22:37 / 31-03-2025
Zelenski prezident seçkilərinə hazırlaşır
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
19:03 / 31-03-2025
Donetski ələ keçirmək rus ordusu üçün prioritetdir
18:45 / 31-03-2025
Almaniya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırılıb
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
17:25 / 31-03-2025
Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun həyətindəki ağacları kəsirlər
17:15 / 31-03-2025
Xaçmaz və Qubanın kəndlərində yanğın olub
15:24 / 31-03-2025
Qlobal fond bazarlarında gərginlik yaranıb
15:11 / 31-03-2025
Atəşkəs Kiyev üçün təhlükə yarada bilər
14:31 / 31-03-2025
Əliyevlə Pezeşkian arasında telefon danışığı olub
14:12 / 31-03-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:26 / 31-03-2025
Gərginlik yenidən artır: İran raketlərini həyəcan vəziyyətinə gətirib
12:49 / 31-03-2025
Sabah Almaniya prezidenti Azərbaycana gəlir
12:01 / 31-03-2025
Abşeronda oğul anasını qətlə yetirib
11:51 / 31-03-2025
Dövlət sərhədində müşahidə edilən uçuş aparatı zərərsizləşdirilib
11:37 / 31-03-2025
Prezident İlham Əliyev paylaşım edib - Foto
11:25 / 31-03-2025
Azərbaycana narkotik gətirən İran vətəndaşları saxlanılıb
10:51 / 31-03-2025
Mehriban Əliyeva Soyqırımı Günü ilə bağlı paylaşım edib - Foto
10:24 / 31-03-2025
Pentaqon rəhbəri məxfi məlumatları xanımı ilə bölüşür - Foto
10:08 / 31-03-2025
Ermənistanın əsassız iddialarına son qoyulmalıdır
09:58 / 31-03-2025
Ombudsman 31 mart soyqırımı ilə əlaqədar bəyanat yayıb
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
17:46 / 30-03-2025
Ərdoğan: "Türkiyə Azərbaycanda sülhə və təhlükəsizliyə önəmli töhfə verir"
17:45 / 30-03-2025
Belaruslu müxalifətçi itkin düşüb
15:24 / 30-03-2025
Ermənilər kəşfiyyat uçuşlarına cəhd edib, növbəti təxribata əl atıblar
14:06 / 30-03-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:52 / 30-03-2025
Səudiyyə Ərəbistanının Kralı İlham Əliyevi təbrik edib
13:35 / 27-03-2025
Prezident və birinci xanım Qarabağa səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
14:54 / 27-03-2025
İsrail israr edir: Türkiyədənsə, Suriyada Rusiya bazaları qalsın
23:29 / 28-03-2025
Azərbaycan solçuları Türkiyə kommunistlərindən narazıdır
16:12 / 27-03-2025
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşada bir sıra açılışlarda iştirak ediblər - Fotolar
14:31 / 27-03-2025
İlham Əliyev: Ağdam ölkəmizin ən gözəl şəhərlərindən birinə çevriləcək
14:22 / 27-03-2025
İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir
15:42 / 27-03-2025
Cüt bacıların söhbəti - Akif Əli yazır
22:59 / 27-03-2025
Ramazanın 28-ci günü:İmsak və iftar vaxtı
12:28 / 27-03-2025
Nazir: Rusiyaya qarşı sanksiyaların ləğvi Putinin hərəkətlərindən asılıdır
20:24 / 27-03-2025
Beşmərtəbəli villanı “gecəqondu” adı ilə sökmək istəyirlər
21:35 / 28-03-2025
"Qarabağ" "Turan Tovuz"a qalib gəlib
23:32 / 28-03-2025
Tramp: “Əgər Tehran bizimlə razılığa gəlməsə..."
Şişirdilmişlərdənsinizmi? - Akif Əli yazır
Tarix: 09-10-2022 18:50 | Bölmə: Akif Əli
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmçalanların sevimli arqumenti var: “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü hələ bundan yaxşısını yazsın görək...”. Özünümüdafiə məqsədi güdən bu iddia – xəstə eqoizmi sağlam məntiqdən üstün tutmağın göstəricisidir. Açıq polemikadan qaçıb xəlvəti şantaj arxasına girmək deməkdir.
Təbii, yaradıcı insan tənqidi qəbul edə də bilər, etməyə də bilər. Ona etiraz edə də bilər, etməyə də bilər. Buna söz yox. Amma əsil sənətkar qafası bu sayaq sönük işartı saçmaz. Heç bir həqiqi ədəbi nəhəng tənqidə belə səfeh irad bildirməz.
Örnək çoxdur: bizim ədəbiyyatda da, xarici ədəbiyyatda da. Tarixdə nə qədər istedadlı adam olub ki, yaradıcılığa şeirlə başlayıb və sonra zəif şair olduğunu anlayıb, bu məşğuliyyətin başını buraxıb və keçib nəzəri sahəyə.
Ancaq heç bir ciddi yazar həmin ədəbiyyat bilicisinin tənqidi mülahizələrini, nəzəri baxışlarını qınamayıb; niyə əsərimizi tənqid edir, amma özü şeir, poema, hekayə yaza bilmir - deyə günahlandırmayıb; əvvəlcə getsin bir roman yazsın, sonra gəlsin mənim romanmı tənqid etsin... və s. deməyib.
Çünki ağıllı adamlar bilir - cin ayrı, şeytan ayrı. Yəni: tarixən əxlaqsızlığı, eybəcərliyi, acgözlüyü, dələduzluğu, fırıldaqçılığı, vicdansızlığı tənqid edənlər bunu ona görə etməyiblər ki, özləri həmin təcrübəyə malik olublar.
Yaxud estetik olana, gözəl olana, ülvi olana qiymət verən filosoflar özləri gözəllik yarışının qalibi olmayıblar.
Fəhmlə, biliklə istintaq aparıb caninin cinayətini ifşa edən bacarıqlı hüquqşünas heç də şəxsi cinayətkarlıq təcrübəsindən çıxış etmir.
Elmi laboratoriyada atomun elektron, neytron, proton və daha kiçik zərrəciklərə bölündüyünü kəşf edən nəzəriyyəçi fizikin özünün əvvəlcə həmin zərrəciklərdən yaratmasına heç də ehtiyac yoxdur.
Lap sadəsi, bir binanın yaxşı, ya pis olduğuna qiymət vermək səlahiyyəti ancaq mahir malakeşlərin ixtiyarında deyil.
Nəhayət, bir ağıllı adamın kobud misalı, - fahişəyə fahişə demək üçün mütləq fahişəlik təcrübəsinə malik olmağa ehtiyac yoxdur. Həqiqətən də: məgər küçə qadınına qiymət vermək üçün küçədə o qadından daha üstün fəaliyyət göstərməkmi lazımmış?
Xülaseyi-kəlam, örnək çoxdur və hər sahədə var: nəyəsə qiymət vermək, nəyisə bəyənib-bəyənməmək üçün mütləq həmin nədənsə daha yaxşısını yaratmaqla səlahiyyət qazana bilərsən deyə bir anlayış yoxdur. Əgər bu cür anlayış daşıyıcısı varsa, demək adam anlaqsız və əhəmiyyətsizdir.
Tarixən cəmiyyət - söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidlə inkişaf edir. Gözüyumulu ifrat mədhlə yox. Toxunulmazlıq durğunluq yaradar.
Ədəbiyyatda da eynən, dar düşüncəli geri zəkalılar ədəbi tənqidin yolunu daraltmasın gərək. Ədəbiyyatın inkişafını istəyən adam, söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidin önünə daş itələməz.
Dolayısı ilə, “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, - iradı düşüncə naqisliyidir. Çünki problemsiz düşüncə tənqidə dözümlü olur və kibirlənmədən tənqiddən nəticə çıxarır.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, – demək, həm də mənəviyyatın naqisliyidir. Çünki qısır və eqoist olmayan mənəviyyatda ürək daha geniş və səmimidir.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...” – hikkəsini ancaq o kəs yeridə bilər ki, onun məşhurluğu sağlam yaradıcılıq axarı ilə yox, köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmlər sayağı - tapşırıqla şişirdilmişlərdəndir.
Ancaq şair də yaxşı deyib:
“Naəhl olana mətləbi andırmaq olurmu?!
Söz qanmayana zor ilə qandırmaq olurmu?!”
9.10.2022
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-10-2022 18:50 | Bölmə: Akif Əli
(pamflet)
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmçalanların sevimli arqumenti var: “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü hələ bundan yaxşısını yazsın görək...”. Özünümüdafiə məqsədi güdən bu iddia – xəstə eqoizmi sağlam məntiqdən üstün tutmağın göstəricisidir. Açıq polemikadan qaçıb xəlvəti şantaj arxasına girmək deməkdir.
Təbii, yaradıcı insan tənqidi qəbul edə də bilər, etməyə də bilər. Ona etiraz edə də bilər, etməyə də bilər. Buna söz yox. Amma əsil sənətkar qafası bu sayaq sönük işartı saçmaz. Heç bir həqiqi ədəbi nəhəng tənqidə belə səfeh irad bildirməz.
Örnək çoxdur: bizim ədəbiyyatda da, xarici ədəbiyyatda da. Tarixdə nə qədər istedadlı adam olub ki, yaradıcılığa şeirlə başlayıb və sonra zəif şair olduğunu anlayıb, bu məşğuliyyətin başını buraxıb və keçib nəzəri sahəyə.
Ancaq heç bir ciddi yazar həmin ədəbiyyat bilicisinin tənqidi mülahizələrini, nəzəri baxışlarını qınamayıb; niyə əsərimizi tənqid edir, amma özü şeir, poema, hekayə yaza bilmir - deyə günahlandırmayıb; əvvəlcə getsin bir roman yazsın, sonra gəlsin mənim romanmı tənqid etsin... və s. deməyib.
Çünki ağıllı adamlar bilir - cin ayrı, şeytan ayrı. Yəni: tarixən əxlaqsızlığı, eybəcərliyi, acgözlüyü, dələduzluğu, fırıldaqçılığı, vicdansızlığı tənqid edənlər bunu ona görə etməyiblər ki, özləri həmin təcrübəyə malik olublar.
Yaxud estetik olana, gözəl olana, ülvi olana qiymət verən filosoflar özləri gözəllik yarışının qalibi olmayıblar.
Fəhmlə, biliklə istintaq aparıb caninin cinayətini ifşa edən bacarıqlı hüquqşünas heç də şəxsi cinayətkarlıq təcrübəsindən çıxış etmir.
Elmi laboratoriyada atomun elektron, neytron, proton və daha kiçik zərrəciklərə bölündüyünü kəşf edən nəzəriyyəçi fizikin özünün əvvəlcə həmin zərrəciklərdən yaratmasına heç də ehtiyac yoxdur.
Lap sadəsi, bir binanın yaxşı, ya pis olduğuna qiymət vermək səlahiyyəti ancaq mahir malakeşlərin ixtiyarında deyil.
Nəhayət, bir ağıllı adamın kobud misalı, - fahişəyə fahişə demək üçün mütləq fahişəlik təcrübəsinə malik olmağa ehtiyac yoxdur. Həqiqətən də: məgər küçə qadınına qiymət vermək üçün küçədə o qadından daha üstün fəaliyyət göstərməkmi lazımmış?
Xülaseyi-kəlam, örnək çoxdur və hər sahədə var: nəyəsə qiymət vermək, nəyisə bəyənib-bəyənməmək üçün mütləq həmin nədənsə daha yaxşısını yaratmaqla səlahiyyət qazana bilərsən deyə bir anlayış yoxdur. Əgər bu cür anlayış daşıyıcısı varsa, demək adam anlaqsız və əhəmiyyətsizdir.
Tarixən cəmiyyət - söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidlə inkişaf edir. Gözüyumulu ifrat mədhlə yox. Toxunulmazlıq durğunluq yaradar.
Ədəbiyyatda da eynən, dar düşüncəli geri zəkalılar ədəbi tənqidin yolunu daraltmasın gərək. Ədəbiyyatın inkişafını istəyən adam, söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidin önünə daş itələməz.
Dolayısı ilə, “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, - iradı düşüncə naqisliyidir. Çünki problemsiz düşüncə tənqidə dözümlü olur və kibirlənmədən tənqiddən nəticə çıxarır.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, – demək, həm də mənəviyyatın naqisliyidir. Çünki qısır və eqoist olmayan mənəviyyatda ürək daha geniş və səmimidir.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...” – hikkəsini ancaq o kəs yeridə bilər ki, onun məşhurluğu sağlam yaradıcılıq axarı ilə yox, köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmlər sayağı - tapşırıqla şişirdilmişlərdəndir.
Ancaq şair də yaxşı deyib:
“Naəhl olana mətləbi andırmaq olurmu?!
Söz qanmayana zor ilə qandırmaq olurmu?!”
9.10.2022
Müəllifin bütün yazıları - Akif ƏLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
