16:11 / 05-09-2025
Atletlər Komissiyanın sədri dəyişib
15:46 / 05-09-2025
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
15:46 / 05-09-2025
Tramp: "ABŞ Rusiya və Hindistanı Çinə uduzub"
15:19 / 05-09-2025
Kreml: Ukrayna ərazisində Şimali Koreya hərbçiləri yoxdur
15:13 / 05-09-2025
"Tərtər işi": cinayət işi üzrə qərar verilib
15:09 / 05-09-2025
Kabab qonaqlığı - Hekayə
14:52 / 05-09-2025
Təqsirləndirilən şəxs: "Vardanyanın yaratdığı silahlı birləşməyə qoşulmuşam"
14:40 / 05-09-2025
Azərbaycanın üzvlüyünün bloklanması... - Rusiya da yaxından iştirak edib
13:41 / 05-09-2025
"Teleqram" üzərindən hücumlarla bağlı araşdırmanın nəticələri açıqlanıb
13:36 / 05-09-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13:17 / 05-09-2025
Mask Trampın dəvətini qəbul etməyib
13:05 / 05-09-2025
Qarabağdan köçənlər Ermənistanda vətəndaşlıq alır
13:01 / 05-09-2025
Prezident yol tikintisinə 2 milyon manat ayrıb - Sərəncam
12:56 / 05-09-2025
Rusiya XİN AZAL-ın vurulan təyyarəsi ilə bağlı yalan məlumat yayıb
12:51 / 05-09-2025
İsrail ordusu Qəzzanın 40 faizini nəzarətə götürüb
12:46 / 05-09-2025
ABŞ və OPEC+ neftin qiymətlərini aşağı salır
12:37 / 05-09-2025
Füzulidə yanğın törədən şəxs tutulub
12:34 / 05-09-2025
Putin: Zelenskiyə təhlükəsizlik zəmanəti verməyə hazırıq
12:33 / 05-09-2025
İçərişəhərdə yeni Xidmət Mərkəzi fəaliyyətə başlayıb
12:28 / 05-09-2025
Adəm Məmmədov azadlığa buraxılıb - Fotolar
12:16 / 05-09-2025
Milli Məclisin növbədənkənar sessiyası çağırılıb
11:48 / 05-09-2025
ÜST direktoru Qəzza ilə bağlı çağırış edib
11:45 / 05-09-2025
Vüqar Qurbanovun müşaviri prorektor təyin olunub - Foto
11:39 / 05-09-2025
Ukraynaya 10 min sülhməramlı yerləşdirmək istəyirlər
11:32 / 05-09-2025
Müəllimlərin təkrar sertifikasiyasının müsahibə nəticələri açıqlanıb
11:26 / 05-09-2025
Tramp tezliklə Putinlə danışacaq
11:19 / 05-09-2025
Əfqanıstanda zəlzələ: 2200-dən çox insan ölüb
11:05 / 05-09-2025
Putin Qərb qoşunlarını vurmaqla hədələyir
11:04 / 05-09-2025
Hökumənin atası: "Yalandır, Rusiya bizə heç bir sığorta ödənişi etməyib"
11:03 / 05-09-2025
Naxçıvanda istirahət mərkəzində platforma aşıb, 3 nəfər ölüb - Yenilənib
18:20 / 31-08-2025

08:55 / 01-09-2025

18:10 / 01-09-2025

16:05 / 02-09-2025

19:51 / 02-09-2025

16:45 / 01-09-2025

19:47 / 01-09-2025

07:40 / 02-09-2025

07:23 / 01-09-2025

22:48 / 02-09-2025

13:53 / 01-09-2025

Ərdoğan yeni oyun qaydaları hazırlayır - “The New York Times”
Tarix: 11-05-2019 18:03 | Bölmə: Siyasət

İstanbulun son bələdiyyə seçkilərində prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın partiyasını məğlub edən 48 yaşlı siyasətçi Əkrəm İmamoğlu yumşaq təbirilə tanınır.
Bazar ertəsi, gecə isə İmamoğlu qəzəblənib. Böyük bir kütlə Bəylikdüzü mahalında onu eşitmək üçün toplanıb. İmamoğlu köynəyinin qollarını çırmalayıb, danışarkən, əlini havaya qaldırıb. “Cümhuriyyəti, bu ölkəni, bu şəhəri ayaqları altına sərmək istəyənlər var! – deyə o qışqırıb. – Amma biz, 82 milyon insan, bir ovuc adama bu dəyərləri söndürmək imkanı verməyəcəyik!”
Həmin gün Türkiyənin Yüksək Seçki Qurumu (Ali Seçki Şurası – tərc.) İmamoğlunun qələbə qazandığı seçkinin nəticələrini ləğv edib. 31 Mart seçkilərindən sonra İstanbulda 25 ildə ilk dəfə hakimiyyətini itirən Ərdoğanın Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) İmamoğlu və öz namizədi arasında dar fərqi azaltmağa ümid edirdi.
Bu, işə yaramadıqda, partiya gizli təşkilatların seçkiləri sabotaj etdiyini iddia edərək, təkrar seçkinin keçirilməsini istədi. Bir aydır ki, partiyanın media mərkəzi Türkiyənin düşmənlərinin İstanbulu fəth etməyi planlaşdırdığı iddiasındadır. Hər kəsin düşüncəsindəki sual Ərdoğanın “İstanbuldan imtina edib-etməyəcəyi”dir.
Dövlət qurumları arasında səlahiyyət bölgüsünün pozulduğu bir ölkədə müxalifət yeni kampaniyaya hazırlaşır. Ancaq Türkiyə elə-belə ölkə deyil. Seçki Şurasının qərarı demokratik prosesin bütövlüyünü şübhəyə alır. Təhlükəli yeni bir fəsil başlanıb.
Türkiyə Cümhuriyyətinin tarixi iki əleyhdar qüvvə arasında mübarizə kimi səciyyələndirilə bilər: üst səviyyə məmurlardan, hərbi generallardan və hakimlərdən ibarət siyasətçilər və bürokratik oliqarxiya. Bürokratik oliqarxiya məqbul siyasətin sərhədlərini çəkib; siyasətçilər bu hüdudlar içində qalmalı idi.
İslamçılar, kommunistlər, kürd milliyyətçiləri – siyasətçilərin səhv bir növü “məqbul” həddən artıq kənardadır, onlar partiyalarının qadağan olunması kimi qanuni əks-səda ilə dəfələrlə üzləşiblər. Əgər onlar fəaliyyətlərini davam etdirərsə və sistemin bütövlüyünə təhlükə yarada bilsələr, hərbi çevriliş baş verərdi.
Model illərlə qüvvədə olub. Siyasətçilər sərhədləri geri itələyir; hakimlər və generallar onları yerinə qaytarır və nəticədə çevriliş şifrəsi pozulur.

Türklər həmişə demokratiyanın bu formasının tarazlıq yaradacağına ümid ediblər.
Perspektivli islamçı siyasətçi Ərdoğan bu nümunəni silib-süpürüb. Həyat, onun sözlərinə görə, mühafizəkar siyasətçilərin “milli iradə” dediyi ilə biznes və bürokratiya arasında epik bir müsabiqədir. Bu hekayət ictimai xidmətlər, infrastruktur və iqtisadi artımlara əhaliyə təqdim edilərək, onun populyarlığını artırıb.
1994-cü ilin bələdiyyə seçkilərində 25 faiz səs qazanaraq Ərdoğan bələdiyyə başçısı seçilib; 2002-ci ildə o, yeni qurulan partiyası ilə hökuməti formalaşdırmağa kömək edən səslərin 34 faizini qazanıb; 2007-ci ildəki seçkilərdə 47 faiz və yenidən baş nazir seçilib; 2011-ci ildə səslərin 50 faizi və baş nazirlik üçün üçüncü müddət…
2010-cu ilin ortalarına qədər Ərdoğan o qədər qüvvətli olub ki, bürokratik oliqarxiya və seçilmiş siyasətçilər arasında mübahisə və müzakirələr köhnə modeli pozub. Hakimlər və generallar artıq onu məhdudlaşdıra bilməyib.
Ölkəni Konstitusiyaya sadiq bir sistemə keçmək əvəzinə, Ərdoğan onu özü və partiyasının xidmətçisi edib. Ərdoğan 2017-ci ildə elan edib: “Türkiyənin taleyi və Ədalət və İnkişaf Partiyasının taleyi bütövləşdi”.
İndi Ərdoğan oyun qaydalarını hazırlayır. Hökumət büdcəsini formalaşdırır, müxalifətə qarşı qanunlar qəbul edir, həm özəl, həm də hökumətə məxsus media qruplarının onu tərənnüm etməsinə göstəriş verir. Seçki siyasətini qalib komandanın bir neçə qol vurduğu və rəqiblərin meydandan suyu süzülə-süzülə çıxdığı futbol oyununa çevirib.
Halbuki indiyə qədər Ərdoğan seçkilərə müdaxilə etməmişdi. Seçki qutusu müqəddəs idi. Seçkilərə müdaxiləyə qədər müxalifət arasında ümid var idi. Buna görə də, İstanbuldakı seçkini təkrarlamaq qərarı ölkənin tarixi üçün çox əhəmiyyətlidir. Suyu süzülən komanda qol vurub, lakin hakim səlahiyyətlərindən faydalanaraq, qolu saymayıb.
Ərdoğanın onu – İstanbulun yöndəmsiz küçələrindən olan bir oğlanı respublikanın prezidentliyinə aparan siyasi sistemə zərbə vurması təəccüblü görünə bilər.
Bəlkə də, onun fikrincə, seçkilərdə müxalifət partiyalarını dayandırmaqla, onların iradəsini qıracaq və bu, ona 50 faizdən çox olan dəstək bazasını genişləndirmək imkanı verəcək. Bu ssenaridə seçkilər – mövcud alternativlər arasında seçim deyil, dövlətə sadiqlik ayinidir.
Ərdoğan ötənilki seçkilərdə səslərin 77 faizini qazanan Rusiya prezidenti Vladimir Putini təqlid etdi. Əgər oxşar nəticələrə nail olmağı istəsə, bu, Putin repressiyalarının təkrarı və “şər qüvvə” kimi beynəlxalq status deməkdir.
Türk siyasətinin köhnə modelini pozduqdan sonra Ərdoğan yeni bir şey yaradıb. Siyasət – ideologiyanı və ya siyasi mövqeyi müdafiə etmək deyil, mümkün güclər əleyhinə “xalq çempionu” olmaqdır.
Ərdoğan siyasi yolçuluğunu yanlış tərəfdən, dindar müsəlman olaraq başlayıb. İndi o isteblişmentdir və buna görə də, vaxt keçdikcə daha az populyardır. Gənc müxalifət lideri İmamoğlu Ərdoğan nəslinin dünyəvi-dini bölünməsini asanlıqla adlayır, hətta Məkkədəki hacılardan, həmçinin pank rokçu Gökhan Özoğuzdan dəstək qazanır.
İmamoğlu seçicilərinin ünvanını yaxşı bilir. Hökumətin hər bir uğursuzluğu, – iqtisadiyyatdan tutmuş xarici siyasətə qədər – İmamoğluna dəstəyi artırır. O, Ərdoğanın özü tərəfindən yaradılmış mükəmməl bir rəqibdir.
Ərdoğan bütün həyatını bürokratiya birlikdə yaratdığı prosesə sərf edib – siyasi sahəni genişləndirməyə. Amma siyasi aləm ona qarşı çıxarsa, nə baş verəcək?
Səlim KORU
“The New York Times”
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 11-05-2019 18:03 | Bölmə: Siyasət

İstanbulun son bələdiyyə seçkilərində prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın partiyasını məğlub edən 48 yaşlı siyasətçi Əkrəm İmamoğlu yumşaq təbirilə tanınır.
Bazar ertəsi, gecə isə İmamoğlu qəzəblənib. Böyük bir kütlə Bəylikdüzü mahalında onu eşitmək üçün toplanıb. İmamoğlu köynəyinin qollarını çırmalayıb, danışarkən, əlini havaya qaldırıb. “Cümhuriyyəti, bu ölkəni, bu şəhəri ayaqları altına sərmək istəyənlər var! – deyə o qışqırıb. – Amma biz, 82 milyon insan, bir ovuc adama bu dəyərləri söndürmək imkanı verməyəcəyik!”
Həmin gün Türkiyənin Yüksək Seçki Qurumu (Ali Seçki Şurası – tərc.) İmamoğlunun qələbə qazandığı seçkinin nəticələrini ləğv edib. 31 Mart seçkilərindən sonra İstanbulda 25 ildə ilk dəfə hakimiyyətini itirən Ərdoğanın Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) İmamoğlu və öz namizədi arasında dar fərqi azaltmağa ümid edirdi.
Bu, işə yaramadıqda, partiya gizli təşkilatların seçkiləri sabotaj etdiyini iddia edərək, təkrar seçkinin keçirilməsini istədi. Bir aydır ki, partiyanın media mərkəzi Türkiyənin düşmənlərinin İstanbulu fəth etməyi planlaşdırdığı iddiasındadır. Hər kəsin düşüncəsindəki sual Ərdoğanın “İstanbuldan imtina edib-etməyəcəyi”dir.
Dövlət qurumları arasında səlahiyyət bölgüsünün pozulduğu bir ölkədə müxalifət yeni kampaniyaya hazırlaşır. Ancaq Türkiyə elə-belə ölkə deyil. Seçki Şurasının qərarı demokratik prosesin bütövlüyünü şübhəyə alır. Təhlükəli yeni bir fəsil başlanıb.
Türkiyə Cümhuriyyətinin tarixi iki əleyhdar qüvvə arasında mübarizə kimi səciyyələndirilə bilər: üst səviyyə məmurlardan, hərbi generallardan və hakimlərdən ibarət siyasətçilər və bürokratik oliqarxiya. Bürokratik oliqarxiya məqbul siyasətin sərhədlərini çəkib; siyasətçilər bu hüdudlar içində qalmalı idi.
İslamçılar, kommunistlər, kürd milliyyətçiləri – siyasətçilərin səhv bir növü “məqbul” həddən artıq kənardadır, onlar partiyalarının qadağan olunması kimi qanuni əks-səda ilə dəfələrlə üzləşiblər. Əgər onlar fəaliyyətlərini davam etdirərsə və sistemin bütövlüyünə təhlükə yarada bilsələr, hərbi çevriliş baş verərdi.
Model illərlə qüvvədə olub. Siyasətçilər sərhədləri geri itələyir; hakimlər və generallar onları yerinə qaytarır və nəticədə çevriliş şifrəsi pozulur.

Türklər həmişə demokratiyanın bu formasının tarazlıq yaradacağına ümid ediblər.
Perspektivli islamçı siyasətçi Ərdoğan bu nümunəni silib-süpürüb. Həyat, onun sözlərinə görə, mühafizəkar siyasətçilərin “milli iradə” dediyi ilə biznes və bürokratiya arasında epik bir müsabiqədir. Bu hekayət ictimai xidmətlər, infrastruktur və iqtisadi artımlara əhaliyə təqdim edilərək, onun populyarlığını artırıb.
1994-cü ilin bələdiyyə seçkilərində 25 faiz səs qazanaraq Ərdoğan bələdiyyə başçısı seçilib; 2002-ci ildə o, yeni qurulan partiyası ilə hökuməti formalaşdırmağa kömək edən səslərin 34 faizini qazanıb; 2007-ci ildəki seçkilərdə 47 faiz və yenidən baş nazir seçilib; 2011-ci ildə səslərin 50 faizi və baş nazirlik üçün üçüncü müddət…
2010-cu ilin ortalarına qədər Ərdoğan o qədər qüvvətli olub ki, bürokratik oliqarxiya və seçilmiş siyasətçilər arasında mübahisə və müzakirələr köhnə modeli pozub. Hakimlər və generallar artıq onu məhdudlaşdıra bilməyib.
Ölkəni Konstitusiyaya sadiq bir sistemə keçmək əvəzinə, Ərdoğan onu özü və partiyasının xidmətçisi edib. Ərdoğan 2017-ci ildə elan edib: “Türkiyənin taleyi və Ədalət və İnkişaf Partiyasının taleyi bütövləşdi”.
İndi Ərdoğan oyun qaydalarını hazırlayır. Hökumət büdcəsini formalaşdırır, müxalifətə qarşı qanunlar qəbul edir, həm özəl, həm də hökumətə məxsus media qruplarının onu tərənnüm etməsinə göstəriş verir. Seçki siyasətini qalib komandanın bir neçə qol vurduğu və rəqiblərin meydandan suyu süzülə-süzülə çıxdığı futbol oyununa çevirib.
Halbuki indiyə qədər Ərdoğan seçkilərə müdaxilə etməmişdi. Seçki qutusu müqəddəs idi. Seçkilərə müdaxiləyə qədər müxalifət arasında ümid var idi. Buna görə də, İstanbuldakı seçkini təkrarlamaq qərarı ölkənin tarixi üçün çox əhəmiyyətlidir. Suyu süzülən komanda qol vurub, lakin hakim səlahiyyətlərindən faydalanaraq, qolu saymayıb.
Ərdoğanın onu – İstanbulun yöndəmsiz küçələrindən olan bir oğlanı respublikanın prezidentliyinə aparan siyasi sistemə zərbə vurması təəccüblü görünə bilər.
Bəlkə də, onun fikrincə, seçkilərdə müxalifət partiyalarını dayandırmaqla, onların iradəsini qıracaq və bu, ona 50 faizdən çox olan dəstək bazasını genişləndirmək imkanı verəcək. Bu ssenaridə seçkilər – mövcud alternativlər arasında seçim deyil, dövlətə sadiqlik ayinidir.
Ərdoğan ötənilki seçkilərdə səslərin 77 faizini qazanan Rusiya prezidenti Vladimir Putini təqlid etdi. Əgər oxşar nəticələrə nail olmağı istəsə, bu, Putin repressiyalarının təkrarı və “şər qüvvə” kimi beynəlxalq status deməkdir.
Türk siyasətinin köhnə modelini pozduqdan sonra Ərdoğan yeni bir şey yaradıb. Siyasət – ideologiyanı və ya siyasi mövqeyi müdafiə etmək deyil, mümkün güclər əleyhinə “xalq çempionu” olmaqdır.
Ərdoğan siyasi yolçuluğunu yanlış tərəfdən, dindar müsəlman olaraq başlayıb. İndi o isteblişmentdir və buna görə də, vaxt keçdikcə daha az populyardır. Gənc müxalifət lideri İmamoğlu Ərdoğan nəslinin dünyəvi-dini bölünməsini asanlıqla adlayır, hətta Məkkədəki hacılardan, həmçinin pank rokçu Gökhan Özoğuzdan dəstək qazanır.
İmamoğlu seçicilərinin ünvanını yaxşı bilir. Hökumətin hər bir uğursuzluğu, – iqtisadiyyatdan tutmuş xarici siyasətə qədər – İmamoğluna dəstəyi artırır. O, Ərdoğanın özü tərəfindən yaradılmış mükəmməl bir rəqibdir.
Ərdoğan bütün həyatını bürokratiya birlikdə yaratdığı prosesə sərf edib – siyasi sahəni genişləndirməyə. Amma siyasi aləm ona qarşı çıxarsa, nə baş verəcək?
Səlim KORU
“The New York Times”
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:34
Putin: Zelenskiyə təhlükəsizlik zəmanəti verməyə hazırıq
Bu gün, 12:16
Milli Məclisin növbədənkənar sessiyası çağırılıb
Bu gün, 11:05
Putin Qərb qoşunlarını vurmaqla hədələyir
Bu gün, 10:24
Elnur Məmmədov Peru XİN başçısı ilə görüşüb - Fotolar
Bu gün, 08:03
Tramp Pentaqonla bağlı bəyanat verəcək
Dünən, 15:51
XİN Sudan hökumətinə başsağlığı verib
Dünən, 12:15
Tramp: Putin və Zelenski sülhə hazır deyillər
Dünən, 10:19
Məhkəmə deputatın şikayətini rədd edib
Dünən, 07:48
Ukrayna üçün təhlükəsizlik zəmanəti hazırlanıb
3-09-2025, 17:04
Siyasətçilər deportasiyaya görə Kanadadan kömək istəyirlər
3-09-2025, 16:53
İlham Rəhimova sanksiya tətbiq olunub
3-09-2025, 12:59
Paşinyan deputatlara Rusiya mövzusunda danışmamağı tapşırıb
3-09-2025, 12:29
Zakir Həsənov Vyetnam HDQ Komandanlığında olub
3-09-2025, 07:50
Fidan və Əl-Sani Fələstini müzakirə ediblər
2-09-2025, 15:25
Ərdoğan: "Zəngəzur dəhlizi məsələsində hər hansı bir problem yoxdur"
2-09-2025, 14:23
Milli Məclis bəyanat yayıb
2-09-2025, 13:35
Kremlin məxfi planı üzə çıxıb - Foto
2-09-2025, 12:30
Hərbi təyyarə istehsalı gərginliyə səbəb olub
2-09-2025, 07:46
Vaşinqtonun qlobal liderliyə iddiası saxtadır
1-09-2025, 19:47
Qaya Məmmədov: Minsk Prosesinin bağlanması ilə uğursuz bir diplomatik yanaşma sona çatıb
1-09-2025, 18:52
Həbs edilən Şahin Şıxlinskinin yerinə seçki keçirilib
1-09-2025, 15:56
Bakıda məhkəmə: Levon Mnatsakanyanın ifadələri elan olunub
1-09-2025, 12:08
Bakıda ermənilərin cinayət işi üzrə məhkəmə davam edir
1-09-2025, 10:17
Fransanın Bakıdakı keçmiş səfiri ölkəni tərk edib: "Vaxt nə tez gəlib keçir" - Foto
1-09-2025, 10:09
Ruslar 6 ay ərzində 130 yaşayış məntəqəsini işğal edib
1-09-2025, 07:10
ŞƏT-ə üzv ölkələrin Dövlət Başçıları Şurasının iclası keçirlir
31-08-2025, 10:15
Çin Azərbaycanın suveren inkişaf modelini dəstəkləyir
30-08-2025, 00:24
Töhmət alan icra başçısı: “İş olan yerdə nöqsan da olur"
29-08-2025, 15:36
Pakistanla Ermənistan arasında diplomatik münasibətlər qurulur
29-08-2025, 15:16
BQXK sentyabrda Bakıdakı ofisini bağlayacaq
29-08-2025, 11:39
Portuqaliya prezidenti: Tramp Rusiya agenti kimi davranır
29-08-2025, 11:17
Ermənistanlı konsul Azərbaycana casusluqda ittiham edilir
29-08-2025, 10:19
Tramp Kiyevdən və Zelenskidən narazıdır
29-08-2025, 09:58
Əhməd Muxtar həbs olunub
28-08-2025, 17:56
“Meydan TV”-nin əməkdaşlarına 8 maddə ilə ittiham elan olunub
27-08-2025, 17:18
Fransanın Azərbaycandakı səfirinin diplomatik fəaliyyəti başa çatıb
27-08-2025, 16:06
Azərbaycan və Uqanda XİN-ləri arasında siyasi məsləhətləşmələr keçirilib
27-08-2025, 11:27
Tramp: Zelenskinin qeyri-legitimliyinə dair iddialar cəfəngiyyatdır
27-08-2025, 10:57
Tramp Orbanı Ukraynaya güzəştə getməyə inandırıb
27-08-2025, 08:16
Uitkoff: İlin sonunadək sülhə nail olacağıq
27-08-2025, 08:03
Tramp Ukraynanı maliyyələşdirməkdən imtina edib?
26-08-2025, 15:42
Ceyhun Bayramov: "ABŞ Konqresi ilə müvafiq iş aparılacaq"