11:29 / 22-10-2024
İlham Əliyev baş direktoru qəbul edib - Fotolar (Yenilənib)
11:27 / 22-10-2024
Putin Cənubi Koreyanın reaksiyasından narahatdır
11:09 / 22-10-2024
Yasamalda yaşayış evi uçub, bir nəfər dağıntılar altında qalıb - Video
10:59 / 22-10-2024
Baydenin bəyanatları təxribat xarakterli və təhlükəlidir - İrəvani
10:34 / 22-10-2024
Musa Qasımlı direktor vəzifəsindən azad edilib
10:28 / 22-10-2024
Azərbaycan Ordusunun hərbçisi güllə yarasından həlak olub
10:24 / 22-10-2024
Faciəli Gülən... - Rahim Telman Sadıqbəyli yazır
09:56 / 22-10-2024
Jesusun komandası qalib gəlib - Neymar bir il sonra futbola dönüb
09:53 / 22-10-2024
Rusiya jurnalistin meyitini ölkəsinə vermir
09:40 / 22-10-2024
Dünya bazarında Azərbaycan nefti bahalaşıb
09:04 / 22-10-2024
Kütləvi turizmə qarşı etiraz aksiyası keçirilib
08:56 / 22-10-2024
Ana və iki qızı qəbiristanlıqda qətlə yetirilib
08:39 / 22-10-2024
Beyruta yenidən hücum olub - Video
08:30 / 22-10-2024
İsrail HƏMAS liderinin yas mərasiminə gedən avtomobili vurub
08:23 / 22-10-2024
Ukrayna PUA-ları İES-ə və zavoda hücum edib
08:17 / 22-10-2024
ABŞ Gülənin ölümü ilə bağlı məsələni şərh etmək istəmir
08:10 / 22-10-2024
HƏMAS-a kimlər rəhbərlik edəcək?
07:56 / 22-10-2024
Ucardakı qəzada üç nəfər ölüb - Fotolar
23:39 / 21-10-2024
BMT Baş katibi Azərbaycana səfərə hazırlaşır
21:24 / 21-10-2024
Oğuz rayonuna güclü dolu düşüb
19:46 / 21-10-2024
General-mayor işdən çıxarılıb
19:24 / 21-10-2024
Yeni film: "Qladiator 2" tezliklə bütün dünyaya təqdim olunacaq - Foto
19:11 / 21-10-2024
Azərbaycanda leysan xarakterli yağış və sulu qar yağır
18:07 / 21-10-2024
Yağış suları Binəqədi yollarını iflic vəziyyətə salıb
18:03 / 21-10-2024
Ay üçün skafandr hazırlanıb - Foto
17:59 / 21-10-2024
Rayon sakinlərinin diqqətinə: pensiyalar gələn həftə ödəniləcək
17:53 / 21-10-2024
Milli Məclisdə Qərbi Azərbaycana Qayıdış üzrə Təşəbbüs Qrupu yaradılıb
17:10 / 21-10-2024
Braziliya prezidenti kəllə-beyin travması alıb
17:01 / 21-10-2024
Şuşanın inkişafına dair Baş plan təsdiqlənib
16:58 / 21-10-2024
Ukraynanın iki yolu var: ya cəbhədə vəziyyəti xeyrinə dəyişməlidir, ya da...
18:00 / 17-10-2024
Əmanətçilər ASB və “Azər-Türk Bank”dan 21 milyon manatını geri çəkib
10:24 / 22-10-2024
Faciəli Gülən... - Rahim Telman Sadıqbəyli yazır
15:39 / 17-10-2024
Prezident ASC-ni ləğv edib - Sərəncam
11:20 / 18-10-2024
Ukrayna dünyanı seçim qarşısında qoya bilər
13:07 / 17-10-2024
Qarabağın daha üç kəndinə köç başlayacaq
12:19 / 17-10-2024
Füzuli şəhərinin bərpası Qarabağın dirçəldiləməsini intensivləşdirir
11:54 / 18-10-2024
İranlılar acgöz israilliləri necə ələ alır?
16:20 / 17-10-2024
Nəhəng şirkət terror təşkilatlarını maliyyələşdirib
08:55 / 18-10-2024
Gəncədə partlayış: ölən və yaralılar var - (Yenilənib) - Video
11:42 / 21-10-2024
Əliyev Baydenin xüsusi nümayəndəsini qəbul edib - (Yenilənib) - Foto
12:05 / 18-10-2024
Qəbələdə iki nəfər ov tüfəngi ilə öldürülüb, yaralı var - Yenilənib
09:32 / 21-10-2024
FETÖ rəhbəri Fətullah Gülən ölüb - Yenilənib
Polit-futbol - Akif Əli yazır
Tarix: 27-06-2021 23:40 | Bölmə: Akif Əli
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Pandemiya oyunları səbəbindən 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı çox maraqlı və az maraqlı oyunlarla davam edir. Şəkilcə bu futbol da əvvəlki futbollar kimidir. Şəhərdə stadion, stadionda meydan, meydanda top, topun başında oyunçu, oyunçunun başında hakim, hakimin əlində bayraq, bayraq yellədən tamaşaçılar, tamaşaçıları kor hesab edib boş-boşuna çığırtı ilə reportaj aparan tele-şərhçilər...
Beləcə, maraqlı-maraqsız oyunlar davam edir. Güclülər yenə güclüdür, zəiflər də gücünü güclərə qatmağa çalışır.
Şəkilcə görüntü bu olsa da, həyatda hər şey göründüyü kimi deyil. Mahiyyət əsasdır.
Mahiyyət isə odur ki, dünyanın qlobal oyunları kimi, futbol oyunları da dəyişib. Əvvəllər futbol yarışında bir zövq var idi, gözəllik, estetika var idi: komandalar udsa da, uduzsa da oyun maraqlı keçirdi. Usta oyunçular məharət göstərib azarkeşlərin rəğbətini qazanırdı. Hər işdə olduğu kimi, futbol işində də söhbət mövzusu daha çox oyunçuların fərqli fərdi ustalığı, gözəl oyun tərzi barədə olurdu. Çünki dəyərlərin mahiyyətinə diqqət vardı o vaxtlar.
- Dahi Pele beş oyunçunu məharətlə keçib gözəl qol vurdu...
- Bənzərsiz Qarrinça bütün bədəni ilə topun üstünə əyilə-əyilə sol kənardan ildırım sürətilə rəqibləri keçdi...
- Əfsanəvi Lev Yaşin adına bənzər şir kimi sıçrayıb 11-metrlik penaltini tutdu...
- Gənc kürən Banişevski başı ilə topu düz “doqquzluğa” göndərdi...
- Usta Kazbek Tuayev akrobatik tullanışla havadaca topu dabanı ilə irəli ötürdü...
- Ağıllı Lobanovskinin küncdən vurduğu zərbə ilə top göydə dairə cızıb qapıya girdi...
- Daim sakit, soyuqqanlı Bekkenbauerin qarşısını rəqiblər heç cür kəsə bilmədi...
- Civə kimi hey hərəkətdə olan Eysebio bütün meydan boyu sürətlə şığıyıb qapıçı ilə təkbətək çıxdı...
Və daha kimlər, nələr olurdu meydanda... Futbol əsil həzz mənbəyi idi, gözəl bir tamaşa idi.
Amma indi futboldan danışanda azərkeşlər sadəcə deyirlər:
- İtaliyanlar yaxşı oynadı...
- Belçika da pis deyildi...
- Fransa zorla qalib gəldi...
- Almanlar bu dəfə zəifdi...
- İngilislər uddu...
İndi dünyanın qlobal oyunları kimi, daha futbol oyunları da dəyişib. Müasir futbolun gözəlliyindən, estetikasından, futbolçuların fərdi bacarığından, məharətindən, ustalığından az-az danışılır. Daha çox yekun hesab deyilir, - kim uddu, kim uduzdu, - vəssalam. Sanki futbol idman oyunu kimi zövq mənbəyi yox, qumar oyunu kimi son nəticəyə hesablanmış kommersiya məşğuliyyətidir. Oyun şərtləri bazar həyatına uyğunlaşdırılıb. Əsas göstərici kimin necə oynaması yox, kimin oyunu qazanmasıdır. Zatən futbolda daha böyük pullar dövr edir...
Belə görünür ki, komanda sahiblərinə, məşqçilərə estetika, ustalıq, fərdi fərqlənmə təmrinləri əhəmiyyətli deyil. Meydanda oyunçunun fərdi məharətini göstərməsi yox, topun qola girməsi maraqlıdır. Əsas odur ki, qapıya top vurulsun, komanda udsun. Əvvəl də belə idi, amma onda həm də ayrı-ayrı mahir futbolçular çıxırdı və qiymətləndirilirdi.
Avropa Futbol Çempionatı-2020 göstərdi ki, Avropa futbolu çox dəyişib. O qədər dəyişib ki, daha hər şey süni intellekt prinsipinə, rəqəmsallığa uyğunlaşdırılıb. Üstünlük oyun tərzinə, oyunçu məharətinə yox, tabloda yazılan rəqəmlərə verilir.
Görünür bu səbəbdən “milli komanda” anlayışı da əhəmiyyətini itirib. Komandalarda hamı qaynayıb-qarışıb, daha ağ adam, qara adam, bizimki, sizinki qalmayıb. Şərhçi saçyoldu bir həyəcanla “Fransızlar hücuma keçir!!!” – deyəndə televiziya ekranında yaxası xoruz nişanəli nərmənazik fransız gədələrinin əvəzinə, az qala divə bənzəyən nəhəng qara adamları göstərirlər. Əlbəttə, o fransız Müsyö Jordan deyil, Afrika mənşəli “fransız” Nquendir...
Ağ Avropa daha komandaların taleyini qaralara həvalə edib. Belçika, Hollandiya, Portuqaliya, İsveçrə və b. ölkə komandalarında da mənzərə “fransızcadır”. Avropa çempionatı olsa da, meydanda Avropanın ağdərili model futbolçularından daha çox, Fantomasa bənzər heybətli qaradərili Afrika mənşəlilər görünür.
Bu - demokratiyanın əlaməti olan Polit-futboldur: yəni yeni Futbol Siyasətidir. Həyatda olduğu kimi idmanda da milli ayrı-seçkilik keçmişdə qalıb. Ölkələr əhalinin mütləq qaydada eyni etnik tərkibli olmasına önəm vermirlər. “Milli komanda” adına da meydana çoxmillətli komandaları çıxartmaq heç kimdə çaşqınlıq yaratmır. Adı Hollandiya komandası olsa da, tərkibində çoxlu zənci var. Yaxud adı Belçika komandası olsa da, əksəri qara dərili Afrika mənşəli oyunçulardır. Tamaşaçılar da oyunçunun sifətinin rənginə yox, geydiyi maykanın rənginə baxır. Yaşın fərqi yoxdursa, rəngin nə fərqi?!
Müasir bazar istisadiyyatı şəraitində Avropanın ağ adamları futbol kimi gəlirli sahələrdə milli mənsubiyyət mövzusunda taxılıb qalmırlar. O ağ adamlar ki, vaxtilə qul kimi işlədib əməyini istismar etdiyi həmin qaradərili adamları indi də futbol meydançalarında işlədirlər. Əvvəllər zəncirdə və qəfəsdə saxladıqları, bazara çıxardıb mal-qara kimi satışa qoyduqları, iyrənib eyni avtobusa buraxmadıqları, qapıdan qovduqları qul qaraları indi elitar komandalara daxil edib, özləri ilə eyni təyyarədə ölkənin şərəfini qorumağa aparırlar. Hətta onlar qol vuranda ağlar qaraları meydanın ortasında duz kimi yalayırlar. Özü də tərli-tərli...
Qaradərili oyunçulara bu qədər “bəraət” verilməsinin səbəbi yenə Polit-futboldur. Qara futbolçular fiziki cəhətdən daha möhkəmdir, daha sağlam və dözümlüdürlər. Bu natarazlar yayın istisində 90 dəqiqə meydanda o baş - bu başa durmadan-dayanmadan qaça bilirlər. Yorulmurlar, rəqiblə təpikləşməyə dözürlər, toqquşanda əzilmirlər, gün vuranda ürəkləri getmir, qar-yağış döyəndə yıxılmırlar, yıxılanda dərhal durub qaçmağa davam edirlər. Hətta lazım gələndə çox inandırıcı simulyantlıq edə bilirlər... Bir sözlə, komandaya xeyir vermək üçün Afrika mənşəlilər daha əlverişlidir, problem yaratmadan fasiləsiz oynaya bilirlər, top uğrunda ölüm-dirim mübarizəsi apara bilirlər, daim öyrəncəli tərzdə tullanır, düşür, yıxılır, əzilir, yenə durub tullana-tullana qaçır, qaçır, qaçır...
Kişiylə qadını eyni zərif cins sayan ağ avropalı bu gərginliyə dözərmi?! İri-iri güclü qaralar qulluqda durursa, dalaşa-dalaşa zorla oyunu udub yığılan pulları komandaya gətirirsə, daha ağ adamlar özlərinə niyə əziyyət versinlər ki... Bax, 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı göstərdi ki, indi Avropanın Polit-futbolu – Yeni Futbol Siyasəti budur.
Polit-futbol nəzəriyyəsinin həyata tətbiqinə dair kiçik xatırlatma: müasir dünya düzənində ölkələr daha milli ayrı-seçkilik kimi arxaik düşüncədən əl çəkib, birgəyaşayış tərzinə üz tutsa da, hələ də yer üzündə bir ədəd monoetnik məkan qalmaqdadır. Açıq havadakı həmin muzey-məkanda dünyanın inkişaf edərək XXI əsrə gəlib çıxdığından, həyatın dəyişdiyindən bixəbər olan vəhşi qəbilə yerləşib. Bu qəbilə tayfasının böyüklü-kiçikli hamısı b.e. 450-ci ilində qalmışlardır. Yəni onlar 450-ci ildə hansı ağıl, düşüncə, təfəkkür tərzi ilə yaşayırdılarsa, aradan keçən 1500 ildən sonra, bugünkü 2021-ci ildə də eyni geri zəka ilə həyatlarını süründürməkdə davam edirlər... Bir özəllik də odur ki, baxtımızdan bu unikal Monoetnik Qəbilə Muzeyini 200 il əvvəl gətirib düz bizim qonşuluğumuzda yaradıblar...
Təki sağlıq olsun!
27.06.2021
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-06-2021 23:40 | Bölmə: Akif Əli
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Pandemiya oyunları səbəbindən 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı çox maraqlı və az maraqlı oyunlarla davam edir. Şəkilcə bu futbol da əvvəlki futbollar kimidir. Şəhərdə stadion, stadionda meydan, meydanda top, topun başında oyunçu, oyunçunun başında hakim, hakimin əlində bayraq, bayraq yellədən tamaşaçılar, tamaşaçıları kor hesab edib boş-boşuna çığırtı ilə reportaj aparan tele-şərhçilər...
Beləcə, maraqlı-maraqsız oyunlar davam edir. Güclülər yenə güclüdür, zəiflər də gücünü güclərə qatmağa çalışır.
Şəkilcə görüntü bu olsa da, həyatda hər şey göründüyü kimi deyil. Mahiyyət əsasdır.
Mahiyyət isə odur ki, dünyanın qlobal oyunları kimi, futbol oyunları da dəyişib. Əvvəllər futbol yarışında bir zövq var idi, gözəllik, estetika var idi: komandalar udsa da, uduzsa da oyun maraqlı keçirdi. Usta oyunçular məharət göstərib azarkeşlərin rəğbətini qazanırdı. Hər işdə olduğu kimi, futbol işində də söhbət mövzusu daha çox oyunçuların fərqli fərdi ustalığı, gözəl oyun tərzi barədə olurdu. Çünki dəyərlərin mahiyyətinə diqqət vardı o vaxtlar.
- Dahi Pele beş oyunçunu məharətlə keçib gözəl qol vurdu...
- Bənzərsiz Qarrinça bütün bədəni ilə topun üstünə əyilə-əyilə sol kənardan ildırım sürətilə rəqibləri keçdi...
- Əfsanəvi Lev Yaşin adına bənzər şir kimi sıçrayıb 11-metrlik penaltini tutdu...
- Gənc kürən Banişevski başı ilə topu düz “doqquzluğa” göndərdi...
- Usta Kazbek Tuayev akrobatik tullanışla havadaca topu dabanı ilə irəli ötürdü...
- Ağıllı Lobanovskinin küncdən vurduğu zərbə ilə top göydə dairə cızıb qapıya girdi...
- Daim sakit, soyuqqanlı Bekkenbauerin qarşısını rəqiblər heç cür kəsə bilmədi...
- Civə kimi hey hərəkətdə olan Eysebio bütün meydan boyu sürətlə şığıyıb qapıçı ilə təkbətək çıxdı...
Və daha kimlər, nələr olurdu meydanda... Futbol əsil həzz mənbəyi idi, gözəl bir tamaşa idi.
Amma indi futboldan danışanda azərkeşlər sadəcə deyirlər:
- İtaliyanlar yaxşı oynadı...
- Belçika da pis deyildi...
- Fransa zorla qalib gəldi...
- Almanlar bu dəfə zəifdi...
- İngilislər uddu...
İndi dünyanın qlobal oyunları kimi, daha futbol oyunları da dəyişib. Müasir futbolun gözəlliyindən, estetikasından, futbolçuların fərdi bacarığından, məharətindən, ustalığından az-az danışılır. Daha çox yekun hesab deyilir, - kim uddu, kim uduzdu, - vəssalam. Sanki futbol idman oyunu kimi zövq mənbəyi yox, qumar oyunu kimi son nəticəyə hesablanmış kommersiya məşğuliyyətidir. Oyun şərtləri bazar həyatına uyğunlaşdırılıb. Əsas göstərici kimin necə oynaması yox, kimin oyunu qazanmasıdır. Zatən futbolda daha böyük pullar dövr edir...
Belə görünür ki, komanda sahiblərinə, məşqçilərə estetika, ustalıq, fərdi fərqlənmə təmrinləri əhəmiyyətli deyil. Meydanda oyunçunun fərdi məharətini göstərməsi yox, topun qola girməsi maraqlıdır. Əsas odur ki, qapıya top vurulsun, komanda udsun. Əvvəl də belə idi, amma onda həm də ayrı-ayrı mahir futbolçular çıxırdı və qiymətləndirilirdi.
Avropa Futbol Çempionatı-2020 göstərdi ki, Avropa futbolu çox dəyişib. O qədər dəyişib ki, daha hər şey süni intellekt prinsipinə, rəqəmsallığa uyğunlaşdırılıb. Üstünlük oyun tərzinə, oyunçu məharətinə yox, tabloda yazılan rəqəmlərə verilir.
Görünür bu səbəbdən “milli komanda” anlayışı da əhəmiyyətini itirib. Komandalarda hamı qaynayıb-qarışıb, daha ağ adam, qara adam, bizimki, sizinki qalmayıb. Şərhçi saçyoldu bir həyəcanla “Fransızlar hücuma keçir!!!” – deyəndə televiziya ekranında yaxası xoruz nişanəli nərmənazik fransız gədələrinin əvəzinə, az qala divə bənzəyən nəhəng qara adamları göstərirlər. Əlbəttə, o fransız Müsyö Jordan deyil, Afrika mənşəli “fransız” Nquendir...
Ağ Avropa daha komandaların taleyini qaralara həvalə edib. Belçika, Hollandiya, Portuqaliya, İsveçrə və b. ölkə komandalarında da mənzərə “fransızcadır”. Avropa çempionatı olsa da, meydanda Avropanın ağdərili model futbolçularından daha çox, Fantomasa bənzər heybətli qaradərili Afrika mənşəlilər görünür.
Bu - demokratiyanın əlaməti olan Polit-futboldur: yəni yeni Futbol Siyasətidir. Həyatda olduğu kimi idmanda da milli ayrı-seçkilik keçmişdə qalıb. Ölkələr əhalinin mütləq qaydada eyni etnik tərkibli olmasına önəm vermirlər. “Milli komanda” adına da meydana çoxmillətli komandaları çıxartmaq heç kimdə çaşqınlıq yaratmır. Adı Hollandiya komandası olsa da, tərkibində çoxlu zənci var. Yaxud adı Belçika komandası olsa da, əksəri qara dərili Afrika mənşəli oyunçulardır. Tamaşaçılar da oyunçunun sifətinin rənginə yox, geydiyi maykanın rənginə baxır. Yaşın fərqi yoxdursa, rəngin nə fərqi?!
Müasir bazar istisadiyyatı şəraitində Avropanın ağ adamları futbol kimi gəlirli sahələrdə milli mənsubiyyət mövzusunda taxılıb qalmırlar. O ağ adamlar ki, vaxtilə qul kimi işlədib əməyini istismar etdiyi həmin qaradərili adamları indi də futbol meydançalarında işlədirlər. Əvvəllər zəncirdə və qəfəsdə saxladıqları, bazara çıxardıb mal-qara kimi satışa qoyduqları, iyrənib eyni avtobusa buraxmadıqları, qapıdan qovduqları qul qaraları indi elitar komandalara daxil edib, özləri ilə eyni təyyarədə ölkənin şərəfini qorumağa aparırlar. Hətta onlar qol vuranda ağlar qaraları meydanın ortasında duz kimi yalayırlar. Özü də tərli-tərli...
Qaradərili oyunçulara bu qədər “bəraət” verilməsinin səbəbi yenə Polit-futboldur. Qara futbolçular fiziki cəhətdən daha möhkəmdir, daha sağlam və dözümlüdürlər. Bu natarazlar yayın istisində 90 dəqiqə meydanda o baş - bu başa durmadan-dayanmadan qaça bilirlər. Yorulmurlar, rəqiblə təpikləşməyə dözürlər, toqquşanda əzilmirlər, gün vuranda ürəkləri getmir, qar-yağış döyəndə yıxılmırlar, yıxılanda dərhal durub qaçmağa davam edirlər. Hətta lazım gələndə çox inandırıcı simulyantlıq edə bilirlər... Bir sözlə, komandaya xeyir vermək üçün Afrika mənşəlilər daha əlverişlidir, problem yaratmadan fasiləsiz oynaya bilirlər, top uğrunda ölüm-dirim mübarizəsi apara bilirlər, daim öyrəncəli tərzdə tullanır, düşür, yıxılır, əzilir, yenə durub tullana-tullana qaçır, qaçır, qaçır...
Kişiylə qadını eyni zərif cins sayan ağ avropalı bu gərginliyə dözərmi?! İri-iri güclü qaralar qulluqda durursa, dalaşa-dalaşa zorla oyunu udub yığılan pulları komandaya gətirirsə, daha ağ adamlar özlərinə niyə əziyyət versinlər ki... Bax, 2020-dən qalma Avropa Futbol Çempionatı göstərdi ki, indi Avropanın Polit-futbolu – Yeni Futbol Siyasəti budur.
Polit-futbol nəzəriyyəsinin həyata tətbiqinə dair kiçik xatırlatma: müasir dünya düzənində ölkələr daha milli ayrı-seçkilik kimi arxaik düşüncədən əl çəkib, birgəyaşayış tərzinə üz tutsa da, hələ də yer üzündə bir ədəd monoetnik məkan qalmaqdadır. Açıq havadakı həmin muzey-məkanda dünyanın inkişaf edərək XXI əsrə gəlib çıxdığından, həyatın dəyişdiyindən bixəbər olan vəhşi qəbilə yerləşib. Bu qəbilə tayfasının böyüklü-kiçikli hamısı b.e. 450-ci ilində qalmışlardır. Yəni onlar 450-ci ildə hansı ağıl, düşüncə, təfəkkür tərzi ilə yaşayırdılarsa, aradan keçən 1500 ildən sonra, bugünkü 2021-ci ildə də eyni geri zəka ilə həyatlarını süründürməkdə davam edirlər... Bir özəllik də odur ki, baxtımızdan bu unikal Monoetnik Qəbilə Muzeyini 200 il əvvəl gətirib düz bizim qonşuluğumuzda yaradıblar...
Təki sağlıq olsun!
27.06.2021
Müəllifin bütün yazıları - Akif ƏLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər