20:08 / 23-11-2024
"Qarabağ" qalib gəlib
Narkotik asılılığı: xilas çətin də olsa, mümkündür
Tarix: 03-05-2019 11:16 | Bölmə: Cəmiyyət
Narkotik asılılığı: xilas çətin də olsa, mümkündür

Narkomanların sayının artmasında əsas səbəb kimi ətraf aləm və ailə göstərilir. Yəni ətraf aləm vasitəsi ilə bu bəlaya yoluxan insanlar ailənin maddi imkanlarından yararlanaraq narkotik vasitələri əldə edə bilirlər. Pul qazanmağın dalınca gedən valideyn övlada nəzarəti itirir, xəbər tutanda isə artıq çox gec olur. Təsirə düşmə halları da bunun üstünə əlavə olunduqda daha ağır nəticələr verir.

Gənclərin narkomaniyaya qurşanması onların təhsildən kənarlaşmasına, ətraflarındakı insanlara daha çox cinayətkar simasının aşılanmasına və ən əsası sağlamlıqlarının zərbə altında qalmasına səbəb olur. Bütün bunların fonunda demək olar ki, narkomaniyaya qarşı mübarizə yalnız dövlətin işi deyil, eləcə də cəmiyyətimizin və dövlətimiz təməlini formalaşdıran hər bir ailənin - valideynin işidir. Məktəb yaşlı uşaqlara daim valideyn nəzarəti olmalı, onların asudə vaxtlarını səmərəli və faydalı keçirmələri üçün istiqamət verilməlidir.

Narkotik asılılığı aradan qaldırmaq çətin olsa da, bu, mümkündür. Narkotiklərdən istifadə edənlərin erkən müraciəti çox hallarda uğurlu müalicə ilə nəticələnir. Narkotika adlı bəladan xilas olmaq bu yoldan ilk addımda çəkinməkdən qat-qat çətindir, bəzən mümkünsüzdür. İstər valideyn, istərsə də dövlət bəla dərinləşəndən sonra əvvəlkindən daha artıq zəhmət, vaxt və maddi vəsait sərf edir.

Məktəb bu məsələdə əhəmiyyətli rol oynamalıdır. Valideynin və məktəb birliyinin uşaq üzərində nəzarəti olmalı, uşağa və valideynə təsiri paralel aparılmalıdır. Əgər valideyn laqeydlik edirsə və yaxud özü də bu yolun yolçusudursa uşağa təsir o qədər də əhəmiyyətli olmayacaq. Hərtərəfli təsirə: valideyn, məktəb, yoldaş və s. nail olmaq işi yalnız asanlaşdıra bilər.

2019-cu ildə Narkotiklərlə Mübarizə üzrə 36-cı Beynəlxalq Konfransı Bakı şəhərində keçirildi. Bu fakt onu göstərir ki, Azərbaycan narkotiklərə qarşı beynəlxalq mübarizə tədbirlərində də fəal iştirak edir.

Göründüyü kimi, Azərbaycan narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizəni ümumdövlət vəzifəsi hesab edir və beynəlxalq birliyin bütün səylərini dəstəkləyir.

Problemin ictimai əhəmiyyəti və təhlükəliliyi...

Problemin ictimai əhəmiyyəti və təhlükəliliyi ondan ibarətdir ki, bu cinayət həmişə gizli şəraitdə baş verir, nəzarətdən kənarda qalır və durmadan artır. Narkomaniya digər vərdişlərə görə daha təhlükəlidir: narkodilerlər - narkotikləri satan insanlar həmişə yeni alıcı axtarışında olur. İl ərzində hər bir təcrübəli narkotik istifadəçisi 4 adamı (nəfəri) narkotikə cəlb edir, bunların da əksəriyyəti uşaq və gənclərdir. Onlar maddi imkanı aşağı olan gəncləri tapdıqları kimi asanlıqla maddi imkanı çox yaxşı olan gəncləri də tora sala bilirlər. Valideynlər və övladları arasındakı yaxşı münasibət narkotiklərə qarşı mübarizədə böyük rol oynayır. Valideyn hər zaman övladı ilə ünsiyyətdə olmalıdır. Narkomaniya ilə mübarizədə bütövlükdə cəmiyyətin, dövlətin, xalqın, nəhayət, hər bir şəxsin fərdi və birgə fəaliyyətinə, barışmaz münasibətinə və əməli köməyinə böyük ehtiyac vardır.

Narkotik tərkibli maddələrin istifadəçiləri ilə statistika problem barədə aydın təsəvvür yaradır. Təkcə 2015-ci ildə narkotik vasitə istifadəçilərinin 11 min 71 nəfəri (8 min 500 opioid, 2 min 561 kannabinoid qrupuna aiddir) Bakıda qeydiyyatda olub.

2016-cı ildə isə Səhiyyə Nazirliyi Respublika Narkoloji Mərkəzində 29.448 nəfər qeydiyyatda olub ki, onlardan 24 056 nəfəri dispanser, 5 392 nəfəri profilaktik qeydiyyatda olanlardır.

2018-ci ildə respublika üzrə qeydiyyatda olan narkomanların ümumi sayı isə 30 131 nəfər idi. Onlardan 25 139 nəfər dispanser qeydiyyatında, 4992 nəfər profilaktik, 1031 nəfər isə anonim müalicə alanlar olub.

Təəssüf ki, bu gün narkotikdən istifadə edən qadınların da sayı artmaqda davam edir. 2018-ci ilin 6 ayında onların ümumi sayı 595 nəfər: dispanser qeydiyyatında olanlar - 450 nəfər, profilaktik - 145 nəfər təşkil edir. Bu rəqəm 2017-ci il ərzində 2115 nəfər olub.

2015-ci ildə hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən keçirilmiş əməliyyat-axtarış tədbirləri nəticəsində narkotik vasitələrlə bağlı 2 min 935 cinayət faktı aşkarlanıb. Bu cinayət faktlarından 786-sı (26,7 faiz) narkotik vasitələrin qanunsuz satışı, 1940-ı (66 faiz) satış məqsədi olmayan narkotik vasitələrin qanunsuz olaraq əldə edilib saxlanılması, 193-ü (6,5 faizi) narkotik xassəli bitkilərin qanunsuz olaraq kultivasiya edilməsi, 16-sı (0,5 faiz) sair cinayətlərlə bağlı olub.

Problemin aktuallığı statistikada...

Narkomaniya uzun illərdir dünyanın ən böyük problemlərindən biri kimi bəşəriyyəti düşündürür və rahatsız edir. Cəmiyyətin ciddi bəlasına, xalqın, millətin təhlükə mənbəyinə çevrilən narkomaniyaya meyl təəssüflər olsun ki, günü-gündən artmaqdadır. Problemin aktuallğı da elə məhz budur. Narkotik maddələri istər qəbul etmək, istər gətirmək, istərsə də satmaq cinayət tərkibli əməldir. Əgər hər hansı bir cinayət tərkibli əməldə ilbəil artım varsa və bu getdikcə gəncləri və yeniyetmələri daha çox özünə cəlb edirsə onun qarşısının alınması yolunda profilaktik tədbirlərin görülməsi mütləqdir.

Problemin aktuallığını subyektiv fikirlər - yanaşma ilə deyil, daha çox faktlarla diqqətə çatdırmaq istəyirik.

2017-ci və 2018-ci ilin son altı ayında dövriyyədən çıxarılmış narkotik vasitələrin miqdarı (qramla) vəziyyətin həqiqətən də ciddi olduğunu göstərir. Belə ki, 2018-ci ilin 6 ayında 1 ton 585 kq 686,765 qr və 4961 ədəd həb, 397 ədəd flakon (2017-ci ildə 1 ton 202 kq 065,799 qr və 14,847 qr kokain və 1645 ədəd həb) dövriyyədən çıxarılıb. Statistikanı konkretləşdirsək – bu sırada marixuana - 510.752,924 (2017-ci ildə 676.226,576), tiryək - 199.523,602 (2017-ci ildə 242.419,444), heroin - 803.880,072 (2017-ci ildə 196.786,845), həşiş - 51.356,945 (2017-ci ildə 20.327,234), psixotrop maddələr, prekursorlar və digərləri - 20.173,212 və 4961 ədəd həb, 397 ədəd flakon (2017-ci ildə 66.290,853 qr və 14,847 qr kokain və 1645 ədəd həb) təşkil edib. Yaşıl kütlə isə 78 ton 883 kq 897 qr (158 min 034 ədəd) (2017-ci ildə Yaşıl kütlə 174 ton 420 kq 537 qr) olub.

Və mövcud durum...

Xatırladaq ki, 2010-cu ildə Azərbaycanda narkotik istifadəçilərinin sayı 25 489 nəfər, 2011-ci ildə 26 716 nəfər, 2012-ci ildə 27 910 nəfər, 2013-cü ildə 28 376, 2014-cü ildə 28 656, 2015-ci ildə isə 28 555, 2016-cı ildə 29 448, 2017-ci ildə 30 131, 2018-ci ildə 31 432 nəfər olub. Narkomanların 26 346 nəfəri dispanser, 50 86 nəfəri profilaktik qeydiyyatdadır.

2015-ci ildə ilk dəfə narkotik istifadəçisi kimi qeydiyyata alınan narkomanların sayı 2 017 nəfər, 2016-cı ildə 2 142 nəfər, 2017-ci ildə 2 115, 2018-ci ildə 1995 nəfər olub. Ötən il 694 nəfər narkoman qeydiyyatdan çıxarılıb.

Ümumilikdə, narkotik istifadəçiləri arasında 25-45 yaş arası insanlar üstünlük təşkil edirlər.

Son məlumatlara əsasən, Azərbaycanda 15-17 yaşlı 9 nəfər (2017-ci ildə 5, 2016-cı ildə 5), 18-24 yaşlı 1734 nəfər (2017-ci ildə 1566, 2016-cı ildə 1447 nəfər), 25-29 yaşlı 4367 nəfər (2017-ci ildə 4225, 2016-cı ildə 4076), 30-34 yaşlı 4722 nəfər (2017-ci ildə 4 463, 2016-cı ildə 4239), 35-39 yaşlı 4841 nəfər (2017-ci ildə 4657, 2016-cı ildə 4542), 40-44 yaşlı 3856 nəfər (2017-ci ildə 3 707, 2016-cı ildə 3670), 45-49 yaşlı 3581 (2017-ci ildə 3408, 2016-cı ildə 3313), 50-54 yaşlı 3078 nəfər (2017-ci ildə 2 891, 2016-cı ildə 2818), 55-59 yaşlı 2405 nəfər (2017-ci ildə 2275, 2016-cı ildə 2266), 60-64 yaşlı 1865 nəfər (2017-ci ildə 1 875, 2016-cı ildə 1931), 65 yaşdan yuxarı isə 974 nəfər (2017-ci ildə 1062, 2016-cı ildə 1142) narkotik istifadəçisi var.

Qeyd edək ki, 2014-cü ilədək Azərbaycanda rəsmi qeydiyyata alınmış narkotik istifadəçiləri arasında uşaqlar (yaşı 18-dək olanlar) olmayıb.

Azərbaycanda narkomanlar daha çox opiat qrupuna daxil olan narkotiklərdən - tiryək, heroin və kokosdan istifadə edirlər.

L. Hüseyn

Bu yazı “Azərbaycan Milli İnkişaf layihəsi” İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “Narkotik vasitələrdən və psixotrop maddələrdən istifadə edən şəxslərin sağlam həyat tərzinə qaytarılması üçün təbliğat və maarifləndirmə işinin təşkili” layihə çərçivəsində çap olunur.




Bölməyə aid digər xəbərlər
19-11-2024, 12:53 Sabah yağış yağacaq
18-11-2024, 12:54 Sabah yağış yağacaq

bütün xəbərlər