01:13 / 23-08-2019
Xalq artistləri əsəbləşib: izləyici təhqir olunub - Foto
00:47 / 23-08-2019
Şah Qacar səhnəyə qayıdır - Foto
00:38 / 23-08-2019
Avropa Liqası: "Qarabağ" uduzdu
00:35 / 23-08-2019
Füzuli və Cəbrayıl rayonlarının işğalından 26 il ötür
22:57 / 22-08-2019
FHN bazardakı yanğınla bağlı xəbər yaydı: “7200 kvadratmetr taxta məmulatları yanıb”
22:01 / 22-08-2019
Trampı yoldan çıxarmış şəxs aşkarlandı - Foto
21:53 / 22-08-2019
Həbs edilən iki deputat girov müqabilində buraxılıb
21:46 / 22-08-2019
Consonun ədəbsiz hərəkəti etiraz doğurdu
21:44 / 22-08-2019
Yaponiyadan etiraz: Cənubi Koreyaya nota verilib
21:40 / 22-08-2019
"Linfild" və "Qarabağ"ın start heyəti bəlli oldu
21:27 / 22-08-2019
İran ABŞ-a xəbərdarlıq etdi: "Sularımıza daxil olmayın"
20:18 / 22-08-2019
PA-nın məsul işçiləri bölgələrdə: camaatla görüş oldu, problemlərlə bağlı göstərişlər verildi
18:43 / 22-08-2019
Əliməmməd Nuriyev yeni vəzifəyə seçildi
18:28 / 22-08-2019
Tahir Kərimli: "Xəyanəti mən yox, AXCP, Müsavat və AMİP edib"
18:17 / 22-08-2019
"Neftçi" etiraz bəyanatı yaydı: "Təhqir olmaz"
18:10 / 22-08-2019
"Azneft"in yeni sözçüsü bəlli oldu
17:58 / 22-08-2019
Taxta bazarındakı yanğın söndürülüb
17:46 / 22-08-2019
Donald Trampın nəvəsi dünyaya gəlib - Foto
17:39 / 22-08-2019
İŞİD lideri özünə varis seçib
17:37 / 22-08-2019
Yunanıstanda sığınacaq verilməsi sadələşdiriləcək
17:34 / 22-08-2019
Baş nazirin qızından 130 milyonluq mənimsəmə - İttiham
17:15 / 22-08-2019
Yanğınla əlaqədar nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti məhdudlaşdırılıb
17:00 / 22-08-2019
Mərkəzi Bank dolların rəsmi məzənnəsini açıqladı
16:55 / 22-08-2019
Bakıda anasını telefon görə öldürən gəncə ağır cəza verildi
16:48 / 22-08-2019
Şamaxıda yanğın: əraziyə FHN-in helikopteri, şəxsi heyəti və texnikası cəlb olunub
16:27 / 22-08-2019
Bakıda taxta bazarı yanır
16:26 / 22-08-2019
Mourinyo PSJ-nin baş məşqçisi ola bilər
16:03 / 22-08-2019
Rəsmi Bakı BMT Baş katibinə etiraz məktubu göndərdi
15:59 / 22-08-2019
Zakir Qaralov Qubada camaatı qəbul edəcək
15:52 / 22-08-2019
Zöhrab Mnatsakanyandan Qarabağla bağlı açıqlama: "Yeni gğrüş olacaq"
21:35 / 21-08-2019
İlham Əliyev vergi ilə bağlı fərman imzaladı - Dəyişiklik
15:14 / 19-08-2019
Məktəblərdə rəhbər vəzifələrə seçim başlayıb
00:47 / 20-08-2019
Bakının metro kralının Londonda böyük sərvəti var: Hüseynovun oğlu əmlak biznesi ilə məşğuldur - Fotolar
16:28 / 19-08-2019
Putinin siyasi varisi: 14 ildir prezidentin yaxın çevrəsindədir - Foto
10:47 / 18-08-2019
Akif Əli yazır: Millətin öz yeri, dinin öz yeri... - Söz haqqı...
12:40 / 19-08-2019
Gəncə teraktı ilə bağlı şok video yayıldı - Video
16:39 / 21-08-2019
Deputat İqbal Məmmədov bir gündə 1 milyon 100 min manat xərcləyib
11:39 / 20-08-2019
Villalar, çoxsaylı bağlar, maşınlar, obyektlər, "zapravka"... - İcra başçısının saysız sərvətinin siyahısı
18:24 / 21-08-2019
İki nəfərə general rütbəsi verildi - XDMX-nin bir qrup əməkdaşı təltif olundu - Sərəncam
12:40 / 22-08-2019
Komitə sədri ilə nazir soydaşlarımızın probleminə biganə yanaşır
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
Tarix: 30-11-2018 23:34 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Azərbaycanın 2019-cu il üçün nəzərdə tutulmuş təhsil xərcləri məlum olub. Ana maliyyə sənədində göstərilir ki, 2019-cu ilin dövlət büdcəsinin təhsil sektoru üzrə xərcləri 2 milyard 274 milyon manat proqnozlaşdırılır. Məlumat üçün bildirək ki, 2018-ci ilin dövlət büdcəsində təhsil sektoru üzrə xərclər 2.043.989.508 manat idi.
Sirr deyil ki, Azərbaycanda təhsil xərclərinin böyük hissəsi dövlət tərəfindən ödənilir. UNESCO-nun 2018-ci ildə təhsil monitorinqi ilə bağlı hesabatında bildirilir ki, təhsil xərclərinin ¾ hissəsi dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir. Azərbaycanın da daxil olduğu gəliri aşağı və orta olan ölkələrdən fərqli olaraq qalan hissə isə ev təsərrüfatının üzərinə düşür.
Hesabata əsasən, Azərbaycanda təhsil sahəsində dövlət xərcləri ÜDM-in 2,9 faizini təşkil edir.
Cənubi Qafqaz regionunun digər ölkələrinə gəlincə, Ermənistanda bu göstərici 2,8, Gürcüstanda isə 3,8 faizdir. Azərbaycanın dövlət xərclərinin ümumi həcmində təhsilin payı 8,2 faizdir.
Ev təsərrüfatının təhsildə xərcləri isə aşağıdakı kimidir: Azərbaycanda ÜDM-in 1 faizini, Gürcüstanda 0,1 faizini təşkil edir. Ermənistanla bağlı məlumat verilmir.
Hesabata uyğun olaraq, ümumdünya miqyasında hər bir şagirdin orta təhsili üçün il ərzində dövlət xərcləri 2 716 dollar, ali təhsil üçün isə 4 322 dollar təşkil edir.
Araşdırmanın nəticələrinə görə, Azərbaycanda dövlət məktəbəqədər hər bir şagird üçün 4 370 dollar (adambaşına düşən ÜDM-nin 26 faizi), orta təhsil üçün 3 765 dollar (22 faiz), ali təhsil üçün isə 3 972 dollar (23%) xərcləyir.
Amma Azərbaycanın ana maliyyə sənədinə nəzər yetirdikdə təhsilə ayrılan vəsaitin ümumilikdə faiz etibari ilə yüksək olmadığı məlum olur. Yəni, investisiya layihələrinə 6-7 milyard manat ayrılırsa, təhsil üçün onun üçdə biri nəzərdə tutulur.
Digər tərəfdən, ayrılan vəsiatlərin səmərəli xərclənməsi də ciddi problemlərdən biridir. Belə ki, ayrı-ayrı təhsil müəssisələrinə büdcədən ayrılan vəsaitlər əksər hallarda korrupsiyaya uğrayır və nəticədə dövlətin ayrıdığı pul təyinatlı nəticə vermir.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov “Reytinq”ə deyib ki, təhsilin maliyyələşdirilməsi əksər dünya dövlətlərinin sosial siyasətinin prioritetlərindən hesab olunur.
Onun sözlərinə görə, ölkəmizdə təhsil büdcədən asılı halda fəaliyyət göstərir: “Ümumilikdə ali təhsilin infrastrukturun formalaşdırılması və saxlanması, çalışanların əməkhaqqının ödənilməsi, innovasiyanın tətbiqinin maliyyələşdirilməsi kimi məsələlər dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına həyata keçirilir ki, bu da dünyada qəbul edilməyən haldır. Amma ali təhsil müəssisələri ilə orta ümumtəhsil müəssisələrinin dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi müəyyən qədər anlaşılandır. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə görə təhsil xərcləri:
a) Dövlət maliyyələşməsi;
b) Özəl maliyyələşmə;
c) Beynəlxalq maliyyələşmə;
d) Qarışıq maliyyələşmə; hissələrindən ibarətdir. Amma bizdə buna rast gəlmək mümkün deyil”.
K. Əsədov qeyd edib ki, ötən illər ərzində ölkənin maliyyə imkanlarının genişlənməsi sosial sferaya, o cümlədən təhsilə ayrılan vəsaitlərin artırılmasına şərait yaradıb. Ancaq bununla belə, 2018-cu ildə təhsilə ayrılan xərclərin ÜDM-də xüsusi çəkisi 2,8 faiz olub. Ekspert xatırladıb ki, anoloji göstərici Avropa ölkələrində 5-8 faiz arasında dəyişir. Məsələn, Almaniyada təhsil xərclərinin ÜDM-dəki payı 2011-ci ildə 5,1 faiz, Norveçdə isə 2018-ci ildə 7,3 faizə bərabər olub. Halbuki, sadaladığımız ölkələrdə təhsil xərclərində dövlətin payı ölkəmizdəkindən təxminən iki dəfə azdır. Azərbaycan həmin il bu göstəriciyə görə dünya ölkələri arasında 148-ci yerdə qərar tutub. Ekspertin fikrincə, ötən illər ərzində dövlət büdcəsinin xərcləri sürətlə artsa da, təhsilə ayrılan xərclərin artım tempi büdcənin artım tempindən xeyli geri qalıb:
“Düzdür, son 2 il ərzində təhsil sahəsində çalışanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ciddi addımlar atılıb. Lakin, bu sahədə daha ciddi islahatlara ehtiyac var. Faktiki olaraq təhsil sektorunda çalışanların böyük qisminin digər iqtisadi sahələrdə aktiv fəaliyyət imkanlarının olmaması onların əlavə gəlirlər əldə etməsini azaldır və nəticədə bu sahədə çalışan insanların maliyyə təminatı zəif hesab edilir. Çünki, müəllimlər təxminən 300 manat məvaciblə ailə büdcələrini formalaşdırdığı halda onlardan keyfiyyət tələb etmək mümkün deyil”.
Ekspert hesab edir ki, ölkədə sosial infrastrukturun bərpası istiqamətində aparılan işlər təhsil infrastrukturunun da yenilənməsi və bərpasına səbəb olub. Onun fikrincə, bu sahəyə ayrılan vəsaitlərin önəmli qismi məhz infrastruktur xərclərinə aid edilib:
“Ölkənin şəhər və kəndlərində son 10 il ərzində 3500-ə yaxın məktəb binası tikilərək istifadəyə verilib. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilməsi və yenilənməsi istiqamətində də işlər görülüb. Yeni təhsil müəssisələrinin tikintisi zamanı daha çox müasir təhsil standartlarına uyğunluq nəzərə alınıb. Təəssüf ki, hər məktəbin tikintisi zamanı sərf olunan vəsaitlər barədə şəffaf maliyyə hesabatı yoxdur. Hesab edirəm ki, təhsil sektorunda investisiya qoyuluşlarının şəffalığının artırılmasına ciddi ehtiyac var”.
Ekspert ali təhsil müəssisələrinin də fəaliyyətinə diqqət çəkərək qeyd edib ki, bu müəssisələrin maliyyə fəaliyyəti ilə bağlı şəffaflıq yoxdur: “Universitetlərin maliyyə hərəkətliliyini görmək olmur. Təhsil Xidmətləri Araşdırma Mərkəzinin rəhbəri kimi bu sahədə apardığım araşdırmalar göstərir ki, təhsilə ayrılan dövlət investisiyasından bir çox hallarda səmərəsiz istifadə edirlər. Araşdırmanın nəticələrindən aydın olub ki, eyni ildə, yəni bərabər iqtisadi mühitin diqtəsində ABŞ səfirliyi tərəfindən tikilib istifadəyə verilən təhsil müəssisələrində bir şagird yeri üçün orta hesabla 638 manat vəsait xərcləndiyi halda Təhsil Nazirliyinin tikdirdiyi məktəblərdə anoloji xərc 3 dəfə çox və ya 1870 manat təşkil edib. Çıxarılan nəticə ondan ibarətdir ki, hökumət son illər təhsil istiqamətində investisiya xərclərini artırsa da, bu vəsaitlərin xərclənməsi zamanı şəffaflıq və effektivlik təmin edilməyib. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, ötən illər ərzində həm ümumtəhsil, həm də məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilib istifadəyə verilmə vəziyyəti əvvəlki illərlə müqayisədə müəyyən qədər yaxşılaşıb”.
Müsahibimiz onu da vurğulayıb ki, ali təhsil müəssisələrinə dövlət tərəfindən ayrılan vəsaitlər düzgün istifadə olunmur. Onun iddiasınsa görə, ayrılan vəsait bir çox hallarda universiteti idarə edənlərin şəxsi məqsədlərinə, şəxsi bizneslərinə sərf olunur. Ali təhsil müəssisələrində isə daha çox təmir-bərpa işlərinin görülməsi, yeni ali təhsil müəssisələrinin azlığı və onların da paytaxtda tikilməsi disproporsional mühit formalaşdırıb və regionlar üzrə məqsədli paylanma həyata keçirilməyib:
“Universitetlərə ayrılan vəsaitlərdən dəfələrlə az məbləğdə təmir-bərpa işlərinin görülməsinin şahidi oluruq. Düzdür, dövlət büdcəsindən təhsilin pillələri üzrə ən az xərc ali təhsilə ayrılır. Amma buna baxmayaraq, universitetlərin də tələbələrin təhsil haqlarından kifayət qədər gəlirləri olur”.
Qeyd edək ki, sosial şəbəkələrdə universitetlərə ayrılan vəsaitin həcminin artması ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir.
İtisadçı ekspert Rövşən Ağayev isə “Reytinq”ə deyib ki, bu istiqamətdə artımın olması ilə bağlı iddialar yanlışdır.
Ekspert qeyd edib ki, dövlət büdcəsindən Tibb Universitetinə 1.3 mln. manata yaxın, Bakı Dövlət Universitetinə 700 min manatdan bir qədər yuxarı, ADA Universitetinə 17.6 mln. manat, Moskvanın ölkəmizdəki iki universitet filialına birlikdə 17.2 mln. manat vəsaitin ayrılması göstərilir. Reallıq isə belədir: Son illər dövlət büdcəsindən ali təhsilə 180 mln. manata yaxın vəsait ayrılır. Onun da, bu məlumatda deyildi kimi, 35-40 mln. manatı Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarları ilə, tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə keçməyən beş universitet arasında bölünür. Yerdə qalan 140 mln. manata yaxın vəsait isə digər universitetlər arasında tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə əsasən bölüşdürülür.
R. Ağayevin fikrincə, problem ondadır ki, 2014-cü ilədək bütün universitetlər üzrə ayrılan vəsaitin həcmini dövlət büdcəsində görmək mümkün olsa da, son 4 ildə yalnız ADA, Moskvanın iki universitetinin filialı, bu ildən isə İlahiyyat İnstitutuna ayrılan vəsaiti görmək olur. Yerdə qalan universitetlər üzrə yalnız ali təhsilin ümumi xərci göstərilir.
R. Ağayev deyib ki, məlumat açıqlığı və şəffaflıq şayiələrin qarşısının alınmasının ən yaxşı dərmanıdır: “Maliyyə Nazirliyi ən azından icra edilmiş büdcə hesabatında hər bir universitetə ayrılmış vəsaitin həcmini açıqlamalıdır. Məsələn, Türkiyədə parlamentə daxil olan büdcə sənədində bütün universitetlər üzrə proqnozlaşdırılan maliyyənin həcmini görmək olur. Türkiyə demişkən, bu ölkənin 2019-cu il üzrə büdcə layihəsinə baxıram. Cəmi büdcə xərclərinin 18 faizi təhsilə ayrılacaq və təhsil 1-ci yerdədir. Bizdə bu göstərici 10 faiz ətrafındadır və 3-cü yerdədir. Eyni zamanda Türkiyədə gələn il bütün təhsil xərcərinin 25 faizi universitetlərə gedəcək. Bizdə isə 9 faizdən azdır. Türkiyədə gələnilki cəmi büdcə xərclərinin 5 faizi ali təhsilə gedir, bizdə isə bu göstərici 1,5 faiz ətrafındadır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-11-2018 23:34 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Azərbaycanın 2019-cu il üçün nəzərdə tutulmuş təhsil xərcləri məlum olub. Ana maliyyə sənədində göstərilir ki, 2019-cu ilin dövlət büdcəsinin təhsil sektoru üzrə xərcləri 2 milyard 274 milyon manat proqnozlaşdırılır. Məlumat üçün bildirək ki, 2018-ci ilin dövlət büdcəsində təhsil sektoru üzrə xərclər 2.043.989.508 manat idi.
Sirr deyil ki, Azərbaycanda təhsil xərclərinin böyük hissəsi dövlət tərəfindən ödənilir. UNESCO-nun 2018-ci ildə təhsil monitorinqi ilə bağlı hesabatında bildirilir ki, təhsil xərclərinin ¾ hissəsi dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir. Azərbaycanın da daxil olduğu gəliri aşağı və orta olan ölkələrdən fərqli olaraq qalan hissə isə ev təsərrüfatının üzərinə düşür.
Hesabata əsasən, Azərbaycanda təhsil sahəsində dövlət xərcləri ÜDM-in 2,9 faizini təşkil edir.
Cənubi Qafqaz regionunun digər ölkələrinə gəlincə, Ermənistanda bu göstərici 2,8, Gürcüstanda isə 3,8 faizdir. Azərbaycanın dövlət xərclərinin ümumi həcmində təhsilin payı 8,2 faizdir.
Ev təsərrüfatının təhsildə xərcləri isə aşağıdakı kimidir: Azərbaycanda ÜDM-in 1 faizini, Gürcüstanda 0,1 faizini təşkil edir. Ermənistanla bağlı məlumat verilmir.
Hesabata uyğun olaraq, ümumdünya miqyasında hər bir şagirdin orta təhsili üçün il ərzində dövlət xərcləri 2 716 dollar, ali təhsil üçün isə 4 322 dollar təşkil edir.
Araşdırmanın nəticələrinə görə, Azərbaycanda dövlət məktəbəqədər hər bir şagird üçün 4 370 dollar (adambaşına düşən ÜDM-nin 26 faizi), orta təhsil üçün 3 765 dollar (22 faiz), ali təhsil üçün isə 3 972 dollar (23%) xərcləyir.
Amma Azərbaycanın ana maliyyə sənədinə nəzər yetirdikdə təhsilə ayrılan vəsaitin ümumilikdə faiz etibari ilə yüksək olmadığı məlum olur. Yəni, investisiya layihələrinə 6-7 milyard manat ayrılırsa, təhsil üçün onun üçdə biri nəzərdə tutulur.
Digər tərəfdən, ayrılan vəsiatlərin səmərəli xərclənməsi də ciddi problemlərdən biridir. Belə ki, ayrı-ayrı təhsil müəssisələrinə büdcədən ayrılan vəsaitlər əksər hallarda korrupsiyaya uğrayır və nəticədə dövlətin ayrıdığı pul təyinatlı nəticə vermir.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov “Reytinq”ə deyib ki, təhsilin maliyyələşdirilməsi əksər dünya dövlətlərinin sosial siyasətinin prioritetlərindən hesab olunur.
Onun sözlərinə görə, ölkəmizdə təhsil büdcədən asılı halda fəaliyyət göstərir: “Ümumilikdə ali təhsilin infrastrukturun formalaşdırılması və saxlanması, çalışanların əməkhaqqının ödənilməsi, innovasiyanın tətbiqinin maliyyələşdirilməsi kimi məsələlər dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına həyata keçirilir ki, bu da dünyada qəbul edilməyən haldır. Amma ali təhsil müəssisələri ilə orta ümumtəhsil müəssisələrinin dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi müəyyən qədər anlaşılandır. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə görə təhsil xərcləri:
a) Dövlət maliyyələşməsi;
b) Özəl maliyyələşmə;
c) Beynəlxalq maliyyələşmə;
d) Qarışıq maliyyələşmə; hissələrindən ibarətdir. Amma bizdə buna rast gəlmək mümkün deyil”.
K. Əsədov qeyd edib ki, ötən illər ərzində ölkənin maliyyə imkanlarının genişlənməsi sosial sferaya, o cümlədən təhsilə ayrılan vəsaitlərin artırılmasına şərait yaradıb. Ancaq bununla belə, 2018-cu ildə təhsilə ayrılan xərclərin ÜDM-də xüsusi çəkisi 2,8 faiz olub. Ekspert xatırladıb ki, anoloji göstərici Avropa ölkələrində 5-8 faiz arasında dəyişir. Məsələn, Almaniyada təhsil xərclərinin ÜDM-dəki payı 2011-ci ildə 5,1 faiz, Norveçdə isə 2018-ci ildə 7,3 faizə bərabər olub. Halbuki, sadaladığımız ölkələrdə təhsil xərclərində dövlətin payı ölkəmizdəkindən təxminən iki dəfə azdır. Azərbaycan həmin il bu göstəriciyə görə dünya ölkələri arasında 148-ci yerdə qərar tutub. Ekspertin fikrincə, ötən illər ərzində dövlət büdcəsinin xərcləri sürətlə artsa da, təhsilə ayrılan xərclərin artım tempi büdcənin artım tempindən xeyli geri qalıb:
“Düzdür, son 2 il ərzində təhsil sahəsində çalışanların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ciddi addımlar atılıb. Lakin, bu sahədə daha ciddi islahatlara ehtiyac var. Faktiki olaraq təhsil sektorunda çalışanların böyük qisminin digər iqtisadi sahələrdə aktiv fəaliyyət imkanlarının olmaması onların əlavə gəlirlər əldə etməsini azaldır və nəticədə bu sahədə çalışan insanların maliyyə təminatı zəif hesab edilir. Çünki, müəllimlər təxminən 300 manat məvaciblə ailə büdcələrini formalaşdırdığı halda onlardan keyfiyyət tələb etmək mümkün deyil”.
Ekspert hesab edir ki, ölkədə sosial infrastrukturun bərpası istiqamətində aparılan işlər təhsil infrastrukturunun da yenilənməsi və bərpasına səbəb olub. Onun fikrincə, bu sahəyə ayrılan vəsaitlərin önəmli qismi məhz infrastruktur xərclərinə aid edilib:
“Ölkənin şəhər və kəndlərində son 10 il ərzində 3500-ə yaxın məktəb binası tikilərək istifadəyə verilib. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilməsi və yenilənməsi istiqamətində də işlər görülüb. Yeni təhsil müəssisələrinin tikintisi zamanı daha çox müasir təhsil standartlarına uyğunluq nəzərə alınıb. Təəssüf ki, hər məktəbin tikintisi zamanı sərf olunan vəsaitlər barədə şəffaf maliyyə hesabatı yoxdur. Hesab edirəm ki, təhsil sektorunda investisiya qoyuluşlarının şəffalığının artırılmasına ciddi ehtiyac var”.
Ekspert ali təhsil müəssisələrinin də fəaliyyətinə diqqət çəkərək qeyd edib ki, bu müəssisələrin maliyyə fəaliyyəti ilə bağlı şəffaflıq yoxdur: “Universitetlərin maliyyə hərəkətliliyini görmək olmur. Təhsil Xidmətləri Araşdırma Mərkəzinin rəhbəri kimi bu sahədə apardığım araşdırmalar göstərir ki, təhsilə ayrılan dövlət investisiyasından bir çox hallarda səmərəsiz istifadə edirlər. Araşdırmanın nəticələrindən aydın olub ki, eyni ildə, yəni bərabər iqtisadi mühitin diqtəsində ABŞ səfirliyi tərəfindən tikilib istifadəyə verilən təhsil müəssisələrində bir şagird yeri üçün orta hesabla 638 manat vəsait xərcləndiyi halda Təhsil Nazirliyinin tikdirdiyi məktəblərdə anoloji xərc 3 dəfə çox və ya 1870 manat təşkil edib. Çıxarılan nəticə ondan ibarətdir ki, hökumət son illər təhsil istiqamətində investisiya xərclərini artırsa da, bu vəsaitlərin xərclənməsi zamanı şəffaflıq və effektivlik təmin edilməyib. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, ötən illər ərzində həm ümumtəhsil, həm də məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tikilib istifadəyə verilmə vəziyyəti əvvəlki illərlə müqayisədə müəyyən qədər yaxşılaşıb”.
Müsahibimiz onu da vurğulayıb ki, ali təhsil müəssisələrinə dövlət tərəfindən ayrılan vəsaitlər düzgün istifadə olunmur. Onun iddiasınsa görə, ayrılan vəsait bir çox hallarda universiteti idarə edənlərin şəxsi məqsədlərinə, şəxsi bizneslərinə sərf olunur. Ali təhsil müəssisələrində isə daha çox təmir-bərpa işlərinin görülməsi, yeni ali təhsil müəssisələrinin azlığı və onların da paytaxtda tikilməsi disproporsional mühit formalaşdırıb və regionlar üzrə məqsədli paylanma həyata keçirilməyib:
“Universitetlərə ayrılan vəsaitlərdən dəfələrlə az məbləğdə təmir-bərpa işlərinin görülməsinin şahidi oluruq. Düzdür, dövlət büdcəsindən təhsilin pillələri üzrə ən az xərc ali təhsilə ayrılır. Amma buna baxmayaraq, universitetlərin də tələbələrin təhsil haqlarından kifayət qədər gəlirləri olur”.
Qeyd edək ki, sosial şəbəkələrdə universitetlərə ayrılan vəsaitin həcminin artması ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənir.
İtisadçı ekspert Rövşən Ağayev isə “Reytinq”ə deyib ki, bu istiqamətdə artımın olması ilə bağlı iddialar yanlışdır.
Ekspert qeyd edib ki, dövlət büdcəsindən Tibb Universitetinə 1.3 mln. manata yaxın, Bakı Dövlət Universitetinə 700 min manatdan bir qədər yuxarı, ADA Universitetinə 17.6 mln. manat, Moskvanın ölkəmizdəki iki universitet filialına birlikdə 17.2 mln. manat vəsaitin ayrılması göstərilir. Reallıq isə belədir: Son illər dövlət büdcəsindən ali təhsilə 180 mln. manata yaxın vəsait ayrılır. Onun da, bu məlumatda deyildi kimi, 35-40 mln. manatı Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarları ilə, tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə keçməyən beş universitet arasında bölünür. Yerdə qalan 140 mln. manata yaxın vəsait isə digər universitetlər arasında tələbəhesablı maliyyələşmə mexanizminə əsasən bölüşdürülür.
R. Ağayevin fikrincə, problem ondadır ki, 2014-cü ilədək bütün universitetlər üzrə ayrılan vəsaitin həcmini dövlət büdcəsində görmək mümkün olsa da, son 4 ildə yalnız ADA, Moskvanın iki universitetinin filialı, bu ildən isə İlahiyyat İnstitutuna ayrılan vəsaiti görmək olur. Yerdə qalan universitetlər üzrə yalnız ali təhsilin ümumi xərci göstərilir.
R. Ağayev deyib ki, məlumat açıqlığı və şəffaflıq şayiələrin qarşısının alınmasının ən yaxşı dərmanıdır: “Maliyyə Nazirliyi ən azından icra edilmiş büdcə hesabatında hər bir universitetə ayrılmış vəsaitin həcmini açıqlamalıdır. Məsələn, Türkiyədə parlamentə daxil olan büdcə sənədində bütün universitetlər üzrə proqnozlaşdırılan maliyyənin həcmini görmək olur. Türkiyə demişkən, bu ölkənin 2019-cu il üzrə büdcə layihəsinə baxıram. Cəmi büdcə xərclərinin 18 faizi təhsilə ayrılacaq və təhsil 1-ci yerdədir. Bizdə bu göstərici 10 faiz ətrafındadır və 3-cü yerdədir. Eyni zamanda Türkiyədə gələn il bütün təhsil xərcərinin 25 faizi universitetlərə gedəcək. Bizdə isə 9 faizdən azdır. Türkiyədə gələnilki cəmi büdcə xərclərinin 5 faizi ali təhsilə gedir, bizdə isə bu göstərici 1,5 faiz ətrafındadır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
26-06-2019, 12:20
Kimə hesabdan “2” yazaq? DSK sədri Tahir Budaqova, yoxsa MSK sədri Məzahir Pənahova... – Araşdırma
22-06-2019, 15:58
"Azəriqaz"dakı yoxlama niyə dayandırılıb? - Palatadan şübhəli qərar
10-05-2019, 13:38
İcra Hakimiyyəti heç bir səbəb göstərmədən bir ailəni evsiz qoydu
20-02-2019, 08:49
Dəmirqapı Dərbəndim: Rus işğalı, yoxsa... farsların əlindən nicat?
26-01-2019, 20:20
“Ən böyük Niyazi, ondan böyük yox” - Fazil Rəhmanzadə
19-01-2019, 20:14
Qarabağla bağlı növbəti təhlükəli plan işə düşüb - Ekspertlər
11-01-2019, 13:48
“O olmasın, bu olsun” əsəri farslar tərəfindən oğurlanıb? - Araşdırma
30-11-2018, 23:34
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
14-10-2018, 00:06
Ali məktəblərə qəbul imtahanlarının yeni qaydaları narazılıq yaradıb
23-09-2018, 10:35
Minlərlə məzunun ali təhsil diplomu tanınmaya bilər - Xəbərdarlıq
26-05-2018, 21:11
On ikinci imza - Hacı Mirzə Səlim Axundzadə
20-05-2018, 01:47
Hökumət təhsildəki problemi həll edə bilmir - Ekspertlər
24-04-2018, 11:08
Çörəklə bağlı təhlükəli vəziyyət yaranıb; Un məmulatlarına zərərli maddələr qatılır - Ekspertlər
7-03-2018, 07:58
Azərbaycan qlobal qida terroruna məruz qalır - Ekspertlər
18-02-2018, 16:59
Ailə bünövrəsi və basdırılan minalar
17-12-2017, 14:28
Oğru məmurlara qarşı sərt cəza; Korrupsiya hesabına qurulmuş “iqtisadi imperiya”lar süquta yaxınlaşır
9-12-2017, 14:21
Nazirliyin proqnozları özünü doğrultmur; Naşı məmurlar əhalini xarici məhsullara möhtac qoyub
25-11-2017, 11:10
Yeni büdcə acınacaqlı vəziyyətdədir; Hökumət xalqın yaşayışında müsbət dəyişiklik edə bilməyəcək
22-09-2017, 12:11
Qadınların sosial-psixoloji problemləri və onların həlli yolları
21-08-2017, 13:57
Hökumət əhalinin qida təhlükəsizliyinə nəzarət edə bilmir
12-08-2017, 17:13
Azərbaycanın turizm sektoru pərakəndə vəziyyətdədir
18-06-2017, 12:12
Hökumət ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin edə bilmir
4-03-2017, 16:26
Orta məktəb dərsliklərimiz standartlara cavab vermir – Ekspertlər
8-01-2017, 16:24
Ekspertlər xəbərdarlıq edir: Azərbaycana gətirilən quş əti ciddi fəsadlar yarada bilər
15-08-2016, 13:27
İşğaldakı 5 rayonun qaytarılması müqabilində ağır şərt irəli sürülür
12-08-2016, 16:45
Orta təhsildəki problemlər ali məktəbləri böhrana sürükləyir
12-07-2016, 15:11
Təhsil Nazirliyinin ləğvi tələb olunur; Birabırçı nəticələr təhsil sisteminə inamsızlığı artırıb
15-06-2016, 18:06
Azərbaycan turizm mövsümünə problemlə başlayır
11-04-2016, 10:54
Abbas Abbasovun gizli planı aşkara çıxır; Rusiya faktorundan iqtidara qarşı yararlanmaq istəyirlər
26-01-2016, 17:52
Hökumətin anti-böhran tədbirləri effektli sayılmır; mütəxəssislər fərqli təkliflər verir
19-01-2016, 15:45
Böhrandan çıxış yolları: Nəyi necə etməli, xalqla necə davranmalı?
18-01-2016, 15:32
Postneft dövrü dünyanın xəritəsini dəyişəcək -Yeni təhlükə
15-01-2016, 12:47
Böhrandan ilkin çıxış yolu kimi hökumətin istefası tələb olunur
Bu gün, 00:35
Füzuli və Cəbrayıl rayonlarının işğalından 26 il ötür
Dünən, 10:35
“MiQ-29” təyyarəsinin qəza səbəbi açıqlandı
21-08-2019, 18:24
İki nəfərə general rütbəsi verildi - XDMX-nin bir qrup əməkdaşı təltif olundu - Sərəncam
21-08-2019, 16:39
Deputat İqbal Məmmədov bir gündə 1 milyon 100 min manat xərcləyib
21-08-2019, 15:45
Məmur sahibkarlığını qadağan edən qanun işə düşməlidir - Keçmiş deputat
21-08-2019, 12:17
Mehriban Əliyeva polkovnikin ailəsinə başsağlığı verib, vida mərasiminə əklil göndərib - Foto
20-08-2019, 17:16
Rəşid Behbudovun İran səfəri: müğənni aldığı qonorarı nəyə xərcləyib?
20-08-2019, 11:39
Villalar, çoxsaylı bağlar, maşınlar, obyektlər, "zapravka"... - İcra başçısının saysız sərvətinin siyahısı
20-08-2019, 00:47
Bakının metro kralının Londonda böyük sərvəti var: Hüseynovun oğlu əmlak biznesi ilə məşğuldur - Fotolar
19-08-2019, 16:28
Putinin siyasi varisi: 14 ildir prezidentin yaxın çevrəsindədir - Foto
19-08-2019, 12:40
Gəncə teraktı ilə bağlı şok video yayıldı - Video
18-08-2019, 18:48
Ağ Evin sabiq rəsmisi: “Tramp prezident seçilməyəcək” - Foto
17-08-2019, 21:40
Sədrlərin davası qızışır: biri digərini terrorçu təşkilatla əlaqədə suçlayır - İttiham
17-08-2019, 18:02
Prezidentə müraciət: “Arif Alışanov və onun dəstəsi AzTV-nin büdcəsini talan edib…”
16-08-2019, 16:19
3 nəfərə general rütbəsi verildi - Prezident digər şəxsləri də təltif etdi + TAM SİYAHI
16-08-2019, 14:05
Qanunları pozan nazirliyə qarşı icrası məcburi olan qərar verildi
16-08-2019, 12:59
Azərbaycan vətəndaşları 66 ölkəyə vizasız gedə bilər - Siyahı
15-08-2019, 12:12
Pensiya artımı ilə inflyasiya necə hesablanacaq? - Ekspertin şərhi
15-08-2019, 01:52
Məmur özbaşınalığı İmişlini ekoloji böhran həddinə çatdırıb
13-08-2019, 19:38
ABŞ nəşri: “Kremlpərəst qüvvələr Azərbaycan ərazisinin 20 faizini işğal edib” - Foto
13-08-2019, 14:24
Azərbaycan və İran prezidentləri arasında telefon danışığı olub
13-08-2019, 11:30
Deputat Mahir Aslanovun gizli biznesi… - Fotolar
12-08-2019, 17:21
Prezidentlərin üçtərəfli görüşü təxirə salınıb - Səbəb
12-08-2019, 15:08
Nazir polkovniki vəzifədən kənarlaşdırıb - Təyinat
12-08-2019, 12:21
Bir sıra təşkilatlarda çalışanların maaşları artırılıb - Qərar
7-08-2019, 17:11
Qarabağın azadlığı üçün vahid platforma təklif olundu - Müraciət
6-08-2019, 11:57
Yeni sosial paket, 4 milyondan çox insan və həllini gözləyən problemlər - Ekspertlər
4-08-2019, 18:03
Deputat: “Ölkədə maliyyə amnistiyası verilməlidir” - Müsahibə
4-08-2019, 13:39
Milli Məclis üzvünün Moskvada böyük biznesi var - Fotolar
4-08-2019, 12:06
Ermənistanın sabaha planlaşdırılan təxribatı ilə bağlı bəyanat qəbul olundu: “Xankəndi bombalansın!” - Foto
3-08-2019, 17:30
"Bakcell" şirkəti nazirliyə savaş elan edib: mobil operatorlar arasında qarşıdurma böyüyüb
3-08-2019, 15:56
Neftçilərin maaşı qaldırıldı - Rövnəq Abdullayev əmr imzaladı
2-08-2019, 20:13
Türkiyə-NATO əlaqələri sona çatırmı? – Təhlil
1-08-2019, 13:56
Səfər Mehdiyev vədinə əməl eləmir – Gömrüklə bağlı etirazlar ölkə sərhədlərini aşır - Foto
31-07-2019, 17:43
"Bəzi sahibkarlarla bağlı prokurorluğa sənədlər göndərilib" - Eldar Nuriyev hesabat yaydı
30-07-2019, 17:40
Nazir Sahil Babayevin kadr təyinatları narazılıq yaradıb
30-07-2019, 12:54
3 dəfə yaralanıb, 27 dəfə əməliyyat olunub... Qarabağ qazisi acınacaqlı vəziyyətdə yaşayır - Fotolar
29-07-2019, 17:44
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin sistemsiz fəaliyyəti ölkədə bahalıq yaradıb - Ekspert
29-07-2019, 13:48
BMT-də korrupsiya: baş komissar şəbəkənin rəhbəri imiş
Qüdrət Həsənquliyev: “Birinə deyirsən sən terrorçu ilə görüşmüsən və bunun məsuliyyyətini daşımalısan, deyir, mən agent deyiləm. Yaxud deyirlər biologiya üzrə, həm də nəzəri məsələlərə görə Nobel mükafatı verilmir, deyir, paxıllıq edirsiniz”
Vüqar Bayramov: “Süni qiymət artımına qarşı mübarizə güclənərsə, bəzi məhsullara, xüsusən ərzaq mallarına olan tələbat yerli istehsal hesabına ödənərsə, o zaman ciddi qiymət artımı ehtimal eləmirəm”
Fazil Mustafa: “Qanuni ya qanunsuz yolla toplanaraq xaricə aparılmış vəsaitlər üzərində amnistiyanın tətbiqi ölkənin investisiya mühitinə müsbət təsir edər”
Xalq artisti deyir ki, tamaşaçının zövqünü korlayıblar: “İndi qeyri-peşəkarlar seriallar və yaxud rejissorluqdan xəbəri olmayanlar film çəkir”
Rafiq Allahverdiyev deyir ki, yaş dövrünün tələblərinə uyğun olaraq yeniyetmələrə qayğı və sevginin azlığı onları yanlış dəyər axtarmağa sövq edir
