18:09 / 05-07-2025
Mingəçevirdə iki qayıq toqquşub - Beş nəfər xəsarət alıb
14:30 / 05-07-2025
Sabah yağış yağacaq
14:16 / 05-07-2025
Akademik Yusif Məmmədəliyevin 120 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
12:19 / 05-07-2025
“AzerGold”-un qiymətli metal satışından gəlirləri artıb
12:09 / 05-07-2025
Beş kollecə direktor təyin ediblər - Siyahı
12:04 / 05-07-2025
Sadiq Qurbanov: “Xankəndidə keçirilən ECO Zirvəsi Azərbaycanın qələbəsidir”
10:36 / 05-07-2025
DTX-nin Akademiyasında növbəti məzun buraxılışı olub - Video
10:35 / 05-07-2025
Türkiyəyə güclü qar yağıb
10:31 / 05-07-2025
Kürdə boğulan 19 yaşlı gəncin meyiti tapılıb
10:09 / 05-07-2025
Azərbaycanlı “qanuni oğru”lar barədə qərar verilib
09:26 / 05-07-2025
Aşura günü ilə bağlı qanvermə aksiyası başlayıb
19:49 / 04-07-2025
Şəmkirdə üç uşaq göldə batıb - Yenilənib
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
19:46 / 04-07-2025
Qərbi Azərbaycana qayıdışın hüquqi əsasları müzakirə olunub - Fotolar
19:14 / 04-07-2025
Ərdoğanı Füzulidən yola salıblar - (Yenilənib) - Foto
18:42 / 04-07-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında görüş olub - Fotolar (Yenilənib)
18:35 / 04-07-2025
Ukrayna və ABŞ prezidentləri telefonla danışıblar
18:25 / 04-07-2025
Müsavat Rusiya səfirliyi qarşısında aksiya keçirmək istəyir
18:19 / 04-07-2025
DTX-nın saxladığı sabiq diplomatın məhkəməsi başlayıb
18:01 / 04-07-2025
Ali Məhkəmə inzibati mübahisələrə dair işlərlə bağlı qərar qəbul edib
17:42 / 04-07-2025
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatıb
17:21 / 04-07-2025
Deputatlar daha 15 qanuna dəyişiklik edəcək - Siyahı
17:05 / 04-07-2025
Fransada “səssiz etiraz”: ABŞ demokratiyasına şübhə ilə yanaşırlar
16:59 / 04-07-2025
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb
16:33 / 04-07-2025
ECO-nun növbəti sammiti İranda keçiriləcək
16:31 / 04-07-2025
Ərdoğan ilə Pezeşkian Xankəndidə görüşüblər
16:20 / 04-07-2025
Meyxanaçı azadlığa buraxılıb
16:17 / 04-07-2025
Azərbaycan diaspor rəhbəri Rusiya vətəndaşlığından çıxarılıb
16:01 / 04-07-2025
Xankəndidə 17-ci Zirvə görüşü: ölkə başçıları mesajlar verir - (Yenilənib) - Fotolar
15:47 / 04-07-2025
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
13:16 / 02-07-2025
Mədəniyyət nazirinə kulturoloji tövsiyə - Akif Əli yazır
14:40 / 03-07-2025
İlham Əliyev Qarabağa səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
07:52 / 01-07-2025
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
12:16 / 02-07-2025
Cəlaloğlu: Güzəştə getsək, Rusiya daha ağır şərtlərlə üstümüzə gələcək
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
10:26 / 02-07-2025
Azərbaycana qarşı mənəvi-siyasi strategiya: Rusiya nəyə nail olmaq istəyir?
15:33 / 02-07-2025
Rusiya daha da aqressivləşir
14:53 / 01-07-2025
Təkrar sertifikatlaşdırma: 2006 müəllim keçid balını toplaya bilməyib
16:55 / 02-07-2025
Professor: Rusiya başını itirmiş ayı kimi davranır
İranın nüvə obyektləri bombalansa, nə baş verəcək?
Tarix: 05-11-2024 15:18 | Bölmə: Slayd
Yaxın Şərq tammiqyaslı regional müharibənin astanasındadır. İsrail bu yaxınlarda İrana cavab zərbələri endirib. O, İranın nüvə və neft obyektlərini hədəfə almaqdan yayınsa da, İsrail və İranın irəli-geri raket zərbələrinin ABŞ-ı Yaxın Şərqdə növbəti müharibəyə sürükləmə riski hələ də var.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “National Interest” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, keçmiş baş naziri Naftali Bennett və Con Bolton kimi bir sıra şəxslər İsrail ordusunu İranın nüvə imkanlarına hücuma təşviq edib və hələ də təşviq edirlər:
JCPOA (nüvə sazişi – red.) suda boğulub, “şahinlər” İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün İsrailin yeganə variantının müharibə olduğunu iddia edirlər.
Bununla belə, İranın nüvə potensialına zərbə vurmağın lehinə olan dəlillər yersizdir. Hücum ehtimalı çox güman ki, İranı təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahına ehtiyacı olduğuna inandıracaq. Əvvəl-axır Tehranın nüvə dəyənəyi ideal variant olmasa da, bu, son nəticədə İsrail və ya ABŞ üçün fəlakət demək deyil.
İrana qabaqcadan (preventiv) zərbə endirməyin tərəfdarları İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etmək qabiliyyətini çox yüksək qiymətləndirirlər. Hərbi kəşfiyyat həmişə qeyri-kamildir və çətin ki, İsrail İranın bütün nüvə obyektlərinin harada olduğunu bilir. Məsələn, İran hədəf almanı çətinləşdirmək üçün nüvə tədqiqat texnologiyasını və mərkəzlərini ölkə daxilində səpələyə bilər. Nüvə silahına malik olmaq üçün uranı lazım olan səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə qadir olan yalnız iki zənginləşdirmə obyektinə malik olmasına baxmayaraq, o, öz nüvə obyektlərini yerin o qədər dərinliyində gizlədib ki, hətta ABŞ-nın hava hücumları belə onu məhv etməyə qadir deyil. Bu, İsrail üçün nüvə obyektlərinin məhv edilməsi vəzifəsini çətinləşdirir və onları məhvetmə şansının daha yüksək olması üçün ABŞ-nın iştirakını vacibləşdirir.
İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etməsi ehtimalının çox aşağı olduğu ssenaridə belə, İran hələ də nüvə silahı istehsalı üçün lazımi “nou-hau”nu qoruyub-saxlayacaq. Məhz buna görə onun nüvə silahı heç vaxt öləziməyəcək; atom bombasının yoxluğu nüvə silahı yaratma qabiliyyətini aradan qaldırmır. Əgər İsrail İranı güc yolu ilə nüvəsizləşdirməyə çalışsa, o yalnız Tehranı buna inandıracaq, həqiqətən təhlükəsiz olmağın yeganə yolu nüvə arsenalı əldə etməkdir - beynəlxalq siyasətdə böyük bərabərlik.
İsrailin İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyin tərəfdarlarının iddiasına görə, Tehran İsraili məhv etmək üçün nüvə silahından istifadə edəcək. Tehranın əzəli məhv etməsi ümidi ilə bağlı keçmiş ritorikasına nəzər salsaq, bir çoxlarının bundan niyə narahat olduğunu anlamaq asandır. Bununla belə, İranın ritorikası ilə yanaşı, davranışını da araşdırmağa dəyər.
Güc, xüsusən də hərbi güc, hətta ən qüdrətli dövlətlər və liderlər üçün də məhdudiyyətlər qoyur. İsrail İrana ikinci zərbə endirmək üçün kifayət qədər nüvə silahına malikdir. Bu vəziyyət İranın sağ qalmasını risk altında saxlayacaq və onu İsrailə qarşı preventiv nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirəcək. İranın davranışı öz ölümü ilə bitəcək müharibəyə başlamaqdan çəkindirir.
Nəhayət, İrana qarşı qabaqlayıcı zərbələri dəstəkləyənlər iddia edirlər ki, İran öz nüvə arsenalından nüvə şantajı kimi (rejim dəyişikliyindən çəkindirici vasitə kimi) istifadə edəcək və bu, ona öz qüvvələri və etibarlı qüvvələri ilə daha çox risketmə imkanı verəcək. Yəni Kennet Valtzın yazdığı kimi, “Amerikanın nüvə silahının yayılmasına qarşı müqavimətinin böyük səbəbi budur ki, zəif ölkələrdə atom dəyənəyi varsa, bu bizim imkanlarımızı məhdudlaşdıracaq”.
Lakin bu arqument hərbi imkanlar və yerdəki reallıqlara qarşısında uduzur. İranın adi silahlarına baxsaq, o, İsrailə qarşı uzun sürən müharibədə qalib gələ və Yaxın Şərqə hakim ola bilməz. İranın müvəkkilləri də ona çox kömək etmir, çünki İsrail hazırda onlara hücum edir və onlar Tehran üçün çəkindirmə qatının xaricində kiçik siyasi gücdür. İsrailin “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin “başını kəsməsi” Tehranın qorxusunu və nüvə silahı əldə etmə həvəsini artırır. Bunların heç biri onu deməyə əsas vermir ki, dünya sadəcə, nüvə İranı ilə bağlı narahatlıqlara məhəl qoymamalıdır. Bunlar bəşər tarixində ən dağıdıcı silahlardır və hər hansı yeni nüvə aktoru səhnəyə girəndə ehtiyatlı olmalıyıq. Lakin Makiavellinin ifadəsi ilə desək, ehtiyatlılıq ən pis variantların ən kiçiyini seçməkdən ibarətdir. Bu halda İsrailin və Amerikanın ən pis variantı İranın nüvə obyektlərinə preventiv zərbələr vurmamaqdır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-11-2024 15:18 | Bölmə: Slayd
Yaxın Şərq tammiqyaslı regional müharibənin astanasındadır. İsrail bu yaxınlarda İrana cavab zərbələri endirib. O, İranın nüvə və neft obyektlərini hədəfə almaqdan yayınsa da, İsrail və İranın irəli-geri raket zərbələrinin ABŞ-ı Yaxın Şərqdə növbəti müharibəyə sürükləmə riski hələ də var.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “National Interest” yazıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, keçmiş baş naziri Naftali Bennett və Con Bolton kimi bir sıra şəxslər İsrail ordusunu İranın nüvə imkanlarına hücuma təşviq edib və hələ də təşviq edirlər:
JCPOA (nüvə sazişi – red.) suda boğulub, “şahinlər” İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün İsrailin yeganə variantının müharibə olduğunu iddia edirlər.
Bununla belə, İranın nüvə potensialına zərbə vurmağın lehinə olan dəlillər yersizdir. Hücum ehtimalı çox güman ki, İranı təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahına ehtiyacı olduğuna inandıracaq. Əvvəl-axır Tehranın nüvə dəyənəyi ideal variant olmasa da, bu, son nəticədə İsrail və ya ABŞ üçün fəlakət demək deyil.
İrana qabaqcadan (preventiv) zərbə endirməyin tərəfdarları İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etmək qabiliyyətini çox yüksək qiymətləndirirlər. Hərbi kəşfiyyat həmişə qeyri-kamildir və çətin ki, İsrail İranın bütün nüvə obyektlərinin harada olduğunu bilir. Məsələn, İran hədəf almanı çətinləşdirmək üçün nüvə tədqiqat texnologiyasını və mərkəzlərini ölkə daxilində səpələyə bilər. Nüvə silahına malik olmaq üçün uranı lazım olan səviyyəyə qədər zənginləşdirməyə qadir olan yalnız iki zənginləşdirmə obyektinə malik olmasına baxmayaraq, o, öz nüvə obyektlərini yerin o qədər dərinliyində gizlədib ki, hətta ABŞ-nın hava hücumları belə onu məhv etməyə qadir deyil. Bu, İsrail üçün nüvə obyektlərinin məhv edilməsi vəzifəsini çətinləşdirir və onları məhvetmə şansının daha yüksək olması üçün ABŞ-nın iştirakını vacibləşdirir.
İsrailin İranın bütün nüvə imkanlarını məhv etməsi ehtimalının çox aşağı olduğu ssenaridə belə, İran hələ də nüvə silahı istehsalı üçün lazımi “nou-hau”nu qoruyub-saxlayacaq. Məhz buna görə onun nüvə silahı heç vaxt öləziməyəcək; atom bombasının yoxluğu nüvə silahı yaratma qabiliyyətini aradan qaldırmır. Əgər İsrail İranı güc yolu ilə nüvəsizləşdirməyə çalışsa, o yalnız Tehranı buna inandıracaq, həqiqətən təhlükəsiz olmağın yeganə yolu nüvə arsenalı əldə etməkdir - beynəlxalq siyasətdə böyük bərabərlik.
İsrailin İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyin tərəfdarlarının iddiasına görə, Tehran İsraili məhv etmək üçün nüvə silahından istifadə edəcək. Tehranın əzəli məhv etməsi ümidi ilə bağlı keçmiş ritorikasına nəzər salsaq, bir çoxlarının bundan niyə narahat olduğunu anlamaq asandır. Bununla belə, İranın ritorikası ilə yanaşı, davranışını da araşdırmağa dəyər.
Güc, xüsusən də hərbi güc, hətta ən qüdrətli dövlətlər və liderlər üçün də məhdudiyyətlər qoyur. İsrail İrana ikinci zərbə endirmək üçün kifayət qədər nüvə silahına malikdir. Bu vəziyyət İranın sağ qalmasını risk altında saxlayacaq və onu İsrailə qarşı preventiv nüvə zərbəsi endirməkdən çəkindirəcək. İranın davranışı öz ölümü ilə bitəcək müharibəyə başlamaqdan çəkindirir.
Nəhayət, İrana qarşı qabaqlayıcı zərbələri dəstəkləyənlər iddia edirlər ki, İran öz nüvə arsenalından nüvə şantajı kimi (rejim dəyişikliyindən çəkindirici vasitə kimi) istifadə edəcək və bu, ona öz qüvvələri və etibarlı qüvvələri ilə daha çox risketmə imkanı verəcək. Yəni Kennet Valtzın yazdığı kimi, “Amerikanın nüvə silahının yayılmasına qarşı müqavimətinin böyük səbəbi budur ki, zəif ölkələrdə atom dəyənəyi varsa, bu bizim imkanlarımızı məhdudlaşdıracaq”.
Lakin bu arqument hərbi imkanlar və yerdəki reallıqlara qarşısında uduzur. İranın adi silahlarına baxsaq, o, İsrailə qarşı uzun sürən müharibədə qalib gələ və Yaxın Şərqə hakim ola bilməz. İranın müvəkkilləri də ona çox kömək etmir, çünki İsrail hazırda onlara hücum edir və onlar Tehran üçün çəkindirmə qatının xaricində kiçik siyasi gücdür. İsrailin “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin “başını kəsməsi” Tehranın qorxusunu və nüvə silahı əldə etmə həvəsini artırır. Bunların heç biri onu deməyə əsas vermir ki, dünya sadəcə, nüvə İranı ilə bağlı narahatlıqlara məhəl qoymamalıdır. Bunlar bəşər tarixində ən dağıdıcı silahlardır və hər hansı yeni nüvə aktoru səhnəyə girəndə ehtiyatlı olmalıyıq. Lakin Makiavellinin ifadəsi ilə desək, ehtiyatlılıq ən pis variantların ən kiçiyini seçməkdən ibarətdir. Bu halda İsrailin və Amerikanın ən pis variantı İranın nüvə obyektlərinə preventiv zərbələr vurmamaqdır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 09:26
Aşura günü ilə bağlı qanvermə aksiyası başlayıb
Dünən, 15:47
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
3-07-2025, 13:08
Ermənistan Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışır
2-07-2025, 16:55
Professor: Rusiya başını itirmiş ayı kimi davranır
2-07-2025, 15:56
Azərbaycan Rusiyadan tam uzaqlaşır?
2-07-2025, 15:33
Rusiya daha da aqressivləşir
2-07-2025, 14:37
Avropa müharibəyə hazırlaşır - Foto
2-07-2025, 11:25
İran ABŞ və İsraildən kiberqisas alır?
1-07-2025, 16:50
Məhkəmələrə hakim təyinatları olub - Siyahı
1-07-2025, 13:01
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
1-07-2025, 10:45
Rusiya yeni ərazilərin işğalına hazırlaşır
1-07-2025, 09:03
Süni intellekt dünyanı ələ keçirir - Foto
30-06-2025, 16:27
Şahın atom bombası istəyi: ABŞ bunun qarşısını necə alıb?
30-06-2025, 15:08
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
30-06-2025, 12:21
Paşinyan onu “Dəccal” adlandıran kilsəyə müharibə elan edib
30-06-2025, 11:03
Rusiya ilə bağlı dəhşətli statistika açıqlanıb
30-06-2025, 10:57
Ağdamda polis minaya düşüb - (Yenilənib)
30-06-2025, 08:19
Sedna planetinin sirri açılacaq
29-06-2025, 13:16
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
29-06-2025, 11:16
Yekaterinburqda saxlanılan azərbaycanlılar hakim qarşısına çıxarılıb - (Yenilənib) - Fotolar
29-06-2025, 10:35
Deputat: Rusiyanın təzyiqləri həm də Azərbaycanın xarici siyasəti ilə əlaqədar ola bilər
28-06-2025, 11:12
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
28-06-2025, 08:55
İsrail-İran müharibəsi Orta Asiyanın yolunu bağlayıb?
28-06-2025, 00:01
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb - (Yenilənib)
26-06-2025, 08:51
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
25-06-2025, 13:50
Nüvə müharibəsi... - Böyük fəlakətdən iki ölkə qurtulacaq
25-06-2025, 13:03
İsrail-İran müharibəsi Zəngəzur yolunu aça bilər
25-06-2025, 11:20
Beş hərbçiyə general-mayor rütbəsi verilib
25-06-2025, 10:56
Ermənistanda dövlət çevrilişi etmək istəyiblər
24-06-2025, 14:42
Beş ölkə Rusiyanın işğalından qorunmaq üçün milyonlarla mina basdıracaq
24-06-2025, 12:51
“Qiyamət planı” üzə çıxıb - Fotolar
23-06-2025, 19:12
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
23-06-2025, 18:53
Yeni dünya düzəni Yaxın Şərqin simasını dəyişir
23-06-2025, 15:14
İran MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandırmaq istəyir
23-06-2025, 14:49
Neftin qiyməti son beş ayda ən yüksək həddə çatıb
23-06-2025, 14:23
İlham Əliyev Goranboyda müəssisənin açılışını edib - (Yenilənib)
23-06-2025, 13:56
Prezident Yevlaxa gedib - (Yenilənib) - Fotolar
23-06-2025, 11:57
Xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
