23:49 / 15-10-2025
Vahid Əhmədovdan Ramiz Mehdiyev haqqında - Açıqlama
23:30 / 15-10-2025
Ermənistanın Araqatsotn yeparxiyasının 13 ruhanisi saxlanılıb
20:22 / 15-10-2025
Ceyhun Bayramov TÜRKPA-nın yeni baş katibi ilə görüşüb
18:35 / 15-10-2025
Hikmət Hacıyev Almaniyada görüşlər keçirib (Yenilənib)
18:10 / 15-10-2025
Azərbaycanlı və rusiyalı alimlər dərinlikdən gələn sirri açıblar - Foto
18:09 / 15-10-2025
Ramiz Mehdiyevin əmlakları müsadirə oluna bilər
17:59 / 15-10-2025
Mask "Cybertruck"in satışını süni şəkildə artırıb
17:44 / 15-10-2025
İranın hərbi gəmiləri Azərbaycana gəlib - Fotolar
17:37 / 15-10-2025
Cəlaloğlu: Məsələ Ramiz Mehdiyevin həbsi ilə məhdudlaşmamalıdır - Müsahibə
17:31 / 15-10-2025
Pakistan və Əfqanıstan arasında 48 saatlıq atəşkəs əldə olunub
17:28 / 15-10-2025
Bakıda Zəfər Günü parad olacaq
17:18 / 15-10-2025
Sabah Binəqədinin bəzi ərazilərində qaz olmayacaq
17:02 / 15-10-2025
Növbəti iki gündə bəzi rayonlara sulu qar yağacaq - Xəbərdarlıq
16:48 / 15-10-2025
Bəzi dairə seçki komissiyalarının tərkibi dəyişib
16:36 / 15-10-2025
Avropa İttifaqı Çin qarşısında şərtlər qoyacaq
16:32 / 15-10-2025
Deputat: “Ciddi şübhələr var ki, Ramiz Mehdiyev..."
16:17 / 15-10-2025
Deputatın mandatına xitam verilib
15:48 / 15-10-2025
DTX və DSX sərhəddə əməliyyat keçirib - Foto
15:48 / 15-10-2025
İnsan hüquqlarının pozulmasına dair şikayətvermə qaydası dəyişib
15:40 / 15-10-2025
Siyavuş Novruzov: "Hazırda iclasdayam..."
15:39 / 15-10-2025
Dolu siniflər, çətin dərsliklər və… - Vüqar Vəliyev yazır
15:18 / 15-10-2025
Ceyhun Bayramov ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri ilə görüşüb
15:15 / 15-10-2025
Bakalavr təhsili olan zabitlərin ehtiyata buraxılma qaydalarına dəyişiklik edilir
14:58 / 15-10-2025
Zərdabda qəsdən yanğın törədən şəxs cərimələnib
14:41 / 15-10-2025
Premyer Liqanın növbəti turunun oyun cədvəli açıqlanıb
14:38 / 15-10-2025
Rusiya dəmir yollarına hücumları artırıb
14:25 / 15-10-2025
Ukrayna neft terminalını yenidən vurub
13:59 / 15-10-2025
Vəzifədən çıxarılan general: "Artıq bu səbəbdən işləyə bilmirəm"
00:42 / 11-10-2025

23:11 / 11-10-2025

18:07 / 12-10-2025

18:04 / 11-10-2025

14:35 / 11-10-2025

09:00 / 12-10-2025

09:24 / 12-10-2025

10:19 / 12-10-2025

09:07 / 12-10-2025

17:07 / 11-10-2025

10:12 / 13-10-2025

13:48 / 11-10-2025

Türkiyə Mərkəzi Bankı Azərbaycandan nə umur? - Təhlil
Tarix: 27-01-2022 11:34 | Bölmə: Slayd

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan hökumətinin gələn il seçkilər ərəfəsində Türkiyənin iqtisadi böhranını yumşaltmaq və zəifləyən xalq dəstəyini qaytarmaq üçün mübarizə apardığı təsəvvürlərini yaratmaq və idarə etmək istəyi, deyəsən, yüksək prioritet olub. Buna misal olaraq Mərkəzi Bank və onun tükənmiş xarici ehtiyatlarını göstərmək olar. Dost ölkələrlə valyuta mübadiləsi sövdələşmələri bankın ümumi ehtiyat rəqəmlərini yüksəltmək və boşalma üzərində parıldamaq üçün bir vasitəyə çevrilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Al-Monitor” saytı yazıb.
ABŞ internet nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ötən ay Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ilə imzalanmış ən son valyuta svop sazişindən sonra “Al-Monitor” Mərkəzi Bankda Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistanın türk xalqlarının mərkəzi bankları ilə oxşar sövdələşmələr üçün hazırlıqların getdiyini öyrənib. Bu, Liviya ilə də son iki ildə imzalanmış əməkdaşlıq protokollarına əsaslanır.
“Swap” sövdələşmələri yerli valyutaların mübadiləsini nəzərdə tutsa da və dollar və avro kimi sərt valyutalara çıxışı təmin etməsə də, onlar Mərkəzi Bankın ümumi xarici ehtiyatlarını müəyyən mənada şişirtməyə xidmət edir.
Mərkəzi Bank getdikcə daha çox valyuta svoplarına müraciət edir, çünki Türkiyənin idxaldan asılı iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən türk lirəsini möhkəmlətmək və valyuta məzənnələrini cilovlamaq məqsədilə dövlət bankları vasitəsilə sabit valyuta sataraq xarici ehtiyatlarını tükətmişdir. Bank 2019 və 2020-ci illərdə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlərlə belə arxa qapı satışlarında 128 milyard dollar xərcləyib.
Mərkəzi Bankın məlumatları 2021-ci ilin sonunda svoplar vasitəsilə əldə edilən xarici pulların təxminən 21 milyard dollar təşkil etdiyini göstərir. Ən böyük svop sövdələşməsi hökmdarları Ərdoğanla yaxın münasibətdə olan Qətərlə bağlanıb. 2018-ci il müqaviləsinin ilkin limiti 2020-ci ildə 15 milyard dollar ekvivalentinə üç dəfə artırılıb.
İlk mübadilə sazişi Ərdoğanın baş nazir olduğu 2012-ci ildə Çinlə o zaman təxminən 1,6 milyard dollara bərabər olan 3 milyard türk lirəsinə qədər və 10 milyard Çin yuanı mübadiləsi üçün imzalanıb. 2021-ci ilin iyun ayında obyekt yenilənib və o zaman təxminən 6 milyard dollar ekvivalentinə qaldırılıb.

Avqust ayında Cənubi Koreya ilə 17,5 milyard lirə və 2,3 trilyon Koreya vonu, təxminən 2 milyard dollar ekvivalenti mübadilə üçün oxşar üç illik müqavilə bağlanmışdı.
Ankara və Əbu-Dabi uzun illər davam edən regional rəqabətdən sonra əlaqələri normallaşdırmaq barədə razılığa gəldikdən sonra yanvarın 19-da Türkiyə və Əmirliyin mərkəzi bankları 64 milyard lirə və 18 milyard dirhəmə qədər, təxminən 5 milyard dollar ekvivalentində üç illik svop imzaladılar.
Qətər, Çin, Cənubi Koreya və BƏƏ ilə bağlanmış sövdələşmələrin ümumi məbləği 27 milyard dollar ekvivalentinə bərabərdir və 21 milyard dollar məbləğində vəsait Türkiyə Mərkəzi Bankının hesablarına daxil olub.
Ehtimal edilən yeni sövdələşmələrə gəlincə, Azərbaycanla svop qaçılmaz görünür və mənbələrə görə, təxminən 1,5 milyard dollara bərabər olacağı gözlənilir. Oxşar sazişlərin bu il Türkmənistan, Özbəkistan və Liviya ilə də davam edəcəyi gözlənilir. Ankaranın regional hasardüzəltmə axtarışında növbəti ölkə olan Səudiyyə Ərəbistanı və bəzi Balkan ölkələri də bu siyahıya qoşula bilər.
Əvvəlki svop sövdələşmələrini elan edərkən Mərkəzi Bank onların əsas məqsədlərinin “müvafiq yerli valyutalarda ikitərəfli ticarəti asanlaşdırmaq və iki ölkənin maliyyə sabitliyini dəstəkləmək” olduğunu bildirib. Yerli valyutalarla ticarətin məqsədi əsasən kağız üzərində qalıb. Məsələn, ötən il Türkiyənin Çindən idxalı təxminən 30 milyard dollar, ixracı isə cəmi 4 milyard dollar olub.
Valyuta mübadiləsi 34 milyard dollarlıq ticarət həcminə demək olar ki, heç bir təsir göstərmədi, çinlilər nadir hallarda yerli valyutalarla ticarət edirlər. Eyni şey, ötən il cəmi 1,5 milyard dollar dəyərində olan və yerli valyutaların istifadəsini nəzərdə tutmayan Qətərlə ticarətə də aiddir. Buna baxmayaraq, Mərkəzi Bank öz ümumi xarici ehtiyatlarını bir növ “doldurmaq” kimi dəyişdirilmiş pulların dollar ekvivalentindən istifadə edib. Və bankın tükənmiş ehtiyatları ilə bağlı müxalifətin “atəşi altında” olan Ərdoğan, tənqidçilərə cavab olaraq ümumi rəqəmi göstərəcək və heç vaxt xalis ehtiyatlardan bəhs etməzdi. Bankın ümumi xarici ehtiyatları yanvarın 14-nə 110 milyard dollar təşkil edib, lakin svoplardan məhrum edilərək xalis ehtiyatları 57 milyard dollar olub.
“Swap” sövdələşmələri konvertasiya edilə bilən xarici valyutanı əhatə etməsə də, onlar tez-tez sabit valyuta qiymətlərini cilovlamaq üçün əlverişli qavrayışları gücləndirmək üçün sabit valyutanın daxil olması kimi təqdim olunur. “Swap” sövdələşmələri ümumi xarici ehtiyatların artırılmasında mühüm rol oynasa da, ölkənin xarici borc ehtiyatını, xüsusən də qısamüddətli öhdəlikləri artırıb. Noyabrda Mərkəzi Bankın xarici borcu 25 milyard dollar təşkil edib və bu, 21 milyard dollar dəyərində svop pulları artırıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bankın 2017-ci ildə cəmi 1,7 milyard dollar xarici borcu var idi.
Noyabrda Türkiyənin qısamüddətli xarici borcu Mərkəzi Bankın öhdəlikləri də daxil olmaqla 124 milyard dollar təşkil edib. Bu o deməkdir ki, Mərkəzi Bankın 110 milyard dollarlıq ümumi xarici ehtiyatları hətta valyuta svoplarının köməyi ilə belə ölkənin qısamüddətli xarici borcunun yalnız 88 faizini təşkil edir.
Xarici maliyyə qurumları və investorlar üçün bu, Türkiyənin iqtisadi kövrəkliyinin göstəricisidir. ABŞ-ın investisiya bankı “Goldman Sachs”ın BƏƏ ilə razılaşmadan sonra qeyd etdiyi kimi, “Biz svop sazişini mənalı müsbət inkişaf kimi görmürük, çünki bu, yalnız başlıq ümumi ehtiyat seriyasını artırır, lakin [Mərkəzi Bankın] sabit valyutasına ehtiyatlar əlavə etmir”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-01-2022 11:34 | Bölmə: Slayd

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan hökumətinin gələn il seçkilər ərəfəsində Türkiyənin iqtisadi böhranını yumşaltmaq və zəifləyən xalq dəstəyini qaytarmaq üçün mübarizə apardığı təsəvvürlərini yaratmaq və idarə etmək istəyi, deyəsən, yüksək prioritet olub. Buna misal olaraq Mərkəzi Bank və onun tükənmiş xarici ehtiyatlarını göstərmək olar. Dost ölkələrlə valyuta mübadiləsi sövdələşmələri bankın ümumi ehtiyat rəqəmlərini yüksəltmək və boşalma üzərində parıldamaq üçün bir vasitəyə çevrilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Al-Monitor” saytı yazıb.
ABŞ internet nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ötən ay Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ilə imzalanmış ən son valyuta svop sazişindən sonra “Al-Monitor” Mərkəzi Bankda Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistanın türk xalqlarının mərkəzi bankları ilə oxşar sövdələşmələr üçün hazırlıqların getdiyini öyrənib. Bu, Liviya ilə də son iki ildə imzalanmış əməkdaşlıq protokollarına əsaslanır.
“Swap” sövdələşmələri yerli valyutaların mübadiləsini nəzərdə tutsa da və dollar və avro kimi sərt valyutalara çıxışı təmin etməsə də, onlar Mərkəzi Bankın ümumi xarici ehtiyatlarını müəyyən mənada şişirtməyə xidmət edir.
Mərkəzi Bank getdikcə daha çox valyuta svoplarına müraciət edir, çünki Türkiyənin idxaldan asılı iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən türk lirəsini möhkəmlətmək və valyuta məzənnələrini cilovlamaq məqsədilə dövlət bankları vasitəsilə sabit valyuta sataraq xarici ehtiyatlarını tükətmişdir. Bank 2019 və 2020-ci illərdə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlərlə belə arxa qapı satışlarında 128 milyard dollar xərcləyib.
Mərkəzi Bankın məlumatları 2021-ci ilin sonunda svoplar vasitəsilə əldə edilən xarici pulların təxminən 21 milyard dollar təşkil etdiyini göstərir. Ən böyük svop sövdələşməsi hökmdarları Ərdoğanla yaxın münasibətdə olan Qətərlə bağlanıb. 2018-ci il müqaviləsinin ilkin limiti 2020-ci ildə 15 milyard dollar ekvivalentinə üç dəfə artırılıb.
İlk mübadilə sazişi Ərdoğanın baş nazir olduğu 2012-ci ildə Çinlə o zaman təxminən 1,6 milyard dollara bərabər olan 3 milyard türk lirəsinə qədər və 10 milyard Çin yuanı mübadiləsi üçün imzalanıb. 2021-ci ilin iyun ayında obyekt yenilənib və o zaman təxminən 6 milyard dollar ekvivalentinə qaldırılıb.

Avqust ayında Cənubi Koreya ilə 17,5 milyard lirə və 2,3 trilyon Koreya vonu, təxminən 2 milyard dollar ekvivalenti mübadilə üçün oxşar üç illik müqavilə bağlanmışdı.
Ankara və Əbu-Dabi uzun illər davam edən regional rəqabətdən sonra əlaqələri normallaşdırmaq barədə razılığa gəldikdən sonra yanvarın 19-da Türkiyə və Əmirliyin mərkəzi bankları 64 milyard lirə və 18 milyard dirhəmə qədər, təxminən 5 milyard dollar ekvivalentində üç illik svop imzaladılar.
Qətər, Çin, Cənubi Koreya və BƏƏ ilə bağlanmış sövdələşmələrin ümumi məbləği 27 milyard dollar ekvivalentinə bərabərdir və 21 milyard dollar məbləğində vəsait Türkiyə Mərkəzi Bankının hesablarına daxil olub.
Ehtimal edilən yeni sövdələşmələrə gəlincə, Azərbaycanla svop qaçılmaz görünür və mənbələrə görə, təxminən 1,5 milyard dollara bərabər olacağı gözlənilir. Oxşar sazişlərin bu il Türkmənistan, Özbəkistan və Liviya ilə də davam edəcəyi gözlənilir. Ankaranın regional hasardüzəltmə axtarışında növbəti ölkə olan Səudiyyə Ərəbistanı və bəzi Balkan ölkələri də bu siyahıya qoşula bilər.
Əvvəlki svop sövdələşmələrini elan edərkən Mərkəzi Bank onların əsas məqsədlərinin “müvafiq yerli valyutalarda ikitərəfli ticarəti asanlaşdırmaq və iki ölkənin maliyyə sabitliyini dəstəkləmək” olduğunu bildirib. Yerli valyutalarla ticarətin məqsədi əsasən kağız üzərində qalıb. Məsələn, ötən il Türkiyənin Çindən idxalı təxminən 30 milyard dollar, ixracı isə cəmi 4 milyard dollar olub.
Valyuta mübadiləsi 34 milyard dollarlıq ticarət həcminə demək olar ki, heç bir təsir göstərmədi, çinlilər nadir hallarda yerli valyutalarla ticarət edirlər. Eyni şey, ötən il cəmi 1,5 milyard dollar dəyərində olan və yerli valyutaların istifadəsini nəzərdə tutmayan Qətərlə ticarətə də aiddir. Buna baxmayaraq, Mərkəzi Bank öz ümumi xarici ehtiyatlarını bir növ “doldurmaq” kimi dəyişdirilmiş pulların dollar ekvivalentindən istifadə edib. Və bankın tükənmiş ehtiyatları ilə bağlı müxalifətin “atəşi altında” olan Ərdoğan, tənqidçilərə cavab olaraq ümumi rəqəmi göstərəcək və heç vaxt xalis ehtiyatlardan bəhs etməzdi. Bankın ümumi xarici ehtiyatları yanvarın 14-nə 110 milyard dollar təşkil edib, lakin svoplardan məhrum edilərək xalis ehtiyatları 57 milyard dollar olub.
“Swap” sövdələşmələri konvertasiya edilə bilən xarici valyutanı əhatə etməsə də, onlar tez-tez sabit valyuta qiymətlərini cilovlamaq üçün əlverişli qavrayışları gücləndirmək üçün sabit valyutanın daxil olması kimi təqdim olunur. “Swap” sövdələşmələri ümumi xarici ehtiyatların artırılmasında mühüm rol oynasa da, ölkənin xarici borc ehtiyatını, xüsusən də qısamüddətli öhdəlikləri artırıb. Noyabrda Mərkəzi Bankın xarici borcu 25 milyard dollar təşkil edib və bu, 21 milyard dollar dəyərində svop pulları artırıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bankın 2017-ci ildə cəmi 1,7 milyard dollar xarici borcu var idi.
Noyabrda Türkiyənin qısamüddətli xarici borcu Mərkəzi Bankın öhdəlikləri də daxil olmaqla 124 milyard dollar təşkil edib. Bu o deməkdir ki, Mərkəzi Bankın 110 milyard dollarlıq ümumi xarici ehtiyatları hətta valyuta svoplarının köməyi ilə belə ölkənin qısamüddətli xarici borcunun yalnız 88 faizini təşkil edir.
Xarici maliyyə qurumları və investorlar üçün bu, Türkiyənin iqtisadi kövrəkliyinin göstəricisidir. ABŞ-ın investisiya bankı “Goldman Sachs”ın BƏƏ ilə razılaşmadan sonra qeyd etdiyi kimi, “Biz svop sazişini mənalı müsbət inkişaf kimi görmürük, çünki bu, yalnız başlıq ümumi ehtiyat seriyasını artırır, lakin [Mərkəzi Bankın] sabit valyutasına ehtiyatlar əlavə etmir”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:48
DTX və DSX sərhəddə əməliyyat keçirib - Foto
Bu gün, 13:28
Zülfüqarov: Yaxın Şərq probleminin həlli uzaqdadır
Bu gün, 13:21
Prezident yeni idarə yaradıb - Fərman
Bu gün, 12:43
Qarabağın 19 yaşayış məntəqəsinə köç olacaq
Bu gün, 12:15
Azərbaycana yenə PUA ilə narkotik gətirmək istəyiblər
Bu gün, 11:59
Ərdoğan Netanyahunu zirvəyə buraxmayıb
Bu gün, 09:39
Süni intellekt təhlükəyə çevrilir - Xəbərdarlıq
13-10-2025, 21:18
Donald Tramp: İlham Əliyev çox güclü liderdir
13-10-2025, 12:32
Rəhmon varisini təqdim edib
13-10-2025, 11:39
ABŞ Çinlə müharibəyə hazırlaşır - Foto
13-10-2025, 10:12
Girovların dəyişdirilməsinə başlayıblar - Canlı yayım
13-10-2025, 08:06
Yer kürəsində gözlənilməz hadisə qeydə alınıb
12-10-2025, 09:24
Yarım əsrin ən ağır təyyarə qəzaları…
10-10-2025, 14:36
Professor: Düşənbə görüşü Azərbaycan üçün kifayət qədər uğurludur
10-10-2025, 13:54
İsrailin İranla müharibəyə marağı niyə itib?
10-10-2025, 11:37
Azərbaycan-Rusiya münasibətləri normallaşır
10-10-2025, 09:42
Xəbərdarlıq: kiberdələduzluq halları artır
9-10-2025, 17:26
Avropa Parlamenti Rusiya təyyarələrinin vurulmasını tələb edir
9-10-2025, 09:33
Azərbaycanda ÜDM artıb, doğum səviyyəsi azalıb
8-10-2025, 14:06
Dünyada iş tapmaq böyük problemə çevriləcək - Xəbərdarlıq
8-10-2025, 12:59
Professor: Qəbələdə TDT-nın strategiyası müəyyən edildi
8-10-2025, 12:06
Nazirliyin tabeliyindəki institutlar birləşdirilib
8-10-2025, 11:07
“Gürcü arzusu”na rahatlıq verilməyəcək
8-10-2025, 10:39
Rus ordusu Ukraynanın iki vilayətində irəliləyir - Foto
8-10-2025, 09:51
Donald Tramp-Si Cinpin görüşünün yeri və vaxtı açıqlanıb
7-10-2025, 14:16
Cəlaloğlu: TDT dünya türklərinin güc mərkəzinə çevrilməlidir
7-10-2025, 13:22
Tramp marşrutunun keçəcəyi ərazidə müharibə təhlükəsi qalır
7-10-2025, 12:20
Qəbələdə TDT-nin Xarici İşlər Nazirləri Şurasında yeni sənədlər təsdiqlənib - Yenilənib
7-10-2025, 11:02
Rusiya NATO ilə müharibəyə hazırlığın birinci mərhələsindədir
6-10-2025, 18:25
Hərbi ekspert: Yanvar-fevral aylarında döyüşlər şüddətlənəcək
6-10-2025, 15:13
Ən innovativ ölkələrin adı açıqlanıb - Siyahı
6-10-2025, 14:00
Türkmən qazına maneə: bircə Azərbaycanla müqavilə toxunulmazdır
6-10-2025, 12:16
Nazir iki prorektoru vəzifədən azad edib
6-10-2025, 10:38
NATO ölkələrində gərginlik yaranıb
6-10-2025, 09:57
Ərdoğan Azərbaycana səfərə hazırlaşır
4-10-2025, 13:35
İrandan Azərbaycana yarım ton narkotik gətirmək istəyiblər - Fotolar
3-10-2025, 14:22
Rusiya üçün ən böyük təhlükə - demoqrafik böhran
3-10-2025, 12:01
Yaxın günlərdə yüzlərlə aviareys ləğv edilə bilər - Xəbərdarlıq