17:42 / 08-11-2024
CHP lideri lham Əliyevə zəng edib
17:37 / 08-11-2024
Prezident və ailə üzvləri Dövlət Bayrağı Meydanında - Bayrağımız ucaldılıb (Fotolar)
14:01 / 08-11-2024
COP29 Məlumat mərkəzləri fəaliyyətə başlayıb - Fotolar
12:27 / 08-11-2024
Bakıda Zəfər yürüşü keçirilib - Yenilənib
12:20 / 08-11-2024
İlham Əliyev və ailə üzvləri Zəfər parkının açılışında - Prezident xalqa müraciət edib (Yenilənib)
11:21 / 08-11-2024
Rəcəb Tayyib Ərdoğan İlham Əliyevi təbrik edib
10:31 / 08-11-2024
İsrail polisi iki fransız jandarmını saxlayıb
09:09 / 08-11-2024
Prezident Şuşanın azad olunmasının ildönümü münasibətilə paylaşım edib
09:03 / 08-11-2024
Xarici İşlər Nazirliyi Zəfər Günü ilə bağlı bəyanat yayıb
00:02 / 08-11-2024
Bu gün Zəfər Günüdür
22:31 / 07-11-2024
Prezident Zəfər Günü ilə bağlı paylaşım edib - Foto
22:05 / 07-11-2024
Gəncədə avtomobil tibb işçisini vuraraq öldürüb
19:49 / 07-11-2024
Xərçəng hüceyrələrini öldürən molekul kəşf edilib
19:28 / 07-11-2024
Nəqliyyat və Kommunikasiya Holdinqinin Müşahidə Şurası təsdiqlənib
18:13 / 07-11-2024
Azərbaycan Nəqliyyat və Kommunikasiya Holdinqi yaradılıb - Fərman
18:09 / 07-11-2024
Siyavuş Kərimiyə Prezidentin fərdi təqaüdü veriləcək
18:01 / 07-11-2024
Məktəblilərin 17 günlük tətili başlayıb
17:57 / 07-11-2024
Müşavir vəzifəsindən ayrılıb
17:31 / 07-11-2024
Bayram günlərində hava necə olacaq? - Proqnoz
17:14 / 07-11-2024
Prezident ali hərbi rütbələr verib - (Siyahı)
16:58 / 07-11-2024
ABŞ Ermənistanın Rusiya, Aİİ və KTMT ilə əlaqələrini gözdən salmaq istəyir
16:47 / 07-11-2024
Zəfər Günü ilə əlaqədar Bakıda yürüş keçiriləcək
16:39 / 07-11-2024
İlham Əliyev Maya Sanduya məktub göndərib
16:27 / 07-11-2024
270 şagirdin həyatına təhlükə yaranıb - Fotolar
16:02 / 07-11-2024
Orban Trampla “böyük planlar”ı müzakirə edib
15:56 / 07-11-2024
Dünya bazarında neft kəskin ucuzlaşa bilər
15:52 / 07-11-2024
Saxta plastik cərrahlarla bağlı araşdırma başlayıb - Siyahıda Xatirə İslamın bacısı da var
15:43 / 07-11-2024
Təhsildə ixtisas uyğunluğuna dair tələblər təsdiqlənib
15:26 / 07-11-2024
Şarl Mişel COP29-da iştirak edəcək
15:16 / 07-11-2024
Ruslan Hüseynov 5 oyunluq cəzalandırılıb
16:27 / 07-11-2024
270 şagirdin həyatına təhlükə yaranıb - Fotolar
19:47 / 04-11-2024
Sabiq şöbə rəisi Nəcməddin Sadıkovu ittiham edir
10:41 / 04-11-2024
Başqa planetdən mesaj gəlib: alimlər yadplanetlilərin nə demək istədiyini araşdırır
10:13 / 05-11-2024
Vəzifəli şəxs cərimələnib
17:14 / 07-11-2024
Prezident ali hərbi rütbələr verib - (Siyahı)
23:58 / 06-11-2024
Tramp keçmiş prezidentləri, sabiq dövlət katibini və bir neçə məşhur şəxsi həbs etdirə bilər
09:00 / 06-11-2024
ABŞ-da seçki: Trampın qalib gəlmək şansı 88 faizdir - (Yenilənib)
18:13 / 07-11-2024
Azərbaycan Nəqliyyat və Kommunikasiya Holdinqi yaradılıb - Fərman
19:49 / 07-11-2024
Xərçəng hüceyrələrini öldürən molekul kəşf edilib
16:50 / 05-11-2024
Cəlaloğlu: “ABŞ-da Azərbaycana qarşı ciddi addımların atılması gündəmdə ola bilməz”
17:20 / 06-11-2024
Tramp ABŞ-ın 47-ci prezidenti seçilib - (Yenilənib+)
15:18 / 05-11-2024
İranın nüvə obyektləri bombalansa, nə baş verəcək?
İranın nüvə obyektləri bombalansa, nə baş verəcək?
Tarix: 05-11-2024 15:18 | Bölmə: Slayd
Yaxın Şərq tammiqyaslı regional müharibənin astanasındadır. İsrail bu yaxınlarda İrana cavab zərbələri endirib. O, İranın nüvə və neft obyektlərini hədəfə almaqdan yayınsa da, İsrail və İranın irəli-geri raket zərbələrinin ABŞ-ı Yaxın Şərqdə növbəti müharibəyə sürükləmə riski hələ də var.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “National Interest” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, keçmiş baş naziri Naftali Bennett və Con Bolton kimi bir sıra şəxslər İsrail ordusunu İranın nüvə imkanlarına hücuma təşviq edib və hələ də təşviq edirlər:
JCPOA (nüvə sazişi – red.) suda boğulub, “şahinlər” İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün İsrailin yeganə variantının müharibə olduğunu iddia edirlər.
Bununla belə, İranın nüvə potensialına zərbə vurmağın lehinə olan dəlillər yersizdir. Hücum ehtimalı çox güman ki, İranı təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahına ehtiyacı olduğuna inandıracaq. Əvvəl-axır Tehranın nüvə dəyənəyi ideal variant olmasa da, bu, son nəticədə İsrail və ya ABŞ üçün fəlakət demək deyil.
İrana qabaqcadan (preventiv) zərbə endirməyin tərəfdarları İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etmək qabiliyyətini çox yüksək qiymətləndirirlər. Hərbi kəşfiyyat həmişə qeyri-kamildir və çətin ki, İsrail İranın bütün nüvə obyektlərinin harada olduğunu bilir. Məsələn, İran hədəf almanı çətinləşdirmək üçün nüvə tədqiqat texnologiyasını və mərkəzlərini ölkə daxilində səpələyə bilər. Nüvə silahına malik olmaq üçün uranı lazım olan səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə qadir olan yalnız iki zənginləşdirmə obyektinə malik olmasına baxmayaraq, o, öz nüvə obyektlərini yerin o qədər dərinliyində gizlədib ki, hətta ABŞ-nın hava hücumları belə onu məhv etməyə qadir deyil. Bu, İsrail üçün nüvə obyektlərinin məhv edilməsi vəzifəsini çətinləşdirir və onları məhvetmə şansının daha yüksək olması üçün ABŞ-nın iştirakını vacibləşdirir.
İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etməsi ehtimalının çox aşağı olduğu ssenaridə belə, İran hələ də nüvə silahı istehsalı üçün lazımi “nou-hau”nu qoruyub-saxlayacaq. Məhz buna görə onun nüvə silahı heç vaxt öləziməyəcək; atom bombasının yoxluğu nüvə silahı yaratma qabiliyyətini aradan qaldırmır. Əgər İsrail İranı güc yolu ilə nüvəsizləşdirməyə çalışsa, o yalnız Tehranı buna inandıracaq, həqiqətən təhlükəsiz olmağın yeganə yolu nüvə arsenalı əldə etməkdir - beynəlxalq siyasətdə böyük bərabərlik.
İsrailin İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyin tərəfdarlarının iddiasına görə, Tehran İsraili məhv etmək üçün nüvə silahından istifadə edəcək. Tehranın əzəli məhv etməsi ümidi ilə bağlı keçmiş ritorikasına nəzər salsaq, bir çoxlarının bundan niyə narahat olduğunu anlamaq asandır. Bununla belə, İranın ritorikası ilə yanaşı, davranışını da araşdırmağa dəyər.
Güc, xüsusən də hərbi güc, hətta ən qüdrətli dövlətlər və liderlər üçün də məhdudiyyətlər qoyur. İsrail İrana ikinci zərbə endirmək üçün kifayət qədər nüvə silahına malikdir. Bu vəziyyət İranın sağ qalmasını risk altında saxlayacaq və onu İsrailə qarşı preventiv nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirəcək. İranın davranışı öz ölümü ilə bitəcək müharibəyə başlamaqdan çəkindirir.
Nəhayət, İrana qarşı qabaqlayıcı zərbələri dəstəkləyənlər iddia edirlər ki, İran öz nüvə arsenalından nüvə şantajı kimi (rejim dəyişikliyindən çəkindirici vasitə kimi) istifadə edəcək və bu, ona öz qüvvələri və etibarlı qüvvələri ilə daha çox risketmə imkanı verəcək. Yəni Kennet Valtzın yazdığı kimi, “Amerikanın nüvə silahının yayılmasına qarşı müqavimətinin böyük səbəbi budur ki, zəif ölkələrdə atom dəyənəyi varsa, bu bizim imkanlarımızı məhdudlaşdıracaq”.
Lakin bu arqument hərbi imkanlar və yerdəki reallıqlara qarşısında uduzur. İranın adi silahlarına baxsaq, o, İsrailə qarşı uzun sürən müharibədə qalib gələ və Yaxın Şərqə hakim ola bilməz. İranın müvəkkilləri də ona çox kömək etmir, çünki İsrail hazırda onlara hücum edir və onlar Tehran üçün çəkindirmə qatının xaricində kiçik siyasi gücdür. İsrailin “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin “başını kəsməsi” Tehranın qorxusunu və nüvə silahı əldə etmə həvəsini artırır. Bunların heç biri onu deməyə əsas vermir ki, dünya sadəcə, nüvə İranı ilə bağlı narahatlıqlara məhəl qoymamalıdır. Bunlar bəşər tarixində ən dağıdıcı silahlardır və hər hansı yeni nüvə aktoru səhnəyə girəndə ehtiyatlı olmalıyıq. Lakin Makiavellinin ifadəsi ilə desək, ehtiyatlılıq ən pis variantların ən kiçiyini seçməkdən ibarətdir. Bu halda İsrailin və Amerikanın ən pis variantı İranın nüvə obyektlərinə preventiv zərbələr vurmamaqdır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-11-2024 15:18 | Bölmə: Slayd
Yaxın Şərq tammiqyaslı regional müharibənin astanasındadır. İsrail bu yaxınlarda İrana cavab zərbələri endirib. O, İranın nüvə və neft obyektlərini hədəfə almaqdan yayınsa da, İsrail və İranın irəli-geri raket zərbələrinin ABŞ-ı Yaxın Şərqdə növbəti müharibəyə sürükləmə riski hələ də var.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “National Interest” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, keçmiş baş naziri Naftali Bennett və Con Bolton kimi bir sıra şəxslər İsrail ordusunu İranın nüvə imkanlarına hücuma təşviq edib və hələ də təşviq edirlər:
JCPOA (nüvə sazişi – red.) suda boğulub, “şahinlər” İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün İsrailin yeganə variantının müharibə olduğunu iddia edirlər.
Bununla belə, İranın nüvə potensialına zərbə vurmağın lehinə olan dəlillər yersizdir. Hücum ehtimalı çox güman ki, İranı təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahına ehtiyacı olduğuna inandıracaq. Əvvəl-axır Tehranın nüvə dəyənəyi ideal variant olmasa da, bu, son nəticədə İsrail və ya ABŞ üçün fəlakət demək deyil.
İrana qabaqcadan (preventiv) zərbə endirməyin tərəfdarları İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etmək qabiliyyətini çox yüksək qiymətləndirirlər. Hərbi kəşfiyyat həmişə qeyri-kamildir və çətin ki, İsrail İranın bütün nüvə obyektlərinin harada olduğunu bilir. Məsələn, İran hədəf almanı çətinləşdirmək üçün nüvə tədqiqat texnologiyasını və mərkəzlərini ölkə daxilində səpələyə bilər. Nüvə silahına malik olmaq üçün uranı lazım olan səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə qadir olan yalnız iki zənginləşdirmə obyektinə malik olmasına baxmayaraq, o, öz nüvə obyektlərini yerin o qədər dərinliyində gizlədib ki, hətta ABŞ-nın hava hücumları belə onu məhv etməyə qadir deyil. Bu, İsrail üçün nüvə obyektlərinin məhv edilməsi vəzifəsini çətinləşdirir və onları məhvetmə şansının daha yüksək olması üçün ABŞ-nın iştirakını vacibləşdirir.
İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etməsi ehtimalının çox aşağı olduğu ssenaridə belə, İran hələ də nüvə silahı istehsalı üçün lazımi “nou-hau”nu qoruyub-saxlayacaq. Məhz buna görə onun nüvə silahı heç vaxt öləziməyəcək; atom bombasının yoxluğu nüvə silahı yaratma qabiliyyətini aradan qaldırmır. Əgər İsrail İranı güc yolu ilə nüvəsizləşdirməyə çalışsa, o yalnız Tehranı buna inandıracaq, həqiqətən təhlükəsiz olmağın yeganə yolu nüvə arsenalı əldə etməkdir - beynəlxalq siyasətdə böyük bərabərlik.
İsrailin İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyin tərəfdarlarının iddiasına görə, Tehran İsraili məhv etmək üçün nüvə silahından istifadə edəcək. Tehranın əzəli məhv etməsi ümidi ilə bağlı keçmiş ritorikasına nəzər salsaq, bir çoxlarının bundan niyə narahat olduğunu anlamaq asandır. Bununla belə, İranın ritorikası ilə yanaşı, davranışını da araşdırmağa dəyər.
Güc, xüsusən də hərbi güc, hətta ən qüdrətli dövlətlər və liderlər üçün də məhdudiyyətlər qoyur. İsrail İrana ikinci zərbə endirmək üçün kifayət qədər nüvə silahına malikdir. Bu vəziyyət İranın sağ qalmasını risk altında saxlayacaq və onu İsrailə qarşı preventiv nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirəcək. İranın davranışı öz ölümü ilə bitəcək müharibəyə başlamaqdan çəkindirir.
Nəhayət, İrana qarşı qabaqlayıcı zərbələri dəstəkləyənlər iddia edirlər ki, İran öz nüvə arsenalından nüvə şantajı kimi (rejim dəyişikliyindən çəkindirici vasitə kimi) istifadə edəcək və bu, ona öz qüvvələri və etibarlı qüvvələri ilə daha çox risketmə imkanı verəcək. Yəni Kennet Valtzın yazdığı kimi, “Amerikanın nüvə silahının yayılmasına qarşı müqavimətinin böyük səbəbi budur ki, zəif ölkələrdə atom dəyənəyi varsa, bu bizim imkanlarımızı məhdudlaşdıracaq”.
Lakin bu arqument hərbi imkanlar və yerdəki reallıqlara qarşısında uduzur. İranın adi silahlarına baxsaq, o, İsrailə qarşı uzun sürən müharibədə qalib gələ və Yaxın Şərqə hakim ola bilməz. İranın müvəkkilləri də ona çox kömək etmir, çünki İsrail hazırda onlara hücum edir və onlar Tehran üçün çəkindirmə qatının xaricində kiçik siyasi gücdür. İsrailin “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin “başını kəsməsi” Tehranın qorxusunu və nüvə silahı əldə etmə həvəsini artırır. Bunların heç biri onu deməyə əsas vermir ki, dünya sadəcə, nüvə İranı ilə bağlı narahatlıqlara məhəl qoymamalıdır. Bunlar bəşər tarixində ən dağıdıcı silahlardır və hər hansı yeni nüvə aktoru səhnəyə girəndə ehtiyatlı olmalıyıq. Lakin Makiavellinin ifadəsi ilə desək, ehtiyatlılıq ən pis variantların ən kiçiyini seçməkdən ibarətdir. Bu halda İsrailin və Amerikanın ən pis variantı İranın nüvə obyektlərinə preventiv zərbələr vurmamaqdır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:20
İlham Əliyev və ailə üzvləri Zəfər parkının açılışında - Prezident xalqa müraciət edib (Yenilənib)
Dünən, 19:49
Xərçəng hüceyrələrini öldürən molekul kəşf edilib
Dünən, 17:14
Prezident ali hərbi rütbələr verib - (Siyahı)
Dünən, 14:29
Sülh planı müzakirəyə çıxarılır
Dünən, 13:55
Cəbrayıla növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Dünən, 13:09
Prezident yeni avtomobil yolunun və Mərkəzi Parkın açılışlarında iştirak edib - (Yenilənib) - Fotolar
Dünən, 11:33
Azərbaycan Trampın qələbəsinə niyə sevinir?
6-11-2024, 23:58
Tramp keçmiş prezidentləri, sabiq dövlət katibini və bir neçə məşhur şəxsi həbs etdirə bilər
6-11-2024, 16:11
MSK sədri: "Bələdiyyə seçkiləri yanvarın 25-dən sonra keçiriləcək"
6-11-2024, 13:31
İsraildə qalmaqal: məxfi materialları kim sızdırıb?
6-11-2024, 12:25
İlham Əliyev TDT-nin Zirvə Görüşündə iştirak edir - (Yenilənib)
6-11-2024, 09:00
ABŞ-da seçki: Trampın qalib gəlmək şansı 88 faizdir - (Yenilənib)
5-11-2024, 17:17
“Ağ ev bizim regionda da aktiv iş aparacaq” - Azad İsazadə
5-11-2024, 16:50
Cəlaloğlu: “ABŞ-da Azərbaycana qarşı ciddi addımların atılması gündəmdə ola bilməz”
5-11-2024, 15:18
İranın nüvə obyektləri bombalansa, nə baş verəcək?
5-11-2024, 13:29
Dünyanın ən böyük şirin su ehtiyatı tapılıb - Fotolar
5-11-2024, 11:02
Xaricdə təhsil alan daha 125 nəfərin diplomu tanınmayıb - Fotolar
5-11-2024, 09:47
Ruslar daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
5-11-2024, 09:24
MİDA güzəştli qiymətlərə olan mənzilləri satışa çıxarıb
5-11-2024, 09:19
ABŞ-da seçki başlayır
4-11-2024, 19:47
Sabiq şöbə rəisi Nəcməddin Sadıkovu ittiham edir
4-11-2024, 14:18
Noyabrın sonunadək ölkəmizdə bələdiyyə seçkiləri elan ediləcək
4-11-2024, 13:52
İran İsrailə daha güclü hücum planlaşdırır
4-11-2024, 13:11
Prezident universitetə rektor təyin edib
4-11-2024, 13:07
Naxçıvan şəhərinə icra başçısı təyin olunub
4-11-2024, 13:00
Üç milyard dollarlıq mərc: qalib Tramp yoxsa Harris? - Foto
4-11-2024, 11:51
Kurskda Şimali Koreya və Ukrayna ordusu arasında döyüşlər başlayıb
4-11-2024, 11:34
İranı nüvə bombası yaratmağa sövq edirlər
4-11-2024, 10:41
Başqa planetdən mesaj gəlib: alimlər yadplanetlilərin nə demək istədiyini araşdırır
4-11-2024, 09:18
Avropa anti-Tramp strategiyası hazırlayır
4-11-2024, 09:03
Rusiya PUA-ları Kiyevə hücum edib
3-11-2024, 16:26
Hüquq-mühafizə orqanları MMC-nin özbaşınalığına göz yumur, iki icra başçısı isə susur
2-11-2024, 10:36
Məhşur yazıçı ilə üç jurnalist casus elan edilib - Fotolar
1-11-2024, 18:20
Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəd məsələləri müzakirə edilib
1-11-2024, 17:16
Zəngin rusların sərvəti 26 milyard dollar artıb
1-11-2024, 16:47
Prezident icra başçısı təyin edib
1-11-2024, 15:49
Vəba epidemiyası: 852 nəfər ölüb, 3,4 milyon uşaq risk altına düşüb
1-11-2024, 13:50
ABŞ Çini Rusiya və Şimali Koreyaya təsir etməyə çağırır
1-11-2024, 13:07
Yəhudi alim İsraili nasist Almaniyasına bənzədir
1-11-2024, 11:46
Bu il Azərbaycanda bələdiyyə seçkiləri keçirilməyəcək
1-11-2024, 11:11
Bir qrup vəzifəli şəxs həbs olunub
31-10-2024, 16:04
“Tərtər işi” ilə bağlı ittiham olunanlara hökm oxunub
31-10-2024, 13:24
“Xamnəi qumarbaz deyil və riskləri nəzərə alır” - Aleks Vatanka
31-10-2024, 12:40
Okeanın dibində sirli dəliklər qeydə alınıb
31-10-2024, 12:15
Yer iki hissəyə bölünür
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
Zamanla özünü kəşf edən Aygün Fətullayeva hər premyeradan sonra suallara cavab axtarır
