Çinlə əməkdaşlıqda tərəddüd – Ankara nədən ehtiyatlanır?
Tarix: 25-03-2021 19:01 | Bölmə: Slayd
Çinlə əməkdaşlıqda tərəddüd – Ankara nədən ehtiyatlanır?

Türkiyə iqtisadiyyatı böhrandan silkələndiyi bir vaxtda Ankara Çinin “Bir kəmər-Bir Yol” Təşəbbüsündə (BRİ) yer tutmaq üçün əvvəlki zəif cəhdlərini yenidən nəzərdən keçirir. Azərbaycan bu planlarda məhək daşıdır.

Reyting.az
“bneIntellinews”-a istinadla xəbər verir ki, 2015-ci ildə Türkiyə özünü BRİ-də Qafqaz və Orta Asiya boyunca uzanan "Orta Dəhliz" üçün başlanğıc nöqtəsi olaraq təqdim edib. Onu Çinilə Avropa arasında ən sürətli yol adlandırıb. Türkiyə Transxəzər marşrutlarını asanlaşdırmaq üçün Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistanla birgə çalışıb və 2017-ci ildə Qafqazdan keçən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunu açıb.

Bunun xaricində “Orta Dəhliz” üçün əyani göstəriləcək çox az şey var. Müşhidə qrupu olan “Global Trade Alert”-ə görə, əslində, son üç ildə Türkiyə Çinə birbaşa təsir edən gömrük rüsumlarını və idxal kvotalarını digər ölkələrdən daha çox artırıb. Təəccüblü deyil ki, ikitərəfli ticarət azalıb.

Keçən il Azərbaycanın Ermənistana qarşı qazandığı müharibədə Türkiyənin həlledici rolu “Orta Dəhliz”ə yeni bir nəfəs gətirmə potensialına sahibdir. Türkiyə ilk dəfə özünü keçmiş Sovet İttifaqında hərbi güc kimi göstərib. Xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun bu ay Orta Asiyaya səfəri bir qələbə turuna bənzəyib.

Ötən noyabrda Dağlıq Qarabağdakı atəşkəsdən 2 ay sonra Türkiyə Azərbaycanla yeni ticarət müqaviləsi imzalayıb. "Güzəştli ticarət müqaviləsi" elan ediləndən sonra Türkiyənin Azərbaycana "ən çox üstünlüklü dövlət" statusu verdiyini təsdiqləyib. O, 5.000-dən çox əmtəənin 30 kateqoriyasını əhatə edir.

İkitərəfli ticarətə töhfə minimal olacaq, lakin optimistlər bunu daha çox əməkdaşlığın öncüsü hesab edirlər. Keçən ilin dekabr ayında imzalanan vizasız səyahət müqaviləsi insanlar arasındakı təmasları təşviq edərək ikitərəfli ticarəti artırmalıdır.

Həmçinin, Türkiyə Azərbaycan və Türkmənistanın Xəzər dənizinin dibindən “Dostluq” qaz yatağını birgə işlətmək barədə yanvar sazişindən faydalanacaq. Qaz Gürcüstan və Türkiyədən Avropaya axmalıdır.

Daha sonra, fevralda Türkiyə Azərbaycan və Türkmənistan xarici işlər nazirləri ilə üçtərəfli görüşə ev sahibliyi edib.



Ankara 1985-ci ildə Türkiyə, İran və Pakistan arasında ticarəti asanlaşdırmaq üçün qurulan bir klub olan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (ECO) 4 Martda keçirilən virtual toplantısında regional bir ticarət müqaviləsi üçün tozlu planları da dirildib. 1990-cı illərin sonlarında keçmiş sovet respublikaları bu quruma qatılıb. Ərdoğan ECO çərçivəsində ticarətin 2025-ci ilə qədər ikiqat olması istəyini açıqlayıb.

Türkiyənin Xəzərdən şərqdə nüfuz axtarma səyləri yeni mövzudur. Sovet İttifaqının süqutunda Ankara yeni cümhuriyyətlərin, qardaş türkdilli xalqların müstəqilliyini tez bir zamanda tanıyıb. 1991-ci ildə mədəni və iqtisadi əlaqələri artırmaq üçün Türk Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyini, daha sonra 2009-cu ildə Türk Şurasını yaradıb. Amma bu regionda Çin hegemondur.

Çin Türkiyə ilə daha güclü əlaqələr qurmağa çalışıb, lakin sənaye, enerji, nəqliyyat və telekommunikasiya sahəsindəki böyük anlaşmalar reallaşmır. Türkiyənin dəmir yolu şəbəkəsini modernləşdirən Çindən danışıqdan o yana keçməyib. Nüvə stansiyası ilə bağlı danışıqlar da. Türk Asiya-Sakit Okean Araşdırmaları Mərkəzindən Səlcuq Çolakoğlunun bu ay yazdığı kimi, Ankara rəqib olaraq gördüyü Çin firmalarına sərfəli müqavilələr təklif etməkdən çəkinir.

İndi sual budur ki, Türkiyə Çinə qədər uzanan ticarət dəhlizinə dair öz baxışındakı maneələri və digər maneələri azaltmaq üçün Azərbaycanla qurduğu sürətə əsaslanacaqmı?




Bölməyə aid digər xəbərlər