10:14 / 01-06-2025
Hüsniyyə Mürvətova: Natəvan obrazını oynamaq istərdim - Müsahibə
09:12 / 01-06-2025
Mehriban Əliyeva "Uşaqlar günü" ilə bağlı paylaşım edib - Foto
00:02 / 01-06-2025
Bu gün Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günüdür
23:15 / 31-05-2025
General sərəncama götürülüb
22:00 / 31-05-2025
Hikmət Hacıyev: “Azərbaycanda mina terroru qalmaqdadır"
17:10 / 31-05-2025
Füzuli Hüseynov: "Mən belə aktyor tanımıram"
16:59 / 31-05-2025
Rüfət Səfərovun həbs müddəti uzadılıb
16:52 / 31-05-2025
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
16:29 / 31-05-2025
Mal-qara otaran şəxs minaya düşüb - (Yenilənib)
16:07 / 31-05-2025
Saleh Səmədov həbs olunub
12:17 / 31-05-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
11:39 / 31-05-2025
Kurska hücumdan zərərçəkənlərin sayı artıb
10:38 / 31-05-2025
“Yanar bulaq” təbiətin möcüzəsidir - Foto
09:52 / 31-05-2025
Xəzər dənizində yenidən zəlzələ olub
09:01 / 31-05-2025
Goranboyda qardaş bacısını bıçaqlayıb
21:41 / 30-05-2025
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
21:33 / 30-05-2025
Ağdərədə mülki şəxs minaya düşüb - (Yenilənib)
20:32 / 30-05-2025
Gəncəni bombalayan Ermənistan hərbçilərinin adları məhkəmədə elan olunub
19:29 / 30-05-2025
Azərbaycan və BƏƏ prezidentləri telefonla danışıblar
19:22 / 30-05-2025
Aktyoru Bədii Şura üzvlüyündən azad edib, töhmət veriblər
19:17 / 30-05-2025
Putini Hitlerə bənzətmək qadağan olunub - Fotolar
18:57 / 30-05-2025
Teleşoudan qovulan Hollivud ulduzunu Rusiyaya dəvət ediblər - Foto
18:30 / 30-05-2025
Asim Mollazadə: Azərbaycan və müttəfiqləri qitələrarası sistem yaradır
18:13 / 30-05-2025
Putin Ukraynadan sonra Litvaya hücum edəcək
18:10 / 30-05-2025
“TikTok”da qadınları şantaj edən gənc tutulub
18:00 / 30-05-2025
Aparat rəhbəri vəzifədən çıxarılıb
17:50 / 30-05-2025
Çin ABŞ-a etiraz notası verib
17:38 / 30-05-2025
İqtisadi Şuranın növbəti iclası keçirilib - Fotolar
17:34 / 30-05-2025
May ayında 89 mindən çox Rusiya hədəfi vurulub - Sırski
17:33 / 30-05-2025
İki məcəlləyə dəyişiklik edilib
14:03 / 27-05-2025

00:01 / 28-05-2025

19:52 / 27-05-2025

14:56 / 27-05-2025

13:51 / 27-05-2025

16:59 / 27-05-2025

16:02 / 29-05-2025

20:06 / 27-05-2025

16:52 / 31-05-2025

18:30 / 30-05-2025

21:33 / 30-05-2025

Türkiyə Mərkəzi Bankı Azərbaycandan nə umur? - Təhlil
Tarix: 27-01-2022 11:34 | Bölmə: Slayd

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan hökumətinin gələn il seçkilər ərəfəsində Türkiyənin iqtisadi böhranını yumşaltmaq və zəifləyən xalq dəstəyini qaytarmaq üçün mübarizə apardığı təsəvvürlərini yaratmaq və idarə etmək istəyi, deyəsən, yüksək prioritet olub. Buna misal olaraq Mərkəzi Bank və onun tükənmiş xarici ehtiyatlarını göstərmək olar. Dost ölkələrlə valyuta mübadiləsi sövdələşmələri bankın ümumi ehtiyat rəqəmlərini yüksəltmək və boşalma üzərində parıldamaq üçün bir vasitəyə çevrilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Al-Monitor” saytı yazıb.
ABŞ internet nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ötən ay Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ilə imzalanmış ən son valyuta svop sazişindən sonra “Al-Monitor” Mərkəzi Bankda Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistanın türk xalqlarının mərkəzi bankları ilə oxşar sövdələşmələr üçün hazırlıqların getdiyini öyrənib. Bu, Liviya ilə də son iki ildə imzalanmış əməkdaşlıq protokollarına əsaslanır.
“Swap” sövdələşmələri yerli valyutaların mübadiləsini nəzərdə tutsa da və dollar və avro kimi sərt valyutalara çıxışı təmin etməsə də, onlar Mərkəzi Bankın ümumi xarici ehtiyatlarını müəyyən mənada şişirtməyə xidmət edir.
Mərkəzi Bank getdikcə daha çox valyuta svoplarına müraciət edir, çünki Türkiyənin idxaldan asılı iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən türk lirəsini möhkəmlətmək və valyuta məzənnələrini cilovlamaq məqsədilə dövlət bankları vasitəsilə sabit valyuta sataraq xarici ehtiyatlarını tükətmişdir. Bank 2019 və 2020-ci illərdə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlərlə belə arxa qapı satışlarında 128 milyard dollar xərcləyib.
Mərkəzi Bankın məlumatları 2021-ci ilin sonunda svoplar vasitəsilə əldə edilən xarici pulların təxminən 21 milyard dollar təşkil etdiyini göstərir. Ən böyük svop sövdələşməsi hökmdarları Ərdoğanla yaxın münasibətdə olan Qətərlə bağlanıb. 2018-ci il müqaviləsinin ilkin limiti 2020-ci ildə 15 milyard dollar ekvivalentinə üç dəfə artırılıb.
İlk mübadilə sazişi Ərdoğanın baş nazir olduğu 2012-ci ildə Çinlə o zaman təxminən 1,6 milyard dollara bərabər olan 3 milyard türk lirəsinə qədər və 10 milyard Çin yuanı mübadiləsi üçün imzalanıb. 2021-ci ilin iyun ayında obyekt yenilənib və o zaman təxminən 6 milyard dollar ekvivalentinə qaldırılıb.

Avqust ayında Cənubi Koreya ilə 17,5 milyard lirə və 2,3 trilyon Koreya vonu, təxminən 2 milyard dollar ekvivalenti mübadilə üçün oxşar üç illik müqavilə bağlanmışdı.
Ankara və Əbu-Dabi uzun illər davam edən regional rəqabətdən sonra əlaqələri normallaşdırmaq barədə razılığa gəldikdən sonra yanvarın 19-da Türkiyə və Əmirliyin mərkəzi bankları 64 milyard lirə və 18 milyard dirhəmə qədər, təxminən 5 milyard dollar ekvivalentində üç illik svop imzaladılar.
Qətər, Çin, Cənubi Koreya və BƏƏ ilə bağlanmış sövdələşmələrin ümumi məbləği 27 milyard dollar ekvivalentinə bərabərdir və 21 milyard dollar məbləğində vəsait Türkiyə Mərkəzi Bankının hesablarına daxil olub.
Ehtimal edilən yeni sövdələşmələrə gəlincə, Azərbaycanla svop qaçılmaz görünür və mənbələrə görə, təxminən 1,5 milyard dollara bərabər olacağı gözlənilir. Oxşar sazişlərin bu il Türkmənistan, Özbəkistan və Liviya ilə də davam edəcəyi gözlənilir. Ankaranın regional hasardüzəltmə axtarışında növbəti ölkə olan Səudiyyə Ərəbistanı və bəzi Balkan ölkələri də bu siyahıya qoşula bilər.
Əvvəlki svop sövdələşmələrini elan edərkən Mərkəzi Bank onların əsas məqsədlərinin “müvafiq yerli valyutalarda ikitərəfli ticarəti asanlaşdırmaq və iki ölkənin maliyyə sabitliyini dəstəkləmək” olduğunu bildirib. Yerli valyutalarla ticarətin məqsədi əsasən kağız üzərində qalıb. Məsələn, ötən il Türkiyənin Çindən idxalı təxminən 30 milyard dollar, ixracı isə cəmi 4 milyard dollar olub.
Valyuta mübadiləsi 34 milyard dollarlıq ticarət həcminə demək olar ki, heç bir təsir göstərmədi, çinlilər nadir hallarda yerli valyutalarla ticarət edirlər. Eyni şey, ötən il cəmi 1,5 milyard dollar dəyərində olan və yerli valyutaların istifadəsini nəzərdə tutmayan Qətərlə ticarətə də aiddir. Buna baxmayaraq, Mərkəzi Bank öz ümumi xarici ehtiyatlarını bir növ “doldurmaq” kimi dəyişdirilmiş pulların dollar ekvivalentindən istifadə edib. Və bankın tükənmiş ehtiyatları ilə bağlı müxalifətin “atəşi altında” olan Ərdoğan, tənqidçilərə cavab olaraq ümumi rəqəmi göstərəcək və heç vaxt xalis ehtiyatlardan bəhs etməzdi. Bankın ümumi xarici ehtiyatları yanvarın 14-nə 110 milyard dollar təşkil edib, lakin svoplardan məhrum edilərək xalis ehtiyatları 57 milyard dollar olub.
“Swap” sövdələşmələri konvertasiya edilə bilən xarici valyutanı əhatə etməsə də, onlar tez-tez sabit valyuta qiymətlərini cilovlamaq üçün əlverişli qavrayışları gücləndirmək üçün sabit valyutanın daxil olması kimi təqdim olunur. “Swap” sövdələşmələri ümumi xarici ehtiyatların artırılmasında mühüm rol oynasa da, ölkənin xarici borc ehtiyatını, xüsusən də qısamüddətli öhdəlikləri artırıb. Noyabrda Mərkəzi Bankın xarici borcu 25 milyard dollar təşkil edib və bu, 21 milyard dollar dəyərində svop pulları artırıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bankın 2017-ci ildə cəmi 1,7 milyard dollar xarici borcu var idi.
Noyabrda Türkiyənin qısamüddətli xarici borcu Mərkəzi Bankın öhdəlikləri də daxil olmaqla 124 milyard dollar təşkil edib. Bu o deməkdir ki, Mərkəzi Bankın 110 milyard dollarlıq ümumi xarici ehtiyatları hətta valyuta svoplarının köməyi ilə belə ölkənin qısamüddətli xarici borcunun yalnız 88 faizini təşkil edir.
Xarici maliyyə qurumları və investorlar üçün bu, Türkiyənin iqtisadi kövrəkliyinin göstəricisidir. ABŞ-ın investisiya bankı “Goldman Sachs”ın BƏƏ ilə razılaşmadan sonra qeyd etdiyi kimi, “Biz svop sazişini mənalı müsbət inkişaf kimi görmürük, çünki bu, yalnız başlıq ümumi ehtiyat seriyasını artırır, lakin [Mərkəzi Bankın] sabit valyutasına ehtiyatlar əlavə etmir”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-01-2022 11:34 | Bölmə: Slayd

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan hökumətinin gələn il seçkilər ərəfəsində Türkiyənin iqtisadi böhranını yumşaltmaq və zəifləyən xalq dəstəyini qaytarmaq üçün mübarizə apardığı təsəvvürlərini yaratmaq və idarə etmək istəyi, deyəsən, yüksək prioritet olub. Buna misal olaraq Mərkəzi Bank və onun tükənmiş xarici ehtiyatlarını göstərmək olar. Dost ölkələrlə valyuta mübadiləsi sövdələşmələri bankın ümumi ehtiyat rəqəmlərini yüksəltmək və boşalma üzərində parıldamaq üçün bir vasitəyə çevrilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “Al-Monitor” saytı yazıb.
ABŞ internet nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ötən ay Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ilə imzalanmış ən son valyuta svop sazişindən sonra “Al-Monitor” Mərkəzi Bankda Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistanın türk xalqlarının mərkəzi bankları ilə oxşar sövdələşmələr üçün hazırlıqların getdiyini öyrənib. Bu, Liviya ilə də son iki ildə imzalanmış əməkdaşlıq protokollarına əsaslanır.
“Swap” sövdələşmələri yerli valyutaların mübadiləsini nəzərdə tutsa da və dollar və avro kimi sərt valyutalara çıxışı təmin etməsə də, onlar Mərkəzi Bankın ümumi xarici ehtiyatlarını müəyyən mənada şişirtməyə xidmət edir.
Mərkəzi Bank getdikcə daha çox valyuta svoplarına müraciət edir, çünki Türkiyənin idxaldan asılı iqtisadiyyatı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən türk lirəsini möhkəmlətmək və valyuta məzənnələrini cilovlamaq məqsədilə dövlət bankları vasitəsilə sabit valyuta sataraq xarici ehtiyatlarını tükətmişdir. Bank 2019 və 2020-ci illərdə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlərlə belə arxa qapı satışlarında 128 milyard dollar xərcləyib.
Mərkəzi Bankın məlumatları 2021-ci ilin sonunda svoplar vasitəsilə əldə edilən xarici pulların təxminən 21 milyard dollar təşkil etdiyini göstərir. Ən böyük svop sövdələşməsi hökmdarları Ərdoğanla yaxın münasibətdə olan Qətərlə bağlanıb. 2018-ci il müqaviləsinin ilkin limiti 2020-ci ildə 15 milyard dollar ekvivalentinə üç dəfə artırılıb.
İlk mübadilə sazişi Ərdoğanın baş nazir olduğu 2012-ci ildə Çinlə o zaman təxminən 1,6 milyard dollara bərabər olan 3 milyard türk lirəsinə qədər və 10 milyard Çin yuanı mübadiləsi üçün imzalanıb. 2021-ci ilin iyun ayında obyekt yenilənib və o zaman təxminən 6 milyard dollar ekvivalentinə qaldırılıb.

Avqust ayında Cənubi Koreya ilə 17,5 milyard lirə və 2,3 trilyon Koreya vonu, təxminən 2 milyard dollar ekvivalenti mübadilə üçün oxşar üç illik müqavilə bağlanmışdı.
Ankara və Əbu-Dabi uzun illər davam edən regional rəqabətdən sonra əlaqələri normallaşdırmaq barədə razılığa gəldikdən sonra yanvarın 19-da Türkiyə və Əmirliyin mərkəzi bankları 64 milyard lirə və 18 milyard dirhəmə qədər, təxminən 5 milyard dollar ekvivalentində üç illik svop imzaladılar.
Qətər, Çin, Cənubi Koreya və BƏƏ ilə bağlanmış sövdələşmələrin ümumi məbləği 27 milyard dollar ekvivalentinə bərabərdir və 21 milyard dollar məbləğində vəsait Türkiyə Mərkəzi Bankının hesablarına daxil olub.
Ehtimal edilən yeni sövdələşmələrə gəlincə, Azərbaycanla svop qaçılmaz görünür və mənbələrə görə, təxminən 1,5 milyard dollara bərabər olacağı gözlənilir. Oxşar sazişlərin bu il Türkmənistan, Özbəkistan və Liviya ilə də davam edəcəyi gözlənilir. Ankaranın regional hasardüzəltmə axtarışında növbəti ölkə olan Səudiyyə Ərəbistanı və bəzi Balkan ölkələri də bu siyahıya qoşula bilər.
Əvvəlki svop sövdələşmələrini elan edərkən Mərkəzi Bank onların əsas məqsədlərinin “müvafiq yerli valyutalarda ikitərəfli ticarəti asanlaşdırmaq və iki ölkənin maliyyə sabitliyini dəstəkləmək” olduğunu bildirib. Yerli valyutalarla ticarətin məqsədi əsasən kağız üzərində qalıb. Məsələn, ötən il Türkiyənin Çindən idxalı təxminən 30 milyard dollar, ixracı isə cəmi 4 milyard dollar olub.
Valyuta mübadiləsi 34 milyard dollarlıq ticarət həcminə demək olar ki, heç bir təsir göstərmədi, çinlilər nadir hallarda yerli valyutalarla ticarət edirlər. Eyni şey, ötən il cəmi 1,5 milyard dollar dəyərində olan və yerli valyutaların istifadəsini nəzərdə tutmayan Qətərlə ticarətə də aiddir. Buna baxmayaraq, Mərkəzi Bank öz ümumi xarici ehtiyatlarını bir növ “doldurmaq” kimi dəyişdirilmiş pulların dollar ekvivalentindən istifadə edib. Və bankın tükənmiş ehtiyatları ilə bağlı müxalifətin “atəşi altında” olan Ərdoğan, tənqidçilərə cavab olaraq ümumi rəqəmi göstərəcək və heç vaxt xalis ehtiyatlardan bəhs etməzdi. Bankın ümumi xarici ehtiyatları yanvarın 14-nə 110 milyard dollar təşkil edib, lakin svoplardan məhrum edilərək xalis ehtiyatları 57 milyard dollar olub.
“Swap” sövdələşmələri konvertasiya edilə bilən xarici valyutanı əhatə etməsə də, onlar tez-tez sabit valyuta qiymətlərini cilovlamaq üçün əlverişli qavrayışları gücləndirmək üçün sabit valyutanın daxil olması kimi təqdim olunur. “Swap” sövdələşmələri ümumi xarici ehtiyatların artırılmasında mühüm rol oynasa da, ölkənin xarici borc ehtiyatını, xüsusən də qısamüddətli öhdəlikləri artırıb. Noyabrda Mərkəzi Bankın xarici borcu 25 milyard dollar təşkil edib və bu, 21 milyard dollar dəyərində svop pulları artırıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, bankın 2017-ci ildə cəmi 1,7 milyard dollar xarici borcu var idi.
Noyabrda Türkiyənin qısamüddətli xarici borcu Mərkəzi Bankın öhdəlikləri də daxil olmaqla 124 milyard dollar təşkil edib. Bu o deməkdir ki, Mərkəzi Bankın 110 milyard dollarlıq ümumi xarici ehtiyatları hətta valyuta svoplarının köməyi ilə belə ölkənin qısamüddətli xarici borcunun yalnız 88 faizini təşkil edir.
Xarici maliyyə qurumları və investorlar üçün bu, Türkiyənin iqtisadi kövrəkliyinin göstəricisidir. ABŞ-ın investisiya bankı “Goldman Sachs”ın BƏƏ ilə razılaşmadan sonra qeyd etdiyi kimi, “Biz svop sazişini mənalı müsbət inkişaf kimi görmürük, çünki bu, yalnız başlıq ümumi ehtiyat seriyasını artırır, lakin [Mərkəzi Bankın] sabit valyutasına ehtiyatlar əlavə etmir”.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 16:52
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Dünən, 16:29
Mal-qara otaran şəxs minaya düşüb - (Yenilənib)
Dünən, 16:07
Saleh Səmədov həbs olunub
30-05-2025, 21:33
Ağdərədə mülki şəxs minaya düşüb - (Yenilənib)
30-05-2025, 18:30
Asim Mollazadə: Azərbaycan və müttəfiqləri qitələrarası sistem yaradır
30-05-2025, 14:10
Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan ittifaqı qlobal xarakter daşıyır - Ekspert
30-05-2025, 13:00
Azərbaycan və Çin arasında viza ləğvi barədə saziş təsdiqlənib
30-05-2025, 12:44
Böyük Qayıdışa dair II Dövlət Proqramı hazırlanacaq - Sərəncam
30-05-2025, 11:35
Paşinyan “2018-in uğuru”nu xərcləyir - Yeni seçkilər “Vətəndaş müqaviləsi”nə nə vəd edir?
30-05-2025, 09:44
Xoş günlər zamanın sürətinə təsir edir?
30-05-2025, 07:59
COVID-in yeni ştammı daha təhlükəlidir
30-05-2025, 07:51
İki gün sonra sülh danışıqları olacaq
29-05-2025, 16:23
Hərbçimiz minaya düşüb - Yenilənib
29-05-2025, 16:02
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
29-05-2025, 15:21
Yeni dünya müharibəsi qaçılmazdır - Sorğu
29-05-2025, 13:41
İlham Əliyev iş adamlarını qəbul edib - Fotolar
29-05-2025, 13:11
Trampın Yaxın Şərq strategiyası: Bu yol İranla razılaşmadan keçir
29-05-2025, 11:41
Nüvə silahı olan dövlətlər arasında gərginlik artır
29-05-2025, 09:55
İyunun 1-də I və IV ixtisas qrupları üzrə qəbul imtahanı keçiriləcək
29-05-2025, 09:51
Lisey və gimnaziyalara qəbul qaydaları dəyişib
28-05-2025, 17:53
Tramp İlham Əliyevə məktub göndərib
28-05-2025, 17:52
Laçında üç ölkə rəhbərinin Zirvə görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Video
28-05-2025, 11:33
Laçın Beynəlxalq Hava Limanının açılış mərasimi olub - Video
27-05-2025, 13:42
Ermənistanda 10 min fərarini axtarışa veriblər
27-05-2025, 10:55
Zəngəzur dəhlizi Tehran ilə Kreml arasında problem yaradıb
26-05-2025, 18:44
Avropada daha böyük müharibə təhlükəsi var - Xəbərdarlıq
26-05-2025, 16:17
Hindistan Cənubi Qafqazda müharibə riskini artırır
26-05-2025, 09:40
Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinə zərbə vurmağa çalışırlar
26-05-2025, 09:09
DTX-nın mühüm əməliyyatı - Zahirəddin İbrahimov Bakıya gətirilib
26-05-2025, 08:38
Günəşdə maqnit qasırğası güclənəcək
24-05-2025, 17:12
Aydan başqa Ay da var
23-05-2025, 18:43
Cümşüd Nuriyev: Türkiyə ilə münasibətlərimizə kölgə salmağa çalışırlar
23-05-2025, 14:08
Professor: Qərbi Azərbaycana qayıdışımız mümkündür
23-05-2025, 11:39
Rusiya iki yol ayrıcında: Hərb, yoxsa Sülh?
23-05-2025, 11:25
Ali məktəblərə qəbul üçün plan yerləri artırılıb
23-05-2025, 09:45
G7 böyük vədlər verir
22-05-2025, 12:20
Senatorlar Putini xəbərdar edir
22-05-2025, 11:23
Özbəkistan Şuşa Bəyannaməsinə qoşulur
22-05-2025, 10:43
Rusiya-Ukrayna danışıqlarının yeni mərhələsi Vatikanda keçiriləcək
21-05-2025, 16:15
İlham Əliyev TDT-nin iclasında iştirak edib - (Yenilənib)
21-05-2025, 15:26
Rusiyaya qarşı “daha sərt” sanksiyalar hazırlayırlar
21-05-2025, 11:15
Rusiyanın Cənubi Qafqaza yolunu bağlamaq istəyirlər
21-05-2025, 10:45
İranın nüvə obyektlərinə hücum gözlənilir
21-05-2025, 10:04
Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə hücum edən şəxs edam olunub
21-05-2025, 09:19
Kosmosda naməlum canlı orqanizm tapılıb