtəlif maddi mədəniyyət abidələri, dəyərli məkanlar vardı: qalalar, türbələr, binalar, məscidlər, evlər, karvansaraylar, məktəblər, bulaqlar, kəhrizlər... Bütün bunların hamısı darmadağın edildi.

Vandallar Azərbaycanın əsrlərlə yaşayan və qorunub saxlanan tarixini məhv etməyə qalxışdılar. Qədim Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin beşiyi olan Xocalı kurqanları, əcdadlarımızın yaddaş yeri olan Xocalı qəbristanlığı texnikanın köməyi ilə darmadağın edilib, yer üzündən silindi. Bəşəriyyətin ulu əcdadlarının məskəni olan Azıx mağarası hərbi sursat anbarına çevrildi. Qarabağ muzeylərindəki 40 mindən çox tarixi-mədəni eksponat məhv edildi.

Azərbaycan xalqına məxsus əşyalar, rəsm və heykəltəraşlıq əsərləri, xalçalar, görkəmli şəxsiyyətlərin xatirə əşyaları, qədimi pullar, qızıl və gümüş məmulatları, nadir bahalı daş-qaşlar, xalçalar və digər əl işləri ilə zəngin eksponatlar oğurlandı. Kəlbəcər, Şuşa, Ağdam, Qubadlı, Zəngilan tarix-diyarşünaslıq muzeyləri, daş abidələr və s. dağıdıldı, it-bata salındı. “Mədəni” ermənilər unikal Ağdam Çörək Muzeyini, tarzən Qurban Pirimovun Xatirə Muzeyini, Rəsm Qalereyasını məhv etdilər. Müqəddəs Çörəyə əl qaldıranın gözünü çörək tutmazmı?!

Qarabağın tacı sayılan füsunkar Şuşada 8 muzey talan olundu. Natəvanın, Nəvvabın, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin və b. ev-muzeyləri, diyarşünaslıq muzeyləri tamamilə dağıdıldı. Qarabağ Tarix Muzeyinin 1000-dək əşyası, dahi Üzeyir Hacıbəylinin, musiqiçi və rəssam Mir Möhsün Nəvvabın xatirə muzeylərinin eksponatları oğurlandı. Şuşadakı 500-dən çox abidə “erməni abidəsi” kimi qeyd edilib dünyada göstərildi. Şəhərin bütün gözəl abidələri, heykəlləri məhv edildi. 7 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 22 ümumtəhsil məktəbi, mədəni-maarif, kənd təsərrüfatı texnikumları, 8 mədəniyyət evi, 14 klub, 20 kitabxana, 2 kinoteatr, 3 muzey, Şərq musiqi alətləri fabriki yerlə yeksan olundu. Xan mağarası, Qaxal mağarası, Şuşa qalası daxil olmaqla, bütövlükdə 279 dini, tarixi və mədəni abidə darmadağın edilib, oğurlanıb, yaxud “erməniləşdirilmişdi”.

Azərbaycanın izini itirmək məqsədilə Qarabağ ərazisində külli miqdarda xanəgahlar, türbələr, pirlər, monumental tikililər, orta əsr qəbiristanlıqları, məscidlər və s. müsəlman abidələri tankların tırtılları altına verilib, dini ibadətgahlar təhqir edilib.

Forpost “Ermənistan” dövlətinin “mədəniyyət siyasəti” və daim özünü “qədim mədəni xalq” adlandıranların əsil vəhşi siması bu əməllərdə öz əksini tapır. Budurmu “qədim-mədəni erməni xalqı”?! Hələ bütün bu dediklərimiz müharibədən əvvəlki statistikadır. İndi yəqin müvafiq idarələr, nazirliklər, komitələr öz sahələri üzrə daha dəqiq hesablamalar aparanda dünya daha dəhşətli mənzərənin şahidi olacaq!

Ağdamda, Füzulidə, Ağdərədə, Laçında və Kəlbəcərdə olan digər abidələr kimi, Qarabağ bölgəsində mövcud olan Alban xristian abidələri də ermənilər tərəfindən mənimsənilərək, “erməni mədəniyyətinin” nümunələri kimi təqdim olunub. Azərbaycanlı albanlara məxsus abidələr saxtalaşdırılıb, məbədlərdəki Alban yazıları silinib, üstündən “erməni heroqlifləri” yazılıb, milli mənsubiyyəti bildirən əşyalar məhv edilib. Məhz Qarabağdakı albanlara aid yüzədək ibadətgahı “erməni kilsəsinə” çevirmək üçün ərazidə saxtakarların xüsusi daşyonanlar sexi işləyib.

Bizim xalqın islamdan öncəki dövrünə aid olan xristian abidələrinin Azərbaycanın digər ərazilərində, Qəbələ, Naxçıvan, Mingəçevir, Qazax, Tovuz, Şamaxı bölgələrində də mövcudluğunu nəzərə alaraq demək olar ki, əgər ötən il müharibədə ermənilərin başı əzilməsə idi, onların həyasız ərazi iddiaları təkcə Qarabağla məhdudlaşmayacaq, ağlaşa-ağlaşa başqa ərazilərimizə də göz dikəcəkdilər...

Lakin bu sərgərdan tayfanın yüzillərlə toxuduğu yalan ideologiyası, “Böyük Ermənistan” xülayası, “Arsaxın statusu” kimi, onların yeni ərazilər arzusu da gözündə qaldı və qalacaq. Cəmi 44 gündə düşməni büsbütün darmadağın edən qüdrətli Azərbaycan Xalqı bir daha Azərbaycan torpaqlarında ikinci erməni dövlətinin yaradılmasına imkan verməyəcək.

...Biz bundan sonra tarixin dərsini heç vaxt unutmamalıyıq. Vaxtilə qədim yurd yerlərimizin parçalanıb bölüşdürüldüyünü, sağa-sola paylandığını, millətimizin zaman-zaman qanlı terrora, vəhşi soyqırımına, əzablı deportasiyalara məruz qaldığını yaddan çıxartmamalıyıq. Bir daha “Qardaş olub Hayastan” nəğmələri oxumamalıyıq. Bilməliyik ki, biz keçmişi unudub “dostluq” şərqisi oxuyanda, saxtakar və hiyləgər düşmən gələcəkdə bizi məhv etmək üçün planlar quracaq. Əlli il, yüz il, iki yüz il əvvəldə olduğu kimi...

Odur ki, Vətən təəssübü çəkən hər bir namuslu azərbaycanlı, dünyada yaşayan əlli milyonluq xalqımızın hər bir qeyrətli üzvü eyni bir amalla yaşamalıdır: Dəmir Yumruq kimi bir olub, birləşib özümüzə aid olan torpaqları yağılardan göz bəbəyi kimi qorumalıyıq!

13.X.2021

Müəllifin bütün yazıları - Akif ƏLİ



Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}