Ermənilərin törətdiyi ekoloji fəlakət beynəlxalq səviyyədə müzakirəyə çıxarılıb

Xəbər lenti

23:44 / 12-09-2025

Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb

22:10 / 12-09-2025

Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib

18:29 / 12-09-2025

Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video

18:00 / 12-09-2025

“Slavyanka” sularından kəskin qoxu gəlir - AQTA məsələni araşdırır

17:50 / 12-09-2025

Sədr müavini: "Metroda gələcəkdə diferensial qiymət artımı ola bilər"

17:40 / 12-09-2025

Xocalının daha iki kəndinə köç olacaq

17:23 / 12-09-2025

Xırdalan–Sumqayıt–Xırdalan xətti üzrə sərnişin qatarlarının fəaliyyəti dayandırılır

17:12 / 12-09-2025

Premyer Liqada V və VI turun oyun proqramı açıqlanıb

17:01 / 12-09-2025

Donald Tramp: "Biz çox sərt hərəkət etməli olacağıq"

16:55 / 12-09-2025

Milli Süni İntellekt Mərkəzinə direktor təyin olunub

16:15 / 12-09-2025

BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək

15:54 / 12-09-2025

Azərbaycanlı girovların öldürülməsi üzrə sənədlər elan olunub

15:43 / 12-09-2025

Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib

15:33 / 12-09-2025

Qobustanda şəhidlə vida mərasimi olub

15:14 / 12-09-2025

Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)

14:58 / 12-09-2025

İcra Hakimiyyətinin tenderi baş tutmayıb

14:55 / 12-09-2025

Azərbaycan III Türk Dövlətləri Universiadasının qalibi olub

14:49 / 12-09-2025

Qəbələdə şəhidlə vida mərasimi keçirilib

14:45 / 12-09-2025

Daha bir şəhidimiz Qubada torpağa tapşırılıb

14:35 / 12-09-2025

Bakıda 35 min manatlıq dələduzluq edən şəxslər saxlanılıb

14:18 / 12-09-2025

Gəncədə evdə partlayış olub, xəsarət alan var

13:34 / 12-09-2025

Deputat: "Ətin qiyməti yüksəkdir"

13:13 / 12-09-2025

Şəhidimiz Göyçayda dəfn olunub - Yenilənib

12:53 / 12-09-2025

Sabah yağış yağacaq

12:46 / 12-09-2025

Laçında söyüş söyən vəzifəli şəxslər həbs olunub

12:38 / 12-09-2025

"Avroviziya"da iştirak üçün yeni şərt qoyublar

12:30 / 12-09-2025

Xalq artistinin səhhəti barədə açıqlama yayılıb

12:05 / 12-09-2025

“Rabitəbank" keşbeki azaldıb

12:00 / 12-09-2025

Ekspert naziri debata çağırıb

11:40 / 12-09-2025

Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi keçirilir

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

09:10 / 09-09-2025

Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər

06:10 / 11-09-2025

Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)

23:31 / 08-09-2025

“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir

23:10 / 08-09-2025

Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir

15:20 / 08-09-2025

Xocalı və Ağdərəyə növbəti köç olub - (Yenilənib) - Fotolar

00:57 / 08-09-2025

İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)

11:56 / 08-09-2025

Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib

16:29 / 08-09-2025

Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir

23:20 / 08-09-2025

ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır

00:04 / 08-09-2025

Alim Qasımov villasını satır - Fotolar

11:09 / 08-09-2025

Ukraynanı üç hissəyə bölürlər

09:20 / 08-09-2025

Anaya hədiyyə - Akif Abbasov yazır

Ermənilərin törətdiyi ekoloji fəlakət beynəlxalq səviyyədə müzakirəyə çıxarılıb - Araşdırma
Tarix: 11-11-2021 13:51 | Bölmə: Araşdırma / Slayd

Şirift ölçüsü:

Amaniyadakı Beynəlxalq Analitik Mərkəzin əməkdaşı Pablo Hoffe Çili mətbuatında ermənilərin iç üzünü açıb göstərən xüsusi araşdırma-məqalə ilə çıxış edib.

Cənubi Qafqazın hər zaman Avropanın və dünyanın diqqət mərkəzində olduğunu bildirən məqalə müəllifi yazır ki, Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan respublikaları tarixən Şərqlə Qərb arasında mədəni körpü rolunu oynamaqla yanaşı, çağdaş dövrümüzdə həm də, transmilli layihələrin, ilk növbədə, enerji daşıyıcılarının tranzitinin gerçəkləşdirildiyi strateji məkan, Asiya və Avropanın hərtərəfli əməkdaşlığını təmin edən bölgədir. Bu da qaçılmaz reallıqdır ki, Zaqafqaziya böyük güclərin geosiyasi maraqlarının toqquşduğu, bu səbəbdən lokal münaqişələrin yarandığı planetin qaynar nöqtələrindən biridir. Bütün bu amillərin sonucu kimi bölgədə iqtisadi, siyasi və sosial proseslər transformasiyaya uğrayır, bu isə cəmiyyətə, ətraf mühitə öz təsirini göstərir, prosesin görünən və görünməyən fəsadları isə bütövlükdə reqionun özünəməxsus simasına korrektələr edir.

Ekspert Hoffe otuz il əvvələ tarixi ekskurs edir: 1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra Cənubi Qafqaz hərbi münaqişələr ocağına çevrildi. Hələ Sovetlər birliyi dönəmində körükləndirilmiş Ermənistan-Azərbaycan-Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, qonşuların 1988-1994-ci illərdə bu ölkəyə hərbi təcavüzü nəticəsində Dağlıq Qarabağın, onun ətrafındakı yeddi rayonun işğalı və bu işğalın otuz ilə yaxın davam etməsi, sözsüz ki, ətraf mühitə öz mənfi təsirini göstərmişdir. Uzun müddət ATƏT-in Minsk qrupunun vasitəçiyi ilə aparılan dinc danışıqlara, diplomatik səylərə baxmayaraq Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad olunması ilə bağlı heç bir nəticə əldə edilmədi. Nəhayət, 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan və 44 gün davam edən hərbi əməliyyatlar Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə yekunlaşdı, işğaldakı ərazilər düşməndən azad edildi.

Müəllif yazır ki, məhz Azərbaycan ərazilərini işğaldan azad edəndən sonra ermənilərin Qarabağda törətdiyi ekoloji cinayətlər, bugünədək gizlin qalmış məsələlər üzə çıxdı. Otuz il ərzində qəsbkarların, ilk növbədə, ətraf mühitə çox böyük zərər vurduğu müəyyənləşdi. Kənardan zəruri nəzarət olmadığına görə, yeraltı sular, su mənbələri, təbii axarlar, o cümlədən, Araz çayının qolu Oxçuçay ciddi çirklənməyə məruz qalıb. Onu da qeyd edək ki, Araz çayı Türkiyə, Ermənistan, İran və Azərbaycan ərzisindən keçərək Xəzər dənizinə tökülür. Əslində Oxçuçayın çirklənməsi bölgə üçün ekoloji fəlakətdir. İndi Azərbaycanın ətraf mühitin mühafizəsi qurumları ekoloji fəlakətin miqyasını hesablayır. Oxuçayın zərərli tullantılarla çirkləndirilməsi Xəzəryanı ölkələrin, o cümlədən, İran İslam Respublikasının ekoloji mühitinə də öz mənfi təsirini göstərəcəkdir.

Məqalə müəllifi bölgənin üzləşdiyi ekoloji fəlakətlə bağlı həyəcan təbili çalır:

- Azərbaycan hökumətinin və ictimaiyyətin müvafiq beynəlxalq qurumlara müraciəti əsasında bu məsələlər ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. Artıq bu problem cari ilin iyul ayının əvvələrində Almaniyanın aparıcı kütləvi informasiya vasitələrində öz əksini tapmışdır. Məlum olub ki, Ermənistanda çalışan və mədənçiliklə məşğul olan bəzi alman şirkətləri Oxuçayı tullantılarla çirkləndirirlər. Hazırda Ermənistanın çayın mənbəyində yerləşən Qacaran mis-molibden, Qafan mis-saflaşdırma kombinatlarının toksik tullantıları, eləcə də, bu iki şəhərin çirkab suları təmizlənmədən birbaşa Oxçuçaya axıdılır. Ermənistanda mədən sahəsi üzrə fəaliyyət göstərən Almaniyanın "Cronimet" (ofisi Almaniyanın Karlsrue şəhərində yerləşir) şirkəti ekoloji standartlara riayət etmir və bunun nəticəsində yalnız Zəngilan rayonu deyil, ətraf bölgələr də ekoloji terror təhlükəsi ilə üz-üzə qalıb.

Cənab Pablo Hoffe araşdırmasında öz ölkəsini də qınamaqdan çəkinmir:

- Avropanın ekoloji normalara riayət edən ölkəsi sayılan Almaniya digər ölkələr üçün təhlükəli vəziyyətin yaranmasına səbəb olan "Cronimet" şirkətinə qarşı müvafiq tədbirlər görməlidir. Transsərhəd çayı olan Oxçuçay Ermənistan ərazisində daim ciddi çirklənməyə məruz qalır. Bu günlərdə Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Oxuçayı tullantılarla çirkləndirilməyin acınacaqlı fəsadları barədə ictimaiyyətə məlumat verərək, aidiyyatı qurumlara xəbərdarlıq edib. Yaranmış problem çaydan suvarma məqsədilə istifadəni qeyri-mümkün edir, balıqlar kütləvi şəkildə məhv olur. Oxçuçayın Cənubi Qafqazın ikinci böyük çayı olan Araza töküldüyünü nəzərə alsaq, onun çirklənməsi Araz çayının su ehtiyatının keyfiyyətinə birbaşa mənfi təsir göstərir.

Çili dövri mətbuatında işıq üzü görən araşdırma-məqalədə həmçinin tutarlı sübutlarla, danılmaz faktlarla göstərilir ki, çayın çirklənməsi insan həyatı üçün təhlükə mənbəyidir: ekoloqlar işğaldan azad edilən Zəngilan rayonu ərazisindən axan yerli çaylarda monitorinq aparıb. Nəticə belədir: “Oxçuçaydan bu ilin yanvar-iyun aylarında götürülən su nümunələrində yüksək miqdarda ağır metal, xüsusən, mis, molibden, manqan, dəmir, sink və xrom aşkar edilib. Monitorinqin hesabatına əsasən, çayda mis-molibden birləşməsinin miqdarı 2, dəmir 4 və nikel 7 dəfə normadan yüksək olub, çayın rəngi isə çirklənmə səbəbindən mütəmadi dəyişib. 2021-ci ilin mart ayında çayda qızılxallı balığın kütləvi ölümü qeydə alınıb".

Oxuçayın çirklənməsi insan orqanizmi üçün də təhlükəlidir. Hazırda göstərilən ərazidə mövcud vəziyyət ekoloji fəlakət kimi qiymətləndirilməlidir. Ermənistan hökuməti və orada çalışan alman şirkətləri qanuna müvafiq olaraq məsuliyyəti üzərlərinə götürmək istəmirlər.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, “Cronimet” şirkəti Almaniyadakı erməni lobbi təşkilatı ilə sıx əlaqələrə malikdir. Bu ölkədən alınan məlumata görə, “Cronimet” şirkətinin əsasını qoyan, onun icraçı direktoru Günter Pilarski eyni zamanda Baden-Vyurtemberq torpağında Ermənistanın fəxri konsulu titulunu daşıyır. Ermənistanın keçmiş prezidenti Serj Sarkisyanın kürəkəni Mikael Minasyan Zəngəzur mis-molibden kombinatının səhmdarıdır. Ermənistanda çalışan və ətraf mühitə zərər vuran xarici şirkətlərə dəfələrlə xəbərdarlıq edilib.

Məqalədə daha sonra yaranmış problemin beynəlxalq səviyyədə həlli yollarından bəhs edilir: “Zəngilan rayonundan olan məcburi köçkünlər "Cronimet"in fəaliyyətilə bağlı tədbir görülməsi üçün Almaniyanın Azərbaycandakı səfiri Volfqanq Maniqə müraciət ediblər. Onlar adı çəkilən şirkətin fəaliyyətinin təcili dayandırılmasını tələb ediblər. Əks təqdirdə ekoloji terror törədən həm bu təşkilat, həm də Almaniya ilə əlaqədar beynəlxalq məhkəmələrə müraciət edəcəklərini bildiriblər. Əslində Azərbaycan hökuməti, öz növbəsində, bu problemə ciddi yanaşır və onun tezliklə həllində israrlıdır. Yaranmış ekoloji problemin həlli regional və beynəlxalq səviyyədə birgə fəaliyyəti zəruri edir. Bölgədə ekoloji fəlakət təhlükəsini yaradanlar aşkar edilməli və məsuliyyətə cəlb olunmalıdır. Ona görə ki, bu xarakterli fəaliyyət beynəlxalq cinayət sayılır. Beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlığa misal kimi, Kür və Araz çaylarının hövzələrinin birgə idarəçilik layihələri nümunə göstərilə bilər. Azərbaycan hökuməti üçün münaqişə zonasında, xüsusilə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə ətraf mühitin mövcud vəziyyəti barədə informasiyanın olmaması narahatedici elementdir. Bu məsələlər tez bir zamanda öz həllini tapmalıdır”.

Reyting.az

P.S. Beləliklə, alman eksperti Pablo Hoffenin Çilidə çap olunmuş və yuxarıda diqqətinizə verdiyimiz araşdırma-məqaləsi bizdən ötrü qoca qitədə on illər boyu haqq səsimizi eşitməyənlərin, əsl həqiqəti görmək istəməyənlərin menyusuna hesablanmış reallıqdır. Artıq dünya mənfur qonşularımızın xain və məkrli planlarından, yalnız bizə qarşı deyil, bəşəriyyətə qarşı vəhşi, qeyri-insani əməllərindən xəbər tutmaqdadır. Artıq bəsirət gözləri açılmış, haqqın, ədalətin yanında olmağı özlərinin məslək borcu sayan Pablo Hoffe kimi obyektiv yazarlar, ekspertlər günü-gündən çoxalmaqdadır. Bununla da onlar gec də olsa, üstündən 30 il keçdikdən sonra belə, bəşəri dəyərlərin, İlahi düzənin tərəfini seçməklə, tarixi ədalətin bərpa olunmasına öz təhfələrini verirlər.

Ana səhifəyə dön