15:02 / 28-04-2024
Bu gün magistraturalara qəbul imtahanı olub - Yenilənib
14:08 / 28-04-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
11:09 / 28-04-2024
Ukraynaya məxsus 17 PUA vurulub
08:08 / 28-04-2024
Azərbaycan cüdoçusu Avropa çempionu olub
07:56 / 28-04-2024
Ağdamda növbəti mina partlayışı olub, xəsarət alan var
22:50 / 27-04-2024
Şair-publisist Namiq Hacıheydərli vəfat edib
22:39 / 27-04-2024
Yunanıstanın baş naziri Türkiyəyə səfərə hazırlaşır
18:49 / 27-04-2024
Abşeronda qətl törədilib
18:15 / 27-04-2024
DİN: "Toplum TV”-nin əməkdaşı saxlanılmayıb"
17:09 / 27-04-2024
Hərbçilərimiz Türkiyədə beynəlxalq təlimdə iştirak edir
15:53 / 27-04-2024
Ali Məhkəmənin hakimi özünü öldürüb
14:39 / 27-04-2024
Prezident bir qrup sahibkarı təltif edib - Siyahı
13:42 / 27-04-2024
ANAMA əməkdaşı Şuşada minaya düşüb
12:45 / 27-04-2024
Laçının Sus kəndinə ilk köç olacaq - Fotolar
12:11 / 27-04-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
11:59 / 27-04-2024
Dünyanın ilk süni enerji adası tikilir
10:14 / 27-04-2024
Xankəndidə silah və sursatlar aşkarlanıb
10:09 / 27-04-2024
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
09:27 / 27-04-2024
Britaniyanın lüks avtomobilləri Rusiyaya daşınır
08:18 / 27-04-2024
"Bir qalanın sirri" Musiqili Teatrda açılacaq - Fotolar
08:09 / 27-04-2024
Rusiyada azərbaycanlılarla taciklər arasında kütləvi dava: ölən və yaralananlar var
21:36 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyevin Almaniyaya işgüzar səfəri başa çatıb - Fotolar
20:58 / 26-04-2024
İlham Əliyevlə Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiriblər
20:46 / 26-04-2024
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
19:35 / 26-04-2024
43 pişiyi ac-susuz saxlayan şəxsi həbs ediblər
19:06 / 26-04-2024
Rusların hücum etmək istədiyi iki xəstəxana təcili boşaldılır
18:43 / 26-04-2024
Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndi və Şuşaya səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
18:41 / 26-04-2024
İsveç Latviyaya qoşun və zirehli texnika göndərir
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
17:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:29 / 24-04-2024
24 Aprel - Erməni Yalanı Günüdür
18:05 / 23-04-2024
Pul, reytinq, əxlaq... - Bu verilişlər bağlanacaq?
09:21 / 24-04-2024
Bakıda Qırğız Kino Günləri başlayıb - Fotolar
09:19 / 24-04-2024
Azərbaycan Kuboku: bu gün finalçılar bəlli olacaq
13:07 / 26-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
10:09 / 27-04-2024
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
14:30 / 24-04-2024
İlham Əliyevlə Sadır Japarov görüşüb, yeni sənədlər imzalanıb - (Yenilənib)
00:11 / 24-04-2024
İrana qarşı sanksiya siyahısı genişləndirilib
13:21 / 24-04-2024
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
“O olmasın, bu olsun” əsəri farslar tərəfindən oğurlanıb? - Araşdırma
Tarix: 11-01-2019 13:48 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Son günlər mətbuatda farsların Üzeyir bəy Haçıbəyovun “O olmasın, bu olsun” operettasını oğurlaması və 1953-cü ildə fars dilində filmin çəkilməsi ilə bağlı iddialar səsləndirilir. İddialarda bu operetta əsasında 1956-cı ildə Azərbaycanda film çəkildiyi halda, onun 3 il əvvəl fars dilində necə səhnələşdirilə bilməsi məsələsinə də şübhə ilə yanaşılıb. Biz bu əsərin fars dilinə kim tərəfindən tərcümə edilməsi və film çəkilməsi məsələsini bir qədər sonra söyləyəcəyik. İndi isə bəzi incə məqamlar barədə.
“O olmasın, bu olsun” Üzeyir bəy Hacıbəyovun ikinci musiqili komediyasıdır və 1911-ci ildə yazılıb.
Əsərin ilk tamaşası 1911-ci ilin aprel ayının 25-də Bakıda olub. Baş rollarda Mirzağa Əliyev (Məşədi İbad), Hüseynqulu Sarabski (Sərvər) və Əhməd Ağdamski (Gülnaz) oynayıblar. Tamaşaya Üzeyir bəy Hacıbəyov özü dirijorluq edib. Sonralar musiqili komediya müxtəlif dillərə tərcümə olunub, Zaqafqaziya şəhərlərində, Türkiyədə, Bolqarıstanda, Yəməndə və s. ölkələrdə tamaşaya qoyulub. Əsərin ədəbi mətni ilk dəfə 1912-ci ildə Bakıda, “Orucov qardaşları” mətbəəsində nəşr olunub.
Bu operetto artıq 1911-ci ildən səhnə həyatı qazandığı üçün onun başqa dillərə tərcümə edilərək səhnələşdirilməsi və ya film çəkilməsi problem yaratmırdı…
Film haqqında vikipediyada bəzi məlumatlar verilir.
Filmdə xanəndə Xan Şuşinski qonaqlıq səhnəsində "Kürd-Şahnaz" muğamını ifa edir.
Bildirilir ki, yengə rolunu oynayan aktrisa Münəvvər Kələntərli qapının dəliyindən içəri baxarkən qəflətən Sərvər çıxır və yengəni yerə yıxır. Bu məqamda yerə yıxılan aktrisa kiçik barmağını sındırmışdı. Lakin həmin çəkilişlər bitəndən sonra çəkiliş qrupu aktrisanın barmağının sındığını bilmişdilər.
Filmdə xanəndə Tükəzban İsmayılova "Segah" muğamı üstündə oxuyur.
Film Azərbaycanın ilk rəngli bədii filmidir.
Operettanı ilk dəfə 1918-ci ildə Vaqram Papazyan ilə S. Lakka filmə çəkməyə cəhd edir və Xanjonkovun o zaman yeni təsis olunmuş “Yalta” studiyasında çəkilişlərə başlanılır. Lakin ilk film uğur qazana bilmədiyi üçün tez də sıradan çıxır.
1956-cı ildə rejissor Hüseyn Seyidzadə tərəfindən Azərbaycanda çəkilən, Asiya və Afrika ölkələrinin Beynəlxalq Daşkənd kinofestivalında göstərilən kinokomediya o vaxt yüksək qiymət alıb.
Filmin xarici ekranlara çıxışı da uğurlu olub. SSRİ Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr İdarəsinin sədri A. Davıdov Azərbaycan Kinematoqrafçıları İttifaqının I katibi Hüseyn Seyidzadəyə göndərdiyi məktubunda yazırdı: "O olmasın, bu olsun" filmi 40 ölkəyə, o cümlədən İran, İraq, Yuqoslaviya, Yaponiya, Avstriya, ABŞ, İsveçrə və Macarıstana satılıb".
Sonralar film daha 10 ölkəyə satıldı. Bununla belə, kinolent Bakı kinoteatrlarında nümayiş etdirilərkən, respublika mətbuatında "Müvəffəqiyyətsiz film" başlıqlı kəskin tənqidi resenziya dərc edilmişdi. Çəkilişlər ilyarım davam edib və aparıcı aktyorlara o vaxtın pulu ilə hər çəkiliş günü üçün 60 manat qonorar veriblər. O vaxtlar Azərbaycana qastrol səfərinə gəlmiş hind kinematoqrafçıları bir neçə Azərbaycan filminə baxdıqdan sonra daha çox üstünlüyü Hüseyn Seyidzadənin filmlərinə vermişdilər. Hətta hind kinosunun yaradıcısı Rac Kapur onu Hindistana dəvət etmişdi: "Gedək Hindistana, orada film çəkərsən, səni milyonçu edərəm".
"O olmasın, bu olsun" ekranlara çıxandan sonra kinoşünaslar filmi tənqid ediblər: "Heç bir estetik qanuna tabe olmayan, mənasız və zövqsüz çəkilmiş səhnələr, lüzumsuz vuruşma, qaçışma, hay-küylər, eybəcər oyunbazlıqlar, gah naturalistcəsinə, gah da qeyri-inandırıcı şişirtmələr tərzində verilmiş əcaib kadrlar... Hər şeydən əvvəl isə filmdə Məşədi İbad obrazı yoxdur. Rejissor işinin pərakəndəliyi hər obrazda, hər kadrda özünü göstərir. "O olmasın, bu olsun" filmində tamaşaçıların etirazına səbəb olan qüsur... kinokomediyada olmayan, sonra əlavə edilmiş primitiv əhvalatlar - bazarda qoçuların davası, Rüstəm bəyin evində qonaqların qalmaqalı, hamamda verilən çirkin naturalist səhnələr və s. kimə lazım idi? Filmdə o qədər işıq, o qədər hay-küylə verilmişdir ki, komediyanın əsasını təşkil edən ictimai motivlər kölgədə qalır... Filmdə tamaşaçıya təqdim edilən Məşədi İbad isə tamamilə başqadır... Bunun təqsiri rolun yanlış traktovkasındadır. Bəla burasındadır ki, rejissor necə çalmışsa, aktyor da elə oynamışdır".
Rejissor Hüseyn Seyidzadə filmdə baş rola - Məşədi İbada aktyor Mirzəağa Əliyevi çəkəcəkdi. Lakin çəkilişlər yenicə başlamışdı ki, aktyor dünyasını dəyişdi. Bundan sonra rejissor yeni Məşədi İbadı - Əliağa Ağayevi tapmalı oldu.
Film 2016-cı ildə Meksikanın paytaxtı Mexiko şəhərində Azərbaycan Kinosu günləri çərçivəsində nümayiş etdirilib.
Fars dilində çəkilən filmin rejissoru kim idi?
Bəs görəsən, bu film İranda fars dilində kim tərəfindən çəkilib və həmin şəxsin Azərbaycanla bir bağlılığı varmı?
90 dəqiqə davam edən bu filmin rejissoru və ssenari müəllifi Səməd Sabahi, prodüseri Əziz Kardvani və Hakimandır.
Filmdə rolları Əsgər İmprari, Fataneh, Məsumə Heyyar, Tağı Zuhuri, Əli Tabeş, Barat Loo, Rza Kərimi, Möhsun Fərid, Nəcəfi və Cavad Təqdasi ifa edir.
Səməd Sabahi kimdir?
Onun barəsində vikipediada yazılanlar:
“Səməd Sabahi hicri şəmsi tarixi ilə, 1293-cü ildə (1914) Azərbaycanda (keçmiş Sovet ittifaqi) anadan olub. Bakının incəsənət texnikumunun bitirib. 1305-ci (1926) ildən bəri teatrda bədii karyerasına başlayır. 1311-ci ildə Təbrizə və sonra Tehrana köçüb. 1318-ci (1939) ildə Tehran İncəsənət Teknikumunu (aktyorluq üzrə) bitirib. 1324-cü (1945) ildən bəri rejissor və aktyor kimi, İranda bədii karyerasını davam etdirir. 1332-ci (1953) ildə “Məşhədi Ebad” filmində yazıçı (Üzeyir Hacıbəyovun əsəri əsasında) öz fəaliyyətini davam etdirir. (1976)-cı ildə Tehranda vəfat edib”.
Onun barəsində, Rəhim Rəisniya “İşıq” dərgisində mordad ayının 9-u 1392-ci ildə (Mordad (fars: مرداد) — İran və Əfqanıstanın rəsmi təqviminin beşinci ayı. Mordad ayında 31 gün var. Bu ay adətən 23 iyulda başlayıb 22 avqustda sona çatır (bəzi illərdə 22 iyulda başlayıb 21 avqustda bitir). Mordad yayın ikinci ayıdır.) dərc edilən “Səməd bizim teatrımız” məqaləsində yazırdı:
“Firqə höküməti dağıldıqdan sonra, bunun ziyanları Səməd Sabahidən də yan keçmədi. Zindandan azadlığa çıxdıqdan sonra, Tehrana köç edir, çoxlu əziyyətlərdən sonra 1328-ci ildə Pars mədəniyyət ocağında işə başlayır və bir sıra Türk tamaşa və əsərlərini fars dilinə tərcümə edir və səhnələşdirir. Mordad ayının 28-i 1332-ci il çevrilişindən sonra çox ağır təziqlərə məruz qalan milli teatrı, çarəsiz qalaraq sevdiyi və eşq bəslədiyi səhnəsindən uzaqlaşır və bu zamanlar öz inkişaf dövrunu yaşamaqda olan sinema sənətinə üz qoyur və Məşhədi İbad, Arşın mal alan, Qaraca qız, Şanlı səhər və s. əsərləri fars dilinə tərcümə edərək rejissorluq edir. Lakin o, keçmiş illərdə olduğu kimi öz sənətinə bağlanma və səntin zirvəsində olduğu hisslərini yaşamadığı üçün, incəsənət sahəsini tərk edir və 1357-ci il İran inqilabından bir neçə ay öncə vəfat edir.
Səməd Sabahi hərdən hisslərini, ümidlərini və ümidsizliyini öz ana dilində dodaqları altında mızıldanırdı (1945 firqə hökumətinin dağılmasından sonra ana dilində danışmaq, yazmaq və oxumaq qadağan olduğu üçün) və sonra vaxtı olduqca dodaqlarına axıb tökülən şeirlərini kağız üzərinə gətirirdi. “Ürəyim və dilim” şeiri onun əsərlərindən biridir ki, yaxşı gələcəyə ümidlə dalğalanır.
Bəzən-bəzən yanıram, yana-yana qanıram
İnsan oğlu qüdrəti ilə, yol tapsaydı varlığa
Həqiqəti tapsaydı, onda insan son qoyardı köləliyə, xarlığa
Yol tapsaydı varlığa, son qoyardı xarlığa.
Onun cəkdiyi filimlərdə (bunun sifariş olub-olmadığı məlum deyil) operettonun Üzeyir Hacıbəyova aid olduğu gizlədilmir. 1332-ci ildə (1953) çəkilən “Məşhədi Ebad” filminin 00:00:36 00:00:52 saniyəsinin tərcüməsi:
“Neçə il öncə Şərqin məşhur kompozitoru Üzeyir Hacıbəyli şirin bir musiqili komediya yazmışdır ki, həmişə bəyənilmişdir. Bu gözəl əsərin əsası İran sərhədlərinin xaricinə aiddir.”(xarici ölkəyə məxsusdur).
Səməd Səbahinin 1339-cu ildə (1960) çəkdiyi “Arşın mal alan” filmində də operettonun müəllifinin Üzeyir Hacıbəyov olduğu filmin əvvəlində göstərilir.
Səməd Sabahinin Gəncəli Sabahi ilə qohumluq əlaqələri varmı?
Bəli, Səməd Sabahi Gəncəli Sabahinin balaca qardaşıdır və Azərbaycanda dünyaya gəlib.
Gəncəli Yunis oğlu Sabahi (1906-1990) — XX əsr Azərbaycan yazıçısıdır.
Gəncəli Sabahi 1906-cı ildə Cənubi Azərbaycanın Mərənd bölgəsinin Miyab kəndində anadan olub. 7 yaşında ikən anası ilə Şimali Azərbaycana atasının yanına gəlib. İbtidai məktəbi Şəmkirdə, orta məktəbi isə Gəncədə bitirib. 1932-ci ildə BDU-nun Filologiya fakültəsini bitirib.
Gəncəli Sabahi 1946-cı ildə Cənubi Azərbaycana dönərək yeni təsis edilmiş universitetdə dərs demişdi. Milli hökumət devrildikdən sonra "Mühacir" adı ilə Bəndərabada, ordan da Loristana sürgün edilib. İki il sürgündə yaşayıb. Sürgündən azad edildikdən sonra Təbrizə - ailəsinin yanına qayıdıb. Hökuməti-nizami tərəfindən Tehrana köçürülüb və bu şəhərdə ədəbi fəaliyyətinə davam edib.
Səbahinin atası Yunis kişi də bеlələrindən olub. Gəncəbasarda özünə iş axtarıb. Gədəbəyin və indiki Daşkəsənin dağ mədənlərində işləyib. Vaxtlı-vaxtında Mərəndə dönüb ailəsinə baş çəkə bilməyib. Buna görə də çətinliklərdən cana doymuş arvadı övladını da götürüb Gəncəbasara, ərinin yanına gəlib. Beləcə, Səbahi yеddi yaşından sonra Gəncəbasarda yaşamalı, buradakı məktəblərdə oxumalı olub.
Gənclik illərindən ədəbiyyata böyük maraq göstərib, şeirlər yazıb. Lakin sonralar o, nasir və tənqidçi kimi daha çox məşhurlaşıb.
1932-ci ildə Pеdaqоji İnstitutu bitirdikdən sonra onu müəllim işləməyə göndəriblər. Şamaхı rayonunun оrta məktəbində direktor işləyib. Lakin хоş günlərin ömrü o qədər də uzun оlmayıb.
30-cu illərdə SSRİ-nin hər yerində ziyalılara, sərbəst düşünənlərə, azadlıqsevərlərə qarşı təzyiq və təqiblər başlayıb. Kütləvi həbslər və sürgünlər Səbahidən və onun ailəsindən də yan keçməyib. Qəflətən həbs edilərək Qazaxıstana sürgün olunub. Necə deyərlər, cəhənnəmi dirigözlü görsə də, sosializm quruculuğuna inamı qırılmayıb. Ona elə gəlib ki, baş verən dəhşətlərə səbəb ayrı-ayrı adamlardır, hökumətin və hakimiyyətin yuxarı pillələrində əyləşənlərin ölkədə baş verən haqsızlıqdan xəbəri yoxdur.
Səməd və Gəncəli Sabahi qardaşları
II Dünya savaşından yararlanan SSRİ yeni ərazilər ələ keçirmək üçün planlar hazırlamışdı. Bu planda İranı da təsir dairəsinə daxil etmək var idi. Ona görə də Almaniya ilə savaşa başladıqdan sonra orada “faşizmin kök saldığını” bəhanə gətirərək 1941-ci ilin avqustunda qoşunlarını Tehranadək yeritdi. Müttəfiqləri də Güneydə İrana qoşun çıxartsalar da, bölgənin SSRİ-nin təsir dairəsində qalmasını istəmirdilər. Sovet hökuməti müttəfiqlərlə vəziyyəti gərginləşdirməmək üçün Azərbaycan kartından istifadə etməyi qərara aldı. İranın Quzey batısındakı bölgədə, Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının güneyində yaşayan türkləri müstəqillik uğrunda mübarizəyə həvəsləndirdi. Orada ana dilində məktəblər, qəzet-jurnal, teatr, universitet açılmasına nail oldu. Yerli kadrlar çatışmadığından Sovet Azərbaycanından və başqa yerlərdən oraya mütəxəssislər göndərildi.
Milli hökumətin yеnicə təsis еtdiyi Təbriz Dövlət Darülüfununda Dil və ədəbiyyat fakültəsinə rəhbərlik еdir, radio verlişlərində ana dilində tez-tez çıxış edir, qəzet və jurnallarda məqalələr çap etdirir. Lakin onların bu fədakarlığı istənilən bəhrəni vermir. Müttəfiqləri SSRİ-ni İrandan qoşunlarını çıxarmağa və Şahpərəst ordu birləşmələrinin İran Azərbaycanının şəhər və kəndlərində qurulmuş hakimiyyəti qan içində boğmağa məcbur edir.
Cəmi bircə il yaşayan Azərbaycan Milli Hökuməti 1946-cı il dеkabr ayında ləğv edilir. Minlərlə azərbaycanlı güllələnir, həbs edilir, sürgünə göndərilir. Milli hökumətin süqutundan iki gün sonra səhər saat 9-da polis Gəncəli Səbahinin evindən alaraq həbsxanaya aparır.
Gəncəli Sabahi “Ötən günlərim” adlı хatirə pоvеstində həmin hadisəni olduqca təfsilatıyla yazır. Onu təhqir edən həbsxana məmurlarından çox, haqlarını müdafiə etdiyi insanlardır. Zindanda çox işgəncələr gördükdən sonra Rusiyada soyuq yerə sürgün edilmiş ədibi cəhənnəm kimi itsisi olan Yəzdə sürgün edirlər. Lakin bu həssas qələm sahibi harada, hansı şəraitdə yaşamasından asılı оlmayaraq, daхilindən cоşan yaradıcılıq еhtirası ilə yazıb-yaradır.
BMT və beynəlxalq təşkilatların təzyiqi altında İran hökuməti geri çəkilməli olur. Gəncəli Sabahi və onun kimi yüzlərlə insan sürgündən azad olunur. Onlar fiziki cəhətdən sürgündən azad olunsalar da, mənəvi cəhətdən yenə də həbsxana həyatı yaşamaq məcburiyyətində idilər. Belə ki, Gəncəli Səbahi və onun məsləkdaşları ana dilində yazıb-yaratmaq, ana dilini inkişaf etdirmək istəyirdilər. İranda isə nəinki ana dilində yazıb yaratmaq, təhsil almaq, hətta danışmaq belə yasaq idi. Məktəblərdə ana dilində danışdıqlarına görə uşaqları cəzalandırır, valideynlərini cərimələyirdilər.
Bütün hədə-qorxulara, yasaqlara baxmayaraq Gəncəli Sabahi ana dilində yazırdı. Yazdıqlarını çap etdirə bilməsə də yazırdı. Yaxşı bilirdi ki, xalq bir vaxt ayılacaq, onun yazdıqlarına sahib çıxacaq, çap etdirərək gəncliyə təqdim edəcəkdir.
İran türkləri arasında ana dilində şeir yazmaq ənənəsi vardı, lakin nəsr, ədəbi tənqid unudulmaqda idi. Gəncəli Sabahi isə nəsr və ədəbi tənqidi inkişaf etdirirdi.
Gəncəli Sabahi 1950-ci illərdə “Həyat faciələrindən” povestini yazır. Onun “Qartal”, “Gül dəstəsi”, “Ana qəlbi”, “Arsız Qafar”, “Оvçu” kimi pоvеst və hekayələrini bir idеya birləşdirmişdir: insanları ağlasığmaz əzablara düçar еdən, оnları quldura, оğruya, yоlkəsənə çеvirən quruluşdur. O dövlətdə ki, qanunlar işləmədi, haqq-ədalət olmadı onda dünyanın əşrəfi sayılan insan da ən vəhşi yırtıcıya çevrilir.
Gəncəli Səbahi Hüseyin Caviddən təsadüfən eşitdiyi söhbət əsasında yazdığı “Ovçu” hekayəsində də, 1945-ci ilin 21 Azər hərakatı ilə bağlı yazdığı “İnsanı azdıran” hеkayəsində də, ümumilikdə isə nəsrində ağır bir qüssə, kədər olsa da, sonluqda oxucuda nikbin bir əhval-ruhiyyə yaranır, mübariz ruh aşılanır. Ümumilikdə götürdükdə sürgün və həbsxana həyatı ədibin yazılarının əsas mövzusunu təşkil edir.
Gəncəli Səbahi görkəmli nasir оlmaqla yanaşı, Azərbaycan ədəbi tənqidinə də təsir göstərən bir şəxs olub. “Varlıq” jurnalının nəşrə başlaması Gəncəli Səbahinin ardıcıl ədəbi tənqidlə məşğul olmasına şərait yaradır.
O, yalnız İran Azərbaycanında yaşayan Səhənd, Sahir, Sönməz, Məhzun, Haşim Tərlan və başqaları haqqında yazmaqla kifayətlənməyib. Həmçinin Mirzə Cəlilin “Anamın kitabı” dramı və Səməd Vurğunun “Aygün” pоеmasına da münasibət bildirir.
Səbahi prinsipiallığını hеç nəyə qurban vеrmir. O, “Ədəbiyyatın ictimai həyata təsiri” adlı məqaləsində bir sıra mühüm ədəbi prоblеmlərə işiq salır.
Ədibin ölümündən sonra çap olunan “Ötən günlər” xatirə-pоvеsti memuar ədəbiyyatımızın ən gözəl nümunələrindəndir.
1990-cı ilin sentyabrın 6-da Tehranda dünyasını dəyişən böyük ədibi Behişti Zəhra qəbristanlığında dəfn ediblər. Onun yaradıcılığı tam öyrənilməsə də, əsərləri sevilərək oxunur və gəncliyi milli azadlıq mübarizəsinə səsləyir.
A. QULİYEVA
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 11-01-2019 13:48 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Son günlər mətbuatda farsların Üzeyir bəy Haçıbəyovun “O olmasın, bu olsun” operettasını oğurlaması və 1953-cü ildə fars dilində filmin çəkilməsi ilə bağlı iddialar səsləndirilir. İddialarda bu operetta əsasında 1956-cı ildə Azərbaycanda film çəkildiyi halda, onun 3 il əvvəl fars dilində necə səhnələşdirilə bilməsi məsələsinə də şübhə ilə yanaşılıb. Biz bu əsərin fars dilinə kim tərəfindən tərcümə edilməsi və film çəkilməsi məsələsini bir qədər sonra söyləyəcəyik. İndi isə bəzi incə məqamlar barədə.
“O olmasın, bu olsun” Üzeyir bəy Hacıbəyovun ikinci musiqili komediyasıdır və 1911-ci ildə yazılıb.
Əsərin ilk tamaşası 1911-ci ilin aprel ayının 25-də Bakıda olub. Baş rollarda Mirzağa Əliyev (Məşədi İbad), Hüseynqulu Sarabski (Sərvər) və Əhməd Ağdamski (Gülnaz) oynayıblar. Tamaşaya Üzeyir bəy Hacıbəyov özü dirijorluq edib. Sonralar musiqili komediya müxtəlif dillərə tərcümə olunub, Zaqafqaziya şəhərlərində, Türkiyədə, Bolqarıstanda, Yəməndə və s. ölkələrdə tamaşaya qoyulub. Əsərin ədəbi mətni ilk dəfə 1912-ci ildə Bakıda, “Orucov qardaşları” mətbəəsində nəşr olunub.
Bu operetto artıq 1911-ci ildən səhnə həyatı qazandığı üçün onun başqa dillərə tərcümə edilərək səhnələşdirilməsi və ya film çəkilməsi problem yaratmırdı…
Film haqqında vikipediyada bəzi məlumatlar verilir.
Filmdə xanəndə Xan Şuşinski qonaqlıq səhnəsində "Kürd-Şahnaz" muğamını ifa edir.
Bildirilir ki, yengə rolunu oynayan aktrisa Münəvvər Kələntərli qapının dəliyindən içəri baxarkən qəflətən Sərvər çıxır və yengəni yerə yıxır. Bu məqamda yerə yıxılan aktrisa kiçik barmağını sındırmışdı. Lakin həmin çəkilişlər bitəndən sonra çəkiliş qrupu aktrisanın barmağının sındığını bilmişdilər.
Filmdə xanəndə Tükəzban İsmayılova "Segah" muğamı üstündə oxuyur.
Film Azərbaycanın ilk rəngli bədii filmidir.
Operettanı ilk dəfə 1918-ci ildə Vaqram Papazyan ilə S. Lakka filmə çəkməyə cəhd edir və Xanjonkovun o zaman yeni təsis olunmuş “Yalta” studiyasında çəkilişlərə başlanılır. Lakin ilk film uğur qazana bilmədiyi üçün tez də sıradan çıxır.
1956-cı ildə rejissor Hüseyn Seyidzadə tərəfindən Azərbaycanda çəkilən, Asiya və Afrika ölkələrinin Beynəlxalq Daşkənd kinofestivalında göstərilən kinokomediya o vaxt yüksək qiymət alıb.
Filmin xarici ekranlara çıxışı da uğurlu olub. SSRİ Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr İdarəsinin sədri A. Davıdov Azərbaycan Kinematoqrafçıları İttifaqının I katibi Hüseyn Seyidzadəyə göndərdiyi məktubunda yazırdı: "O olmasın, bu olsun" filmi 40 ölkəyə, o cümlədən İran, İraq, Yuqoslaviya, Yaponiya, Avstriya, ABŞ, İsveçrə və Macarıstana satılıb".
Sonralar film daha 10 ölkəyə satıldı. Bununla belə, kinolent Bakı kinoteatrlarında nümayiş etdirilərkən, respublika mətbuatında "Müvəffəqiyyətsiz film" başlıqlı kəskin tənqidi resenziya dərc edilmişdi. Çəkilişlər ilyarım davam edib və aparıcı aktyorlara o vaxtın pulu ilə hər çəkiliş günü üçün 60 manat qonorar veriblər. O vaxtlar Azərbaycana qastrol səfərinə gəlmiş hind kinematoqrafçıları bir neçə Azərbaycan filminə baxdıqdan sonra daha çox üstünlüyü Hüseyn Seyidzadənin filmlərinə vermişdilər. Hətta hind kinosunun yaradıcısı Rac Kapur onu Hindistana dəvət etmişdi: "Gedək Hindistana, orada film çəkərsən, səni milyonçu edərəm".
"O olmasın, bu olsun" ekranlara çıxandan sonra kinoşünaslar filmi tənqid ediblər: "Heç bir estetik qanuna tabe olmayan, mənasız və zövqsüz çəkilmiş səhnələr, lüzumsuz vuruşma, qaçışma, hay-küylər, eybəcər oyunbazlıqlar, gah naturalistcəsinə, gah da qeyri-inandırıcı şişirtmələr tərzində verilmiş əcaib kadrlar... Hər şeydən əvvəl isə filmdə Məşədi İbad obrazı yoxdur. Rejissor işinin pərakəndəliyi hər obrazda, hər kadrda özünü göstərir. "O olmasın, bu olsun" filmində tamaşaçıların etirazına səbəb olan qüsur... kinokomediyada olmayan, sonra əlavə edilmiş primitiv əhvalatlar - bazarda qoçuların davası, Rüstəm bəyin evində qonaqların qalmaqalı, hamamda verilən çirkin naturalist səhnələr və s. kimə lazım idi? Filmdə o qədər işıq, o qədər hay-küylə verilmişdir ki, komediyanın əsasını təşkil edən ictimai motivlər kölgədə qalır... Filmdə tamaşaçıya təqdim edilən Məşədi İbad isə tamamilə başqadır... Bunun təqsiri rolun yanlış traktovkasındadır. Bəla burasındadır ki, rejissor necə çalmışsa, aktyor da elə oynamışdır".
Rejissor Hüseyn Seyidzadə filmdə baş rola - Məşədi İbada aktyor Mirzəağa Əliyevi çəkəcəkdi. Lakin çəkilişlər yenicə başlamışdı ki, aktyor dünyasını dəyişdi. Bundan sonra rejissor yeni Məşədi İbadı - Əliağa Ağayevi tapmalı oldu.
Film 2016-cı ildə Meksikanın paytaxtı Mexiko şəhərində Azərbaycan Kinosu günləri çərçivəsində nümayiş etdirilib.
Fars dilində çəkilən filmin rejissoru kim idi?
Bəs görəsən, bu film İranda fars dilində kim tərəfindən çəkilib və həmin şəxsin Azərbaycanla bir bağlılığı varmı?
90 dəqiqə davam edən bu filmin rejissoru və ssenari müəllifi Səməd Sabahi, prodüseri Əziz Kardvani və Hakimandır.
Filmdə rolları Əsgər İmprari, Fataneh, Məsumə Heyyar, Tağı Zuhuri, Əli Tabeş, Barat Loo, Rza Kərimi, Möhsun Fərid, Nəcəfi və Cavad Təqdasi ifa edir.
Səməd Sabahi kimdir?
Onun barəsində vikipediada yazılanlar:
“Səməd Sabahi hicri şəmsi tarixi ilə, 1293-cü ildə (1914) Azərbaycanda (keçmiş Sovet ittifaqi) anadan olub. Bakının incəsənət texnikumunun bitirib. 1305-ci (1926) ildən bəri teatrda bədii karyerasına başlayır. 1311-ci ildə Təbrizə və sonra Tehrana köçüb. 1318-ci (1939) ildə Tehran İncəsənət Teknikumunu (aktyorluq üzrə) bitirib. 1324-cü (1945) ildən bəri rejissor və aktyor kimi, İranda bədii karyerasını davam etdirir. 1332-ci (1953) ildə “Məşhədi Ebad” filmində yazıçı (Üzeyir Hacıbəyovun əsəri əsasında) öz fəaliyyətini davam etdirir. (1976)-cı ildə Tehranda vəfat edib”.
Onun barəsində, Rəhim Rəisniya “İşıq” dərgisində mordad ayının 9-u 1392-ci ildə (Mordad (fars: مرداد) — İran və Əfqanıstanın rəsmi təqviminin beşinci ayı. Mordad ayında 31 gün var. Bu ay adətən 23 iyulda başlayıb 22 avqustda sona çatır (bəzi illərdə 22 iyulda başlayıb 21 avqustda bitir). Mordad yayın ikinci ayıdır.) dərc edilən “Səməd bizim teatrımız” məqaləsində yazırdı:
“Firqə höküməti dağıldıqdan sonra, bunun ziyanları Səməd Sabahidən də yan keçmədi. Zindandan azadlığa çıxdıqdan sonra, Tehrana köç edir, çoxlu əziyyətlərdən sonra 1328-ci ildə Pars mədəniyyət ocağında işə başlayır və bir sıra Türk tamaşa və əsərlərini fars dilinə tərcümə edir və səhnələşdirir. Mordad ayının 28-i 1332-ci il çevrilişindən sonra çox ağır təziqlərə məruz qalan milli teatrı, çarəsiz qalaraq sevdiyi və eşq bəslədiyi səhnəsindən uzaqlaşır və bu zamanlar öz inkişaf dövrunu yaşamaqda olan sinema sənətinə üz qoyur və Məşhədi İbad, Arşın mal alan, Qaraca qız, Şanlı səhər və s. əsərləri fars dilinə tərcümə edərək rejissorluq edir. Lakin o, keçmiş illərdə olduğu kimi öz sənətinə bağlanma və səntin zirvəsində olduğu hisslərini yaşamadığı üçün, incəsənət sahəsini tərk edir və 1357-ci il İran inqilabından bir neçə ay öncə vəfat edir.
Səməd Sabahi hərdən hisslərini, ümidlərini və ümidsizliyini öz ana dilində dodaqları altında mızıldanırdı (1945 firqə hökumətinin dağılmasından sonra ana dilində danışmaq, yazmaq və oxumaq qadağan olduğu üçün) və sonra vaxtı olduqca dodaqlarına axıb tökülən şeirlərini kağız üzərinə gətirirdi. “Ürəyim və dilim” şeiri onun əsərlərindən biridir ki, yaxşı gələcəyə ümidlə dalğalanır.
Bəzən-bəzən yanıram, yana-yana qanıram
İnsan oğlu qüdrəti ilə, yol tapsaydı varlığa
Həqiqəti tapsaydı, onda insan son qoyardı köləliyə, xarlığa
Yol tapsaydı varlığa, son qoyardı xarlığa.
Onun cəkdiyi filimlərdə (bunun sifariş olub-olmadığı məlum deyil) operettonun Üzeyir Hacıbəyova aid olduğu gizlədilmir. 1332-ci ildə (1953) çəkilən “Məşhədi Ebad” filminin 00:00:36 00:00:52 saniyəsinin tərcüməsi:
“Neçə il öncə Şərqin məşhur kompozitoru Üzeyir Hacıbəyli şirin bir musiqili komediya yazmışdır ki, həmişə bəyənilmişdir. Bu gözəl əsərin əsası İran sərhədlərinin xaricinə aiddir.”(xarici ölkəyə məxsusdur).
Səməd Səbahinin 1339-cu ildə (1960) çəkdiyi “Arşın mal alan” filmində də operettonun müəllifinin Üzeyir Hacıbəyov olduğu filmin əvvəlində göstərilir.
Səməd Sabahinin Gəncəli Sabahi ilə qohumluq əlaqələri varmı?
Bəli, Səməd Sabahi Gəncəli Sabahinin balaca qardaşıdır və Azərbaycanda dünyaya gəlib.
Gəncəli Yunis oğlu Sabahi (1906-1990) — XX əsr Azərbaycan yazıçısıdır.
Gəncəli Sabahi 1906-cı ildə Cənubi Azərbaycanın Mərənd bölgəsinin Miyab kəndində anadan olub. 7 yaşında ikən anası ilə Şimali Azərbaycana atasının yanına gəlib. İbtidai məktəbi Şəmkirdə, orta məktəbi isə Gəncədə bitirib. 1932-ci ildə BDU-nun Filologiya fakültəsini bitirib.
Gəncəli Sabahi 1946-cı ildə Cənubi Azərbaycana dönərək yeni təsis edilmiş universitetdə dərs demişdi. Milli hökumət devrildikdən sonra "Mühacir" adı ilə Bəndərabada, ordan da Loristana sürgün edilib. İki il sürgündə yaşayıb. Sürgündən azad edildikdən sonra Təbrizə - ailəsinin yanına qayıdıb. Hökuməti-nizami tərəfindən Tehrana köçürülüb və bu şəhərdə ədəbi fəaliyyətinə davam edib.
Səbahinin atası Yunis kişi də bеlələrindən olub. Gəncəbasarda özünə iş axtarıb. Gədəbəyin və indiki Daşkəsənin dağ mədənlərində işləyib. Vaxtlı-vaxtında Mərəndə dönüb ailəsinə baş çəkə bilməyib. Buna görə də çətinliklərdən cana doymuş arvadı övladını da götürüb Gəncəbasara, ərinin yanına gəlib. Beləcə, Səbahi yеddi yaşından sonra Gəncəbasarda yaşamalı, buradakı məktəblərdə oxumalı olub.
Gənclik illərindən ədəbiyyata böyük maraq göstərib, şeirlər yazıb. Lakin sonralar o, nasir və tənqidçi kimi daha çox məşhurlaşıb.
1932-ci ildə Pеdaqоji İnstitutu bitirdikdən sonra onu müəllim işləməyə göndəriblər. Şamaхı rayonunun оrta məktəbində direktor işləyib. Lakin хоş günlərin ömrü o qədər də uzun оlmayıb.
30-cu illərdə SSRİ-nin hər yerində ziyalılara, sərbəst düşünənlərə, azadlıqsevərlərə qarşı təzyiq və təqiblər başlayıb. Kütləvi həbslər və sürgünlər Səbahidən və onun ailəsindən də yan keçməyib. Qəflətən həbs edilərək Qazaxıstana sürgün olunub. Necə deyərlər, cəhənnəmi dirigözlü görsə də, sosializm quruculuğuna inamı qırılmayıb. Ona elə gəlib ki, baş verən dəhşətlərə səbəb ayrı-ayrı adamlardır, hökumətin və hakimiyyətin yuxarı pillələrində əyləşənlərin ölkədə baş verən haqsızlıqdan xəbəri yoxdur.
Səməd və Gəncəli Sabahi qardaşları
II Dünya savaşından yararlanan SSRİ yeni ərazilər ələ keçirmək üçün planlar hazırlamışdı. Bu planda İranı da təsir dairəsinə daxil etmək var idi. Ona görə də Almaniya ilə savaşa başladıqdan sonra orada “faşizmin kök saldığını” bəhanə gətirərək 1941-ci ilin avqustunda qoşunlarını Tehranadək yeritdi. Müttəfiqləri də Güneydə İrana qoşun çıxartsalar da, bölgənin SSRİ-nin təsir dairəsində qalmasını istəmirdilər. Sovet hökuməti müttəfiqlərlə vəziyyəti gərginləşdirməmək üçün Azərbaycan kartından istifadə etməyi qərara aldı. İranın Quzey batısındakı bölgədə, Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının güneyində yaşayan türkləri müstəqillik uğrunda mübarizəyə həvəsləndirdi. Orada ana dilində məktəblər, qəzet-jurnal, teatr, universitet açılmasına nail oldu. Yerli kadrlar çatışmadığından Sovet Azərbaycanından və başqa yerlərdən oraya mütəxəssislər göndərildi.
Milli hökumətin yеnicə təsis еtdiyi Təbriz Dövlət Darülüfununda Dil və ədəbiyyat fakültəsinə rəhbərlik еdir, radio verlişlərində ana dilində tez-tez çıxış edir, qəzet və jurnallarda məqalələr çap etdirir. Lakin onların bu fədakarlığı istənilən bəhrəni vermir. Müttəfiqləri SSRİ-ni İrandan qoşunlarını çıxarmağa və Şahpərəst ordu birləşmələrinin İran Azərbaycanının şəhər və kəndlərində qurulmuş hakimiyyəti qan içində boğmağa məcbur edir.
Cəmi bircə il yaşayan Azərbaycan Milli Hökuməti 1946-cı il dеkabr ayında ləğv edilir. Minlərlə azərbaycanlı güllələnir, həbs edilir, sürgünə göndərilir. Milli hökumətin süqutundan iki gün sonra səhər saat 9-da polis Gəncəli Səbahinin evindən alaraq həbsxanaya aparır.
Gəncəli Sabahi “Ötən günlərim” adlı хatirə pоvеstində həmin hadisəni olduqca təfsilatıyla yazır. Onu təhqir edən həbsxana məmurlarından çox, haqlarını müdafiə etdiyi insanlardır. Zindanda çox işgəncələr gördükdən sonra Rusiyada soyuq yerə sürgün edilmiş ədibi cəhənnəm kimi itsisi olan Yəzdə sürgün edirlər. Lakin bu həssas qələm sahibi harada, hansı şəraitdə yaşamasından asılı оlmayaraq, daхilindən cоşan yaradıcılıq еhtirası ilə yazıb-yaradır.
BMT və beynəlxalq təşkilatların təzyiqi altında İran hökuməti geri çəkilməli olur. Gəncəli Sabahi və onun kimi yüzlərlə insan sürgündən azad olunur. Onlar fiziki cəhətdən sürgündən azad olunsalar da, mənəvi cəhətdən yenə də həbsxana həyatı yaşamaq məcburiyyətində idilər. Belə ki, Gəncəli Səbahi və onun məsləkdaşları ana dilində yazıb-yaratmaq, ana dilini inkişaf etdirmək istəyirdilər. İranda isə nəinki ana dilində yazıb yaratmaq, təhsil almaq, hətta danışmaq belə yasaq idi. Məktəblərdə ana dilində danışdıqlarına görə uşaqları cəzalandırır, valideynlərini cərimələyirdilər.
Bütün hədə-qorxulara, yasaqlara baxmayaraq Gəncəli Sabahi ana dilində yazırdı. Yazdıqlarını çap etdirə bilməsə də yazırdı. Yaxşı bilirdi ki, xalq bir vaxt ayılacaq, onun yazdıqlarına sahib çıxacaq, çap etdirərək gəncliyə təqdim edəcəkdir.
İran türkləri arasında ana dilində şeir yazmaq ənənəsi vardı, lakin nəsr, ədəbi tənqid unudulmaqda idi. Gəncəli Sabahi isə nəsr və ədəbi tənqidi inkişaf etdirirdi.
Gəncəli Sabahi 1950-ci illərdə “Həyat faciələrindən” povestini yazır. Onun “Qartal”, “Gül dəstəsi”, “Ana qəlbi”, “Arsız Qafar”, “Оvçu” kimi pоvеst və hekayələrini bir idеya birləşdirmişdir: insanları ağlasığmaz əzablara düçar еdən, оnları quldura, оğruya, yоlkəsənə çеvirən quruluşdur. O dövlətdə ki, qanunlar işləmədi, haqq-ədalət olmadı onda dünyanın əşrəfi sayılan insan da ən vəhşi yırtıcıya çevrilir.
Gəncəli Səbahi Hüseyin Caviddən təsadüfən eşitdiyi söhbət əsasında yazdığı “Ovçu” hekayəsində də, 1945-ci ilin 21 Azər hərakatı ilə bağlı yazdığı “İnsanı azdıran” hеkayəsində də, ümumilikdə isə nəsrində ağır bir qüssə, kədər olsa da, sonluqda oxucuda nikbin bir əhval-ruhiyyə yaranır, mübariz ruh aşılanır. Ümumilikdə götürdükdə sürgün və həbsxana həyatı ədibin yazılarının əsas mövzusunu təşkil edir.
Gəncəli Səbahi görkəmli nasir оlmaqla yanaşı, Azərbaycan ədəbi tənqidinə də təsir göstərən bir şəxs olub. “Varlıq” jurnalının nəşrə başlaması Gəncəli Səbahinin ardıcıl ədəbi tənqidlə məşğul olmasına şərait yaradır.
O, yalnız İran Azərbaycanında yaşayan Səhənd, Sahir, Sönməz, Məhzun, Haşim Tərlan və başqaları haqqında yazmaqla kifayətlənməyib. Həmçinin Mirzə Cəlilin “Anamın kitabı” dramı və Səməd Vurğunun “Aygün” pоеmasına da münasibət bildirir.
Səbahi prinsipiallığını hеç nəyə qurban vеrmir. O, “Ədəbiyyatın ictimai həyata təsiri” adlı məqaləsində bir sıra mühüm ədəbi prоblеmlərə işiq salır.
Ədibin ölümündən sonra çap olunan “Ötən günlər” xatirə-pоvеsti memuar ədəbiyyatımızın ən gözəl nümunələrindəndir.
1990-cı ilin sentyabrın 6-da Tehranda dünyasını dəyişən böyük ədibi Behişti Zəhra qəbristanlığında dəfn ediblər. Onun yaradıcılığı tam öyrənilməsə də, əsərləri sevilərək oxunur və gəncliyi milli azadlıq mübarizəsinə səsləyir.
A. QULİYEVA
Bölməyə aid digər xəbərlər
5-08-2023, 16:30
Məzar təpikləyənlərin xələfləri - fransızlar
12-04-2023, 09:12
Dünyada cinayət nisbəti: bəzi ölkələr cəhənnəm vadisi, bəziləri yer üzünün cənnətidir
10-04-2023, 16:34
Ən təhlükəli, ən zəgin və ən ucuz şəhərlərin adı açıqlanıb - Siyahı
10-04-2023, 06:58
Böyük təhlükə xəbərdarlığı - Professor dövlət başçısına müraciət edib
31-03-2023, 21:54
Demokratiyanın qətli... - Araşdırma
24-03-2023, 22:33
Azərbaycanın xarici borcu nə qədərdir? - Araşdırma
16-12-2022, 10:33
Ermənilərin statistik yalanı - Qarabağda nə qədər erməni yaşayır?
23-08-2022, 11:06
Professor Azərbaycan prezidentinə müraciət edib: “Elmimizi xilas edin!”
22-03-2022, 13:10
Dünya ticarətinin 80 faizini təşkil edən gəmiçilik məhv edilib
11-03-2022, 16:09
Taxıl qıtlığı: dünya gözünü Avropa istehsalçılarına zilləyib
11-03-2022, 14:33
Böyük güclər Ukrayna səmasını niyə qapatmaq istəmir?
17-02-2022, 15:45
Kürdə su azalır: "Vəziyyət yaxın illərdə düzəlməyəcək" - Araşdırma
11-11-2021, 16:47
Pandemiyanın daha bir fəsadı - Alimlər həyəcan təbili çalır
11-11-2021, 13:51
Ermənilərin törətdiyi ekoloji fəlakət beynəlxalq səviyyədə müzakirəyə çıxarılıb - Araşdırma
31-10-2021, 09:46
Baş tutmayan 12-ci abortun “fəsadı”: bioloji ana məşhur qızdan üzr istəyəcək - Fotolar
24-10-2021, 15:13
Naqafil güllə xanım-operatorun həyatına son qoyub - Fotolar
27-08-2021, 15:45
Azərbaycandakı əcnəbilərə vaksin vurulmur: pasportu necə alsınlar?
3-03-2021, 15:15
Koronavirusdan sağalanların səhhətində başqa problemlər yaranır
8-02-2021, 13:53
Azərbaycanın bir neçə universitetində dərslər bərpa olunmayacaq
6-11-2020, 12:21
Qarabağda ermənilərin yandırdığı və ya donuz tövləsinə çevrilən məbədlər - Araşdırma
7-08-2020, 14:27
Yeni idarəetmə sistemi gəlir: dövlət şirkətləri büdcənin “pulsoran”ı rolundan çıxarılacaq
19-06-2020, 15:03
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi Azərbaycan insanının qorxu indeksini öyrənmək üçün sorğu keçirib
12-06-2020, 14:15
Qarabağ üsyanı - 100 il: Mübarizə tariximizin şanlı səhifəsi
30-04-2020, 18:51
“8-ci kilometr bazarı”nın sahibi ilə bağlı müəmmalı hadisə: onu gecəyarısı kim və ya kimlər soyub?
2-04-2020, 13:39
Koronavirusdan sonra... - Dünyada böyük dəyişiklik gözlənilir
9-10-2019, 19:10
Ölkə təhsilində ciddi problemlər aşkarlanıb - Araşdırma
18-09-2019, 12:29
“Leş mafiyası”nı kimlər himayə edir? - Yeni detallar
2-09-2019, 08:06
Uşaqsız ailələrdə boşanma artıb - Statistika
27-08-2019, 22:16
Agentlik sədrinin biznes ortağı haqda yeni məlumatlar yayıldı - Fotolar
26-08-2019, 14:55
Komitə və ASC sədrlərinin keçirdiyi tenderlərin qalibi olan şirkət rəhbəri haqda sənədlər yayıldı - Siyahı
23-08-2019, 17:07
Deputat Ağalar Vəliyev xaricdə oğlunun adına nələr almayıb ki... - Siyahı yayıldı - Fotolar
26-06-2019, 12:20
Kimə hesabdan “2” yazaq? DSK sədri Tahir Budaqova, yoxsa MSK sədri Məzahir Pənahova... – Araşdırma
22-06-2019, 15:58
"Azəriqaz"dakı yoxlama niyə dayandırılıb? - Palatadan şübhəli qərar
10-05-2019, 13:38
İcra Hakimiyyəti heç bir səbəb göstərmədən bir ailəni evsiz qoydu
20-02-2019, 08:49
Dəmirqapı Dərbəndim: Rus işğalı, yoxsa... farsların əlindən nicat?
26-01-2019, 20:20
“Ən böyük Niyazi, ondan böyük yox” - Fazil Rəhmanzadə
19-01-2019, 20:14
Qarabağla bağlı növbəti təhlükəli plan işə düşüb - Ekspertlər
11-01-2019, 13:48
“O olmasın, bu olsun” əsəri farslar tərəfindən oğurlanıb? - Araşdırma
30-11-2018, 23:34
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
14-10-2018, 00:06
Ali məktəblərə qəbul imtahanlarının yeni qaydaları narazılıq yaradıb
23-09-2018, 10:35
Minlərlə məzunun ali təhsil diplomu tanınmaya bilər - Xəbərdarlıq
26-05-2018, 21:11
On ikinci imza - Hacı Mirzə Səlim Axundzadə
Dünən, 14:39
Prezident bir qrup sahibkarı təltif edib - Siyahı
Dünən, 13:42
ANAMA əməkdaşı Şuşada minaya düşüb
Dünən, 10:09
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
26-04-2024, 20:58
İlham Əliyevlə Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiriblər
26-04-2024, 18:36
Blinken Pekində Çini hədələyib
26-04-2024, 18:15
Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəddə koordinatlar dəqiqləşdirilir
26-04-2024, 13:21
Tehran-Tel-Əviv qarşıdurmasının növbəti dayanacağı haradadır?
26-04-2024, 13:07
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
26-04-2024, 12:29
Kosmik Stansiyada tapılan təhlükəli bakteriyalar insanlar üçün əhəmiyyətli ola bilər
26-04-2024, 11:46
Ukraynaya qarşı savaş Kremldəki kabinetlərə keçir - Politoloq
26-04-2024, 11:21
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi fəaliyyətini dayandırıb - Fotolar
25-04-2024, 20:26
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
25-04-2024, 19:45
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
25-04-2024, 19:17
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
25-04-2024, 18:09
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
25-04-2024, 17:46
Dünyada iqlim böhranı başlayır
25-04-2024, 17:08
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
25-04-2024, 14:43
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
25-04-2024, 11:59
Naxçıvanın baş naziri vəzifədən azad olunub - Təyinat
24-04-2024, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
24-04-2024, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
24-04-2024, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
24-04-2024, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
24-04-2024, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?