İranın nüvə obyektləri bombalansa, nə baş verəcək?

Xəbər lenti

00:05 / 03-12-2024

2025-in ən şanslı bürcləri...

23:39 / 02-12-2024

Putin: "Rusiya Xəzərin dayazlaşmasına yol verməməlidir"

22:40 / 02-12-2024

Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyi aksiya barədə məlumat yayıb

21:51 / 02-12-2024

Daha bir idarə rəisi vəzifədən çıxarılıb

21:37 / 02-12-2024

Muxtar Babayev Ər-Riyadda COP16 konfransında iştirak edir

20:01 / 02-12-2024

Suriyadakı gərginlik Rusiyanın mövqelərini zəiflədəcək

19:40 / 02-12-2024

Rusiya Bəşər Əsədi dəstəkləməyə davam edəcək

19:39 / 02-12-2024

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın yeni XİN başçısı ilə telefonda danışıb

19:31 / 02-12-2024

Volfoviç: Ermənistanın KTMT-nin iclasından yayınması...

18:49 / 02-12-2024

Karabük Universitetinin diplomları saxta çıxıb

18:03 / 02-12-2024

Litva İvanişviliyə sanksiya tətbiq edib

17:48 / 02-12-2024

Daha 3 nəfər müğənni Dəniz Əsədovaya qarşı iddia qaldırıb

17:40 / 02-12-2024

Bağça direktorunun məhkəməsi başlayır -100-dən çox zərərçəkən var

17:20 / 02-12-2024

Emin Ağalarov Azərbaycan-Rusiya İşgüzar Şurasının sədri təyin olunub

17:15 / 02-12-2024

Astarada yeniyetmənin meyiti tapılıb

16:49 / 02-12-2024

Müğənninin ölkədən çıxışına qadağa qoyulub

16:42 / 02-12-2024

MSK bələdiyyə seçkilərinə xaricdən müşahidəçi dəvət etməyəcək

16:16 / 02-12-2024

Bələdiyyə seçkiləri: seçiləcək bələdiyyə üzvlərinin sayı məlum olub

16:16 / 02-12-2024

Bütün zamanların ən böyük müğənnisi seçilib

16:09 / 02-12-2024

Livanda 15,6 mindən çox ev dağılıb

15:55 / 02-12-2024

İran Suriyaya ordu göndərir?

15:45 / 02-12-2024

AXCP sədri Əli Kərimli 1500 manat cərimələnib

15:37 / 02-12-2024

AFFA Elşən Mirzəyevi 3 oyunluq cəzalandırıb

15:36 / 02-12-2024

Prezident İlham Əliyev vergi ilə bağlı fərman imzalayıb

15:18 / 02-12-2024

Bələdiyyələrlə bağlı yeni qanuna daha bir dəyişiklik edilib

15:00 / 02-12-2024

Qarabağ bölgəsində daha 4707,4 hektar ərazi minalardan təmizlənib

14:54 / 02-12-2024

Prezident bələdiyyələrlə bağlı yeni qaydaları təsdiqləyib - (Yenilənib)

14:36 / 02-12-2024

Bir qrup vəzifəli şəxs həbs edilib - Təfərrüat

14:28 / 02-12-2024

Gürcüstanda müxalifət lideri aksiyada saxlanılıb

14:27 / 02-12-2024

Nazirliyə əlavə səlahiyyət verilib - Fərman

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

15:13 / 28-11-2024

Dörd baş redaktor həbs olunub

12:05 / 01-12-2024

SDU tələbələrinin məqaləsi ABŞ-da nəşr edilib - Fotolar

09:12 / 29-11-2024

Narkotiklə dolu avtomobili evakuatorla paytaxta gətirmək istəyən dəstə üzvləri saxlanılıblar - Fotolar

14:08 / 29-11-2024

DTX polkovnikin 70 kq qızılla İstanbulda saxlanılması barədə məlumat yayıb

13:30 / 30-11-2024

DAMMİB İH-yə yeni sədr və üzvlər seçilib

15:10 / 29-11-2024

Faiq Ağayev yeni klipini təqdim edib - Video

14:15 / 29-11-2024

Növbəti köç karvanı Cəbrayıl şəhərinə çatıb - (Yenilənib)

13:22 / 28-11-2024

Akademik Sudeyf İmamverdiyev məhkəməyə verilib

17:03 / 29-11-2024

Agentlikdə qanunsuzluq: tender keçirmədən 42 milyonluq müqavilə imzalanıb

12:50 / 28-11-2024

Azərbaycanın dövlət borcu açıqlanıb

11:57 / 29-11-2024

Orta Dəhlizin ən böyük düşməni... - Xəzərin dayazlaşması mühüm tranzitə ciddi problem yaradır

09:14 / 28-11-2024

Putin təhdid edir: Səbrimiz bir gün mütləq tükənəcək

İranın nüvə obyektləri bombalansa, nə baş verəcək?
Tarix: 05-11-2024 15:18 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Yaxın Şərq tammiqyaslı regional müharibənin astanasındadır. İsrail bu yaxınlarda İrana cavab zərbələri endirib. O, İranın nüvə və neft obyektlərini hədəfə almaqdan yayınsa da, İsrail və İranın irəli-geri raket zərbələrinin ABŞ-ı Yaxın Şərqdə növbəti müharibəyə sürükləmə riski hələ də var.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “National Interest” yazıb.

ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, keçmiş baş naziri Naftali Bennett və Con Bolton kimi bir sıra şəxslər İsrail ordusunu İranın nüvə imkanlarına hücuma təşviq edib və hələ də təşviq edirlər:

JCPOA (nüvə sazişi – red.) suda boğulub, “şahinlər” İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün İsrailin yeganə variantının müharibə olduğunu iddia edirlər.

Bununla belə, İranın nüvə potensialına zərbə vurmağın lehinə olan dəlillər yersizdir. Hücum ehtimalı çox güman ki, İranı təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahına ehtiyacı olduğuna inandıracaq. Əvvəl-axır Tehranın nüvə dəyənəyi ideal variant olmasa da, bu, son nəticədə İsrail və ya ABŞ üçün fəlakət demək deyil.

İrana qabaqcadan (preventiv) zərbə endirməyin tərəfdarları İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etmək qabiliyyətini çox yüksək qiymətləndirirlər. Hərbi kəşfiyyat həmişə qeyri-kamildir və çətin ki, İsrail İranın bütün nüvə obyektlərinin harada olduğunu bilir. Məsələn, İran hədəf almanı çətinləşdirmək üçün nüvə tədqiqat texnologiyasını və mərkəzlərini ölkə daxilində səpələyə bilər. Nüvə silahına malik olmaq üçün uranı lazım olan səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə qadir olan yalnız iki zənginləşdirmə obyektinə malik olmasına baxmayaraq, o, öz nüvə obyektlərini yerin o qədər dərinliyində gizlədib ki, hətta ABŞ-nın hava hücumları belə onu məhv etməyə qadir deyil. Bu, İsrail üçün nüvə obyektlərinin məhv edilməsi vəzifəsini çətinləşdirir və onları məhvetmə şansının daha yüksək olması üçün ABŞ-nın iştirakını vacibləşdirir.

İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etməsi ehtimalının çox aşağı olduğu ssenaridə belə, İran hələ də nüvə silahı istehsalı üçün lazımi “nou-hau”nu qoruyub-saxlayacaq. Məhz buna görə onun nüvə silahı heç vaxt öləziməyəcək; atom bombasının yoxluğu nüvə silahı yaratma qabiliyyətini aradan qaldırmır. Əgər İsrail İranı güc yolu ilə nüvəsizləşdirməyə çalışsa, o yalnız Tehranı buna inandıracaq, həqiqətən təhlükəsiz olmağın yeganə yolu nüvə arsenalı əldə etməkdir - beynəlxalq siyasətdə böyük bərabərlik.

İsrailin İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyin tərəfdarlarının iddiasına görə, Tehran İsraili məhv etmək üçün nüvə silahından istifadə edəcək. Tehranın əzəli məhv etməsi ümidi ilə bağlı keçmiş ritorikasına nəzər salsaq, bir çoxlarının bundan niyə narahat olduğunu anlamaq asandır. Bununla belə, İranın ritorikası ilə yanaşı, davranışını da araşdırmağa dəyər.

Güc, xüsusən də hərbi güc, hətta ən qüdrətli dövlətlər və liderlər üçün də məhdudiyyətlər qoyur. İsrail İrana ikinci zərbə endirmək üçün kifayət qədər nüvə silahına malikdir. Bu vəziyyət İranın sağ qalmasını risk altında saxlayacaq və onu İsrailə qarşı preventiv nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirəcək. İranın davranışı öz ölümü ilə bitəcək müharibəyə başlamaqdan çəkindirir.

Nəhayət, İrana qarşı qabaqlayıcı zərbələri dəstəkləyənlər iddia edirlər ki, İran öz nüvə arsenalından nüvə şantajı kimi (rejim dəyişikliyindən çəkindirici vasitə kimi) istifadə edəcək və bu, ona öz qüvvələri və etibarlı qüvvələri ilə daha çox risketmə imkanı verəcək. Yəni Kennet Valtzın yazdığı kimi, “Amerikanın nüvə silahının yayılmasına qarşı müqavimətinin böyük səbəbi budur ki, zəif ölkələrdə atom dəyənəyi varsa, bu bizim imkanlarımızı məhdudlaşdıracaq”.

Lakin bu arqument hərbi imkanlar və yerdəki reallıqlara qarşısında uduzur. İranın adi silahlarına baxsaq, o, İsrailə qarşı uzun sürən müharibədə qalib gələ və Yaxın Şərqə hakim ola bilməz. İranın müvəkkilləri də ona çox kömək etmir, çünki İsrail hazırda onlara hücum edir və onlar Tehran üçün çəkindirmə qatının xaricində kiçik siyasi gücdür. İsrailin “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin “başını kəsməsi” Tehranın qorxusunu və nüvə silahı əldə etmə həvəsini artırır. Bunların heç biri onu deməyə əsas vermir ki, dünya sadəcə, nüvə İranı ilə bağlı narahatlıqlara məhəl qoymamalıdır. Bunlar bəşər tarixində ən dağıdıcı silahlardır və hər hansı yeni nüvə aktoru səhnəyə girəndə ehtiyatlı olmalıyıq. Lakin Makiavellinin ifadəsi ilə desək, ehtiyatlılıq ən pis variantların ən kiçiyini seçməkdən ibarətdir. Bu halda İsrailin və Amerikanın ən pis variantı İranın nüvə obyektlərinə preventiv zərbələr vurmamaqdır.

Y. QACAR

Ana səhifəyə dön