00:52 / 22-05-2019
İnfarktdan sonra xərçəng: Kasilyasın arvadında dəhşətli xəstəlik aşkarlandı
23:52 / 21-05-2019
“Taxt-tac oyunları”na Çində baxa bilməyiblər
23:34 / 21-05-2019
Azərbaycanda zəlzələ oldu
23:16 / 21-05-2019
Rəsmi Bakı: "Ermənistan erməni futbolçudan təxribatçı məqsədləri üçün istifadə edir"
22:50 / 21-05-2019
ABŞ-da pilotsuz poçt yük maşınlarının sınağına başlanıb
21:44 / 21-05-2019
Ramazanın 17-ci gününün duası – İmsak və iftar vaxtı
21:34 / 21-05-2019
Mətbuat Şurası redaktorlarla tədbir keçirdi: "Ölkəmizə qarşı mənfi rəy yaratmaq istəyirlər"
20:58 / 21-05-2019
Oqtay Şirəliyevin Mehman Hüseynovla birgə fotosuna nazirlikdən maraqlı reaksiya: "Nazir onu üzdən tanımır"
20:31 / 21-05-2019
“Çelsi”nin baş məşqçisi qadın ola bilər
20:23 / 21-05-2019
DGK sədri nazirin əmisi oğluna yeni vəzifə verib
20:00 / 21-05-2019
Zakir Həsənov genişmiqyaslı təlimdə: nazir tapşırıqlar verdi
19:59 / 21-05-2019
Türkiyə İrandan neft alışını dayandırdı - Fotolar
19:51 / 21-05-2019
Qahirə: Sultan Səlim prospektinin adı dəyişdirildi - Səbəb
19:45 / 21-05-2019
İran ABŞ və Səudiyyə casuslarını mühakimə edir
19:23 / 21-05-2019
Əflatun Amaşov: "Görünür, Fuad Abbasovla bağlı müəyyən maraqlı qüvvələr var"
19:18 / 21-05-2019
Ukraynada növbədənkənar parlament seçkilərinin vaxtı açıqlandı
19:18 / 21-05-2019
ABŞ Rusiyaya qarşı sanksiyalarını genişləndirdi
19:01 / 21-05-2019
Elmar Məmmədyarov yeni səfirlə görüşdü
18:43 / 21-05-2019
Poqba “Mançester Yunayted”in kapitanı olacaq
18:43 / 21-05-2019
Poroşenkoya cinayət işi açıldı - Rusiya ilə bağlı
18:35 / 21-05-2019
Türkiyə gəmisinə atəş açıldı, yaralılar var
18:32 / 21-05-2019
Deşam “Yuventus”a gedir?
18:29 / 21-05-2019
Şahdağa qar, Qaxa dolu yağıb
18:20 / 21-05-2019
AQTA satış üçün daşınan ölü heyvan aşkarlayıb - Foto
18:00 / 21-05-2019
Prezident bu komissiyanın tərkibində dəyişiklik etdi - Siyahı
17:41 / 21-05-2019
Əfqanıstanda 40-dan çox "Taliban" yaraqlısı məhv edilib
17:18 / 21-05-2019
Ramil Usubov 361 nəfəri polisə işə götürdü - FOTO
17:08 / 21-05-2019
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
17:05 / 21-05-2019
Meriyadan mərkəzi küçələrə qadağa xəbərinə sərt reaksiya: "Təxribatdır"
16:55 / 21-05-2019
AFFA rəsmisi: "Heç bir küçəyə girişə qadağa qoyulmayacaq"
19:08 / 18-05-2019
“Qanuni oğru” Koroğlu Məmmədov həbsxanadan çıxdı
19:40 / 19-05-2019
İranlılar müharibə təhlükəsi səbəbindən ölkəni tərk edir - Foto
15:08 / 17-05-2019
7000-dən çox şəxs müəllim işləmək üçün imtahan verəcək
09:03 / 20-05-2019
Tacikistan həbsxanasında qiyam: 29 məhbus və 3 nəzarətçi öldürüldü
14:21 / 19-05-2019
Sofiya Rotarunun ürəyini əbədi fəth edən kişi - Fotolar
11:12 / 18-05-2019
Con Boltona atəş açıldı – Satirik nəşrin zarafatı
16:26 / 20-05-2019
İsgəndər Həmidov ağır vəziyyətdə xaricə aparıldı
00:08 / 21-05-2019
İş adamı İlham Əliyevdən kömək istədi: “Ailəmin və yaxınlarımın həyatı təhlükədədir”
14:25 / 21-05-2019
Deputat: “Məmurlar Prezidentin islahat layihəsini boykot edir” - Müsahibə
09:23 / 17-05-2019
Deputat: “Sığortalanmış əmanətlərlə bağlı şəffaflığın təmin olunmasına ehtiyac var” - Müsahibə
23:20 / 17-05-2019
Xanəndə tamaşaçılardan test imtahanı götürəcək - Müsahibə
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
Tarix: 30-11-2018 23:34 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Azərbaycanın 2019-cu il üçün nəzərdə tutulmuş təhsil xərcləri məlum olub. Ana maliyyə sənədində göstərilir ki, 2019-cu ilin dövlət büdcəsinin təhsil sektoru üzrə xərcləri 2 milyard 274 milyon manat proqnozlaşdırılır. Məlumat üçün bildirək ki, 2018-ci ilin dövlət büdcəsində təhsil sektoru üzrə xərclər 2.043.989.508 manat idi.
Sirr deyil ki, Azərbaycanda təhsil xərclərinin böyük hissəsi dövlət tərəfindən ödənilir. UNESCO-nun 2018-ci ildə təhsil monitorinqi ilə bağlı hesabatında bildirilir ki, təhsil xərclərinin ¾ hissəsi dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir. Azərbaycanın da daxil olduğu gəliri aşağı və orta olan ölkələrdən fərqli olaraq qalan hissə isə ev təsərrüfatının üzərinə düşür.
Hesabata əsasən, Azərbaycanda təhsil sahəsində dövlət xərcləri ÜDM-in 2,9 faizini təşkil edir.
Cənubi Qafqaz regionunun digər ölkələrinə gəlincə, Ermənistanda bu göstərici 2,8, Gürcüstanda isə 3,8 faizdir. Azərbaycanın dövlət xərclərinin ümumi həcmində təhsilin payı 8,2 faizdir.
Ev təsərrüfatının təhsildə xərcləri isə aşağıdakı kimidir: Azərbaycanda ÜDM-in 1 faizini, Gürcüstanda 0,1 faizini təşkil edir. Ermənistanla bağlı məlumat verilmir.
Hesabata uyğun olaraq, ümumdünya miqyasında hər bir şagirdin orta təhsili üçün il ərzində dövlət xərcləri 2 716 dollar, ali təhsil üçün isə 4 322 dollar təşkil edir.
Araşdırmanın nəticələrinə görə, Azərbaycanda dövlət məktəbəqədər hər bir şagird üçün 4 370 dollar (adambaşına düşən ÜDM-nin 26 faizi), orta təhsil üçün 3 765 dollar (22 faiz), ali təhsil üçün isə 3 972 dollar (23%) xərcləyir.
Amma Azərbaycanın ana maliyyə sənədinə nəzər yetirdikdə təhsilə ayrılan vəsaitin ümumilikdə faiz etibari ilə yüksək olmadığı məlum olur. Yəni, investisiya layihələrinə 6-7 milyard manat ayrılırsa, təhsil üçün onun üçdə biri nəzərdə tutulur.
Digər tərəfdən, ayrılan vəsiatlərin səmərəli xərclənməsi də ciddi problemlərdən biridir. Belə ki, ayrı-ayrı təhsil müəssisələrinə büdcədən ayrılan vəsaitlər əksər hallarda korrupsiyaya uğrayır və nəticədə dövlətin ayrıdığı pul təyinatlı nəticə vermir.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov “Reytinq”ə deyib ki, təhsilin maliyyələşdirilməsi əksər dünya dövlətlərinin sosial siyasətinin prioritetlərindən hesab olunur.
Onun sözlərinə görə, ölkəmizdə təhsil büdcədən asılı halda fəaliyyət göstərir: “Ümumilikdə ali təhsilin infrastrukturun formalaşdırılması və saxlanması, çalışanların əməkhaqqının ödənilməsi, innovasiyanın tətbiqinin maliyyələşdirilməsi kimi məsələlər dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına həyata keçirilir ki, bu da dünyada qəbul edilməyən haldır. Amma ali təhsil müəssisələri ilə orta ümumtəhsil müəssisələrinin dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi müəyyən qədər anlaşılandır. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə görə təhsil xərcləri:
a) Dövlət maliyyələşməsi;
b) Özəl maliyyələşmə;
c) Beynəlxalq maliyyələşmə;
d) Qarışıq maliyyələşmə; hissələrindən ibarətdir. Amma bizdə buna rast gəlmək mümkün deyil”.
K. Əsədov qeyd edib ki, ötən illər ərzində ölkənin maliyyə imkanlarının genişlənməsi sosial sferaya, o cümlədən təhsilə ayrılan vəsaitlərin artırılmasına şərait yaradıb. Ancaq bununla belə, 2018-cu ildə təhsilə ayrılan xərclərin ÜDM-də xüsusi çəkisi 2,8 faiz olub. Ekspert xatırladıb ki, anoloji göstərici Avropa ölkələrində 5-8 faiz arasında dəyişir. Məsələn, Almaniyada təhsil xərclərinin ÜDM-dəki payı 2011-ci ildə 5,1 faiz, Norveçdə isə 2018-ci ildə 7,3 faizə bərabər olub. Halbuki, sadaladığımız ölkələrdə təhsil xərclərində dövlətin payı ölkəmizdəkindən təxminən iki dəfə azdır. Azərbaycan həmin il bu göstəriciyə görə dünya ölkələri arasında 148-ci yerdə qərar tutub. Ekspertin fikrincə, ötən illər ərzində dövlət büdcəsinin xərcləri sürətlə artsa da, təhsilə ayrılan xərclərin artım tempi büdcənin artım tempindən xeyli geri qalıb:
“Düzdür, son 2 il ərzində təhsil sahəsində çalışanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ciddi addımlar atılıb. Lakin, bu sahədə daha ciddi islahatlara ehtiyac var. Faktiki olaraq təhsil sektorunda çalışanların böyük qisminin digər iqtisadi sahələrdə aktiv fəaliyyət imkanlarının olmaması onların əlavə gəlirlər əldə etməsini azaldır və nəticədə bu sahədə çalışan insanların maliyyə təminatı zəif hesab edilir. Çünki, müəllimlər təxminən 300 manat məvaciblə ailə büdcələrini formalaşdırdığı halda onlardan keyfiyyət tələb etmək mümkün deyil”.
Ekspert hesab edir ki, ölkədə sosial infrastrukturun bərpası istiqamətində aparılan işlər təhsil infrastrukturunun da yenilənməsi və bərpasına səbəb olub. Onun fikrincə, bu sahəyə ayrılan vəsaitlərin önəmli qismi məhz infrastruktur xərclərinə aid edilib:
“Ölkənin şəhər və kəndlərində son 10 il ərzində 3500-ə yaxın məktəb binası tikilərək istifadəyə verilib. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilməsi və yenilənməsi istiqamətində də işlər görülüb. Yeni təhsil müəssisələrinin tikintisi zamanı daha çox müasir təhsil standartlarına uyğunluq nəzərə alınıb. Təəssüf ki, hər məktəbin tikintisi zamanı sərf olunan vəsaitlər barədə şəffaf maliyyə hesabatı yoxdur. Hesab edirəm ki, təhsil sektorunda investisiya qoyuluşlarının şəffalığının artırılmasına ciddi ehtiyac var”.
Ekspert ali təhsil müəssisələrinin də fəaliyyətinə diqqət çəkərək qeyd edib ki, bu müəssisələrin maliyyə fəaliyyəti ilə bağlı şəffaflıq yoxdur: “Universitetlərin maliyyə hərəkətliliyini görmək olmur. Təhsil Xidmətləri Araşdırma Mərkəzinin rəhbəri kimi bu sahədə apardığım araşdırmalar göstərir ki, təhsilə ayrılan dövlət investisiyasından bir çox hallarda səmərəsiz istifadə edirlər. Araşdırmanın nəticələrindən aydın olub ki, eyni ildə, yəni bərabər iqtisadi mühitin diqtəsində ABŞ səfirliyi tərəfindən tikilib istifadəyə verilən təhsil müəssisələrində bir şagird yeri üçün orta hesabla 638 manat vəsait xərcləndiyi halda Təhsil Nazirliyinin tikdirdiyi məktəblərdə anoloji xərc 3 dəfə çox və ya 1870 manat təşkil edib. Çıxarılan nəticə ondan ibarətdir ki, hökumət son illər təhsil istiqamətində investisiya xərclərini artırsa da, bu vəsaitlərin xərclənməsi zamanı şəffaflıq və effektivlik təmin edilməyib. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, ötən illər ərzində həm ümumtəhsil, həm də məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilib istifadəyə verilmə vəziyyəti əvvəlki illərlə müqayisədə müəyyən qədər yaxşılaşıb”.
Müsahibimiz onu da vurğulayıb ki, ali təhsil müəssisələrinə dövlət tərəfindən ayrılan vəsaitlər düzgün istifadə olunmur. Onun iddiasınsa görə, ayrılan vəsait bir çox hallarda universiteti idarə edənlərin şəxsi məqsədlərinə, şəxsi bizneslərinə sərf olunur. Ali təhsil müəssisələrində isə daha çox təmir-bərpa işlərinin görülməsi, yeni ali təhsil müəssisələrinin azlığı və onların da paytaxtda tikilməsi disproporsional mühit formalaşdırıb və regionlar üzrə məqsədli paylanma həyata keçirilməyib:
“Universitetlərə ayrılan vəsaitlərdən dəfələrlə az məbləğdə təmir-bərpa işlərinin görülməsinin şahidi oluruq. Düzdür, dövlət büdcəsindən təhsilin pillələri üzrə ən az xərc ali təhsilə ayrılır. Amma buna baxmayaraq, universitetlərin də tələbələrin təhsil haqlarından kifayət qədər gəlirləri olur”.
Qeyd edək ki, sosial şəbəkələrdə universitetlərə ayrılan vəsaitin həcminin artması ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir.
İtisadçı ekspert Rövşən Ağayev isə “Reytinq”ə deyib ki, bu istiqamətdə artımın olması ilə bağlı iddialar yanlışdır.
Ekspert qeyd edib ki, dövlət büdcəsindən Tibb Universitetinə 1.3 mln. manata yaxın, Bakı Dövlət Universitetinə 700 min manatdan bir qədər yuxarı, ADA Universitetinə 17.6 mln. manat, Moskvanın ölkəmizdəki iki universitet filialına birlikdə 17.2 mln. manat vəsaitin ayrılması göstərilir. Reallıq isə belədir: Son illər dövlət büdcəsindən ali təhsilə 180 mln. manata yaxın vəsait ayrılır. Onun da, bu məlumatda deyildi kimi, 35-40 mln. manatı Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarları ilə, tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə keçməyən beş universitet arasında bölünür. Yerdə qalan 140 mln. manata yaxın vəsait isə digər universitetlər arasında tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə əsasən bölüşdürülür.
R. Ağayevin fikrincə, problem ondadır ki, 2014-cü ilədək bütün universitetlər üzrə ayrılan vəsaitin həcmini dövlət büdcəsində görmək mümkün olsa da, son 4 ildə yalnız ADA, Moskvanın iki universitetinin filialı, bu ildən isə İlahiyyat İnstitutuna ayrılan vəsaiti görmək olur. Yerdə qalan universitetlər üzrə yalnız ali təhsilin ümumi xərci göstərilir.
R. Ağayev deyib ki, məlumat açıqlığı və şəffaflıq şayiələrin qarşısının alınmasının ən yaxşı dərmanıdır: “Maliyyə Nazirliyi ən azından icra edilmiş büdcə hesabatında hər bir universitetə ayrılmış vəsaitin həcmini açıqlamalıdır. Məsələn, Türkiyədə parlamentə daxil olan büdcə sənədində bütün universitetlər üzrə proqnozlaşdırılan maliyyənin həcmini görmək olur. Türkiyə demişkən, bu ölkənin 2019-cu il üzrə büdcə layihəsinə baxıram. Cəmi büdcə xərclərinin 18 faizi təhsilə ayrılacaq və təhsil 1-ci yerdədir. Bizdə bu göstərici 10 faiz ətrafındadır və 3-cü yerdədir. Eyni zamanda Türkiyədə gələn il bütün təhsil xərcərinin 25 faizi universitetlərə gedəcək. Bizdə isə 9 faizdən azdır. Türkiyədə gələnilki cəmi büdcə xərclərinin 5 faizi ali təhsilə gedir, bizdə isə bu göstərici 1,5 faiz ətrafındadır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-11-2018 23:34 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Azərbaycanın 2019-cu il üçün nəzərdə tutulmuş təhsil xərcləri məlum olub. Ana maliyyə sənədində göstərilir ki, 2019-cu ilin dövlət büdcəsinin təhsil sektoru üzrə xərcləri 2 milyard 274 milyon manat proqnozlaşdırılır. Məlumat üçün bildirək ki, 2018-ci ilin dövlət büdcəsində təhsil sektoru üzrə xərclər 2.043.989.508 manat idi.
Sirr deyil ki, Azərbaycanda təhsil xərclərinin böyük hissəsi dövlət tərəfindən ödənilir. UNESCO-nun 2018-ci ildə təhsil monitorinqi ilə bağlı hesabatında bildirilir ki, təhsil xərclərinin ¾ hissəsi dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir. Azərbaycanın da daxil olduğu gəliri aşağı və orta olan ölkələrdən fərqli olaraq qalan hissə isə ev təsərrüfatının üzərinə düşür.
Hesabata əsasən, Azərbaycanda təhsil sahəsində dövlət xərcləri ÜDM-in 2,9 faizini təşkil edir.
Cənubi Qafqaz regionunun digər ölkələrinə gəlincə, Ermənistanda bu göstərici 2,8, Gürcüstanda isə 3,8 faizdir. Azərbaycanın dövlət xərclərinin ümumi həcmində təhsilin payı 8,2 faizdir.
Ev təsərrüfatının təhsildə xərcləri isə aşağıdakı kimidir: Azərbaycanda ÜDM-in 1 faizini, Gürcüstanda 0,1 faizini təşkil edir. Ermənistanla bağlı məlumat verilmir.
Hesabata uyğun olaraq, ümumdünya miqyasında hər bir şagirdin orta təhsili üçün il ərzində dövlət xərcləri 2 716 dollar, ali təhsil üçün isə 4 322 dollar təşkil edir.
Araşdırmanın nəticələrinə görə, Azərbaycanda dövlət məktəbəqədər hər bir şagird üçün 4 370 dollar (adambaşına düşən ÜDM-nin 26 faizi), orta təhsil üçün 3 765 dollar (22 faiz), ali təhsil üçün isə 3 972 dollar (23%) xərcləyir.
Amma Azərbaycanın ana maliyyə sənədinə nəzər yetirdikdə təhsilə ayrılan vəsaitin ümumilikdə faiz etibari ilə yüksək olmadığı məlum olur. Yəni, investisiya layihələrinə 6-7 milyard manat ayrılırsa, təhsil üçün onun üçdə biri nəzərdə tutulur.
Digər tərəfdən, ayrılan vəsiatlərin səmərəli xərclənməsi də ciddi problemlərdən biridir. Belə ki, ayrı-ayrı təhsil müəssisələrinə büdcədən ayrılan vəsaitlər əksər hallarda korrupsiyaya uğrayır və nəticədə dövlətin ayrıdığı pul təyinatlı nəticə vermir.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov “Reytinq”ə deyib ki, təhsilin maliyyələşdirilməsi əksər dünya dövlətlərinin sosial siyasətinin prioritetlərindən hesab olunur.
Onun sözlərinə görə, ölkəmizdə təhsil büdcədən asılı halda fəaliyyət göstərir: “Ümumilikdə ali təhsilin infrastrukturun formalaşdırılması və saxlanması, çalışanların əməkhaqqının ödənilməsi, innovasiyanın tətbiqinin maliyyələşdirilməsi kimi məsələlər dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına həyata keçirilir ki, bu da dünyada qəbul edilməyən haldır. Amma ali təhsil müəssisələri ilə orta ümumtəhsil müəssisələrinin dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi müəyyən qədər anlaşılandır. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə görə təhsil xərcləri:
a) Dövlət maliyyələşməsi;
b) Özəl maliyyələşmə;
c) Beynəlxalq maliyyələşmə;
d) Qarışıq maliyyələşmə; hissələrindən ibarətdir. Amma bizdə buna rast gəlmək mümkün deyil”.
K. Əsədov qeyd edib ki, ötən illər ərzində ölkənin maliyyə imkanlarının genişlənməsi sosial sferaya, o cümlədən təhsilə ayrılan vəsaitlərin artırılmasına şərait yaradıb. Ancaq bununla belə, 2018-cu ildə təhsilə ayrılan xərclərin ÜDM-də xüsusi çəkisi 2,8 faiz olub. Ekspert xatırladıb ki, anoloji göstərici Avropa ölkələrində 5-8 faiz arasında dəyişir. Məsələn, Almaniyada təhsil xərclərinin ÜDM-dəki payı 2011-ci ildə 5,1 faiz, Norveçdə isə 2018-ci ildə 7,3 faizə bərabər olub. Halbuki, sadaladığımız ölkələrdə təhsil xərclərində dövlətin payı ölkəmizdəkindən təxminən iki dəfə azdır. Azərbaycan həmin il bu göstəriciyə görə dünya ölkələri arasında 148-ci yerdə qərar tutub. Ekspertin fikrincə, ötən illər ərzində dövlət büdcəsinin xərcləri sürətlə artsa da, təhsilə ayrılan xərclərin artım tempi büdcənin artım tempindən xeyli geri qalıb:
“Düzdür, son 2 il ərzində təhsil sahəsində çalışanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ciddi addımlar atılıb. Lakin, bu sahədə daha ciddi islahatlara ehtiyac var. Faktiki olaraq təhsil sektorunda çalışanların böyük qisminin digər iqtisadi sahələrdə aktiv fəaliyyət imkanlarının olmaması onların əlavə gəlirlər əldə etməsini azaldır və nəticədə bu sahədə çalışan insanların maliyyə təminatı zəif hesab edilir. Çünki, müəllimlər təxminən 300 manat məvaciblə ailə büdcələrini formalaşdırdığı halda onlardan keyfiyyət tələb etmək mümkün deyil”.
Ekspert hesab edir ki, ölkədə sosial infrastrukturun bərpası istiqamətində aparılan işlər təhsil infrastrukturunun da yenilənməsi və bərpasına səbəb olub. Onun fikrincə, bu sahəyə ayrılan vəsaitlərin önəmli qismi məhz infrastruktur xərclərinə aid edilib:
“Ölkənin şəhər və kəndlərində son 10 il ərzində 3500-ə yaxın məktəb binası tikilərək istifadəyə verilib. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilməsi və yenilənməsi istiqamətində də işlər görülüb. Yeni təhsil müəssisələrinin tikintisi zamanı daha çox müasir təhsil standartlarına uyğunluq nəzərə alınıb. Təəssüf ki, hər məktəbin tikintisi zamanı sərf olunan vəsaitlər barədə şəffaf maliyyə hesabatı yoxdur. Hesab edirəm ki, təhsil sektorunda investisiya qoyuluşlarının şəffalığının artırılmasına ciddi ehtiyac var”.
Ekspert ali təhsil müəssisələrinin də fəaliyyətinə diqqət çəkərək qeyd edib ki, bu müəssisələrin maliyyə fəaliyyəti ilə bağlı şəffaflıq yoxdur: “Universitetlərin maliyyə hərəkətliliyini görmək olmur. Təhsil Xidmətləri Araşdırma Mərkəzinin rəhbəri kimi bu sahədə apardığım araşdırmalar göstərir ki, təhsilə ayrılan dövlət investisiyasından bir çox hallarda səmərəsiz istifadə edirlər. Araşdırmanın nəticələrindən aydın olub ki, eyni ildə, yəni bərabər iqtisadi mühitin diqtəsində ABŞ səfirliyi tərəfindən tikilib istifadəyə verilən təhsil müəssisələrində bir şagird yeri üçün orta hesabla 638 manat vəsait xərcləndiyi halda Təhsil Nazirliyinin tikdirdiyi məktəblərdə anoloji xərc 3 dəfə çox və ya 1870 manat təşkil edib. Çıxarılan nəticə ondan ibarətdir ki, hökumət son illər təhsil istiqamətində investisiya xərclərini artırsa da, bu vəsaitlərin xərclənməsi zamanı şəffaflıq və effektivlik təmin edilməyib. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, ötən illər ərzində həm ümumtəhsil, həm də məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilib istifadəyə verilmə vəziyyəti əvvəlki illərlə müqayisədə müəyyən qədər yaxşılaşıb”.
Müsahibimiz onu da vurğulayıb ki, ali təhsil müəssisələrinə dövlət tərəfindən ayrılan vəsaitlər düzgün istifadə olunmur. Onun iddiasınsa görə, ayrılan vəsait bir çox hallarda universiteti idarə edənlərin şəxsi məqsədlərinə, şəxsi bizneslərinə sərf olunur. Ali təhsil müəssisələrində isə daha çox təmir-bərpa işlərinin görülməsi, yeni ali təhsil müəssisələrinin azlığı və onların da paytaxtda tikilməsi disproporsional mühit formalaşdırıb və regionlar üzrə məqsədli paylanma həyata keçirilməyib:
“Universitetlərə ayrılan vəsaitlərdən dəfələrlə az məbləğdə təmir-bərpa işlərinin görülməsinin şahidi oluruq. Düzdür, dövlət büdcəsindən təhsilin pillələri üzrə ən az xərc ali təhsilə ayrılır. Amma buna baxmayaraq, universitetlərin də tələbələrin təhsil haqlarından kifayət qədər gəlirləri olur”.
Qeyd edək ki, sosial şəbəkələrdə universitetlərə ayrılan vəsaitin həcminin artması ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir.
İtisadçı ekspert Rövşən Ağayev isə “Reytinq”ə deyib ki, bu istiqamətdə artımın olması ilə bağlı iddialar yanlışdır.
Ekspert qeyd edib ki, dövlət büdcəsindən Tibb Universitetinə 1.3 mln. manata yaxın, Bakı Dövlət Universitetinə 700 min manatdan bir qədər yuxarı, ADA Universitetinə 17.6 mln. manat, Moskvanın ölkəmizdəki iki universitet filialına birlikdə 17.2 mln. manat vəsaitin ayrılması göstərilir. Reallıq isə belədir: Son illər dövlət büdcəsindən ali təhsilə 180 mln. manata yaxın vəsait ayrılır. Onun da, bu məlumatda deyildi kimi, 35-40 mln. manatı Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarları ilə, tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə keçməyən beş universitet arasında bölünür. Yerdə qalan 140 mln. manata yaxın vəsait isə digər universitetlər arasında tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə əsasən bölüşdürülür.
R. Ağayevin fikrincə, problem ondadır ki, 2014-cü ilədək bütün universitetlər üzrə ayrılan vəsaitin həcmini dövlət büdcəsində görmək mümkün olsa da, son 4 ildə yalnız ADA, Moskvanın iki universitetinin filialı, bu ildən isə İlahiyyat İnstitutuna ayrılan vəsaiti görmək olur. Yerdə qalan universitetlər üzrə yalnız ali təhsilin ümumi xərci göstərilir.
R. Ağayev deyib ki, məlumat açıqlığı və şəffaflıq şayiələrin qarşısının alınmasının ən yaxşı dərmanıdır: “Maliyyə Nazirliyi ən azından icra edilmiş büdcə hesabatında hər bir universitetə ayrılmış vəsaitin həcmini açıqlamalıdır. Məsələn, Türkiyədə parlamentə daxil olan büdcə sənədində bütün universitetlər üzrə proqnozlaşdırılan maliyyənin həcmini görmək olur. Türkiyə demişkən, bu ölkənin 2019-cu il üzrə büdcə layihəsinə baxıram. Cəmi büdcə xərclərinin 18 faizi təhsilə ayrılacaq və təhsil 1-ci yerdədir. Bizdə bu göstərici 10 faiz ətrafındadır və 3-cü yerdədir. Eyni zamanda Türkiyədə gələn il bütün təhsil xərcərinin 25 faizi universitetlərə gedəcək. Bizdə isə 9 faizdən azdır. Türkiyədə gələnilki cəmi büdcə xərclərinin 5 faizi ali təhsilə gedir, bizdə isə bu göstərici 1,5 faiz ətrafındadır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
10-05-2019, 13:38
İcra Hakimiyyəti heç bir səbəb göstərmədən bir ailəni evsiz qoydu
20-02-2019, 08:49
Dəmirqapı Dərbəndim: Rus işğalı, yoxsa... farsların əlindən nicat?
26-01-2019, 20:20
“Ən böyük Niyazi, ondan böyük yox” - Fazil Rəhmanzadə
19-01-2019, 20:14
Qarabağla bağlı növbəti təhlükəli plan işə düşüb - Ekspertlər
11-01-2019, 13:48
“O olmasın, bu olsun” əsəri farslar tərəfindən oğurlanıb? - Araşdırma
30-11-2018, 23:34
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
14-10-2018, 00:06
Ali məktəblərə qəbul imtahanlarının yeni qaydaları narazılıq yaradıb
23-09-2018, 10:35
Minlərlə məzunun ali təhsil diplomu tanınmaya bilər - Xəbərdarlıq
26-05-2018, 21:11
On ikinci imza - Hacı Mirzə Səlim Axundzadə
20-05-2018, 01:47
Hökumət təhsildəki problemi həll edə bilmir - Ekspertlər
24-04-2018, 11:08
Çörəklə bağlı təhlükəli vəziyyət yaranıb; Un məmulatlarına zərərli maddələr qatılır - Ekspertlər
7-03-2018, 07:58
Azərbaycan qlobal qida terroruna məruz qalır - Ekspertlər
18-02-2018, 16:59
Ailə bünövrəsi və basdırılan minalar
17-12-2017, 14:28
Oğru məmurlara qarşı sərt cəza; Korrupsiya hesabına qurulmuş “iqtisadi imperiya”lar süquta yaxınlaşır
9-12-2017, 14:21
Nazirliyin proqnozları özünü doğrultmur; Naşı məmurlar əhalini xarici məhsullara möhtac qoyub
25-11-2017, 11:10
Yeni büdcə acınacaqlı vəziyyətdədir; Hökumət xalqın yaşayışında müsbət dəyişiklik edə bilməyəcək
22-09-2017, 12:11
Qadınların sosial-psixoloji problemləri və onların həlli yolları
21-08-2017, 13:57
Hökumət əhalinin qida təhlükəsizliyinə nəzarət edə bilmir
12-08-2017, 17:13
Azərbaycanın turizm sektoru pərakəndə vəziyyətdədir
18-06-2017, 12:12
Hökumət ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin edə bilmir
4-03-2017, 16:26
Orta məktəb dərsliklərimiz standartlara cavab vermir – Ekspertlər
8-01-2017, 16:24
Ekspertlər xəbərdarlıq edir: Azərbaycana gətirilən quş əti ciddi fəsadlar yarada bilər
15-08-2016, 13:27
İşğaldakı 5 rayonun qaytarılması müqabilində ağır şərt irəli sürülür
12-08-2016, 16:45
Orta təhsildəki problemlər ali məktəbləri böhrana sürükləyir
12-07-2016, 15:11
Təhsil Nazirliyinin ləğvi tələb olunur; Birabırçı nəticələr təhsil sisteminə inamsızlığı artırıb
15-06-2016, 18:06
Azərbaycan turizm mövsümünə problemlə başlayır
11-04-2016, 10:54
Abbas Abbasovun gizli planı aşkara çıxır; Rusiya faktorundan iqtidara qarşı yararlanmaq istəyirlər
26-01-2016, 17:52
Hökumətin anti-böhran tədbirləri effektli sayılmır; mütəxəssislər fərqli təkliflər verir
19-01-2016, 15:45
Böhrandan çıxış yolları: Nəyi necə etməli, xalqla necə davranmalı?
18-01-2016, 15:32
Postneft dövrü dünyanın xəritəsini dəyişəcək -Yeni təhlükə
15-01-2016, 12:47
Böhrandan ilkin çıxış yolu kimi hökumətin istefası tələb olunur
Dünən, 19:59
Türkiyə İrandan neft alışını dayandırdı - Fotolar
Dünən, 18:43
Poroşenkoya cinayət işi açıldı - Rusiya ilə bağlı
Dünən, 14:05
Poroşenko baş nazir ola bilər
Dünən, 13:56
"Bilmirəm, o komitə sədri bazara gedib, ya getməyib, ancaq..." - Deputatdan sərt etiraz
Dünən, 12:49
Tramp: “5 dəfə prezident seçilmək istəyirəm”
20-05-2019, 18:14
“Eurovision”un son 10 ildəki qalibləri hansı işlə məşğuldur?
20-05-2019, 14:50
Teatr rəhbərliyindən nazirə sərt sual: "Niyə 9 saat üçün 2000 manat ödəməliyik?" - Müraciət
20-05-2019, 14:42
Saakaşvilinin xanımı xalqı İvanişvili rejimini devirməyə çağırdı
20-05-2019, 12:31
Zelenski parlamenti buraxdı - Ukrayna yenidən seçkiyə gedir
20-05-2019, 12:05
Ağ Ev “Əsrin müqaviləsi”ni açıqlamaq istəmir
20-05-2019, 09:03
Tacikistan həbsxanasında qiyam: 29 məhbus və 3 nəzarətçi öldürüldü
20-05-2019, 02:56
Poroşenko ümidlərini doğrulda bilmədiyi şəxslərdən üzr istədi
19-05-2019, 19:40
İranlılar müharibə təhlükəsi səbəbindən ölkəni tərk edir - Foto
18-05-2019, 19:08
“Qanuni oğru” Koroğlu Məmmədov həbsxanadan çıxdı
18-05-2019, 11:12
Con Boltona atəş açıldı – Satirik nəşrin zarafatı
17-05-2019, 12:23
Hüsni Mübarək uzun illərdən sonra danışdı: "Heç bir ərəb lideri Qüdsdən imtina etməyəcək"
17-05-2019, 09:23
Deputat: “Sığortalanmış əmanətlərlə bağlı şəffaflığın təmin olunmasına ehtiyac var” - Müsahibə
16-05-2019, 18:25
Psixoloji savaş: Fars körfəzində çimən ABŞ əsgərləri - Fotolar
16-05-2019, 17:58
Orta ixtisas təhsili müəssisələrinə dair əsas tələblər açıqlanıb
16-05-2019, 12:45
BDU, ADU və SDU-da prorektorlar dəyişdirildi - Yeni təyinatlar
15-05-2019, 12:19
“National Interest”: Tramp müşaviri Boltonu administrasiyadan qovacaq
15-05-2019, 12:06
Yanlış həyəcan: general Süleymani İrandadır - Foto
14-05-2019, 22:35
Rusiya ilə müqavilə pozuldu: Dehli ABŞ-ın təzyiqinə boyun əydu
14-05-2019, 20:52
Üçüncü dünya müharibəsinin başlanacağı vaxt açıqlandı
14-05-2019, 15:08
Hacı Əbdül: “Əli İnsanovun gəlib tövbə eləməsini gözləyirəm” - Müsahibə
14-05-2019, 13:41
Rəsmi Bakıdan Əliyev-Paşinyan görüşünə şərh: "…münaqişənin həllində irəliləyiş ola bilər”
14-05-2019, 12:43
Bişkekdə iftar qalmaqalı – Türkiyə səfiri FETÖ üzvü ilə eyni masa arxasında - Foto
13-05-2019, 21:33
Tramp ildə 2 milyon dollardan çox cərimə ödəyəcək - Foto
13-05-2019, 15:36
Ərdoğanın "mənəvi qızı"nı İmamoğluna görə bıçaqladılar - Foto
13-05-2019, 10:40
Meydan TV-nin rəhbəri Emin Milli İlham Əliyevdən üzr istədi - MƏTN
12-05-2019, 18:34
"ABŞ əsgərləri dişimizin arasındakı ət kimdir" - Hava Qüvvələrinin komandanı meydan oxudu
12-05-2019, 15:50
Quli Osetrinə çağırış etdi: Kriminal aləmdə növbəti münaqişə - Foto
11-05-2019, 14:49
Terror müftiləri fətva verib: “İŞİD-i sevməyənin orucu qəbul olunmur”
11-05-2019, 10:03
35 müəllifin əsərləri və 11 film dövlət varidatı elan edildi - Siyahı
10-05-2019, 18:43
Prezident 7 şəxs haqqında sərəncam verdi - Siyahı
10-05-2019, 17:44
Avropa Şurası İstanbulda təkrarlanacaq seçkiləri izləmək istəyir
10-05-2019, 17:30
ABŞ prezidenti İranı danışıqlara çağırıb
8-05-2019, 10:30
Məşhur Azərbaycanlı biznesmenin ofisinə hücum ediblər - İlqar Hacıyev "qanuni oğru"larla üz-üzə qalıb
8-05-2019, 08:46
Azərbaycanda daha çox sayda qadının Milli Məclisdə təmsilçiliyi təklif olunur - Layihə
8-05-2019, 00:44
Şuşanın işğalından 27 il ötür
Fərid Şəfiyev: “Rusiyada bəzi qüvvələr münaqişənin həllini istəsələr də, müəyyən qüvvələr münaqişənin uzanmasında maraqlıdırlar”
Tövbə Cəmiyyətinin sədri: “Mənim keçmiş nazirə məsləhətim odur ki, Azərbaycan xalqını parçalamağa çalışma”
