10:40 / 02-07-2025
Baş Prokurorluda istintaq qrupu yaradılıb
10:36 / 02-07-2025
İdarə rəisi: "Ziyəddin Səfərov Rusiya hüquq-mühafizə orqanlarının avtomobilində ölüb"
10:30 / 02-07-2025
Reyestrdən keçməyən media subyektləri cərimələnəcək
10:26 / 02-07-2025
Azərbaycana qarşı mənəvi-siyasi strategiya: Rusiya nəyə nail olmaq istəyir?
10:18 / 02-07-2025
Sumqayıtda anasına sataşan vəzifəli şəxsi öldürənlə bağlı qərar verilib
10:10 / 02-07-2025
Zaxarova: "Rusiya və Azərbaycan arasında dostluq..."
09:51 / 02-07-2025
Zahid Oruc: "Kreml anti-rusiyaçılığı təşviq edən xətdən imtina etməlidir, yoxsa..."
09:38 / 02-07-2025
Erkən nikahların qarşısının alınmasında ailənin rolu
09:12 / 02-07-2025
Laçında İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Qadınlar Forumu keçirilir
08:58 / 02-07-2025
Qərbi Azərbaycanın mədəni irsi müzakirəyə çıxarılıb - Fotolar
08:22 / 02-07-2025
Reper Bastanın Azərbaycanda konserti ləğv edilib
08:15 / 02-07-2025
Baş katib: “KTMT istənilən təhlükəni dəf edə bilər”
08:10 / 02-07-2025
Üzən qazma platforması batıb
08:05 / 02-07-2025
Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar müzakirə olunur
07:59 / 02-07-2025
Tramp jurnalistdən qeyri-adi xahiş edib
07:54 / 02-07-2025
Pentaqon Ukraynaya verəcəyi raketləri azaldır
00:12 / 02-07-2025
Azərbaycan diasporunun lideri sərbəst buraxılıb - (Yenilənib)
23:39 / 01-07-2025
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstə üzvləri həbs olunub - (Yenilənib) - Fotolar
22:54 / 01-07-2025
Sumqayıtda qadın bıçaqlanıb
21:50 / 01-07-2025
Milli Məclis dezinformasiya kampaniyasına dair açıqlama yayıb
19:14 / 01-07-2025
Zelenski Əliyevə zəng edib
18:34 / 01-07-2025
Baş naziri vəzifədən uzaqlaşdırıblar
18:26 / 01-07-2025
Nəhəng ekzoplanetin görüntüsünü əldə ediblər - Fotolar
18:10 / 01-07-2025
İsrailin gizli planı üzə çıxıb - Foto
18:04 / 01-07-2025
“Sputnik Azərbaycan” işi üzrə 7 nəfər saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:45 / 01-07-2025
İşğal Azərbaycana 150 milyard dollar zərər vurub
17:39 / 01-07-2025
XİN Rusiyanı Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmamağa çağırır
17:31 / 01-07-2025
Moskva ilə münasibətlər niyə pisləşir?
17:23 / 01-07-2025
Vəzifəli şəxslərin cinayət işini məhkəməyə göndəriblər
17:04 / 01-07-2025
Rusiya Azərbaycana nota verib
13:16 / 29-06-2025

12:57 / 27-06-2025

17:57 / 30-06-2025

08:55 / 28-06-2025

00:01 / 28-06-2025

15:08 / 30-06-2025

11:12 / 28-06-2025

13:20 / 29-06-2025

21:03 / 30-06-2025

11:32 / 27-06-2025

13:01 / 01-07-2025

23:20 / 27-06-2025

Ərdoğan yeni oyun qaydaları hazırlayır - “The New York Times”
Tarix: 11-05-2019 18:03 | Bölmə: Siyasət

İstanbulun son bələdiyyə seçkilərində prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın partiyasını məğlub edən 48 yaşlı siyasətçi Əkrəm İmamoğlu yumşaq təbirilə tanınır.
Bazar ertəsi, gecə isə İmamoğlu qəzəblənib. Böyük bir kütlə Bəylikdüzü mahalında onu eşitmək üçün toplanıb. İmamoğlu köynəyinin qollarını çırmalayıb, danışarkən, əlini havaya qaldırıb. “Cümhuriyyəti, bu ölkəni, bu şəhəri ayaqları altına sərmək istəyənlər var! – deyə o qışqırıb. – Amma biz, 82 milyon insan, bir ovuc adama bu dəyərləri söndürmək imkanı verməyəcəyik!”
Həmin gün Türkiyənin Yüksək Seçki Qurumu (Ali Seçki Şurası – tərc.) İmamoğlunun qələbə qazandığı seçkinin nəticələrini ləğv edib. 31 Mart seçkilərindən sonra İstanbulda 25 ildə ilk dəfə hakimiyyətini itirən Ərdoğanın Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) İmamoğlu və öz namizədi arasında dar fərqi azaltmağa ümid edirdi.
Bu, işə yaramadıqda, partiya gizli təşkilatların seçkiləri sabotaj etdiyini iddia edərək, təkrar seçkinin keçirilməsini istədi. Bir aydır ki, partiyanın media mərkəzi Türkiyənin düşmənlərinin İstanbulu fəth etməyi planlaşdırdığı iddiasındadır. Hər kəsin düşüncəsindəki sual Ərdoğanın “İstanbuldan imtina edib-etməyəcəyi”dir.
Dövlət qurumları arasında səlahiyyət bölgüsünün pozulduğu bir ölkədə müxalifət yeni kampaniyaya hazırlaşır. Ancaq Türkiyə elə-belə ölkə deyil. Seçki Şurasının qərarı demokratik prosesin bütövlüyünü şübhəyə alır. Təhlükəli yeni bir fəsil başlanıb.
Türkiyə Cümhuriyyətinin tarixi iki əleyhdar qüvvə arasında mübarizə kimi səciyyələndirilə bilər: üst səviyyə məmurlardan, hərbi generallardan və hakimlərdən ibarət siyasətçilər və bürokratik oliqarxiya. Bürokratik oliqarxiya məqbul siyasətin sərhədlərini çəkib; siyasətçilər bu hüdudlar içində qalmalı idi.
İslamçılar, kommunistlər, kürd milliyyətçiləri – siyasətçilərin səhv bir növü “məqbul” həddən artıq kənardadır, onlar partiyalarının qadağan olunması kimi qanuni əks-səda ilə dəfələrlə üzləşiblər. Əgər onlar fəaliyyətlərini davam etdirərsə və sistemin bütövlüyünə təhlükə yarada bilsələr, hərbi çevriliş baş verərdi.
Model illərlə qüvvədə olub. Siyasətçilər sərhədləri geri itələyir; hakimlər və generallar onları yerinə qaytarır və nəticədə çevriliş şifrəsi pozulur.

Türklər həmişə demokratiyanın bu formasının tarazlıq yaradacağına ümid ediblər.
Perspektivli islamçı siyasətçi Ərdoğan bu nümunəni silib-süpürüb. Həyat, onun sözlərinə görə, mühafizəkar siyasətçilərin “milli iradə” dediyi ilə biznes və bürokratiya arasında epik bir müsabiqədir. Bu hekayət ictimai xidmətlər, infrastruktur və iqtisadi artımlara əhaliyə təqdim edilərək, onun populyarlığını artırıb.
1994-cü ilin bələdiyyə seçkilərində 25 faiz səs qazanaraq Ərdoğan bələdiyyə başçısı seçilib; 2002-ci ildə o, yeni qurulan partiyası ilə hökuməti formalaşdırmağa kömək edən səslərin 34 faizini qazanıb; 2007-ci ildəki seçkilərdə 47 faiz və yenidən baş nazir seçilib; 2011-ci ildə səslərin 50 faizi və baş nazirlik üçün üçüncü müddət…
2010-cu ilin ortalarına qədər Ərdoğan o qədər qüvvətli olub ki, bürokratik oliqarxiya və seçilmiş siyasətçilər arasında mübahisə və müzakirələr köhnə modeli pozub. Hakimlər və generallar artıq onu məhdudlaşdıra bilməyib.
Ölkəni Konstitusiyaya sadiq bir sistemə keçmək əvəzinə, Ərdoğan onu özü və partiyasının xidmətçisi edib. Ərdoğan 2017-ci ildə elan edib: “Türkiyənin taleyi və Ədalət və İnkişaf Partiyasının taleyi bütövləşdi”.
İndi Ərdoğan oyun qaydalarını hazırlayır. Hökumət büdcəsini formalaşdırır, müxalifətə qarşı qanunlar qəbul edir, həm özəl, həm də hökumətə məxsus media qruplarının onu tərənnüm etməsinə göstəriş verir. Seçki siyasətini qalib komandanın bir neçə qol vurduğu və rəqiblərin meydandan suyu süzülə-süzülə çıxdığı futbol oyununa çevirib.
Halbuki indiyə qədər Ərdoğan seçkilərə müdaxilə etməmişdi. Seçki qutusu müqəddəs idi. Seçkilərə müdaxiləyə qədər müxalifət arasında ümid var idi. Buna görə də, İstanbuldakı seçkini təkrarlamaq qərarı ölkənin tarixi üçün çox əhəmiyyətlidir. Suyu süzülən komanda qol vurub, lakin hakim səlahiyyətlərindən faydalanaraq, qolu saymayıb.
Ərdoğanın onu – İstanbulun yöndəmsiz küçələrindən olan bir oğlanı respublikanın prezidentliyinə aparan siyasi sistemə zərbə vurması təəccüblü görünə bilər.
Bəlkə də, onun fikrincə, seçkilərdə müxalifət partiyalarını dayandırmaqla, onların iradəsini qıracaq və bu, ona 50 faizdən çox olan dəstək bazasını genişləndirmək imkanı verəcək. Bu ssenaridə seçkilər – mövcud alternativlər arasında seçim deyil, dövlətə sadiqlik ayinidir.
Ərdoğan ötənilki seçkilərdə səslərin 77 faizini qazanan Rusiya prezidenti Vladimir Putini təqlid etdi. Əgər oxşar nəticələrə nail olmağı istəsə, bu, Putin repressiyalarının təkrarı və “şər qüvvə” kimi beynəlxalq status deməkdir.
Türk siyasətinin köhnə modelini pozduqdan sonra Ərdoğan yeni bir şey yaradıb. Siyasət – ideologiyanı və ya siyasi mövqeyi müdafiə etmək deyil, mümkün güclər əleyhinə “xalq çempionu” olmaqdır.
Ərdoğan siyasi yolçuluğunu yanlış tərəfdən, dindar müsəlman olaraq başlayıb. İndi o isteblişmentdir və buna görə də, vaxt keçdikcə daha az populyardır. Gənc müxalifət lideri İmamoğlu Ərdoğan nəslinin dünyəvi-dini bölünməsini asanlıqla adlayır, hətta Məkkədəki hacılardan, həmçinin pank rokçu Gökhan Özoğuzdan dəstək qazanır.
İmamoğlu seçicilərinin ünvanını yaxşı bilir. Hökumətin hər bir uğursuzluğu, – iqtisadiyyatdan tutmuş xarici siyasətə qədər – İmamoğluna dəstəyi artırır. O, Ərdoğanın özü tərəfindən yaradılmış mükəmməl bir rəqibdir.
Ərdoğan bütün həyatını bürokratiya birlikdə yaratdığı prosesə sərf edib – siyasi sahəni genişləndirməyə. Amma siyasi aləm ona qarşı çıxarsa, nə baş verəcək?
Səlim KORU
“The New York Times”
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 11-05-2019 18:03 | Bölmə: Siyasət

İstanbulun son bələdiyyə seçkilərində prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın partiyasını məğlub edən 48 yaşlı siyasətçi Əkrəm İmamoğlu yumşaq təbirilə tanınır.
Bazar ertəsi, gecə isə İmamoğlu qəzəblənib. Böyük bir kütlə Bəylikdüzü mahalında onu eşitmək üçün toplanıb. İmamoğlu köynəyinin qollarını çırmalayıb, danışarkən, əlini havaya qaldırıb. “Cümhuriyyəti, bu ölkəni, bu şəhəri ayaqları altına sərmək istəyənlər var! – deyə o qışqırıb. – Amma biz, 82 milyon insan, bir ovuc adama bu dəyərləri söndürmək imkanı verməyəcəyik!”
Həmin gün Türkiyənin Yüksək Seçki Qurumu (Ali Seçki Şurası – tərc.) İmamoğlunun qələbə qazandığı seçkinin nəticələrini ləğv edib. 31 Mart seçkilərindən sonra İstanbulda 25 ildə ilk dəfə hakimiyyətini itirən Ərdoğanın Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) İmamoğlu və öz namizədi arasında dar fərqi azaltmağa ümid edirdi.
Bu, işə yaramadıqda, partiya gizli təşkilatların seçkiləri sabotaj etdiyini iddia edərək, təkrar seçkinin keçirilməsini istədi. Bir aydır ki, partiyanın media mərkəzi Türkiyənin düşmənlərinin İstanbulu fəth etməyi planlaşdırdığı iddiasındadır. Hər kəsin düşüncəsindəki sual Ərdoğanın “İstanbuldan imtina edib-etməyəcəyi”dir.
Dövlət qurumları arasında səlahiyyət bölgüsünün pozulduğu bir ölkədə müxalifət yeni kampaniyaya hazırlaşır. Ancaq Türkiyə elə-belə ölkə deyil. Seçki Şurasının qərarı demokratik prosesin bütövlüyünü şübhəyə alır. Təhlükəli yeni bir fəsil başlanıb.
Türkiyə Cümhuriyyətinin tarixi iki əleyhdar qüvvə arasında mübarizə kimi səciyyələndirilə bilər: üst səviyyə məmurlardan, hərbi generallardan və hakimlərdən ibarət siyasətçilər və bürokratik oliqarxiya. Bürokratik oliqarxiya məqbul siyasətin sərhədlərini çəkib; siyasətçilər bu hüdudlar içində qalmalı idi.
İslamçılar, kommunistlər, kürd milliyyətçiləri – siyasətçilərin səhv bir növü “məqbul” həddən artıq kənardadır, onlar partiyalarının qadağan olunması kimi qanuni əks-səda ilə dəfələrlə üzləşiblər. Əgər onlar fəaliyyətlərini davam etdirərsə və sistemin bütövlüyünə təhlükə yarada bilsələr, hərbi çevriliş baş verərdi.
Model illərlə qüvvədə olub. Siyasətçilər sərhədləri geri itələyir; hakimlər və generallar onları yerinə qaytarır və nəticədə çevriliş şifrəsi pozulur.

Türklər həmişə demokratiyanın bu formasının tarazlıq yaradacağına ümid ediblər.
Perspektivli islamçı siyasətçi Ərdoğan bu nümunəni silib-süpürüb. Həyat, onun sözlərinə görə, mühafizəkar siyasətçilərin “milli iradə” dediyi ilə biznes və bürokratiya arasında epik bir müsabiqədir. Bu hekayət ictimai xidmətlər, infrastruktur və iqtisadi artımlara əhaliyə təqdim edilərək, onun populyarlığını artırıb.
1994-cü ilin bələdiyyə seçkilərində 25 faiz səs qazanaraq Ərdoğan bələdiyyə başçısı seçilib; 2002-ci ildə o, yeni qurulan partiyası ilə hökuməti formalaşdırmağa kömək edən səslərin 34 faizini qazanıb; 2007-ci ildəki seçkilərdə 47 faiz və yenidən baş nazir seçilib; 2011-ci ildə səslərin 50 faizi və baş nazirlik üçün üçüncü müddət…
2010-cu ilin ortalarına qədər Ərdoğan o qədər qüvvətli olub ki, bürokratik oliqarxiya və seçilmiş siyasətçilər arasında mübahisə və müzakirələr köhnə modeli pozub. Hakimlər və generallar artıq onu məhdudlaşdıra bilməyib.
Ölkəni Konstitusiyaya sadiq bir sistemə keçmək əvəzinə, Ərdoğan onu özü və partiyasının xidmətçisi edib. Ərdoğan 2017-ci ildə elan edib: “Türkiyənin taleyi və Ədalət və İnkişaf Partiyasının taleyi bütövləşdi”.
İndi Ərdoğan oyun qaydalarını hazırlayır. Hökumət büdcəsini formalaşdırır, müxalifətə qarşı qanunlar qəbul edir, həm özəl, həm də hökumətə məxsus media qruplarının onu tərənnüm etməsinə göstəriş verir. Seçki siyasətini qalib komandanın bir neçə qol vurduğu və rəqiblərin meydandan suyu süzülə-süzülə çıxdığı futbol oyununa çevirib.
Halbuki indiyə qədər Ərdoğan seçkilərə müdaxilə etməmişdi. Seçki qutusu müqəddəs idi. Seçkilərə müdaxiləyə qədər müxalifət arasında ümid var idi. Buna görə də, İstanbuldakı seçkini təkrarlamaq qərarı ölkənin tarixi üçün çox əhəmiyyətlidir. Suyu süzülən komanda qol vurub, lakin hakim səlahiyyətlərindən faydalanaraq, qolu saymayıb.
Ərdoğanın onu – İstanbulun yöndəmsiz küçələrindən olan bir oğlanı respublikanın prezidentliyinə aparan siyasi sistemə zərbə vurması təəccüblü görünə bilər.
Bəlkə də, onun fikrincə, seçkilərdə müxalifət partiyalarını dayandırmaqla, onların iradəsini qıracaq və bu, ona 50 faizdən çox olan dəstək bazasını genişləndirmək imkanı verəcək. Bu ssenaridə seçkilər – mövcud alternativlər arasında seçim deyil, dövlətə sadiqlik ayinidir.
Ərdoğan ötənilki seçkilərdə səslərin 77 faizini qazanan Rusiya prezidenti Vladimir Putini təqlid etdi. Əgər oxşar nəticələrə nail olmağı istəsə, bu, Putin repressiyalarının təkrarı və “şər qüvvə” kimi beynəlxalq status deməkdir.
Türk siyasətinin köhnə modelini pozduqdan sonra Ərdoğan yeni bir şey yaradıb. Siyasət – ideologiyanı və ya siyasi mövqeyi müdafiə etmək deyil, mümkün güclər əleyhinə “xalq çempionu” olmaqdır.
Ərdoğan siyasi yolçuluğunu yanlış tərəfdən, dindar müsəlman olaraq başlayıb. İndi o isteblişmentdir və buna görə də, vaxt keçdikcə daha az populyardır. Gənc müxalifət lideri İmamoğlu Ərdoğan nəslinin dünyəvi-dini bölünməsini asanlıqla adlayır, hətta Məkkədəki hacılardan, həmçinin pank rokçu Gökhan Özoğuzdan dəstək qazanır.
İmamoğlu seçicilərinin ünvanını yaxşı bilir. Hökumətin hər bir uğursuzluğu, – iqtisadiyyatdan tutmuş xarici siyasətə qədər – İmamoğluna dəstəyi artırır. O, Ərdoğanın özü tərəfindən yaradılmış mükəmməl bir rəqibdir.
Ərdoğan bütün həyatını bürokratiya birlikdə yaratdığı prosesə sərf edib – siyasi sahəni genişləndirməyə. Amma siyasi aləm ona qarşı çıxarsa, nə baş verəcək?
Səlim KORU
“The New York Times”
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 08:05
Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar müzakirə olunur
Dünən, 17:45
İşğal Azərbaycana 150 milyard dollar zərər vurub
Dünən, 17:31
Moskva ilə münasibətlər niyə pisləşir?
Dünən, 16:16
Rusiya NATO ölkələrinə təhdidlərini davam etdirir
Dünən, 09:39
DTX dövlətə xəyanətdə ittiham olunan şəxsi saxlayıb
Dünən, 08:05
KTMT-çilər artan təhlükədən ciddi narahatdırlar
Dünən, 07:52
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
Dünən, 07:39
İlon Mask “Amerika” Partiyası yaradacaq?
30-06-2025, 23:24
Rus İcmasının Mədəniyyət Mərkəzi bağlanıb?
30-06-2025, 13:13
Mirzoyan Lavrova xəbərdarlıq edib
30-06-2025, 10:37
Keçmiş deputat Hüseyn Abdullayevin şikayəti təmin olunmayıb
30-06-2025, 09:24
Fransa Ermənistanın Azərbaycanla şərti sərhədinə yaxın ərazilərə nüvə tullantıları daşıyır
30-06-2025, 08:02
Putinin Çinə səfəri planlaşdırılıb
29-06-2025, 16:18
Deputatlarımızın Moskvaya səfəri ləğv olunub
28-06-2025, 18:01
Səbinə Əliyeva Rusiya Ombudsmanına məktub ünvanlayıb
28-06-2025, 13:41
Hacızadə: İran səfirinin Qərbi Azərbaycan İcması ilə bağlı təhrifəri qəzəb doğurur
25-06-2025, 19:56
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
25-06-2025, 17:27
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
25-06-2025, 15:35
Tramp Haaqada Zelenski ilə görüşəcək
25-06-2025, 12:06
Tramp “B-2” və “İranı bombala” mahınısı ilə şok yaradıb
25-06-2025, 11:39
Rusiya hərbi gəmisi Manş kanalından gizli keçir
25-06-2025, 08:38
NATO bu gün tarixi qərarlar verə bilər
25-06-2025, 00:29
Orban: Dörd ölkə Zelenskini NATO sammitində görmək istəmir
25-06-2025, 00:17
İranın nüvə proqramını məhv edə bilməyiblər
24-06-2025, 16:59
Rəsmi Bakı: "İsrail və İran arasında atəşkəsi alqışlayırıq"
24-06-2025, 16:26
Tramp İran və İsrail arasında vasitəçiliyi necə edib?
24-06-2025, 14:56
Azərbaycan ilk dəfə BMT-nin Bürosuna sədr seçilib
24-06-2025, 11:08
İsrail İranla atəşkəs razılaşmasını rəsmən təsdiqləyib
24-06-2025, 07:50
Zaxarova: Qərb İranda hakimiyyəti dəyişməyə cəhd edir
24-06-2025, 07:44
Polkovnik İran XİN-nin bəyanatını dəyərləndirib
24-06-2025, 07:09
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
23-06-2025, 15:15
Azərbaycan Suriyaya başsağlığı verib
23-06-2025, 15:01
Zelenski: Rusiya, İran və KXDR qatillər koalisiyasıdır
23-06-2025, 13:10
Prokuror "Toplum TV" işi üzrə ittiham aktını elan edib
23-06-2025, 11:41
Ermənilər Bakıda hakim qarşısına çıxarılıb
23-06-2025, 07:39
İsrail planının son mərhələsindədir?
23-06-2025, 00:17
ABŞ vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
22-06-2025, 20:20
Rəsmi Bakı ABŞ-ın İranı bombalaması barədə bəyanat yayıb
22-06-2025, 08:01
Tramp: “İrana zərbələrimiz İsrailin təhlükəsizliyini gücləndirib”
22-06-2025, 06:26
BMT: “Dünya üçün fəlakətli nəticələr ola bilər”
21-06-2025, 21:23
Ceyhun Bayramov Suriya XİN başçısı ilə görüşüb
21-06-2025, 19:27
Deputat: “Muxtariyyətin ləğvi barədə düşünmək lazımdır”
21-06-2025, 17:15
Trampın xüsusi nümayəndəsi vədlərinə əməl etmir
21-06-2025, 17:02
Deputatlar daha 12 qanunu müzakirəyə çıxarır