20:02 / 15-09-2025
Payız “Ulduz”u görüşünüzə gəlib - Foto
19:24 / 15-09-2025
Xalq artistinin nəşi Azərbaycana gətiriləcək
18:04 / 15-09-2025
İlham Əliyev Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisini qəbul edib
18:00 / 15-09-2025
Şuşada külli miqdarda silah-sursat aşkarlanıb
17:51 / 15-09-2025
Bakıda və rayonlarda leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
17:49 / 15-09-2025
"Benfika"nın baş məşqçisi: "Qarabağ"la matçda 3 xal qazanmağı hədəfləyirik"
17:37 / 15-09-2025
Rusiyadan Ermənistana qaz tədarükü dayandırılacaq
17:30 / 15-09-2025
Azərbaycan INFE-yə tamhüquqlu üzv olub
17:20 / 15-09-2025
"Qarabağ" və "Neftçi"nin oyunlarını FIFA referiləri idarə edəcək
16:57 / 15-09-2025
İş adamı Vüsal Abbasov həbs edilib
16:52 / 15-09-2025
İcra başçısının sabiq müavini dələduzluqda ittiham olunur
16:39 / 15-09-2025
Mərkəzi Bank üç kredit ittifaqına icrası məcburi göstəriş verib
16:09 / 15-09-2025
İlham Əliyev ICESCO-nun Baş direktorunu təltif edib - (Yenilənib)
15:58 / 15-09-2025
Əli Əsədov sərəncam imzalayıb
15:55 / 15-09-2025
İlham Əliyev ICESCO-nun Baş direktorunu qəbul edib - Yenilənib
15:27 / 15-09-2025
Prezident Qarabağda dörd kəndin sakinləri ilə görüşüb - Yenilənib
15:11 / 15-09-2025
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
15:07 / 15-09-2025
Ruslar daha bir yaşayış məntəqəsini işğal edib
15:00 / 15-09-2025
Həkim Azər Maqsudovun məhkəməsi qapalı keçiriləcək
14:54 / 15-09-2025
70 yaşlı müğənni: "Xalq artisti adı istəyirəm"
14:44 / 15-09-2025
Nazirliyin Aparat rəhbəri vəzifədən azad olunub
14:36 / 15-09-2025
Rusiyanın NATO sərhədlərini pozmasına səbəb nədir?
14:18 / 15-09-2025
Zeynəb Xanlarovanın nəvəsinin toyu olacaq
13:58 / 15-09-2025
Keyt Kelloq: Rusiya müharibəni uduzur
13:49 / 15-09-2025
Qərbi Azərbaycan İcması "Qərbi Azərbaycan TV" ilə bağlı məlumat yayıb
13:48 / 15-09-2025
Rusiya sərgi tankını cəbhə xəttinə göndərir
13:38 / 15-09-2025
Prezident Ərdoğan Qətərə gedib
13:13 / 15-09-2025
Masazırda 57 yaşlı kişini "tok" vurub
13:03 / 15-09-2025
Zakir Həsənov Bakıda Türkiyə Baş Qərargah rəisini qəbul edib
13:02 / 15-09-2025
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
06:10 / 11-09-2025

13:31 / 11-09-2025

20:48 / 13-09-2025

21:32 / 10-09-2025

15:14 / 12-09-2025

18:29 / 12-09-2025

09:46 / 11-09-2025

10:50 / 12-09-2025

18:40 / 14-09-2025

23:44 / 12-09-2025

10:33 / 11-09-2025

İranın nüvə obyektləri bombalansa, nə baş verəcək?
Tarix: 05-11-2024 15:18 | Bölmə: Slayd

Yaxın Şərq tammiqyaslı regional müharibənin astanasındadır. İsrail bu yaxınlarda İrana cavab zərbələri endirib. O, İranın nüvə və neft obyektlərini hədəfə almaqdan yayınsa da, İsrail və İranın irəli-geri raket zərbələrinin ABŞ-ı Yaxın Şərqdə növbəti müharibəyə sürükləmə riski hələ də var.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “National Interest” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, keçmiş baş naziri Naftali Bennett və Con Bolton kimi bir sıra şəxslər İsrail ordusunu İranın nüvə imkanlarına hücuma təşviq edib və hələ də təşviq edirlər:
JCPOA (nüvə sazişi – red.) suda boğulub, “şahinlər” İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün İsrailin yeganə variantının müharibə olduğunu iddia edirlər.
Bununla belə, İranın nüvə potensialına zərbə vurmağın lehinə olan dəlillər yersizdir. Hücum ehtimalı çox güman ki, İranı təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahına ehtiyacı olduğuna inandıracaq. Əvvəl-axır Tehranın nüvə dəyənəyi ideal variant olmasa da, bu, son nəticədə İsrail və ya ABŞ üçün fəlakət demək deyil.
İrana qabaqcadan (preventiv) zərbə endirməyin tərəfdarları İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etmək qabiliyyətini çox yüksək qiymətləndirirlər. Hərbi kəşfiyyat həmişə qeyri-kamildir və çətin ki, İsrail İranın bütün nüvə obyektlərinin harada olduğunu bilir. Məsələn, İran hədəf almanı çətinləşdirmək üçün nüvə tədqiqat texnologiyasını və mərkəzlərini ölkə daxilində səpələyə bilər. Nüvə silahına malik olmaq üçün uranı lazım olan səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə qadir olan yalnız iki zənginləşdirmə obyektinə malik olmasına baxmayaraq, o, öz nüvə obyektlərini yerin o qədər dərinliyində gizlədib ki, hətta ABŞ-nın hava hücumları belə onu məhv etməyə qadir deyil. Bu, İsrail üçün nüvə obyektlərinin məhv edilməsi vəzifəsini çətinləşdirir və onları məhvetmə şansının daha yüksək olması üçün ABŞ-nın iştirakını vacibləşdirir.
İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etməsi ehtimalının çox aşağı olduğu ssenaridə belə, İran hələ də nüvə silahı istehsalı üçün lazımi “nou-hau”nu qoruyub-saxlayacaq. Məhz buna görə onun nüvə silahı heç vaxt öləziməyəcək; atom bombasının yoxluğu nüvə silahı yaratma qabiliyyətini aradan qaldırmır. Əgər İsrail İranı güc yolu ilə nüvəsizləşdirməyə çalışsa, o yalnız Tehranı buna inandıracaq, həqiqətən təhlükəsiz olmağın yeganə yolu nüvə arsenalı əldə etməkdir - beynəlxalq siyasətdə böyük bərabərlik.
İsrailin İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyin tərəfdarlarının iddiasına görə, Tehran İsraili məhv etmək üçün nüvə silahından istifadə edəcək. Tehranın əzəli məhv etməsi ümidi ilə bağlı keçmiş ritorikasına nəzər salsaq, bir çoxlarının bundan niyə narahat olduğunu anlamaq asandır. Bununla belə, İranın ritorikası ilə yanaşı, davranışını da araşdırmağa dəyər.
Güc, xüsusən də hərbi güc, hətta ən qüdrətli dövlətlər və liderlər üçün də məhdudiyyətlər qoyur. İsrail İrana ikinci zərbə endirmək üçün kifayət qədər nüvə silahına malikdir. Bu vəziyyət İranın sağ qalmasını risk altında saxlayacaq və onu İsrailə qarşı preventiv nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirəcək. İranın davranışı öz ölümü ilə bitəcək müharibəyə başlamaqdan çəkindirir.
Nəhayət, İrana qarşı qabaqlayıcı zərbələri dəstəkləyənlər iddia edirlər ki, İran öz nüvə arsenalından nüvə şantajı kimi (rejim dəyişikliyindən çəkindirici vasitə kimi) istifadə edəcək və bu, ona öz qüvvələri və etibarlı qüvvələri ilə daha çox risketmə imkanı verəcək. Yəni Kennet Valtzın yazdığı kimi, “Amerikanın nüvə silahının yayılmasına qarşı müqavimətinin böyük səbəbi budur ki, zəif ölkələrdə atom dəyənəyi varsa, bu bizim imkanlarımızı məhdudlaşdıracaq”.
Lakin bu arqument hərbi imkanlar və yerdəki reallıqlara qarşısında uduzur. İranın adi silahlarına baxsaq, o, İsrailə qarşı uzun sürən müharibədə qalib gələ və Yaxın Şərqə hakim ola bilməz. İranın müvəkkilləri də ona çox kömək etmir, çünki İsrail hazırda onlara hücum edir və onlar Tehran üçün çəkindirmə qatının xaricində kiçik siyasi gücdür. İsrailin “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin “başını kəsməsi” Tehranın qorxusunu və nüvə silahı əldə etmə həvəsini artırır. Bunların heç biri onu deməyə əsas vermir ki, dünya sadəcə, nüvə İranı ilə bağlı narahatlıqlara məhəl qoymamalıdır. Bunlar bəşər tarixində ən dağıdıcı silahlardır və hər hansı yeni nüvə aktoru səhnəyə girəndə ehtiyatlı olmalıyıq. Lakin Makiavellinin ifadəsi ilə desək, ehtiyatlılıq ən pis variantların ən kiçiyini seçməkdən ibarətdir. Bu halda İsrailin və Amerikanın ən pis variantı İranın nüvə obyektlərinə preventiv zərbələr vurmamaqdır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-11-2024 15:18 | Bölmə: Slayd

Yaxın Şərq tammiqyaslı regional müharibənin astanasındadır. İsrail bu yaxınlarda İrana cavab zərbələri endirib. O, İranın nüvə və neft obyektlərini hədəfə almaqdan yayınsa da, İsrail və İranın irəli-geri raket zərbələrinin ABŞ-ı Yaxın Şərqdə növbəti müharibəyə sürükləmə riski hələ də var.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “National Interest” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, keçmiş baş naziri Naftali Bennett və Con Bolton kimi bir sıra şəxslər İsrail ordusunu İranın nüvə imkanlarına hücuma təşviq edib və hələ də təşviq edirlər:
JCPOA (nüvə sazişi – red.) suda boğulub, “şahinlər” İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün İsrailin yeganə variantının müharibə olduğunu iddia edirlər.
Bununla belə, İranın nüvə potensialına zərbə vurmağın lehinə olan dəlillər yersizdir. Hücum ehtimalı çox güman ki, İranı təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahına ehtiyacı olduğuna inandıracaq. Əvvəl-axır Tehranın nüvə dəyənəyi ideal variant olmasa da, bu, son nəticədə İsrail və ya ABŞ üçün fəlakət demək deyil.
İrana qabaqcadan (preventiv) zərbə endirməyin tərəfdarları İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etmək qabiliyyətini çox yüksək qiymətləndirirlər. Hərbi kəşfiyyat həmişə qeyri-kamildir və çətin ki, İsrail İranın bütün nüvə obyektlərinin harada olduğunu bilir. Məsələn, İran hədəf almanı çətinləşdirmək üçün nüvə tədqiqat texnologiyasını və mərkəzlərini ölkə daxilində səpələyə bilər. Nüvə silahına malik olmaq üçün uranı lazım olan səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə qadir olan yalnız iki zənginləşdirmə obyektinə malik olmasına baxmayaraq, o, öz nüvə obyektlərini yerin o qədər dərinliyində gizlədib ki, hətta ABŞ-nın hava hücumları belə onu məhv etməyə qadir deyil. Bu, İsrail üçün nüvə obyektlərinin məhv edilməsi vəzifəsini çətinləşdirir və onları məhvetmə şansının daha yüksək olması üçün ABŞ-nın iştirakını vacibləşdirir.
İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etməsi ehtimalının çox aşağı olduğu ssenaridə belə, İran hələ də nüvə silahı istehsalı üçün lazımi “nou-hau”nu qoruyub-saxlayacaq. Məhz buna görə onun nüvə silahı heç vaxt öləziməyəcək; atom bombasının yoxluğu nüvə silahı yaratma qabiliyyətini aradan qaldırmır. Əgər İsrail İranı güc yolu ilə nüvəsizləşdirməyə çalışsa, o yalnız Tehranı buna inandıracaq, həqiqətən təhlükəsiz olmağın yeganə yolu nüvə arsenalı əldə etməkdir - beynəlxalq siyasətdə böyük bərabərlik.
İsrailin İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyin tərəfdarlarının iddiasına görə, Tehran İsraili məhv etmək üçün nüvə silahından istifadə edəcək. Tehranın əzəli məhv etməsi ümidi ilə bağlı keçmiş ritorikasına nəzər salsaq, bir çoxlarının bundan niyə narahat olduğunu anlamaq asandır. Bununla belə, İranın ritorikası ilə yanaşı, davranışını da araşdırmağa dəyər.
Güc, xüsusən də hərbi güc, hətta ən qüdrətli dövlətlər və liderlər üçün də məhdudiyyətlər qoyur. İsrail İrana ikinci zərbə endirmək üçün kifayət qədər nüvə silahına malikdir. Bu vəziyyət İranın sağ qalmasını risk altında saxlayacaq və onu İsrailə qarşı preventiv nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirəcək. İranın davranışı öz ölümü ilə bitəcək müharibəyə başlamaqdan çəkindirir.
Nəhayət, İrana qarşı qabaqlayıcı zərbələri dəstəkləyənlər iddia edirlər ki, İran öz nüvə arsenalından nüvə şantajı kimi (rejim dəyişikliyindən çəkindirici vasitə kimi) istifadə edəcək və bu, ona öz qüvvələri və etibarlı qüvvələri ilə daha çox risketmə imkanı verəcək. Yəni Kennet Valtzın yazdığı kimi, “Amerikanın nüvə silahının yayılmasına qarşı müqavimətinin böyük səbəbi budur ki, zəif ölkələrdə atom dəyənəyi varsa, bu bizim imkanlarımızı məhdudlaşdıracaq”.
Lakin bu arqument hərbi imkanlar və yerdəki reallıqlara qarşısında uduzur. İranın adi silahlarına baxsaq, o, İsrailə qarşı uzun sürən müharibədə qalib gələ və Yaxın Şərqə hakim ola bilməz. İranın müvəkkilləri də ona çox kömək etmir, çünki İsrail hazırda onlara hücum edir və onlar Tehran üçün çəkindirmə qatının xaricində kiçik siyasi gücdür. İsrailin “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin “başını kəsməsi” Tehranın qorxusunu və nüvə silahı əldə etmə həvəsini artırır. Bunların heç biri onu deməyə əsas vermir ki, dünya sadəcə, nüvə İranı ilə bağlı narahatlıqlara məhəl qoymamalıdır. Bunlar bəşər tarixində ən dağıdıcı silahlardır və hər hansı yeni nüvə aktoru səhnəyə girəndə ehtiyatlı olmalıyıq. Lakin Makiavellinin ifadəsi ilə desək, ehtiyatlılıq ən pis variantların ən kiçiyini seçməkdən ibarətdir. Bu halda İsrailin və Amerikanın ən pis variantı İranın nüvə obyektlərinə preventiv zərbələr vurmamaqdır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:11
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Bu gün, 13:02
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
Dünən, 18:40
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
Dünən, 11:49
Qar və leysan yağır, çaylardan sel keçir
13-09-2025, 18:41
Xocalının Daşbulaq kəndinə ilk köç olub - (Yenilənib)
12-09-2025, 10:50
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
12-09-2025, 09:10
Güclü maqnit qasırğaları gözlənilir
12-09-2025, 00:10
Zelenski liderləri üçtərəfli sammitə çağırır
11-09-2025, 14:21
Hərbi ekspert: Polşa, Avropa və NATO müharibəyə hazır deyil
11-09-2025, 13:31
Professor: Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var
11-09-2025, 11:55
Su qıtlığının qarşısını almaq mümkün deyil
11-09-2025, 10:51
Beş dövlət BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını tələb edir
11-09-2025, 10:33
Sabah daha 4 itkin-şəhidimiz dəfn olunacaq - Siyahı
11-09-2025, 10:28
Putin Avropanı vurmağa davam edəcək
11-09-2025, 10:02
Bakının bəzi küçələrində nəqliyyatın hərəkəti məhdudlaşdırılacaq
11-09-2025, 09:46
Marsda həyat izləri aşkar ediblər
11-09-2025, 06:10
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
10-09-2025, 14:28
Zülfüqarov: Rusiya ilə münasibətlərimiz əvvəlki səviyyəyə qayıtmayacaq
10-09-2025, 12:48
Zənginlərin ümumi sərvəti 6,6 trilyon dolları keçir - Siyahı
10-09-2025, 10:54
Tramp Avropanı Rusiyaya sanksiyalar tətbiq etməyə çağırır
10-09-2025, 10:19
Putin müharibəni genişləndirir, növbəti hədəf Polşadır
10-09-2025, 09:31
Güclü küləklə bağlı təhlükə xəbərdarlığı edilib
10-09-2025, 09:22
Hikmət Hacıyev ABŞ-da senatorlarla görüşüb - Fotolar
9-09-2025, 11:33
Sualtı silahlanma yarışı sürətlənir
9-09-2025, 09:10
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
9-09-2025, 08:20
Netanyahu Qəzza əhalisini bölgəni tərk etməyə çağırır
8-09-2025, 23:20
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
8-09-2025, 16:29
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir
8-09-2025, 15:40
Professor: Rusiya tədricən Çinin təsirinə düşür
8-09-2025, 12:43
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiyalar hazırlanır
8-09-2025, 11:09
Ukraynanı üç hissəyə bölürlər
8-09-2025, 10:51
Avropa liderləri müharibəyə son qoymaq üçün ABŞ-a gedir
8-09-2025, 00:57
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
7-09-2025, 13:20
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
7-09-2025, 10:47
Kiyev "İskəndər" raketlərinin hədəfinə çevrilib - Foto
5-09-2025, 22:21
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
5-09-2025, 15:46
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
5-09-2025, 12:56
Rusiya XİN AZAL-ın vurulan təyyarəsi ilə bağlı yalan məlumat yayıb