19:04 / 28-03-2025
Sabah Günəş tutulması olacaq
18:37 / 28-03-2025
Dünyada yeganə kristala qiymət qoya bilmirlər
18:21 / 28-03-2025
Ali Rada ABŞ-dan Ukraynaya təklif olunan sazişi rədd edə bilər
18:02 / 28-03-2025
İlham Əliyev Azərbaycan xalqını təbrik edib
16:59 / 28-03-2025
Gimnastlarımız finala vəsiqə qazanıb
16:37 / 28-03-2025
İmişlidə zəlzələ olub
16:21 / 28-03-2025
Zəlzələ 30 mərtəbəli evi dağıdıb - (Yenilənib) - Video
13:11 / 28-03-2025
Ramazan bayramında namaz vaxtı açıqlanıb
12:24 / 28-03-2025
Yevlaxda ağır qəza: xəsarət alanların sayı artıb - (Yenilənib)
12:02 / 28-03-2025
Sabah yağış yağacaq
11:43 / 28-03-2025
Myanma beşik kimi yellənib - 7,7 bal gücündə zəlzələ (Foto)
11:05 / 28-03-2025
Sakinin evini başına uçuran tikinti şirkətinin rəhbəri saxlanılıb
00:34 / 28-03-2025
İran Trampın məktubuna cavab verib
22:59 / 27-03-2025
Ramazanın 28-ci günü:İmsak və iftar vaxtı
20:24 / 27-03-2025
Beşmərtəbəli villanı “gecəqondu” adı ilə sökmək istəyirlər
18:50 / 27-03-2025
Ad günü - Hekayə
18:21 / 27-03-2025
Yasamalda ağacları doğrayan şirkət 117 min manat cərimələnib
16:38 / 27-03-2025
Növbəti iki gündə güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
16:12 / 27-03-2025
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşada bir sıra açılışlarda iştirak ediblər - Fotolar
16:01 / 27-03-2025
İcra başçısı bacısı oğlu ilə birlikdə xoruz döyüşdürüb - Fotolar
15:52 / 27-03-2025
Vətəndaşların evini dağıdan tikinti şirkətinin işçiləri saxlanılıb
15:42 / 27-03-2025
Cüt bacıların söhbəti - Akif Əli yazır
14:54 / 27-03-2025
İsrail israr edir: Türkiyədənsə, Suriyada Rusiya bazaları qalsın
14:31 / 27-03-2025
İlham Əliyev: Ağdam ölkəmizin ən gözəl şəhərlərindən birinə çevriləcək
14:22 / 27-03-2025
İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir
13:35 / 27-03-2025
Prezident və birinci xanım Qarabağa səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
12:59 / 27-03-2025
Saturnun halqaları yoxa çıxır
12:47 / 27-03-2025
Rus ordusu AES-dəki yanacaq çənini zədələyib - Foto
12:28 / 27-03-2025
Nazir: Rusiyaya qarşı sanksiyaların ləğvi Putinin hərəkətlərindən asılıdır
21:35 / 24-03-2025
Ər-Riyad görüşü: Rusiya-ABŞ danışıqları başa çatıb - (Yenilənib)
20:00 / 23-03-2025
İdmançımız Almaniyada qızıl medal qazanıb
14:18 / 25-03-2025
Ərdoğanın müxalifətlə qarşıdurmasına səbəb nədir?
13:54 / 25-03-2025
ABŞ İrana 4 trilyon dollarlıq paket təklif edə bilər
14:21 / 24-03-2025
Vəzifəli şəxs istintaqa cəlb edilib - Foto
11:19 / 24-03-2025
Professor: Həmin media qurumları bizim fikirlərimizə yer vermirdilər
19:24 / 25-03-2025
Ayxan Hacızadə: "Mirzoyanın iddiaları tamamilə əsassızdır”
23:51 / 25-03-2025
Azərbaycan millisi Belarusa məğlub olub
13:07 / 26-03-2025
Rusiya və Ukrayna arasında razılıq əldə olunub
16:40 / 25-03-2025
Mavi qızıla tələbat artır
11:54 / 24-03-2025
Dünya Kuboku: gimnastlarımız qızıl medal qazanıb
19:03 / 26-03-2025
Xəstəxana direktoru vəzifədən azad edilib
Adilxan evlənmək istəyir - Akif Abbasov yazır
Tarix: 02-04-2024 14:34 | Bölmə: Akif ABBASOV
Akif ABBASOV
(“Aldanma sözlərə” romanından)
İmkanına görə kənd cavanları içərisində Adilxan hamıdan seçilirdi. Atası Cəfərxan uzun müddət sovxoz direktoru işləmiş, dar gün üçün xeyli sərvət toplamışdı. Xalq arasında deyildiyi kimi, “bircə donuzu əskik idi”. İnsafən, zəhmətkeş, iş bacaran, təşkilatçı adam idi. Savxozda işləri elə qururdu ki, camaat da kənardan baxıb barmağını sormasın. Çalışırdı ki, onlar da beş-on manatın sahibi olsunlar.
Cəfərxanın gecə-gündüz dincliyi yox idi. At belində, “Niva” avtomaşınında sahələri gəzir, əkinin, biçinin vəziyyətinə, fermada mal-heyvanın halına, yeminə fikir verirdi. Onun tələbkarlığını bildiklərindən fəhlələr də işə barmaqarası baxmırdılar.
Şura hökuməti dağılandan sonra da o, əlini əlinin üstünə qoyub oturmadı. Fermer təsərrüfatı yaratdı. Qoymadı ki, kəndçiləri “neyləyim, necə eyləyim”,- dilemması qarşısında qalsınlar. O vaxtlar olanını-qalanını xərcləyib, pulsuz-parasız qalmışdılar. Bağ-bostanlarının məhsulunu kənara çıxarıb sata bilmirdilər. Bazara gələn camaatın alıcılıq qabiliyyəti aşağı idi. Yükün daşınması baha başa gəlirdi. Yolları kəsib polis işçiləri gəlib-gedəni soyub talayırdılar. Məhsul qapılarda qalıb xarab olurdu. Cəfərxan belə dar gündə həmkəndlilərinin dadına çatdı. Fermer təsərrüfatında hərəsinə bir iş verdi. Qaçqınlar, köçkünlər kəndə pənah gətirəndə onlara da əl tutdu. Fermer təsərrüfatı get-gedə böyüdü. Cəfərxanın işləri yaxşı gedirdi. Lakin başı təsərrüfata qarışdığından, heç bir şeydə çətinlik çəkməyən oğulları hazıryeyənə çevrilmişdilər. İki oğlu, bir qızı vardı. Qızını yerbəyer eləmişdi. Öz əli, öz başı idi. Qızı sarıdan nigaranlığı, narazılığı yox idi. Oğlu Fuad bir müddət buralarda avaralıq edib Rusiyaya getmişdi. Orada alver eləyirdi. Anaşa üstündə ilişib, dörd il həbs cəzası almışdı. İkinci oğlu Adilxan rayon mərkəzindəki institut filialında oxuyurdu. Adına oxumaq demək olardısa. Cəfərxan burada ona ikiotaqlı mənzil də almışdı ki, kirayələrdə can çürütməsin. Bir “Jiquli” də altına qoymuşdu ki, kənd-kəsəyə gəlib-gedə bilsin.
Ata əlləşib-vuruşur, qayğı göstərir, oğul qədir-qiymət bilmir, pulları sağa-sola xərcləyirdi. Kefi kök idi Adilxanın. Cəfərxan oğlunun avara həyat keçirdiyini gördükdə tüstüsü təpəsindən çıxır, bu işdə özünün də təqsirli olduğunu başa düşürdü. Nə etsin? Pul verməsin? Evi çapıb aparacaq. Maşını əlindən alsın? Evdən qovsun? Bütün bunlar yaranmış vəziyyətdən çıxış yolu deyildi. Nə deyərdilər ona? Guya belə etsə, Adilxan yola gələcəkdi? Bəlkə evləndirsin? Kimin qızını bədbəxt etsin? Ondan arvad saxlayan çıxar? Nə demək olar? Bir də gördün ailəsinə bağlanıb qıçını qatlayıb oturdu. Uşağı olar, məsuliyyəti artar. Təki olsun. Bu qırışmalın qarşısını tezliklə almasam - gec olacaq, qardaşının gününə düşəcək. “İşə bir bax. Camaat bu ağır zəmanədə ailəsinin çörəkpulunu qazanmaq üçün gecə-gündüz əlləşir. Bu nankor isə əlini ağdan qaraya vurmadan şah balası kimi yaşayır, min əziyyətlə topladığım pulları “uf” demədən səpələyir”.
Cəfərxan tapşırdığı kimi, bu dəfə Adilxan kəndə gələndə Mərziyyə onunla söhbət etdi:
- Sənin tay-tuşların ev-eşik sahibidir. Səninlə eyni vaxtda instituta girənlər artıq orada-burada özlərinə iş tapıblar. Sən isə hər kursda bir il qala-qala, günü keçirirsən. Axırda bir də gördün oxuduğun məktəbə sənin adını veriblər. Gecə-gündüz maşından düşmürsən, buradan vurub, oradan çıxırsan.
Anasının ürəyinin dolu olduğunu görən Adilxan sakitcə qulaq asır, eyni zamanda başa düşürdü ki, o, bu söhbəti nahaq açmayıb. Sözlü adama oxşayır. Odur ki, soruşdu:
- İndi təklifin nədir, ay ana?
Mərziyyə yerini rahatlayıb ağır-ağır dedi:
- Bala, atan da, mən də qocalmışıq, sənin əl-ayağını yığmağın vaxtıdır. Belə yaşamaq olmaz. Deyirəm, gəl, səni evləndirək.
Evlənmək, rayon mərkəzində cavan qızlarla gün keçirən, barlarda, diskotekalarda əylənən Adilxanın yadına belə düşmürdü. Subaylığı, bəziləri kimi, sultanlıq nədir, lap prezidentlik sayırdı. İndi anasının təklifinə gülməyi tutdu:
- Hələ tez deyil, ay ana?! Mənim nə yaşım var?! Görmürsən hələ ana uşağıyam. Xərcliyimi də dədəm verir.
- Tez niyə olur, ay oğul?! Xərcliyinizi də bir müddət atan çəkər. İşlərsən, öz əlin, öz başın olar.
Adil ipə-sapa yatmayaraq:
- Deyirsən, arvadımı da dədəmin pulu ilə saxlayım? - dedi.
Mərziyyə pərt və dilxor halda:
- Daha başımıza haranın külünü tökək?! – dedi. - Belə də yola gəlmirsən, elə də. Bir işin qulpundan yapışmırsan. Yaxşı, oxuya-oxuya işləyərsən.
- Nə vacibdir, ay ana?… Yaxşı, yaxşı, qaş-qabağını tökmə… Dədəmlə sən bəs kimi alırsınız mənə?
Mərziyyə onun yola gəldiyini düşünərək daxili bir sevinclə:
- Ay bala, sən zəmanə uşağısan. Qorxuram əlimizi birinə uzadaq, dodaq büzəsən. Özün kimi bəyənsən, onun da qapısını döyəcəyik. Amma, ay oğul, yadında saxla. Biz nəsildə nə arvad boşayan, nə də ərindən boşanan olub. Eləsini tap ki, sonra peşmanlıq olmasın. Sənin ipinin üstünə odun yığmaq müşkül bir işdir. Biz bəyənərik, sonra hər an başımıza qaxarsan.
Anasının sözlərini qəribçiliyə salsa da “Jiquli”yə əyləşib rayon mərkəzinə qayıdan Adilxan istər-istəməz düşünməli oldu:
“Bəlkə anam doğru buyurur. Gec-tez evlənməliyəm. Burada pis nə var ki?”
Doğru deyiblər ki, söz təsirsiz qalmır. Adilxan fikrə getdi: “Bəs kimi alım?”
O, indiyə qədər kənd qızlarından heç kimi bəyənməmişdi. Sadəcə, özünə yaraşdırmırdı: “Nə qədər bəzənib-düzənsələr də, elə kəndçidirlər ki, kəndçi”.
Lakin indi əvvəlcə kənd qızlarını birər-birər yadına saldı: “Uzağa niyə gedim? Sərfəlisi olsa, alım, qoyum başımın altına. Anamın yanında qalacaq. Oğul-uşaq böyüdəcək. Mən də öz kefimdə olaram. Arvad məni şəhərdən qaçaq salmayacaq ki… Yenə bir ayağım oralarda - barda, saunada, restoranda, əyləncə, kef məclislərində olacaq. Kimi nişan verim bəs? Nazlını? Sir-sifəti pis deyil. Amma burnu bir az yekədir. Pərini? Bər-bədəninə söz ola bilməz. Amma deyirlər yatanda xoruldayır. Əsməri? Evdə bir sürü uşaqdırlar. Lüt Qasımın canı üçün. Basıb özümüzü yeyərlər. Bənövşəni? Arxası çox iridir. Hərdən yoldan ötən baxır. Sabah evləndim toya-bayrama aparanda gərək qolumu çırmalayıb onunla-bununla davaya çıxım. Nazpərini? Qıçları çox nazikdir. O biri qızlar da çöl-bayırda alaq, pambıq yığmaqdan, mal altı təmizləməkdən kor-kobud olublar. Yatağa girəndə elə biləcəksən kişi yanında uzanıbsan.
İndi keçək institutdakı qızlara. Vid-fasonlarına söz ola bilməz. Amma bəzilərindən arvad çıxmaz. Bir qismi qıçlarını, bir qismi sinələrini nümayiş etdirir. Kef çəkmək üçün yarananları da var, ayağı sürüşgənləri də, özünü oxumaqdan ötrü öldürənləri də.
Adilxan özündən o qədər bədgüman idi ki, hərədə bir eyib tapırdı. Ona qız bəyəndirmək çətin idi. Birdən Adilxanın yadına yaxınlarda olmuş bir hadisə düşdü. Özünü kənddəki oğlanlara, qızlara göstərməyi xoşladığından maqnitofonun səsini qaldırıb dodağında siqaret maşını kənd yolu ilə asta-asta sürürdü. Bir gün əvvəl yağış yağmışdı. Ətrafda hələ də su gölməçələri vardı. Gözləri çayxanada əyləşən cavanlarda qaldığından (Əlifağanı axtarırdı) təkər çökəyə düşüb suyu ətrafa sıçratdı. Üst-başı islanmış cavan qız diksinib tərs-tərs Adilxana baxdı. Amma bir söz demədi. Adilxan halını pozmasa da, üzr istəməyi özünə borc bildi. Qız xoşagəlimli idi. Heç kənd qızlarına oxşamırdı. Adilxan nəzərləri ilə qızı müşayiət etdi. Qız, addımlarını yeyinlədib məktəb binasına daxil oldu. İndi isə qız qoltuğunda bir dəstə dəftər məktəbdən gəlirdi. Əlifağadan öyrənmişdi ki, o, məktəbdə müəllim işləyir. Adı da Əzizədir. Birdən Adilxanın qanı qıza qaynadı: “Bəlkə axtardığım elə budur. Kasıb ailədəndir, qaçqındır. Papağımı hərləsəm, yalvara-yalvara gəlib girəcək topdağıtmaz evimizə”.
Əzizə maşının bərabərinə çatanda Adilxanın başını pəncərədən çıxarıb:
- Salam, müəllimə, oturun, sizi aparım, - dedi.
Tanımadığı gəncin təklifi Əzizəni haldan çıxartdı, onun sırtıqlığı xoşuna gəlmədi. Lakin o, müəllim, tərbiyəçi idi. Gərək təmkinini pozmayaydı. Odur ki:
- Sağ olun, ehtiyac yoxdur, - deyib ötdü.
Tində dayanmış cavanlar bir-birlərinə baxıb qımışdılar. Kimsə:
- Bu Adilxan elə bilir ki, maşını var deyə, kimə əl eləsə qaçıb onun boynuna sarılacaq.
Başqa birisi:
- O, Əzizə müəlliməni yaxşı tanımır.
Adilxan rayon mərkəzinə getməyib, yarı yoldan geri qayıtdı. Maşını həyətə salıb çıxdı. Ora-bura dəydikdən sonra Əlifağanı tapdı. Dərdləşmək istəyirdi. Adilxan axtardığına rast gəlmişdi. Əzizə ciddi, ziyalı, tərbiyəli qız idi.
O gündən Adilxan kənddə çox ləngiyir, şəhərə getməyə tələsmirdi. O qızları ələ almaqda usta idi. Şirin dilini işə salıb onları yoldan çıxarır, bir müddət əyləndikdən sonra gül kimi qoxulayıb atırdı. Bəzi qızlar onun toruna asanlıqla düşürdülər. Doğru deyiblər ki, oğlanlar gözləri ilə, qızlar isə qulaqları ilə sevirlər. Bir-iki xoş sözdən, tərifdən ötrü qızların ürəyi gedir. Onların bu zəif tərəflərini bilən oğlanlar da bundan istifadə edirlər.
Utanıb-çəkinmədən xoşuna gələn qıza eşq elan edən Adilxan Əzizəyə bu nəzərlərlə baxa bilmirdi. Heç olmasa, kəlmə kəsməyə belə cəsarəti çatmırdı. Öz-özünə təəccüb etməyə başlamışdı. “Yağlı dillərin nə oldu, Adilxan? Çox döşünə döyürdün. Tələbə yoldaşlarınla mərc gəlib istədiyin qızla tanış olurdun. İndi buyur, məharətini göstər”.
Əzizə tində dayanan forslu, özündən razı gəncin gözlərini ondan çəkmədiyini görür, özünü o yerə qoymurdu. Adilxan kimi gənclər onun maraq dairəsindən çox-çox uzaq idi.
Nəhayət, bir gün Adilxan canını dişinə tutub qıza yaxınlaşdı və ürəyini açdı. Lakin həyəcanlı olduğundan dili topuq çaldı. Bilmədi nədən başlasın:
- Anam məni evləndirmək istəyir …
Əzizə həyalı, ciddi qız olsa da, hazırcavab idi:
- Təbrik edirəm. Bəs nə durmusan, evlən. Maşallah, şəkil kimi oğlansan.
Adilxan qızardı:
- Mənə deyib özümə qız seçim.
Əzizə özünü o yerə qoymayıb dedi:
- Bəs bunu mənə niyə deyirsən? İstəyirsən, qız seçməkdə sənə kömək edim?
Adilxan çaşdı:
- Kömək?! Yox, qız tapmışam.
- Mən elçi getməliyəm?
Adilxan özünü lap itirdi. Heç cür söhbətləri alınmırdı. Odur ki, birbaşa mətləbə keçdi:
- Mən sizi seçmişəm.
Əzizə təəccüblə:
- Axı mən səni tanımıram.
Adilxan ürəkləndi:
- Burada çətin nə var ki? Tanış olaq. Mən Cəfərxan fermerin oğluyam… İnstitutda oxuyuram.
Əzizə onu tanıdığını büruzə verərək:
- Cəfərxan kişinin əziz-xələf oğlu, demə, sən imişsən. Mən də bu məktəbin müəllimiyəm. Tanış olduq, bu qədər kifayətdir.
Adilxan yenidən çətin vəziyyətə düşdü:
- Bəs mənə sözünüz nə oldu?
Əzizə ötkəm:
- Bundan artıq tanışlıq, məncə, əbəsdir. Sağ ol. Ünvanı səhv salmısan: Yenə axtar.
Adilxan nəsə demək istədi. Əzizə uzaqlaşdı. Oğlan baxa-baxa qaldı.
Qızın özünü tox tutması, ona məhəl qoymaması Adilxanın inadını daha da artırdı. Qəti qərara gəldi: “Öldü var, döndü yoxdur. Qız mənim olmalıdır”.
Bu vaxta qədər o, elə bilirdi ki, var-dövlət yiyəsi olduğundan kimə barmağını uzatsa, ona arvad olacaq. Kəndin yarısına onun atası çörək verir. Əzizənin anası Fatma da Cəfərxanın təsərrüfatında işləyirdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-04-2024 14:34 | Bölmə: Akif ABBASOV
Akif ABBASOV
(“Aldanma sözlərə” romanından)
İmkanına görə kənd cavanları içərisində Adilxan hamıdan seçilirdi. Atası Cəfərxan uzun müddət sovxoz direktoru işləmiş, dar gün üçün xeyli sərvət toplamışdı. Xalq arasında deyildiyi kimi, “bircə donuzu əskik idi”. İnsafən, zəhmətkeş, iş bacaran, təşkilatçı adam idi. Savxozda işləri elə qururdu ki, camaat da kənardan baxıb barmağını sormasın. Çalışırdı ki, onlar da beş-on manatın sahibi olsunlar.
Cəfərxanın gecə-gündüz dincliyi yox idi. At belində, “Niva” avtomaşınında sahələri gəzir, əkinin, biçinin vəziyyətinə, fermada mal-heyvanın halına, yeminə fikir verirdi. Onun tələbkarlığını bildiklərindən fəhlələr də işə barmaqarası baxmırdılar.
Şura hökuməti dağılandan sonra da o, əlini əlinin üstünə qoyub oturmadı. Fermer təsərrüfatı yaratdı. Qoymadı ki, kəndçiləri “neyləyim, necə eyləyim”,- dilemması qarşısında qalsınlar. O vaxtlar olanını-qalanını xərcləyib, pulsuz-parasız qalmışdılar. Bağ-bostanlarının məhsulunu kənara çıxarıb sata bilmirdilər. Bazara gələn camaatın alıcılıq qabiliyyəti aşağı idi. Yükün daşınması baha başa gəlirdi. Yolları kəsib polis işçiləri gəlib-gedəni soyub talayırdılar. Məhsul qapılarda qalıb xarab olurdu. Cəfərxan belə dar gündə həmkəndlilərinin dadına çatdı. Fermer təsərrüfatında hərəsinə bir iş verdi. Qaçqınlar, köçkünlər kəndə pənah gətirəndə onlara da əl tutdu. Fermer təsərrüfatı get-gedə böyüdü. Cəfərxanın işləri yaxşı gedirdi. Lakin başı təsərrüfata qarışdığından, heç bir şeydə çətinlik çəkməyən oğulları hazıryeyənə çevrilmişdilər. İki oğlu, bir qızı vardı. Qızını yerbəyer eləmişdi. Öz əli, öz başı idi. Qızı sarıdan nigaranlığı, narazılığı yox idi. Oğlu Fuad bir müddət buralarda avaralıq edib Rusiyaya getmişdi. Orada alver eləyirdi. Anaşa üstündə ilişib, dörd il həbs cəzası almışdı. İkinci oğlu Adilxan rayon mərkəzindəki institut filialında oxuyurdu. Adına oxumaq demək olardısa. Cəfərxan burada ona ikiotaqlı mənzil də almışdı ki, kirayələrdə can çürütməsin. Bir “Jiquli” də altına qoymuşdu ki, kənd-kəsəyə gəlib-gedə bilsin.
Ata əlləşib-vuruşur, qayğı göstərir, oğul qədir-qiymət bilmir, pulları sağa-sola xərcləyirdi. Kefi kök idi Adilxanın. Cəfərxan oğlunun avara həyat keçirdiyini gördükdə tüstüsü təpəsindən çıxır, bu işdə özünün də təqsirli olduğunu başa düşürdü. Nə etsin? Pul verməsin? Evi çapıb aparacaq. Maşını əlindən alsın? Evdən qovsun? Bütün bunlar yaranmış vəziyyətdən çıxış yolu deyildi. Nə deyərdilər ona? Guya belə etsə, Adilxan yola gələcəkdi? Bəlkə evləndirsin? Kimin qızını bədbəxt etsin? Ondan arvad saxlayan çıxar? Nə demək olar? Bir də gördün ailəsinə bağlanıb qıçını qatlayıb oturdu. Uşağı olar, məsuliyyəti artar. Təki olsun. Bu qırışmalın qarşısını tezliklə almasam - gec olacaq, qardaşının gününə düşəcək. “İşə bir bax. Camaat bu ağır zəmanədə ailəsinin çörəkpulunu qazanmaq üçün gecə-gündüz əlləşir. Bu nankor isə əlini ağdan qaraya vurmadan şah balası kimi yaşayır, min əziyyətlə topladığım pulları “uf” demədən səpələyir”.
Cəfərxan tapşırdığı kimi, bu dəfə Adilxan kəndə gələndə Mərziyyə onunla söhbət etdi:
- Sənin tay-tuşların ev-eşik sahibidir. Səninlə eyni vaxtda instituta girənlər artıq orada-burada özlərinə iş tapıblar. Sən isə hər kursda bir il qala-qala, günü keçirirsən. Axırda bir də gördün oxuduğun məktəbə sənin adını veriblər. Gecə-gündüz maşından düşmürsən, buradan vurub, oradan çıxırsan.
Anasının ürəyinin dolu olduğunu görən Adilxan sakitcə qulaq asır, eyni zamanda başa düşürdü ki, o, bu söhbəti nahaq açmayıb. Sözlü adama oxşayır. Odur ki, soruşdu:
- İndi təklifin nədir, ay ana?
Mərziyyə yerini rahatlayıb ağır-ağır dedi:
- Bala, atan da, mən də qocalmışıq, sənin əl-ayağını yığmağın vaxtıdır. Belə yaşamaq olmaz. Deyirəm, gəl, səni evləndirək.
Evlənmək, rayon mərkəzində cavan qızlarla gün keçirən, barlarda, diskotekalarda əylənən Adilxanın yadına belə düşmürdü. Subaylığı, bəziləri kimi, sultanlıq nədir, lap prezidentlik sayırdı. İndi anasının təklifinə gülməyi tutdu:
- Hələ tez deyil, ay ana?! Mənim nə yaşım var?! Görmürsən hələ ana uşağıyam. Xərcliyimi də dədəm verir.
- Tez niyə olur, ay oğul?! Xərcliyinizi də bir müddət atan çəkər. İşlərsən, öz əlin, öz başın olar.
Adil ipə-sapa yatmayaraq:
- Deyirsən, arvadımı da dədəmin pulu ilə saxlayım? - dedi.
Mərziyyə pərt və dilxor halda:
- Daha başımıza haranın külünü tökək?! – dedi. - Belə də yola gəlmirsən, elə də. Bir işin qulpundan yapışmırsan. Yaxşı, oxuya-oxuya işləyərsən.
- Nə vacibdir, ay ana?… Yaxşı, yaxşı, qaş-qabağını tökmə… Dədəmlə sən bəs kimi alırsınız mənə?
Mərziyyə onun yola gəldiyini düşünərək daxili bir sevinclə:
- Ay bala, sən zəmanə uşağısan. Qorxuram əlimizi birinə uzadaq, dodaq büzəsən. Özün kimi bəyənsən, onun da qapısını döyəcəyik. Amma, ay oğul, yadında saxla. Biz nəsildə nə arvad boşayan, nə də ərindən boşanan olub. Eləsini tap ki, sonra peşmanlıq olmasın. Sənin ipinin üstünə odun yığmaq müşkül bir işdir. Biz bəyənərik, sonra hər an başımıza qaxarsan.
Anasının sözlərini qəribçiliyə salsa da “Jiquli”yə əyləşib rayon mərkəzinə qayıdan Adilxan istər-istəməz düşünməli oldu:
“Bəlkə anam doğru buyurur. Gec-tez evlənməliyəm. Burada pis nə var ki?”
Doğru deyiblər ki, söz təsirsiz qalmır. Adilxan fikrə getdi: “Bəs kimi alım?”
O, indiyə qədər kənd qızlarından heç kimi bəyənməmişdi. Sadəcə, özünə yaraşdırmırdı: “Nə qədər bəzənib-düzənsələr də, elə kəndçidirlər ki, kəndçi”.
Lakin indi əvvəlcə kənd qızlarını birər-birər yadına saldı: “Uzağa niyə gedim? Sərfəlisi olsa, alım, qoyum başımın altına. Anamın yanında qalacaq. Oğul-uşaq böyüdəcək. Mən də öz kefimdə olaram. Arvad məni şəhərdən qaçaq salmayacaq ki… Yenə bir ayağım oralarda - barda, saunada, restoranda, əyləncə, kef məclislərində olacaq. Kimi nişan verim bəs? Nazlını? Sir-sifəti pis deyil. Amma burnu bir az yekədir. Pərini? Bər-bədəninə söz ola bilməz. Amma deyirlər yatanda xoruldayır. Əsməri? Evdə bir sürü uşaqdırlar. Lüt Qasımın canı üçün. Basıb özümüzü yeyərlər. Bənövşəni? Arxası çox iridir. Hərdən yoldan ötən baxır. Sabah evləndim toya-bayrama aparanda gərək qolumu çırmalayıb onunla-bununla davaya çıxım. Nazpərini? Qıçları çox nazikdir. O biri qızlar da çöl-bayırda alaq, pambıq yığmaqdan, mal altı təmizləməkdən kor-kobud olublar. Yatağa girəndə elə biləcəksən kişi yanında uzanıbsan.
İndi keçək institutdakı qızlara. Vid-fasonlarına söz ola bilməz. Amma bəzilərindən arvad çıxmaz. Bir qismi qıçlarını, bir qismi sinələrini nümayiş etdirir. Kef çəkmək üçün yarananları da var, ayağı sürüşgənləri də, özünü oxumaqdan ötrü öldürənləri də.
Adilxan özündən o qədər bədgüman idi ki, hərədə bir eyib tapırdı. Ona qız bəyəndirmək çətin idi. Birdən Adilxanın yadına yaxınlarda olmuş bir hadisə düşdü. Özünü kənddəki oğlanlara, qızlara göstərməyi xoşladığından maqnitofonun səsini qaldırıb dodağında siqaret maşını kənd yolu ilə asta-asta sürürdü. Bir gün əvvəl yağış yağmışdı. Ətrafda hələ də su gölməçələri vardı. Gözləri çayxanada əyləşən cavanlarda qaldığından (Əlifağanı axtarırdı) təkər çökəyə düşüb suyu ətrafa sıçratdı. Üst-başı islanmış cavan qız diksinib tərs-tərs Adilxana baxdı. Amma bir söz demədi. Adilxan halını pozmasa da, üzr istəməyi özünə borc bildi. Qız xoşagəlimli idi. Heç kənd qızlarına oxşamırdı. Adilxan nəzərləri ilə qızı müşayiət etdi. Qız, addımlarını yeyinlədib məktəb binasına daxil oldu. İndi isə qız qoltuğunda bir dəstə dəftər məktəbdən gəlirdi. Əlifağadan öyrənmişdi ki, o, məktəbdə müəllim işləyir. Adı da Əzizədir. Birdən Adilxanın qanı qıza qaynadı: “Bəlkə axtardığım elə budur. Kasıb ailədəndir, qaçqındır. Papağımı hərləsəm, yalvara-yalvara gəlib girəcək topdağıtmaz evimizə”.
Əzizə maşının bərabərinə çatanda Adilxanın başını pəncərədən çıxarıb:
- Salam, müəllimə, oturun, sizi aparım, - dedi.
Tanımadığı gəncin təklifi Əzizəni haldan çıxartdı, onun sırtıqlığı xoşuna gəlmədi. Lakin o, müəllim, tərbiyəçi idi. Gərək təmkinini pozmayaydı. Odur ki:
- Sağ olun, ehtiyac yoxdur, - deyib ötdü.
Tində dayanmış cavanlar bir-birlərinə baxıb qımışdılar. Kimsə:
- Bu Adilxan elə bilir ki, maşını var deyə, kimə əl eləsə qaçıb onun boynuna sarılacaq.
Başqa birisi:
- O, Əzizə müəlliməni yaxşı tanımır.
Adilxan rayon mərkəzinə getməyib, yarı yoldan geri qayıtdı. Maşını həyətə salıb çıxdı. Ora-bura dəydikdən sonra Əlifağanı tapdı. Dərdləşmək istəyirdi. Adilxan axtardığına rast gəlmişdi. Əzizə ciddi, ziyalı, tərbiyəli qız idi.
O gündən Adilxan kənddə çox ləngiyir, şəhərə getməyə tələsmirdi. O qızları ələ almaqda usta idi. Şirin dilini işə salıb onları yoldan çıxarır, bir müddət əyləndikdən sonra gül kimi qoxulayıb atırdı. Bəzi qızlar onun toruna asanlıqla düşürdülər. Doğru deyiblər ki, oğlanlar gözləri ilə, qızlar isə qulaqları ilə sevirlər. Bir-iki xoş sözdən, tərifdən ötrü qızların ürəyi gedir. Onların bu zəif tərəflərini bilən oğlanlar da bundan istifadə edirlər.
Utanıb-çəkinmədən xoşuna gələn qıza eşq elan edən Adilxan Əzizəyə bu nəzərlərlə baxa bilmirdi. Heç olmasa, kəlmə kəsməyə belə cəsarəti çatmırdı. Öz-özünə təəccüb etməyə başlamışdı. “Yağlı dillərin nə oldu, Adilxan? Çox döşünə döyürdün. Tələbə yoldaşlarınla mərc gəlib istədiyin qızla tanış olurdun. İndi buyur, məharətini göstər”.
Əzizə tində dayanan forslu, özündən razı gəncin gözlərini ondan çəkmədiyini görür, özünü o yerə qoymurdu. Adilxan kimi gənclər onun maraq dairəsindən çox-çox uzaq idi.
Nəhayət, bir gün Adilxan canını dişinə tutub qıza yaxınlaşdı və ürəyini açdı. Lakin həyəcanlı olduğundan dili topuq çaldı. Bilmədi nədən başlasın:
- Anam məni evləndirmək istəyir …
Əzizə həyalı, ciddi qız olsa da, hazırcavab idi:
- Təbrik edirəm. Bəs nə durmusan, evlən. Maşallah, şəkil kimi oğlansan.
Adilxan qızardı:
- Mənə deyib özümə qız seçim.
Əzizə özünü o yerə qoymayıb dedi:
- Bəs bunu mənə niyə deyirsən? İstəyirsən, qız seçməkdə sənə kömək edim?
Adilxan çaşdı:
- Kömək?! Yox, qız tapmışam.
- Mən elçi getməliyəm?
Adilxan özünü lap itirdi. Heç cür söhbətləri alınmırdı. Odur ki, birbaşa mətləbə keçdi:
- Mən sizi seçmişəm.
Əzizə təəccüblə:
- Axı mən səni tanımıram.
Adilxan ürəkləndi:
- Burada çətin nə var ki? Tanış olaq. Mən Cəfərxan fermerin oğluyam… İnstitutda oxuyuram.
Əzizə onu tanıdığını büruzə verərək:
- Cəfərxan kişinin əziz-xələf oğlu, demə, sən imişsən. Mən də bu məktəbin müəllimiyəm. Tanış olduq, bu qədər kifayətdir.
Adilxan yenidən çətin vəziyyətə düşdü:
- Bəs mənə sözünüz nə oldu?
Əzizə ötkəm:
- Bundan artıq tanışlıq, məncə, əbəsdir. Sağ ol. Ünvanı səhv salmısan: Yenə axtar.
Adilxan nəsə demək istədi. Əzizə uzaqlaşdı. Oğlan baxa-baxa qaldı.
Qızın özünü tox tutması, ona məhəl qoymaması Adilxanın inadını daha da artırdı. Qəti qərara gəldi: “Öldü var, döndü yoxdur. Qız mənim olmalıdır”.
Bu vaxta qədər o, elə bilirdi ki, var-dövlət yiyəsi olduğundan kimə barmağını uzatsa, ona arvad olacaq. Kəndin yarısına onun atası çörək verir. Əzizənin anası Fatma da Cəfərxanın təsərrüfatında işləyirdi.
Müəllifin bütün yazıları - Akif ABBASOV
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-03-2025, 11:04
Akif ABBASOV - Ədəbiyyatımıza yeni ruh gətirmiş Zəlimxan Yaqub - Akif Abbasov yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
