21:22 / 17-08-2025
Astarada 66 yaşlı kişi qətlə yetirilib
16:16 / 17-08-2025
Avropa liderləri Vaşinqtona səfər edəcək
13:08 / 17-08-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
09:41 / 17-08-2025
İsrail hökumətinin rəhbər şəxsi ABŞ-da saxlanılıb
08:54 / 17-08-2025
Sərhəd Xidməti Aparatının inzibati binasında yanğın olub
20:53 / 16-08-2025
Cəlilabadda 62 yaşlı qadın öldürülüb - Yenilənib
18:21 / 16-08-2025
Müğənni Rəqsanə həbs edilib - 520 min dollarlıq ittiham
17:40 / 16-08-2025
“Şamaxı” klubunda təyinatlar olub
17:27 / 16-08-2025
Zelenski: "Cəbhə xətti boyunca çətin istiqamətlərdə uğurlar əldə edirik"
16:46 / 16-08-2025
Yazıçı Vidadi Babanlı vəfat edib
15:30 / 16-08-2025
Ceyhun Bayramovla Ukrayna XİN başçısı arasında telefon danışığı olub
13:58 / 16-08-2025
Əziz Ələkbərli: İcma qərbi azərbaycanlıların öz yurdlarına dönməsi üçün fəaliyyətini davam etdirəcək
13:46 / 16-08-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:48 / 16-08-2025
Üç hərbçiyə ali rütbə verilib
12:40 / 16-08-2025
Prezident hərbi qulluqçuları təltif edib - Siyahı
11:51 / 16-08-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:30 / 16-08-2025
Lökbatanda yaşayış binasında partlayış: bir nəfər xəsarət alıb
09:27 / 16-08-2025
Tovuz rayonunda zəlzələ baş verib
08:20 / 16-08-2025
Qərbi Azərbaycanla bağlı yeni kitab nəşr olunub - Foto
07:50 / 16-08-2025
Premyer Liqa: ilk turun daha 2 oyunu keçiriləcək
07:12 / 16-08-2025
Prezidentlərin ikinci görüşü sülhlə nəticələnə bilər
03:20 / 16-08-2025
Putin və Tramp Ukrayna ilə bağlı bir çox məqamları razılaşdırıblar - (Yenilənib+) - Video - Fotolar
22:20 / 15-08-2025
Rusiya-ABŞ görüşü Putin üçün uğurdur
22:05 / 15-08-2025
Putin və Tramp qlobal strateji təhlükəsizliyi də müzakirə edəcəklər
20:42 / 15-08-2025
Zelenski Putin-Tramp görüşündən gözləntilərini açıqlayıb
19:12 / 15-08-2025
Aya astronavt göndərəcəklər - Foto
18:03 / 15-08-2025
Bakı, Qubadlı və İmişidə ağaclar qanunsuz kəsilib
17:31 / 15-08-2025
İsfəndiyar Axundovun milyonluq avtomobillərinə həbs qoyulub
17:24 / 15-08-2025
Lisey və gimnaziyalara qəbul imtahanı keçiriləcək
16:41 / 15-08-2025
Hərbi xidmətə çağırışdan kimlərə möhlət verilir? - Siyahı
16:10 / 13-08-2025
Vahid Əhmədov Nəcməddin Sadıkovla bağlı sensasiyalı fakt açıqlayıb
03:20 / 16-08-2025
Putin və Tramp Ukrayna ilə bağlı bir çox məqamları razılaşdırıblar - (Yenilənib+) - Video - Fotolar
11:40 / 13-08-2025
Deputat: Vaşinqton razılaşması regionumuzda sülhə yol açır
13:17 / 14-08-2025
“Nikol Ermənistanı xilas etdi” - Ermənistanda hamı bu rəydədir?
11:58 / 14-08-2025
“Sumqayıt” İmani Barkerlə anlaşıb
14:59 / 15-08-2025
Tramp 907-ci düzəlişi rəsmən dayandırıb
20:53 / 16-08-2025
Cəlilabadda 62 yaşlı qadın öldürülüb - Yenilənib
08:07 / 15-08-2025
ABŞ və Rusiya dünyanı yenidən bölüşdürür
15:51 / 14-08-2025
Xəzərdə yeni ada kəşf ediblər
12:11 / 15-08-2025
Sabiq səfirlərdən çağırış: ABŞ ermənilərə və azərbaycanlılara real kömək etməlidir
00:22 / 13-08-2025
Departament sözçüsü: "Azərbaycan və Ermənistan arasındakı razılaşmalar..."
20:42 / 15-08-2025
Zelenski Putin-Tramp görüşündən gözləntilərini açıqlayıb
Şişirdilmişlərdənsinizmi? - Akif Əli yazır
Tarix: 09-10-2022 18:50 | Bölmə: Akif Əli
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmçalanların sevimli arqumenti var: “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü hələ bundan yaxşısını yazsın görək...”. Özünümüdafiə məqsədi güdən bu iddia – xəstə eqoizmi sağlam məntiqdən üstün tutmağın göstəricisidir. Açıq polemikadan qaçıb xəlvəti şantaj arxasına girmək deməkdir.
Təbii, yaradıcı insan tənqidi qəbul edə də bilər, etməyə də bilər. Ona etiraz edə də bilər, etməyə də bilər. Buna söz yox. Amma əsil sənətkar qafası bu sayaq sönük işartı saçmaz. Heç bir həqiqi ədəbi nəhəng tənqidə belə səfeh irad bildirməz.
Örnək çoxdur: bizim ədəbiyyatda da, xarici ədəbiyyatda da. Tarixdə nə qədər istedadlı adam olub ki, yaradıcılığa şeirlə başlayıb və sonra zəif şair olduğunu anlayıb, bu məşğuliyyətin başını buraxıb və keçib nəzəri sahəyə.
Ancaq heç bir ciddi yazar həmin ədəbiyyat bilicisinin tənqidi mülahizələrini, nəzəri baxışlarını qınamayıb; niyə əsərimizi tənqid edir, amma özü şeir, poema, hekayə yaza bilmir - deyə günahlandırmayıb; əvvəlcə getsin bir roman yazsın, sonra gəlsin mənim romanmı tənqid etsin... və s. deməyib.
Çünki ağıllı adamlar bilir - cin ayrı, şeytan ayrı. Yəni: tarixən əxlaqsızlığı, eybəcərliyi, acgözlüyü, dələduzluğu, fırıldaqçılığı, vicdansızlığı tənqid edənlər bunu ona görə etməyiblər ki, özləri həmin təcrübəyə malik olublar.
Yaxud estetik olana, gözəl olana, ülvi olana qiymət verən filosoflar özləri gözəllik yarışının qalibi olmayıblar.
Fəhmlə, biliklə istintaq aparıb caninin cinayətini ifşa edən bacarıqlı hüquqşünas heç də şəxsi cinayətkarlıq təcrübəsindən çıxış etmir.
Elmi laboratoriyada atomun elektron, neytron, proton və daha kiçik zərrəciklərə bölündüyünü kəşf edən nəzəriyyəçi fizikin özünün əvvəlcə həmin zərrəciklərdən yaratmasına heç də ehtiyac yoxdur.
Lap sadəsi, bir binanın yaxşı, ya pis olduğuna qiymət vermək səlahiyyəti ancaq mahir malakeşlərin ixtiyarında deyil.
Nəhayət, bir ağıllı adamın kobud misalı, - fahişəyə fahişə demək üçün mütləq fahişəlik təcrübəsinə malik olmağa ehtiyac yoxdur. Həqiqətən də: məgər küçə qadınına qiymət vermək üçün küçədə o qadından daha üstün fəaliyyət göstərməkmi lazımmış?
Xülaseyi-kəlam, örnək çoxdur və hər sahədə var: nəyəsə qiymət vermək, nəyisə bəyənib-bəyənməmək üçün mütləq həmin nədənsə daha yaxşısını yaratmaqla səlahiyyət qazana bilərsən deyə bir anlayış yoxdur. Əgər bu cür anlayış daşıyıcısı varsa, demək adam anlaqsız və əhəmiyyətsizdir.
Tarixən cəmiyyət - söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidlə inkişaf edir. Gözüyumulu ifrat mədhlə yox. Toxunulmazlıq durğunluq yaradar.
Ədəbiyyatda da eynən, dar düşüncəli geri zəkalılar ədəbi tənqidin yolunu daraltmasın gərək. Ədəbiyyatın inkişafını istəyən adam, söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidin önünə daş itələməz.
Dolayısı ilə, “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, - iradı düşüncə naqisliyidir. Çünki problemsiz düşüncə tənqidə dözümlü olur və kibirlənmədən tənqiddən nəticə çıxarır.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, – demək, həm də mənəviyyatın naqisliyidir. Çünki qısır və eqoist olmayan mənəviyyatda ürək daha geniş və səmimidir.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...” – hikkəsini ancaq o kəs yeridə bilər ki, onun məşhurluğu sağlam yaradıcılıq axarı ilə yox, köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmlər sayağı - tapşırıqla şişirdilmişlərdəndir.
Ancaq şair də yaxşı deyib:
“Naəhl olana mətləbi andırmaq olurmu?!
Söz qanmayana zor ilə qandırmaq olurmu?!”
9.10.2022
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-10-2022 18:50 | Bölmə: Akif Əli
(pamflet)
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmçalanların sevimli arqumenti var: “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü hələ bundan yaxşısını yazsın görək...”. Özünümüdafiə məqsədi güdən bu iddia – xəstə eqoizmi sağlam məntiqdən üstün tutmağın göstəricisidir. Açıq polemikadan qaçıb xəlvəti şantaj arxasına girmək deməkdir.
Təbii, yaradıcı insan tənqidi qəbul edə də bilər, etməyə də bilər. Ona etiraz edə də bilər, etməyə də bilər. Buna söz yox. Amma əsil sənətkar qafası bu sayaq sönük işartı saçmaz. Heç bir həqiqi ədəbi nəhəng tənqidə belə səfeh irad bildirməz.
Örnək çoxdur: bizim ədəbiyyatda da, xarici ədəbiyyatda da. Tarixdə nə qədər istedadlı adam olub ki, yaradıcılığa şeirlə başlayıb və sonra zəif şair olduğunu anlayıb, bu məşğuliyyətin başını buraxıb və keçib nəzəri sahəyə.
Ancaq heç bir ciddi yazar həmin ədəbiyyat bilicisinin tənqidi mülahizələrini, nəzəri baxışlarını qınamayıb; niyə əsərimizi tənqid edir, amma özü şeir, poema, hekayə yaza bilmir - deyə günahlandırmayıb; əvvəlcə getsin bir roman yazsın, sonra gəlsin mənim romanmı tənqid etsin... və s. deməyib.
Çünki ağıllı adamlar bilir - cin ayrı, şeytan ayrı. Yəni: tarixən əxlaqsızlığı, eybəcərliyi, acgözlüyü, dələduzluğu, fırıldaqçılığı, vicdansızlığı tənqid edənlər bunu ona görə etməyiblər ki, özləri həmin təcrübəyə malik olublar.
Yaxud estetik olana, gözəl olana, ülvi olana qiymət verən filosoflar özləri gözəllik yarışının qalibi olmayıblar.
Fəhmlə, biliklə istintaq aparıb caninin cinayətini ifşa edən bacarıqlı hüquqşünas heç də şəxsi cinayətkarlıq təcrübəsindən çıxış etmir.
Elmi laboratoriyada atomun elektron, neytron, proton və daha kiçik zərrəciklərə bölündüyünü kəşf edən nəzəriyyəçi fizikin özünün əvvəlcə həmin zərrəciklərdən yaratmasına heç də ehtiyac yoxdur.
Lap sadəsi, bir binanın yaxşı, ya pis olduğuna qiymət vermək səlahiyyəti ancaq mahir malakeşlərin ixtiyarında deyil.
Nəhayət, bir ağıllı adamın kobud misalı, - fahişəyə fahişə demək üçün mütləq fahişəlik təcrübəsinə malik olmağa ehtiyac yoxdur. Həqiqətən də: məgər küçə qadınına qiymət vermək üçün küçədə o qadından daha üstün fəaliyyət göstərməkmi lazımmış?
Xülaseyi-kəlam, örnək çoxdur və hər sahədə var: nəyəsə qiymət vermək, nəyisə bəyənib-bəyənməmək üçün mütləq həmin nədənsə daha yaxşısını yaratmaqla səlahiyyət qazana bilərsən deyə bir anlayış yoxdur. Əgər bu cür anlayış daşıyıcısı varsa, demək adam anlaqsız və əhəmiyyətsizdir.
Tarixən cəmiyyət - söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidlə inkişaf edir. Gözüyumulu ifrat mədhlə yox. Toxunulmazlıq durğunluq yaradar.
Ədəbiyyatda da eynən, dar düşüncəli geri zəkalılar ədəbi tənqidin yolunu daraltmasın gərək. Ədəbiyyatın inkişafını istəyən adam, söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidin önünə daş itələməz.
Dolayısı ilə, “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, - iradı düşüncə naqisliyidir. Çünki problemsiz düşüncə tənqidə dözümlü olur və kibirlənmədən tənqiddən nəticə çıxarır.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, – demək, həm də mənəviyyatın naqisliyidir. Çünki qısır və eqoist olmayan mənəviyyatda ürək daha geniş və səmimidir.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...” – hikkəsini ancaq o kəs yeridə bilər ki, onun məşhurluğu sağlam yaradıcılıq axarı ilə yox, köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmlər sayağı - tapşırıqla şişirdilmişlərdəndir.
Ancaq şair də yaxşı deyib:
“Naəhl olana mətləbi andırmaq olurmu?!
Söz qanmayana zor ilə qandırmaq olurmu?!”
9.10.2022
Müəllifin bütün yazıları - Akif ƏLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
