20:02 / 15-09-2025
Payız “Ulduz”u görüşünüzə gəlib - Foto
19:24 / 15-09-2025
Xalq artistinin nəşi Azərbaycana gətiriləcək
18:04 / 15-09-2025
İlham Əliyev Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisini qəbul edib
18:00 / 15-09-2025
Şuşada külli miqdarda silah-sursat aşkarlanıb
17:51 / 15-09-2025
Bakıda və rayonlarda leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
17:49 / 15-09-2025
"Benfika"nın baş məşqçisi: "Qarabağ"la matçda 3 xal qazanmağı hədəfləyirik"
17:37 / 15-09-2025
Rusiyadan Ermənistana qaz tədarükü dayandırılacaq
17:30 / 15-09-2025
Azərbaycan INFE-yə tamhüquqlu üzv olub
17:20 / 15-09-2025
"Qarabağ" və "Neftçi"nin oyunlarını FIFA referiləri idarə edəcək
16:57 / 15-09-2025
İş adamı Vüsal Abbasov həbs edilib
16:52 / 15-09-2025
İcra başçısının sabiq müavini dələduzluqda ittiham olunur
16:39 / 15-09-2025
Mərkəzi Bank üç kredit ittifaqına icrası məcburi göstəriş verib
16:09 / 15-09-2025
İlham Əliyev ICESCO-nun Baş direktorunu təltif edib - (Yenilənib)
15:58 / 15-09-2025
Əli Əsədov sərəncam imzalayıb
15:55 / 15-09-2025
İlham Əliyev ICESCO-nun Baş direktorunu qəbul edib - Yenilənib
15:27 / 15-09-2025
Prezident Qarabağda dörd kəndin sakinləri ilə görüşüb - Yenilənib
15:11 / 15-09-2025
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
15:07 / 15-09-2025
Ruslar daha bir yaşayış məntəqəsini işğal edib
15:00 / 15-09-2025
Həkim Azər Maqsudovun məhkəməsi qapalı keçiriləcək
14:54 / 15-09-2025
70 yaşlı müğənni: "Xalq artisti adı istəyirəm"
14:44 / 15-09-2025
Nazirliyin Aparat rəhbəri vəzifədən azad olunub
14:36 / 15-09-2025
Rusiyanın NATO sərhədlərini pozmasına səbəb nədir?
14:18 / 15-09-2025
Zeynəb Xanlarovanın nəvəsinin toyu olacaq
13:58 / 15-09-2025
Keyt Kelloq: Rusiya müharibəni uduzur
13:49 / 15-09-2025
Qərbi Azərbaycan İcması "Qərbi Azərbaycan TV" ilə bağlı məlumat yayıb
13:48 / 15-09-2025
Rusiya sərgi tankını cəbhə xəttinə göndərir
13:38 / 15-09-2025
Prezident Ərdoğan Qətərə gedib
13:13 / 15-09-2025
Masazırda 57 yaşlı kişini "tok" vurub
13:03 / 15-09-2025
Zakir Həsənov Bakıda Türkiyə Baş Qərargah rəisini qəbul edib
13:02 / 15-09-2025
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
06:10 / 11-09-2025

13:31 / 11-09-2025

20:48 / 13-09-2025

21:32 / 10-09-2025

15:14 / 12-09-2025

18:29 / 12-09-2025

09:46 / 11-09-2025

10:50 / 12-09-2025

18:40 / 14-09-2025

23:44 / 12-09-2025

10:33 / 11-09-2025

Türkiyə Mərkəzi Bankı Azərbaycandan nə umur? - Təhlil
Tarix: 27-01-2022 11:34 | Bölmə: Slayd

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan hökumətinin gələn il seçkilər ərəfəsində Türkiyənin iqtisadi böhranını yumşaltmaq və zəifləyən xalq dəstəyini qaytarmaq üçün mübarizə apardığı təsəvvürlərini yaratmaq və idarə etmək istəyi, deyəsən, yüksək prioritet olub. Buna misal olaraq Mərkəzi Bank və onun tükənmiş xarici ehtiyatlarını göstərmək olar. Dost ölkələrlə valyuta mübadiləsi sövdələşmələri bankın ümumi ehtiyat rəqəmlərini yüksəltmək və boşalma üzərində parıldamaq üçün bir vasitəyə çevrilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Al-Monitor” saytı yazıb.
ABŞ internet nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ötən ay Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ilə imzalanmış ən son valyuta svop sazişindən sonra “Al-Monitor” Mərkəzi Bankda Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistanın türk xalqlarının mərkəzi bankları ilə oxşar sövdələşmələr üçün hazırlıqların getdiyini öyrənib. Bu, Liviya ilə də son iki ildə imzalanmış əməkdaşlıq protokollarına əsaslanır.
“Swap” sövdələşmələri yerli valyutaların mübadiləsini nəzərdə tutsa da və dollar və avro kimi sərt valyutalara çıxışı təmin etməsə də, onlar Mərkəzi Bankın ümumi xarici ehtiyatlarını müəyyən mənada şişirtməyə xidmət edir.
Mərkəzi Bank getdikcə daha çox valyuta svoplarına müraciət edir, çünki Türkiyənin idxaldan asılı iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən türk lirəsini möhkəmlətmək və valyuta məzənnələrini cilovlamaq məqsədilə dövlət bankları vasitəsilə sabit valyuta sataraq xarici ehtiyatlarını tükətmişdir. Bank 2019 və 2020-ci illərdə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlərlə belə arxa qapı satışlarında 128 milyard dollar xərcləyib.
Mərkəzi Bankın məlumatları 2021-ci ilin sonunda svoplar vasitəsilə əldə edilən xarici pulların təxminən 21 milyard dollar təşkil etdiyini göstərir. Ən böyük svop sövdələşməsi hökmdarları Ərdoğanla yaxın münasibətdə olan Qətərlə bağlanıb. 2018-ci il müqaviləsinin ilkin limiti 2020-ci ildə 15 milyard dollar ekvivalentinə üç dəfə artırılıb.
İlk mübadilə sazişi Ərdoğanın baş nazir olduğu 2012-ci ildə Çinlə o zaman təxminən 1,6 milyard dollara bərabər olan 3 milyard türk lirəsinə qədər və 10 milyard Çin yuanı mübadiləsi üçün imzalanıb. 2021-ci ilin iyun ayında obyekt yenilənib və o zaman təxminən 6 milyard dollar ekvivalentinə qaldırılıb.

Avqust ayında Cənubi Koreya ilə 17,5 milyard lirə və 2,3 trilyon Koreya vonu, təxminən 2 milyard dollar ekvivalenti mübadilə üçün oxşar üç illik müqavilə bağlanmışdı.
Ankara və Əbu-Dabi uzun illər davam edən regional rəqabətdən sonra əlaqələri normallaşdırmaq barədə razılığa gəldikdən sonra yanvarın 19-da Türkiyə və Əmirliyin mərkəzi bankları 64 milyard lirə və 18 milyard dirhəmə qədər, təxminən 5 milyard dollar ekvivalentində üç illik svop imzaladılar.
Qətər, Çin, Cənubi Koreya və BƏƏ ilə bağlanmış sövdələşmələrin ümumi məbləği 27 milyard dollar ekvivalentinə bərabərdir və 21 milyard dollar məbləğində vəsait Türkiyə Mərkəzi Bankının hesablarına daxil olub.
Ehtimal edilən yeni sövdələşmələrə gəlincə, Azərbaycanla svop qaçılmaz görünür və mənbələrə görə, təxminən 1,5 milyard dollara bərabər olacağı gözlənilir. Oxşar sazişlərin bu il Türkmənistan, Özbəkistan və Liviya ilə də davam edəcəyi gözlənilir. Ankaranın regional hasardüzəltmə axtarışında növbəti ölkə olan Səudiyyə Ərəbistanı və bəzi Balkan ölkələri də bu siyahıya qoşula bilər.
Əvvəlki svop sövdələşmələrini elan edərkən Mərkəzi Bank onların əsas məqsədlərinin “müvafiq yerli valyutalarda ikitərəfli ticarəti asanlaşdırmaq və iki ölkənin maliyyə sabitliyini dəstəkləmək” olduğunu bildirib. Yerli valyutalarla ticarətin məqsədi əsasən kağız üzərində qalıb. Məsələn, ötən il Türkiyənin Çindən idxalı təxminən 30 milyard dollar, ixracı isə cəmi 4 milyard dollar olub.
Valyuta mübadiləsi 34 milyard dollarlıq ticarət həcminə demək olar ki, heç bir təsir göstərmədi, çinlilər nadir hallarda yerli valyutalarla ticarət edirlər. Eyni şey, ötən il cəmi 1,5 milyard dollar dəyərində olan və yerli valyutaların istifadəsini nəzərdə tutmayan Qətərlə ticarətə də aiddir. Buna baxmayaraq, Mərkəzi Bank öz ümumi xarici ehtiyatlarını bir növ “doldurmaq” kimi dəyişdirilmiş pulların dollar ekvivalentindən istifadə edib. Və bankın tükənmiş ehtiyatları ilə bağlı müxalifətin “atəşi altında” olan Ərdoğan, tənqidçilərə cavab olaraq ümumi rəqəmi göstərəcək və heç vaxt xalis ehtiyatlardan bəhs etməzdi. Bankın ümumi xarici ehtiyatları yanvarın 14-nə 110 milyard dollar təşkil edib, lakin svoplardan məhrum edilərək xalis ehtiyatları 57 milyard dollar olub.
“Swap” sövdələşmələri konvertasiya edilə bilən xarici valyutanı əhatə etməsə də, onlar tez-tez sabit valyuta qiymətlərini cilovlamaq üçün əlverişli qavrayışları gücləndirmək üçün sabit valyutanın daxil olması kimi təqdim olunur. “Swap” sövdələşmələri ümumi xarici ehtiyatların artırılmasında mühüm rol oynasa da, ölkənin xarici borc ehtiyatını, xüsusən də qısamüddətli öhdəlikləri artırıb. Noyabrda Mərkəzi Bankın xarici borcu 25 milyard dollar təşkil edib və bu, 21 milyard dollar dəyərində svop pulları artırıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bankın 2017-ci ildə cəmi 1,7 milyard dollar xarici borcu var idi.
Noyabrda Türkiyənin qısamüddətli xarici borcu Mərkəzi Bankın öhdəlikləri də daxil olmaqla 124 milyard dollar təşkil edib. Bu o deməkdir ki, Mərkəzi Bankın 110 milyard dollarlıq ümumi xarici ehtiyatları hətta valyuta svoplarının köməyi ilə belə ölkənin qısamüddətli xarici borcunun yalnız 88 faizini təşkil edir.
Xarici maliyyə qurumları və investorlar üçün bu, Türkiyənin iqtisadi kövrəkliyinin göstəricisidir. ABŞ-ın investisiya bankı “Goldman Sachs”ın BƏƏ ilə razılaşmadan sonra qeyd etdiyi kimi, “Biz svop sazişini mənalı müsbət inkişaf kimi görmürük, çünki bu, yalnız başlıq ümumi ehtiyat seriyasını artırır, lakin [Mərkəzi Bankın] sabit valyutasına ehtiyatlar əlavə etmir”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-01-2022 11:34 | Bölmə: Slayd

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan hökumətinin gələn il seçkilər ərəfəsində Türkiyənin iqtisadi böhranını yumşaltmaq və zəifləyən xalq dəstəyini qaytarmaq üçün mübarizə apardığı təsəvvürlərini yaratmaq və idarə etmək istəyi, deyəsən, yüksək prioritet olub. Buna misal olaraq Mərkəzi Bank və onun tükənmiş xarici ehtiyatlarını göstərmək olar. Dost ölkələrlə valyuta mübadiləsi sövdələşmələri bankın ümumi ehtiyat rəqəmlərini yüksəltmək və boşalma üzərində parıldamaq üçün bir vasitəyə çevrilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Al-Monitor” saytı yazıb.
ABŞ internet nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ötən ay Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ilə imzalanmış ən son valyuta svop sazişindən sonra “Al-Monitor” Mərkəzi Bankda Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistanın türk xalqlarının mərkəzi bankları ilə oxşar sövdələşmələr üçün hazırlıqların getdiyini öyrənib. Bu, Liviya ilə də son iki ildə imzalanmış əməkdaşlıq protokollarına əsaslanır.
“Swap” sövdələşmələri yerli valyutaların mübadiləsini nəzərdə tutsa da və dollar və avro kimi sərt valyutalara çıxışı təmin etməsə də, onlar Mərkəzi Bankın ümumi xarici ehtiyatlarını müəyyən mənada şişirtməyə xidmət edir.
Mərkəzi Bank getdikcə daha çox valyuta svoplarına müraciət edir, çünki Türkiyənin idxaldan asılı iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən türk lirəsini möhkəmlətmək və valyuta məzənnələrini cilovlamaq məqsədilə dövlət bankları vasitəsilə sabit valyuta sataraq xarici ehtiyatlarını tükətmişdir. Bank 2019 və 2020-ci illərdə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlərlə belə arxa qapı satışlarında 128 milyard dollar xərcləyib.
Mərkəzi Bankın məlumatları 2021-ci ilin sonunda svoplar vasitəsilə əldə edilən xarici pulların təxminən 21 milyard dollar təşkil etdiyini göstərir. Ən böyük svop sövdələşməsi hökmdarları Ərdoğanla yaxın münasibətdə olan Qətərlə bağlanıb. 2018-ci il müqaviləsinin ilkin limiti 2020-ci ildə 15 milyard dollar ekvivalentinə üç dəfə artırılıb.
İlk mübadilə sazişi Ərdoğanın baş nazir olduğu 2012-ci ildə Çinlə o zaman təxminən 1,6 milyard dollara bərabər olan 3 milyard türk lirəsinə qədər və 10 milyard Çin yuanı mübadiləsi üçün imzalanıb. 2021-ci ilin iyun ayında obyekt yenilənib və o zaman təxminən 6 milyard dollar ekvivalentinə qaldırılıb.

Avqust ayında Cənubi Koreya ilə 17,5 milyard lirə və 2,3 trilyon Koreya vonu, təxminən 2 milyard dollar ekvivalenti mübadilə üçün oxşar üç illik müqavilə bağlanmışdı.
Ankara və Əbu-Dabi uzun illər davam edən regional rəqabətdən sonra əlaqələri normallaşdırmaq barədə razılığa gəldikdən sonra yanvarın 19-da Türkiyə və Əmirliyin mərkəzi bankları 64 milyard lirə və 18 milyard dirhəmə qədər, təxminən 5 milyard dollar ekvivalentində üç illik svop imzaladılar.
Qətər, Çin, Cənubi Koreya və BƏƏ ilə bağlanmış sövdələşmələrin ümumi məbləği 27 milyard dollar ekvivalentinə bərabərdir və 21 milyard dollar məbləğində vəsait Türkiyə Mərkəzi Bankının hesablarına daxil olub.
Ehtimal edilən yeni sövdələşmələrə gəlincə, Azərbaycanla svop qaçılmaz görünür və mənbələrə görə, təxminən 1,5 milyard dollara bərabər olacağı gözlənilir. Oxşar sazişlərin bu il Türkmənistan, Özbəkistan və Liviya ilə də davam edəcəyi gözlənilir. Ankaranın regional hasardüzəltmə axtarışında növbəti ölkə olan Səudiyyə Ərəbistanı və bəzi Balkan ölkələri də bu siyahıya qoşula bilər.
Əvvəlki svop sövdələşmələrini elan edərkən Mərkəzi Bank onların əsas məqsədlərinin “müvafiq yerli valyutalarda ikitərəfli ticarəti asanlaşdırmaq və iki ölkənin maliyyə sabitliyini dəstəkləmək” olduğunu bildirib. Yerli valyutalarla ticarətin məqsədi əsasən kağız üzərində qalıb. Məsələn, ötən il Türkiyənin Çindən idxalı təxminən 30 milyard dollar, ixracı isə cəmi 4 milyard dollar olub.
Valyuta mübadiləsi 34 milyard dollarlıq ticarət həcminə demək olar ki, heç bir təsir göstərmədi, çinlilər nadir hallarda yerli valyutalarla ticarət edirlər. Eyni şey, ötən il cəmi 1,5 milyard dollar dəyərində olan və yerli valyutaların istifadəsini nəzərdə tutmayan Qətərlə ticarətə də aiddir. Buna baxmayaraq, Mərkəzi Bank öz ümumi xarici ehtiyatlarını bir növ “doldurmaq” kimi dəyişdirilmiş pulların dollar ekvivalentindən istifadə edib. Və bankın tükənmiş ehtiyatları ilə bağlı müxalifətin “atəşi altında” olan Ərdoğan, tənqidçilərə cavab olaraq ümumi rəqəmi göstərəcək və heç vaxt xalis ehtiyatlardan bəhs etməzdi. Bankın ümumi xarici ehtiyatları yanvarın 14-nə 110 milyard dollar təşkil edib, lakin svoplardan məhrum edilərək xalis ehtiyatları 57 milyard dollar olub.
“Swap” sövdələşmələri konvertasiya edilə bilən xarici valyutanı əhatə etməsə də, onlar tez-tez sabit valyuta qiymətlərini cilovlamaq üçün əlverişli qavrayışları gücləndirmək üçün sabit valyutanın daxil olması kimi təqdim olunur. “Swap” sövdələşmələri ümumi xarici ehtiyatların artırılmasında mühüm rol oynasa da, ölkənin xarici borc ehtiyatını, xüsusən də qısamüddətli öhdəlikləri artırıb. Noyabrda Mərkəzi Bankın xarici borcu 25 milyard dollar təşkil edib və bu, 21 milyard dollar dəyərində svop pulları artırıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bankın 2017-ci ildə cəmi 1,7 milyard dollar xarici borcu var idi.
Noyabrda Türkiyənin qısamüddətli xarici borcu Mərkəzi Bankın öhdəlikləri də daxil olmaqla 124 milyard dollar təşkil edib. Bu o deməkdir ki, Mərkəzi Bankın 110 milyard dollarlıq ümumi xarici ehtiyatları hətta valyuta svoplarının köməyi ilə belə ölkənin qısamüddətli xarici borcunun yalnız 88 faizini təşkil edir.
Xarici maliyyə qurumları və investorlar üçün bu, Türkiyənin iqtisadi kövrəkliyinin göstəricisidir. ABŞ-ın investisiya bankı “Goldman Sachs”ın BƏƏ ilə razılaşmadan sonra qeyd etdiyi kimi, “Biz svop sazişini mənalı müsbət inkişaf kimi görmürük, çünki bu, yalnız başlıq ümumi ehtiyat seriyasını artırır, lakin [Mərkəzi Bankın] sabit valyutasına ehtiyatlar əlavə etmir”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:11
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Bu gün, 13:02
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
Dünən, 18:40
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
Dünən, 11:49
Qar və leysan yağır, çaylardan sel keçir
13-09-2025, 18:41
Xocalının Daşbulaq kəndinə ilk köç olub - (Yenilənib)
12-09-2025, 10:50
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
12-09-2025, 09:10
Güclü maqnit qasırğaları gözlənilir
12-09-2025, 00:10
Zelenski liderləri üçtərəfli sammitə çağırır
11-09-2025, 14:21
Hərbi ekspert: Polşa, Avropa və NATO müharibəyə hazır deyil
11-09-2025, 13:31
Professor: Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var
11-09-2025, 11:55
Su qıtlığının qarşısını almaq mümkün deyil
11-09-2025, 10:51
Beş dövlət BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını tələb edir
11-09-2025, 10:33
Sabah daha 4 itkin-şəhidimiz dəfn olunacaq - Siyahı
11-09-2025, 10:28
Putin Avropanı vurmağa davam edəcək
11-09-2025, 10:02
Bakının bəzi küçələrində nəqliyyatın hərəkəti məhdudlaşdırılacaq
11-09-2025, 09:46
Marsda həyat izləri aşkar ediblər
11-09-2025, 06:10
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
10-09-2025, 14:28
Zülfüqarov: Rusiya ilə münasibətlərimiz əvvəlki səviyyəyə qayıtmayacaq
10-09-2025, 12:48
Zənginlərin ümumi sərvəti 6,6 trilyon dolları keçir - Siyahı
10-09-2025, 10:54
Tramp Avropanı Rusiyaya sanksiyalar tətbiq etməyə çağırır
10-09-2025, 10:19
Putin müharibəni genişləndirir, növbəti hədəf Polşadır
10-09-2025, 09:31
Güclü küləklə bağlı təhlükə xəbərdarlığı edilib
10-09-2025, 09:22
Hikmət Hacıyev ABŞ-da senatorlarla görüşüb - Fotolar
9-09-2025, 11:33
Sualtı silahlanma yarışı sürətlənir
9-09-2025, 09:10
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
9-09-2025, 08:20
Netanyahu Qəzza əhalisini bölgəni tərk etməyə çağırır
8-09-2025, 23:20
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
8-09-2025, 16:29
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir
8-09-2025, 15:40
Professor: Rusiya tədricən Çinin təsirinə düşür
8-09-2025, 12:43
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiyalar hazırlanır
8-09-2025, 11:09
Ukraynanı üç hissəyə bölürlər
8-09-2025, 10:51
Avropa liderləri müharibəyə son qoymaq üçün ABŞ-a gedir
8-09-2025, 00:57
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
7-09-2025, 13:20
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
7-09-2025, 10:47
Kiyev "İskəndər" raketlərinin hədəfinə çevrilib - Foto
5-09-2025, 22:21
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
5-09-2025, 15:46
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
5-09-2025, 12:56
Rusiya XİN AZAL-ın vurulan təyyarəsi ilə bağlı yalan məlumat yayıb