Ermənilərin törətdiyi ekoloji fəlakət beynəlxalq səviyyədə müzakirəyə çıxarılıb

Xəbər lenti

15:29 / 28-10-2025

İrandan Azərbaycana narkotik keçirmək istəyiblər

15:06 / 28-10-2025

İlham Əliyev Horovlu kəndində sakinlərlə görüşüb - Fotolar

14:38 / 28-10-2025

İlham Əliyev Cəbrayılda - Horovlu kəndinin açılışı olub - Fotolar

14:30 / 28-10-2025

"Şagird-məzun" elektron sistemi üçün "Təqvim planı" təsdiqlənib

14:24 / 28-10-2025

2200 rus hərbçisini əsir götürüblər

14:18 / 28-10-2025

Bir neçə ölkə risk altına düşüb

14:07 / 28-10-2025

Azərbaycanla Belarus arasında Birgə Protokol imzalanıb

14:00 / 28-10-2025

Növbəti köç karvanı Xocalıya çatıb - (Yenilənib)

13:46 / 28-10-2025

Ən böyük dairəvi əl xalçasını toxuyurlar - Fotolar

13:42 / 28-10-2025

Fəzail Ağamalı nikahdankənar oğlu olduğunu təsdiqləyib

13:01 / 28-10-2025

Həyatla bağlı yeni elmi model təqdim olunub

12:51 / 28-10-2025

Bir milyon manatdan artıq mənimsəmə: iki nəfərə hökm oxunub

12:45 / 28-10-2025

Şəhidlərlə vida mərasimi keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar

12:44 / 28-10-2025

Prezident İmişlidə yeni müəssisənin açılışında iştirak edib - Fotolar

12:40 / 28-10-2025

Sabahın hava proqnozu açıqanıb

12:31 / 28-10-2025

Casuslardan bəhs edən ən yaxşı filmlərin adı açıqlanıb - Siyahı

12:15 / 28-10-2025

Etibar Məmmədov: “Cəfəng adamlara cavab vermirəm”

12:11 / 28-10-2025

Putinin qohumunun "Vikipediya" səhifəsi silinib

12:03 / 28-10-2025

İlham Əliyev istehsal müəssisəsinin fəaliyyəti ilə tanış olub - Foto

11:42 / 28-10-2025

Türk ordusu iki ölkədə hərbi əməliyyatların yeni formatını hazırlayır

11:24 / 28-10-2025

Monteneqroda saxlanılan azərbaycanlı kimdir? - Açıqlama

11:09 / 28-10-2025

İlham Əliyev Çex liderinə məktub ünvanlayıb

11:00 / 28-10-2025

Prezident İlham Əliyev Sabirabada gedib - (Yenilənib) - Fotolar

10:44 / 28-10-2025

Millimizin İslandiya və Fransa oyunları üçün biletlər satışa çıxarılıb

10:42 / 28-10-2025

Rusiyadan Türkiyəyə qaz tədarükü artıb

10:29 / 28-10-2025

13 universitet Türk Universitetlər Birliyinə üzv qəbul olunub

10:22 / 28-10-2025

Rumıniya Senatının sədri Azərbaycanda səfərdədir

10:18 / 28-10-2025

Aparıcı Nigar Fərhadın avtomobili oğurlanıb

10:13 / 28-10-2025

Deputat: Ukraynaya hərbi yardım 45 faiz azalıb

10:10 / 28-10-2025

Lisey və gimnaziyalara şagird qəbulu qaydası dəyişib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

11:29 / 24-10-2025

Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür

14:48 / 25-10-2025

Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub

12:35 / 24-10-2025

Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır

17:50 / 23-10-2025

On yeddi mindən çox müəllimin maaşı artacaq

17:14 / 24-10-2025

Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)

15:34 / 23-10-2025

Ərdoğan və Netanyahunun yeni döyüş meydanı - Kipr

20:19 / 27-10-2025

Nazir Emin Əmrullayevə bir neçə sual ünvanlanıb

18:00 / 25-10-2025

Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var

23:17 / 25-10-2025

Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub

15:51 / 23-10-2025

Evini kirayə verənlərin gəlirindən 10 faiz vergi tutulacaq

16:17 / 27-10-2025

Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı gizli məktub üzə çıxıb - Fotofakt

16:57 / 27-10-2025

1500 illik qızıl sikkə xəzinəsi tapılıb

Ermənilərin törətdiyi ekoloji fəlakət beynəlxalq səviyyədə müzakirəyə çıxarılıb - Araşdırma
Tarix: 11-11-2021 13:51 | Bölmə: Araşdırma / Slayd

Şirift ölçüsü:

Amaniyadakı Beynəlxalq Analitik Mərkəzin əməkdaşı Pablo Hoffe Çili mətbuatında ermənilərin iç üzünü açıb göstərən xüsusi araşdırma-məqalə ilə çıxış edib.

Cənubi Qafqazın hər zaman Avropanın və dünyanın diqqət mərkəzində olduğunu bildirən məqalə müəllifi yazır ki, Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan respublikaları tarixən Şərqlə Qərb arasında mədəni körpü rolunu oynamaqla yanaşı, çağdaş dövrümüzdə həm də, transmilli layihələrin, ilk növbədə, enerji daşıyıcılarının tranzitinin gerçəkləşdirildiyi strateji məkan, Asiya və Avropanın hərtərəfli əməkdaşlığını təmin edən bölgədir. Bu da qaçılmaz reallıqdır ki, Zaqafqaziya böyük güclərin geosiyasi maraqlarının toqquşduğu, bu səbəbdən lokal münaqişələrin yarandığı planetin qaynar nöqtələrindən biridir. Bütün bu amillərin sonucu kimi bölgədə iqtisadi, siyasi və sosial proseslər transformasiyaya uğrayır, bu isə cəmiyyətə, ətraf mühitə öz təsirini göstərir, prosesin görünən və görünməyən fəsadları isə bütövlükdə reqionun özünəməxsus simasına korrektələr edir.

Ekspert Hoffe otuz il əvvələ tarixi ekskurs edir: 1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra Cənubi Qafqaz hərbi münaqişələr ocağına çevrildi. Hələ Sovetlər birliyi dönəmində körükləndirilmiş Ermənistan-Azərbaycan-Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, qonşuların 1988-1994-ci illərdə bu ölkəyə hərbi təcavüzü nəticəsində Dağlıq Qarabağın, onun ətrafındakı yeddi rayonun işğalı və bu işğalın otuz ilə yaxın davam etməsi, sözsüz ki, ətraf mühitə öz mənfi təsirini göstərmişdir. Uzun müddət ATƏT-in Minsk qrupunun vasitəçiyi ilə aparılan dinc danışıqlara, diplomatik səylərə baxmayaraq Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad olunması ilə bağlı heç bir nəticə əldə edilmədi. Nəhayət, 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan və 44 gün davam edən hərbi əməliyyatlar Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə yekunlaşdı, işğaldakı ərazilər düşməndən azad edildi.

Müəllif yazır ki, məhz Azərbaycan ərazilərini işğaldan azad edəndən sonra ermənilərin Qarabağda törətdiyi ekoloji cinayətlər, bugünədək gizlin qalmış məsələlər üzə çıxdı. Otuz il ərzində qəsbkarların, ilk növbədə, ətraf mühitə çox böyük zərər vurduğu müəyyənləşdi. Kənardan zəruri nəzarət olmadığına görə, yeraltı sular, su mənbələri, təbii axarlar, o cümlədən, Araz çayının qolu Oxçuçay ciddi çirklənməyə məruz qalıb. Onu da qeyd edək ki, Araz çayı Türkiyə, Ermənistan, İran və Azərbaycan ərzisindən keçərək Xəzər dənizinə tökülür. Əslində Oxçuçayın çirklənməsi bölgə üçün ekoloji fəlakətdir. İndi Azərbaycanın ətraf mühitin mühafizəsi qurumları ekoloji fəlakətin miqyasını hesablayır. Oxuçayın zərərli tullantılarla çirkləndirilməsi Xəzəryanı ölkələrin, o cümlədən, İran İslam Respublikasının ekoloji mühitinə də öz mənfi təsirini göstərəcəkdir.

Məqalə müəllifi bölgənin üzləşdiyi ekoloji fəlakətlə bağlı həyəcan təbili çalır:

- Azərbaycan hökumətinin və ictimaiyyətin müvafiq beynəlxalq qurumlara müraciəti əsasında bu məsələlər ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. Artıq bu problem cari ilin iyul ayının əvvələrində Almaniyanın aparıcı kütləvi informasiya vasitələrində öz əksini tapmışdır. Məlum olub ki, Ermənistanda çalışan və mədənçiliklə məşğul olan bəzi alman şirkətləri Oxuçayı tullantılarla çirkləndirirlər. Hazırda Ermənistanın çayın mənbəyində yerləşən Qacaran mis-molibden, Qafan mis-saflaşdırma kombinatlarının toksik tullantıları, eləcə də, bu iki şəhərin çirkab suları təmizlənmədən birbaşa Oxçuçaya axıdılır. Ermənistanda mədən sahəsi üzrə fəaliyyət göstərən Almaniyanın "Cronimet" (ofisi Almaniyanın Karlsrue şəhərində yerləşir) şirkəti ekoloji standartlara riayət etmir və bunun nəticəsində yalnız Zəngilan rayonu deyil, ətraf bölgələr də ekoloji terror təhlükəsi ilə üz-üzə qalıb.

Cənab Pablo Hoffe araşdırmasında öz ölkəsini də qınamaqdan çəkinmir:

- Avropanın ekoloji normalara riayət edən ölkəsi sayılan Almaniya digər ölkələr üçün təhlükəli vəziyyətin yaranmasına səbəb olan "Cronimet" şirkətinə qarşı müvafiq tədbirlər görməlidir. Transsərhəd çayı olan Oxçuçay Ermənistan ərazisində daim ciddi çirklənməyə məruz qalır. Bu günlərdə Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Oxuçayı tullantılarla çirkləndirilməyin acınacaqlı fəsadları barədə ictimaiyyətə məlumat verərək, aidiyyatı qurumlara xəbərdarlıq edib. Yaranmış problem çaydan suvarma məqsədilə istifadəni qeyri-mümkün edir, balıqlar kütləvi şəkildə məhv olur. Oxçuçayın Cənubi Qafqazın ikinci böyük çayı olan Araza töküldüyünü nəzərə alsaq, onun çirklənməsi Araz çayının su ehtiyatının keyfiyyətinə birbaşa mənfi təsir göstərir.

Çili dövri mətbuatında işıq üzü görən araşdırma-məqalədə həmçinin tutarlı sübutlarla, danılmaz faktlarla göstərilir ki, çayın çirklənməsi insan həyatı üçün təhlükə mənbəyidir: ekoloqlar işğaldan azad edilən Zəngilan rayonu ərazisindən axan yerli çaylarda monitorinq aparıb. Nəticə belədir: “Oxçuçaydan bu ilin yanvar-iyun aylarında götürülən su nümunələrində yüksək miqdarda ağır metal, xüsusən, mis, molibden, manqan, dəmir, sink və xrom aşkar edilib. Monitorinqin hesabatına əsasən, çayda mis-molibden birləşməsinin miqdarı 2, dəmir 4 və nikel 7 dəfə normadan yüksək olub, çayın rəngi isə çirklənmə səbəbindən mütəmadi dəyişib. 2021-ci ilin mart ayında çayda qızılxallı balığın kütləvi ölümü qeydə alınıb".

Oxuçayın çirklənməsi insan orqanizmi üçün də təhlükəlidir. Hazırda göstərilən ərazidə mövcud vəziyyət ekoloji fəlakət kimi qiymətləndirilməlidir. Ermənistan hökuməti və orada çalışan alman şirkətləri qanuna müvafiq olaraq məsuliyyəti üzərlərinə götürmək istəmirlər.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, “Cronimet” şirkəti Almaniyadakı erməni lobbi təşkilatı ilə sıx əlaqələrə malikdir. Bu ölkədən alınan məlumata görə, “Cronimet” şirkətinin əsasını qoyan, onun icraçı direktoru Günter Pilarski eyni zamanda Baden-Vyurtemberq torpağında Ermənistanın fəxri konsulu titulunu daşıyır. Ermənistanın keçmiş prezidenti Serj Sarkisyanın kürəkəni Mikael Minasyan Zəngəzur mis-molibden kombinatının səhmdarıdır. Ermənistanda çalışan və ətraf mühitə zərər vuran xarici şirkətlərə dəfələrlə xəbərdarlıq edilib.

Məqalədə daha sonra yaranmış problemin beynəlxalq səviyyədə həlli yollarından bəhs edilir: “Zəngilan rayonundan olan məcburi köçkünlər "Cronimet"in fəaliyyətilə bağlı tədbir görülməsi üçün Almaniyanın Azərbaycandakı səfiri Volfqanq Maniqə müraciət ediblər. Onlar adı çəkilən şirkətin fəaliyyətinin təcili dayandırılmasını tələb ediblər. Əks təqdirdə ekoloji terror törədən həm bu təşkilat, həm də Almaniya ilə əlaqədar beynəlxalq məhkəmələrə müraciət edəcəklərini bildiriblər. Əslində Azərbaycan hökuməti, öz növbəsində, bu problemə ciddi yanaşır və onun tezliklə həllində israrlıdır. Yaranmış ekoloji problemin həlli regional və beynəlxalq səviyyədə birgə fəaliyyəti zəruri edir. Bölgədə ekoloji fəlakət təhlükəsini yaradanlar aşkar edilməli və məsuliyyətə cəlb olunmalıdır. Ona görə ki, bu xarakterli fəaliyyət beynəlxalq cinayət sayılır. Beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlığa misal kimi, Kür və Araz çaylarının hövzələrinin birgə idarəçilik layihələri nümunə göstərilə bilər. Azərbaycan hökuməti üçün münaqişə zonasında, xüsusilə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə ətraf mühitin mövcud vəziyyəti barədə informasiyanın olmaması narahatedici elementdir. Bu məsələlər tez bir zamanda öz həllini tapmalıdır”.

Reyting.az

P.S. Beləliklə, alman eksperti Pablo Hoffenin Çilidə çap olunmuş və yuxarıda diqqətinizə verdiyimiz araşdırma-məqaləsi bizdən ötrü qoca qitədə on illər boyu haqq səsimizi eşitməyənlərin, əsl həqiqəti görmək istəməyənlərin menyusuna hesablanmış reallıqdır. Artıq dünya mənfur qonşularımızın xain və məkrli planlarından, yalnız bizə qarşı deyil, bəşəriyyətə qarşı vəhşi, qeyri-insani əməllərindən xəbər tutmaqdadır. Artıq bəsirət gözləri açılmış, haqqın, ədalətin yanında olmağı özlərinin məslək borcu sayan Pablo Hoffe kimi obyektiv yazarlar, ekspertlər günü-gündən çoxalmaqdadır. Bununla da onlar gec də olsa, üstündən 30 il keçdikdən sonra belə, bəşəri dəyərlərin, İlahi düzənin tərəfini seçməklə, tarixi ədalətin bərpa olunmasına öz təhfələrini verirlər.

Ana səhifəyə dön