22:36 / 20-05-2025
Sabirabaddakı qətl hadisəsi araşdırılır
18:45 / 20-05-2025
Yanacaqsız işləyən mühərrik kəşf ediblər
18:23 / 20-05-2025
Tramp Avropa liderlərini çıxılmaz vəziyyətlə üzləşdirir
18:14 / 20-05-2025
Tofiq Yaqublunun şikayəti rədd olunub
18:12 / 20-05-2025
Ukrayna nümayəndələri İstanbul görüşündə rus dilində danışıblar
18:02 / 20-05-2025
İlham Əliyevlə Viktor Orban görüşüb - Birgə bəyanat - (Yenilənib) - Fotolar+Video
17:54 / 20-05-2025
Bələdiyyələrin vahid informasiya sistemi yaradılacaq
17:48 / 20-05-2025
Polis 75 kq narkotik maddəni dövriyyədən çıxarıb - 10 nəfər saxlanılıb
17:24 / 20-05-2025
10 kiloqram qızılı talayan dəstə tutulub - Video
17:12 / 20-05-2025
Prokuror "Abzas işi" ilə bağlı cəza istəyib
16:34 / 20-05-2025
Tanınmış musiqiçi xeyriyyəçilik edib - Fotolar
16:01 / 20-05-2025
Ər arvadını öldürərək Kür çayına atıb
15:55 / 20-05-2025
Tramp sülh danışıqlarından çıxa bilər: “Bu, mənim müharibəm deyil”
15:43 / 20-05-2025
Xamnəi ABŞ-la danışıqlardan müsbət nəticə gözləmir
14:50 / 20-05-2025
III Çarlz Azərbaycan prezidentinə məktub göndərib - Mətn
14:47 / 20-05-2025
Kral Salman İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb
14:30 / 20-05-2025
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
14:29 / 20-05-2025
Rusiyaya qarşı 17-ci sanksiya paketi təsdiqlənib
14:20 / 20-05-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:04 / 20-05-2025
İlham Əliyev Macarıstanda işgüzar səfərdədir - Fotolar
14:00 / 20-05-2025
İcra başçısı onları vəzifədən azad edib
13:33 / 20-05-2025
Hindistan Ermənistanın silah bazarında Rusiyanı əvəz edir
13:08 / 20-05-2025
Sumqayıtdakı zavodda partlayış olub - (Yenilənib)
13:02 / 20-05-2025
Limana və gəmilərə hücum ola bilər
12:59 / 20-05-2025
İki direktora şiddətli töhmət veriblər
12:51 / 20-05-2025
“Son zəng” iyunun 14-də çalınacaq
12:34 / 20-05-2025
Pakistan və Hindistan razılaşıb
12:22 / 20-05-2025
Ərdoğan vasitəçilikdən nə qazanır?
12:01 / 20-05-2025
Un neçəyədir? - Açıqlama
11:56 / 20-05-2025
Əleyhdarları lüks təyyarəni Trampdan almaq istəyirlər
15:02 / 16-05-2025

08:45 / 16-05-2025

17:37 / 16-05-2025

09:51 / 16-05-2025

01:38 / 16-05-2025

14:21 / 16-05-2025

10:38 / 17-05-2025

16:30 / 19-05-2025

12:20 / 16-05-2025

11:12 / 16-05-2025

08:33 / 16-05-2025

09:20 / 16-05-2025

Polit-futbol - Akif Əli yazır
Tarix: 27-06-2021 23:40 | Bölmə: Akif Əli

Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Pandemiya oyunları səbəbindən 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı çox maraqlı və az maraqlı oyunlarla davam edir. Şəkilcə bu futbol da əvvəlki futbollar kimidir. Şəhərdə stadion, stadionda meydan, meydanda top, topun başında oyunçu, oyunçunun başında hakim, hakimin əlində bayraq, bayraq yellədən tamaşaçılar, tamaşaçıları kor hesab edib boş-boşuna çığırtı ilə reportaj aparan tele-şərhçilər...
Beləcə, maraqlı-maraqsız oyunlar davam edir. Güclülər yenə güclüdür, zəiflər də gücünü güclərə qatmağa çalışır.
Şəkilcə görüntü bu olsa da, həyatda hər şey göründüyü kimi deyil. Mahiyyət əsasdır.
Mahiyyət isə odur ki, dünyanın qlobal oyunları kimi, futbol oyunları da dəyişib. Əvvəllər futbol yarışında bir zövq var idi, gözəllik, estetika var idi: komandalar udsa da, uduzsa da oyun maraqlı keçirdi. Usta oyunçular məharət göstərib azarkeşlərin rəğbətini qazanırdı. Hər işdə olduğu kimi, futbol işində də söhbət mövzusu daha çox oyunçuların fərqli fərdi ustalığı, gözəl oyun tərzi barədə olurdu. Çünki dəyərlərin mahiyyətinə diqqət vardı o vaxtlar.
- Dahi Pele beş oyunçunu məharətlə keçib gözəl qol vurdu...
- Bənzərsiz Qarrinça bütün bədəni ilə topun üstünə əyilə-əyilə sol kənardan ildırım sürətilə rəqibləri keçdi...
- Əfsanəvi Lev Yaşin adına bənzər şir kimi sıçrayıb 11-metrlik penaltini tutdu...
- Gənc kürən Banişevski başı ilə topu düz “doqquzluğa” göndərdi...
- Usta Kazbek Tuayev akrobatik tullanışla havadaca topu dabanı ilə irəli ötürdü...
- Ağıllı Lobanovskinin küncdən vurduğu zərbə ilə top göydə dairə cızıb qapıya girdi...
- Daim sakit, soyuqqanlı Bekkenbauerin qarşısını rəqiblər heç cür kəsə bilmədi...
- Civə kimi hey hərəkətdə olan Eysebio bütün meydan boyu sürətlə şığıyıb qapıçı ilə təkbətək çıxdı...
Və daha kimlər, nələr olurdu meydanda... Futbol əsil həzz mənbəyi idi, gözəl bir tamaşa idi.
Amma indi futboldan danışanda azərkeşlər sadəcə deyirlər:
- İtaliyanlar yaxşı oynadı...
- Belçika da pis deyildi...
- Fransa zorla qalib gəldi...
- Almanlar bu dəfə zəifdi...
- İngilislər uddu...
İndi dünyanın qlobal oyunları kimi, daha futbol oyunları da dəyişib. Müasir futbolun gözəlliyindən, estetikasından, futbolçuların fərdi bacarığından, məharətindən, ustalığından az-az danışılır. Daha çox yekun hesab deyilir, - kim uddu, kim uduzdu, - vəssalam. Sanki futbol idman oyunu kimi zövq mənbəyi yox, qumar oyunu kimi son nəticəyə hesablanmış kommersiya məşğuliyyətidir. Oyun şərtləri bazar həyatına uyğunlaşdırılıb. Əsas göstərici kimin necə oynaması yox, kimin oyunu qazanmasıdır. Zatən futbolda daha böyük pullar dövr edir...
Belə görünür ki, komanda sahiblərinə, məşqçilərə estetika, ustalıq, fərdi fərqlənmə təmrinləri əhəmiyyətli deyil. Meydanda oyunçunun fərdi məharətini göstərməsi yox, topun qola girməsi maraqlıdır. Əsas odur ki, qapıya top vurulsun, komanda udsun. Əvvəl də belə idi, amma onda həm də ayrı-ayrı mahir futbolçular çıxırdı və qiymətləndirilirdi.
Avropa Futbol Çempionatı-2020 göstərdi ki, Avropa futbolu çox dəyişib. O qədər dəyişib ki, daha hər şey süni intellekt prinsipinə, rəqəmsallığa uyğunlaşdırılıb. Üstünlük oyun tərzinə, oyunçu məharətinə yox, tabloda yazılan rəqəmlərə verilir.
Görünür bu səbəbdən “milli komanda” anlayışı da əhəmiyyətini itirib. Komandalarda hamı qaynayıb-qarışıb, daha ağ adam, qara adam, bizimki, sizinki qalmayıb. Şərhçi saçyoldu bir həyəcanla “Fransızlar hücuma keçir!!!” – deyəndə televiziya ekranında yaxası xoruz nişanəli nərmənazik fransız gədələrinin əvəzinə, az qala divə bənzəyən nəhəng qara adamları göstərirlər. Əlbəttə, o fransız Müsyö Jordan deyil, Afrika mənşəli “fransız” Nquendir...
Ağ Avropa daha komandaların taleyini qaralara həvalə edib. Belçika, Hollandiya, Portuqaliya, İsveçrə və b. ölkə komandalarında da mənzərə “fransızcadır”. Avropa çempionatı olsa da, meydanda Avropanın ağdərili model futbolçularından daha çox, Fantomasa bənzər heybətli qaradərili Afrika mənşəlilər görünür.
Bu - demokratiyanın əlaməti olan Polit-futboldur: yəni yeni Futbol Siyasətidir. Həyatda olduğu kimi idmanda da milli ayrı-seçkilik keçmişdə qalıb. Ölkələr əhalinin mütləq qaydada eyni etnik tərkibli olmasına önəm vermirlər. “Milli komanda” adına da meydana çoxmillətli komandaları çıxartmaq heç kimdə çaşqınlıq yaratmır. Adı Hollandiya komandası olsa da, tərkibində çoxlu zənci var. Yaxud adı Belçika komandası olsa da, əksəri qara dərili Afrika mənşəli oyunçulardır. Tamaşaçılar da oyunçunun sifətinin rənginə yox, geydiyi maykanın rənginə baxır. Yaşın fərqi yoxdursa, rəngin nə fərqi?!
Müasir bazar istisadiyyatı şəraitində Avropanın ağ adamları futbol kimi gəlirli sahələrdə milli mənsubiyyət mövzusunda taxılıb qalmırlar. O ağ adamlar ki, vaxtilə qul kimi işlədib əməyini istismar etdiyi həmin qaradərili adamları indi də futbol meydançalarında işlədirlər. Əvvəllər zəncirdə və qəfəsdə saxladıqları, bazara çıxardıb mal-qara kimi satışa qoyduqları, iyrənib eyni avtobusa buraxmadıqları, qapıdan qovduqları qul qaraları indi elitar komandalara daxil edib, özləri ilə eyni təyyarədə ölkənin şərəfini qorumağa aparırlar. Hətta onlar qol vuranda ağlar qaraları meydanın ortasında duz kimi yalayırlar. Özü də tərli-tərli...
Qaradərili oyunçulara bu qədər “bəraət” verilməsinin səbəbi yenə Polit-futboldur. Qara futbolçular fiziki cəhətdən daha möhkəmdir, daha sağlam və dözümlüdürlər. Bu natarazlar yayın istisində 90 dəqiqə meydanda o baş - bu başa durmadan-dayanmadan qaça bilirlər. Yorulmurlar, rəqiblə təpikləşməyə dözürlər, toqquşanda əzilmirlər, gün vuranda ürəkləri getmir, qar-yağış döyəndə yıxılmırlar, yıxılanda dərhal durub qaçmağa davam edirlər. Hətta lazım gələndə çox inandırıcı simulyantlıq edə bilirlər... Bir sözlə, komandaya xeyir vermək üçün Afrika mənşəlilər daha əlverişlidir, problem yaratmadan fasiləsiz oynaya bilirlər, top uğrunda ölüm-dirim mübarizəsi apara bilirlər, daim öyrəncəli tərzdə tullanır, düşür, yıxılır, əzilir, yenə durub tullana-tullana qaçır, qaçır, qaçır...
Kişiylə qadını eyni zərif cins sayan ağ avropalı bu gərginliyə dözərmi?! İri-iri güclü qaralar qulluqda durursa, dalaşa-dalaşa zorla oyunu udub yığılan pulları komandaya gətirirsə, daha ağ adamlar özlərinə niyə əziyyət versinlər ki... Bax, 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı göstərdi ki, indi Avropanın Polit-futbolu – Yeni Futbol Siyasəti budur.
Polit-futbol nəzəriyyəsinin həyata tətbiqinə dair kiçik xatırlatma: müasir dünya düzənində ölkələr daha milli ayrı-seçkilik kimi arxaik düşüncədən əl çəkib, birgəyaşayış tərzinə üz tutsa da, hələ də yer üzündə bir ədəd monoetnik məkan qalmaqdadır. Açıq havadakı həmin muzey-məkanda dünyanın inkişaf edərək XXI əsrə gəlib çıxdığından, həyatın dəyişdiyindən bixəbər olan vəhşi qəbilə yerləşib. Bu qəbilə tayfasının böyüklü-kiçikli hamısı b.e. 450-ci ilində qalmışlardır. Yəni onlar 450-ci ildə hansı ağıl, düşüncə, təfəkkür tərzi ilə yaşayırdılarsa, aradan keçən 1500 ildən sonra, bugünkü 2021-ci ildə də eyni geri zəka ilə həyatlarını süründürməkdə davam edirlər... Bir özəllik də odur ki, baxtımızdan bu unikal Monoetnik Qəbilə Muzeyini 200 il əvvəl gətirib düz bizim qonşuluğumuzda yaradıblar...
Təki sağlıq olsun!
27.06.2021
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-06-2021 23:40 | Bölmə: Akif Əli

Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Pandemiya oyunları səbəbindən 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı çox maraqlı və az maraqlı oyunlarla davam edir. Şəkilcə bu futbol da əvvəlki futbollar kimidir. Şəhərdə stadion, stadionda meydan, meydanda top, topun başında oyunçu, oyunçunun başında hakim, hakimin əlində bayraq, bayraq yellədən tamaşaçılar, tamaşaçıları kor hesab edib boş-boşuna çığırtı ilə reportaj aparan tele-şərhçilər...
Beləcə, maraqlı-maraqsız oyunlar davam edir. Güclülər yenə güclüdür, zəiflər də gücünü güclərə qatmağa çalışır.
Şəkilcə görüntü bu olsa da, həyatda hər şey göründüyü kimi deyil. Mahiyyət əsasdır.
Mahiyyət isə odur ki, dünyanın qlobal oyunları kimi, futbol oyunları da dəyişib. Əvvəllər futbol yarışında bir zövq var idi, gözəllik, estetika var idi: komandalar udsa da, uduzsa da oyun maraqlı keçirdi. Usta oyunçular məharət göstərib azarkeşlərin rəğbətini qazanırdı. Hər işdə olduğu kimi, futbol işində də söhbət mövzusu daha çox oyunçuların fərqli fərdi ustalığı, gözəl oyun tərzi barədə olurdu. Çünki dəyərlərin mahiyyətinə diqqət vardı o vaxtlar.
- Dahi Pele beş oyunçunu məharətlə keçib gözəl qol vurdu...
- Bənzərsiz Qarrinça bütün bədəni ilə topun üstünə əyilə-əyilə sol kənardan ildırım sürətilə rəqibləri keçdi...
- Əfsanəvi Lev Yaşin adına bənzər şir kimi sıçrayıb 11-metrlik penaltini tutdu...
- Gənc kürən Banişevski başı ilə topu düz “doqquzluğa” göndərdi...
- Usta Kazbek Tuayev akrobatik tullanışla havadaca topu dabanı ilə irəli ötürdü...
- Ağıllı Lobanovskinin küncdən vurduğu zərbə ilə top göydə dairə cızıb qapıya girdi...
- Daim sakit, soyuqqanlı Bekkenbauerin qarşısını rəqiblər heç cür kəsə bilmədi...
- Civə kimi hey hərəkətdə olan Eysebio bütün meydan boyu sürətlə şığıyıb qapıçı ilə təkbətək çıxdı...
Və daha kimlər, nələr olurdu meydanda... Futbol əsil həzz mənbəyi idi, gözəl bir tamaşa idi.
Amma indi futboldan danışanda azərkeşlər sadəcə deyirlər:
- İtaliyanlar yaxşı oynadı...
- Belçika da pis deyildi...
- Fransa zorla qalib gəldi...
- Almanlar bu dəfə zəifdi...
- İngilislər uddu...
İndi dünyanın qlobal oyunları kimi, daha futbol oyunları da dəyişib. Müasir futbolun gözəlliyindən, estetikasından, futbolçuların fərdi bacarığından, məharətindən, ustalığından az-az danışılır. Daha çox yekun hesab deyilir, - kim uddu, kim uduzdu, - vəssalam. Sanki futbol idman oyunu kimi zövq mənbəyi yox, qumar oyunu kimi son nəticəyə hesablanmış kommersiya məşğuliyyətidir. Oyun şərtləri bazar həyatına uyğunlaşdırılıb. Əsas göstərici kimin necə oynaması yox, kimin oyunu qazanmasıdır. Zatən futbolda daha böyük pullar dövr edir...
Belə görünür ki, komanda sahiblərinə, məşqçilərə estetika, ustalıq, fərdi fərqlənmə təmrinləri əhəmiyyətli deyil. Meydanda oyunçunun fərdi məharətini göstərməsi yox, topun qola girməsi maraqlıdır. Əsas odur ki, qapıya top vurulsun, komanda udsun. Əvvəl də belə idi, amma onda həm də ayrı-ayrı mahir futbolçular çıxırdı və qiymətləndirilirdi.
Avropa Futbol Çempionatı-2020 göstərdi ki, Avropa futbolu çox dəyişib. O qədər dəyişib ki, daha hər şey süni intellekt prinsipinə, rəqəmsallığa uyğunlaşdırılıb. Üstünlük oyun tərzinə, oyunçu məharətinə yox, tabloda yazılan rəqəmlərə verilir.
Görünür bu səbəbdən “milli komanda” anlayışı da əhəmiyyətini itirib. Komandalarda hamı qaynayıb-qarışıb, daha ağ adam, qara adam, bizimki, sizinki qalmayıb. Şərhçi saçyoldu bir həyəcanla “Fransızlar hücuma keçir!!!” – deyəndə televiziya ekranında yaxası xoruz nişanəli nərmənazik fransız gədələrinin əvəzinə, az qala divə bənzəyən nəhəng qara adamları göstərirlər. Əlbəttə, o fransız Müsyö Jordan deyil, Afrika mənşəli “fransız” Nquendir...
Ağ Avropa daha komandaların taleyini qaralara həvalə edib. Belçika, Hollandiya, Portuqaliya, İsveçrə və b. ölkə komandalarında da mənzərə “fransızcadır”. Avropa çempionatı olsa da, meydanda Avropanın ağdərili model futbolçularından daha çox, Fantomasa bənzər heybətli qaradərili Afrika mənşəlilər görünür.
Bu - demokratiyanın əlaməti olan Polit-futboldur: yəni yeni Futbol Siyasətidir. Həyatda olduğu kimi idmanda da milli ayrı-seçkilik keçmişdə qalıb. Ölkələr əhalinin mütləq qaydada eyni etnik tərkibli olmasına önəm vermirlər. “Milli komanda” adına da meydana çoxmillətli komandaları çıxartmaq heç kimdə çaşqınlıq yaratmır. Adı Hollandiya komandası olsa da, tərkibində çoxlu zənci var. Yaxud adı Belçika komandası olsa da, əksəri qara dərili Afrika mənşəli oyunçulardır. Tamaşaçılar da oyunçunun sifətinin rənginə yox, geydiyi maykanın rənginə baxır. Yaşın fərqi yoxdursa, rəngin nə fərqi?!
Müasir bazar istisadiyyatı şəraitində Avropanın ağ adamları futbol kimi gəlirli sahələrdə milli mənsubiyyət mövzusunda taxılıb qalmırlar. O ağ adamlar ki, vaxtilə qul kimi işlədib əməyini istismar etdiyi həmin qaradərili adamları indi də futbol meydançalarında işlədirlər. Əvvəllər zəncirdə və qəfəsdə saxladıqları, bazara çıxardıb mal-qara kimi satışa qoyduqları, iyrənib eyni avtobusa buraxmadıqları, qapıdan qovduqları qul qaraları indi elitar komandalara daxil edib, özləri ilə eyni təyyarədə ölkənin şərəfini qorumağa aparırlar. Hətta onlar qol vuranda ağlar qaraları meydanın ortasında duz kimi yalayırlar. Özü də tərli-tərli...
Qaradərili oyunçulara bu qədər “bəraət” verilməsinin səbəbi yenə Polit-futboldur. Qara futbolçular fiziki cəhətdən daha möhkəmdir, daha sağlam və dözümlüdürlər. Bu natarazlar yayın istisində 90 dəqiqə meydanda o baş - bu başa durmadan-dayanmadan qaça bilirlər. Yorulmurlar, rəqiblə təpikləşməyə dözürlər, toqquşanda əzilmirlər, gün vuranda ürəkləri getmir, qar-yağış döyəndə yıxılmırlar, yıxılanda dərhal durub qaçmağa davam edirlər. Hətta lazım gələndə çox inandırıcı simulyantlıq edə bilirlər... Bir sözlə, komandaya xeyir vermək üçün Afrika mənşəlilər daha əlverişlidir, problem yaratmadan fasiləsiz oynaya bilirlər, top uğrunda ölüm-dirim mübarizəsi apara bilirlər, daim öyrəncəli tərzdə tullanır, düşür, yıxılır, əzilir, yenə durub tullana-tullana qaçır, qaçır, qaçır...
Kişiylə qadını eyni zərif cins sayan ağ avropalı bu gərginliyə dözərmi?! İri-iri güclü qaralar qulluqda durursa, dalaşa-dalaşa zorla oyunu udub yığılan pulları komandaya gətirirsə, daha ağ adamlar özlərinə niyə əziyyət versinlər ki... Bax, 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı göstərdi ki, indi Avropanın Polit-futbolu – Yeni Futbol Siyasəti budur.
Polit-futbol nəzəriyyəsinin həyata tətbiqinə dair kiçik xatırlatma: müasir dünya düzənində ölkələr daha milli ayrı-seçkilik kimi arxaik düşüncədən əl çəkib, birgəyaşayış tərzinə üz tutsa da, hələ də yer üzündə bir ədəd monoetnik məkan qalmaqdadır. Açıq havadakı həmin muzey-məkanda dünyanın inkişaf edərək XXI əsrə gəlib çıxdığından, həyatın dəyişdiyindən bixəbər olan vəhşi qəbilə yerləşib. Bu qəbilə tayfasının böyüklü-kiçikli hamısı b.e. 450-ci ilində qalmışlardır. Yəni onlar 450-ci ildə hansı ağıl, düşüncə, təfəkkür tərzi ilə yaşayırdılarsa, aradan keçən 1500 ildən sonra, bugünkü 2021-ci ildə də eyni geri zəka ilə həyatlarını süründürməkdə davam edirlər... Bir özəllik də odur ki, baxtımızdan bu unikal Monoetnik Qəbilə Muzeyini 200 il əvvəl gətirib düz bizim qonşuluğumuzda yaradıblar...
Təki sağlıq olsun!
27.06.2021
Müəllifin bütün yazıları - Akif ƏLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər