10:37 / 20-04-2024
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
10:21 / 20-04-2024
Qazaxlı Alikin oğlunun məhkəməsi başlayır
09:50 / 20-04-2024
ABŞ Çini ittiham edir: Ukraynada müharibəni qızışdırır
09:46 / 20-04-2024
Sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsi separatçı ermənilərin narahatlığına səbəb olub
09:12 / 20-04-2024
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
09:06 / 20-04-2024
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
00:37 / 20-04-2024
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
23:26 / 19-04-2024
Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"
21:22 / 19-04-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
20:45 / 19-04-2024
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
20:29 / 19-04-2024
Qəzza müharibəsi qloballaşır
18:35 / 19-04-2024
MKİ: “Moskva yaxınlığındakı terror aktını İŞİD təşkil edib”
18:14 / 19-04-2024
Qəzzada daha 42 nəfər dinc sakin həlak olub
18:08 / 19-04-2024
Eminemin qızı bikinidə görüntülənib
18:06 / 19-04-2024
Yaponiya süni intellektin inkişafına 475 milyon dollar ayırıb
17:57 / 19-04-2024
9 milyon manatlıq mənimsəmə... - Şirkət rəhbərinə 11 il həbs cəzası verilib
17:33 / 19-04-2024
Ağ ev Afrikada müttəfiqini itirə bilər
17:30 / 19-04-2024
İranda silsilə partlayışlar baş verib
17:27 / 19-04-2024
İranın İsrailə hücumunun əsl səbəbi bəlli olub
17:18 / 19-04-2024
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
17:09 / 19-04-2024
Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib - Fotolar
17:00 / 19-04-2024
Prezident Cinayət-Prosessual Məcəlləsində dəyişikliyi təsdiqləyib
16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
16:34 / 19-04-2024
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
16:19 / 19-04-2024
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verilib
16:00 / 19-04-2024
Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın tələbi ilə ictimai dinləmələr keçirilib
15:47 / 19-04-2024
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
15:36 / 19-04-2024
G7 ölkələri Azərbaycan və Ermənistanı sülh prosesinə sadiq olmağa çağırıb
15:29 / 19-04-2024
Ceyhun Bayramov Fələstinin baş naziri ilə telefonda müzakirə aparıb
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
13:03 / 15-04-2024
Məşhur aktyor kinodan qovulub
15:08 / 15-04-2024
Ali məktəblərə qəbul başlayıb
09:26 / 16-04-2024
Ulduz aktrisanın psixoloji problemi yaranıb - Fotolar
23:48 / 16-04-2024
Tbilisidə polis qanuna etiraz edən 11 nəfəri saxlayıb
12:27 / 15-04-2024
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
23:14 / 16-04-2024
Ceyhun Bayramov Aİ-nin xüsusi nümayəndəsini qəbul edib
22:18 / 15-04-2024
"Beşiktaş" Fernando Santos və köməkçilərinə təzminat ödəyəcək
Şişirdilmişlərdənsinizmi? - Akif Əli yazır
Tarix: 09-10-2022 18:50 | Bölmə: Akif Əli
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmçalanların sevimli arqumenti var: “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü hələ bundan yaxşısını yazsın görək...”. Özünümüdafiə məqsədi güdən bu iddia – xəstə eqoizmi sağlam məntiqdən üstün tutmağın göstəricisidir. Açıq polemikadan qaçıb xəlvəti şantaj arxasına girmək deməkdir.
Təbii, yaradıcı insan tənqidi qəbul edə də bilər, etməyə də bilər. Ona etiraz edə də bilər, etməyə də bilər. Buna söz yox. Amma əsil sənətkar qafası bu sayaq sönük işartı saçmaz. Heç bir həqiqi ədəbi nəhəng tənqidə belə səfeh irad bildirməz.
Örnək çoxdur: bizim ədəbiyyatda da, xarici ədəbiyyatda da. Tarixdə nə qədər istedadlı adam olub ki, yaradıcılığa şeirlə başlayıb və sonra zəif şair olduğunu anlayıb, bu məşğuliyyətin başını buraxıb və keçib nəzəri sahəyə.
Ancaq heç bir ciddi yazar həmin ədəbiyyat bilicisinin tənqidi mülahizələrini, nəzəri baxışlarını qınamayıb; niyə əsərimizi tənqid edir, amma özü şeir, poema, hekayə yaza bilmir - deyə günahlandırmayıb; əvvəlcə getsin bir roman yazsın, sonra gəlsin mənim romanmı tənqid etsin... və s. deməyib.
Çünki ağıllı adamlar bilir - cin ayrı, şeytan ayrı. Yəni: tarixən əxlaqsızlığı, eybəcərliyi, acgözlüyü, dələduzluğu, fırıldaqçılığı, vicdansızlığı tənqid edənlər bunu ona görə etməyiblər ki, özləri həmin təcrübəyə malik olublar.
Yaxud estetik olana, gözəl olana, ülvi olana qiymət verən filosoflar özləri gözəllik yarışının qalibi olmayıblar.
Fəhmlə, biliklə istintaq aparıb caninin cinayətini ifşa edən bacarıqlı hüquqşünas heç də şəxsi cinayətkarlıq təcrübəsindən çıxış etmir.
Elmi laboratoriyada atomun elektron, neytron, proton və daha kiçik zərrəciklərə bölündüyünü kəşf edən nəzəriyyəçi fizikin özünün əvvəlcə həmin zərrəciklərdən yaratmasına heç də ehtiyac yoxdur.
Lap sadəsi, bir binanın yaxşı, ya pis olduğuna qiymət vermək səlahiyyəti ancaq mahir malakeşlərin ixtiyarında deyil.
Nəhayət, bir ağıllı adamın kobud misalı, - fahişəyə fahişə demək üçün mütləq fahişəlik təcrübəsinə malik olmağa ehtiyac yoxdur. Həqiqətən də: məgər küçə qadınına qiymət vermək üçün küçədə o qadından daha üstün fəaliyyət göstərməkmi lazımmış?
Xülaseyi-kəlam, örnək çoxdur və hər sahədə var: nəyəsə qiymət vermək, nəyisə bəyənib-bəyənməmək üçün mütləq həmin nədənsə daha yaxşısını yaratmaqla səlahiyyət qazana bilərsən deyə bir anlayış yoxdur. Əgər bu cür anlayış daşıyıcısı varsa, demək adam anlaqsız və əhəmiyyətsizdir.
Tarixən cəmiyyət - söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidlə inkişaf edir. Gözüyumulu ifrat mədhlə yox. Toxunulmazlıq durğunluq yaradar.
Ədəbiyyatda da eynən, dar düşüncəli geri zəkalılar ədəbi tənqidin yolunu daraltmasın gərək. Ədəbiyyatın inkişafını istəyən adam, söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidin önünə daş itələməz.
Dolayısı ilə, “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, - iradı düşüncə naqisliyidir. Çünki problemsiz düşüncə tənqidə dözümlü olur və kibirlənmədən tənqiddən nəticə çıxarır.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, – demək, həm də mənəviyyatın naqisliyidir. Çünki qısır və eqoist olmayan mənəviyyatda ürək daha geniş və səmimidir.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...” – hikkəsini ancaq o kəs yeridə bilər ki, onun məşhurluğu sağlam yaradıcılıq axarı ilə yox, köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmlər sayağı - tapşırıqla şişirdilmişlərdəndir.
Ancaq şair də yaxşı deyib:
“Naəhl olana mətləbi andırmaq olurmu?!
Söz qanmayana zor ilə qandırmaq olurmu?!”
9.10.2022
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-10-2022 18:50 | Bölmə: Akif Əli
(pamflet)
Akif ƏLİ,
fəlsəfə doktoru,
yazıçı-publisist
Köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmçalanların sevimli arqumenti var: “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü hələ bundan yaxşısını yazsın görək...”. Özünümüdafiə məqsədi güdən bu iddia – xəstə eqoizmi sağlam məntiqdən üstün tutmağın göstəricisidir. Açıq polemikadan qaçıb xəlvəti şantaj arxasına girmək deməkdir.
Təbii, yaradıcı insan tənqidi qəbul edə də bilər, etməyə də bilər. Ona etiraz edə də bilər, etməyə də bilər. Buna söz yox. Amma əsil sənətkar qafası bu sayaq sönük işartı saçmaz. Heç bir həqiqi ədəbi nəhəng tənqidə belə səfeh irad bildirməz.
Örnək çoxdur: bizim ədəbiyyatda da, xarici ədəbiyyatda da. Tarixdə nə qədər istedadlı adam olub ki, yaradıcılığa şeirlə başlayıb və sonra zəif şair olduğunu anlayıb, bu məşğuliyyətin başını buraxıb və keçib nəzəri sahəyə.
Ancaq heç bir ciddi yazar həmin ədəbiyyat bilicisinin tənqidi mülahizələrini, nəzəri baxışlarını qınamayıb; niyə əsərimizi tənqid edir, amma özü şeir, poema, hekayə yaza bilmir - deyə günahlandırmayıb; əvvəlcə getsin bir roman yazsın, sonra gəlsin mənim romanmı tənqid etsin... və s. deməyib.
Çünki ağıllı adamlar bilir - cin ayrı, şeytan ayrı. Yəni: tarixən əxlaqsızlığı, eybəcərliyi, acgözlüyü, dələduzluğu, fırıldaqçılığı, vicdansızlığı tənqid edənlər bunu ona görə etməyiblər ki, özləri həmin təcrübəyə malik olublar.
Yaxud estetik olana, gözəl olana, ülvi olana qiymət verən filosoflar özləri gözəllik yarışının qalibi olmayıblar.
Fəhmlə, biliklə istintaq aparıb caninin cinayətini ifşa edən bacarıqlı hüquqşünas heç də şəxsi cinayətkarlıq təcrübəsindən çıxış etmir.
Elmi laboratoriyada atomun elektron, neytron, proton və daha kiçik zərrəciklərə bölündüyünü kəşf edən nəzəriyyəçi fizikin özünün əvvəlcə həmin zərrəciklərdən yaratmasına heç də ehtiyac yoxdur.
Lap sadəsi, bir binanın yaxşı, ya pis olduğuna qiymət vermək səlahiyyəti ancaq mahir malakeşlərin ixtiyarında deyil.
Nəhayət, bir ağıllı adamın kobud misalı, - fahişəyə fahişə demək üçün mütləq fahişəlik təcrübəsinə malik olmağa ehtiyac yoxdur. Həqiqətən də: məgər küçə qadınına qiymət vermək üçün küçədə o qadından daha üstün fəaliyyət göstərməkmi lazımmış?
Xülaseyi-kəlam, örnək çoxdur və hər sahədə var: nəyəsə qiymət vermək, nəyisə bəyənib-bəyənməmək üçün mütləq həmin nədənsə daha yaxşısını yaratmaqla səlahiyyət qazana bilərsən deyə bir anlayış yoxdur. Əgər bu cür anlayış daşıyıcısı varsa, demək adam anlaqsız və əhəmiyyətsizdir.
Tarixən cəmiyyət - söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidlə inkişaf edir. Gözüyumulu ifrat mədhlə yox. Toxunulmazlıq durğunluq yaradar.
Ədəbiyyatda da eynən, dar düşüncəli geri zəkalılar ədəbi tənqidin yolunu daraltmasın gərək. Ədəbiyyatın inkişafını istəyən adam, söz, fikir, düşüncə azadlığının məcmusu olan sağlam tənqidin önünə daş itələməz.
Dolayısı ilə, “Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, - iradı düşüncə naqisliyidir. Çünki problemsiz düşüncə tənqidə dözümlü olur və kibirlənmədən tənqiddən nəticə çıxarır.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...”, – demək, həm də mənəviyyatın naqisliyidir. Çünki qısır və eqoist olmayan mənəviyyatda ürək daha geniş və səmimidir.
“Mənim yazdığım əsəri bəyənməyən, qoy özü bundan yaxşısını yazsın görək...” – hikkəsini ancaq o kəs yeridə bilər ki, onun məşhurluğu sağlam yaradıcılıq axarı ilə yox, köhnə dünyanın zehniyyətini yeni dünyaya daşıyan əski qələmlər sayağı - tapşırıqla şişirdilmişlərdəndir.
Ancaq şair də yaxşı deyib:
“Naəhl olana mətləbi andırmaq olurmu?!
Söz qanmayana zor ilə qandırmaq olurmu?!”
9.10.2022
Müəllifin bütün yazıları - Akif ƏLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
