17:24 / 28-03-2024
Yalnız üç növ silah Ukraynada müharibənin gedişatını dəyişə bilər
17:17 / 28-03-2024
ABŞ-ın təşəbbüsü Cənubi Qafqazda gərginliyi artıracaq
17:16 / 28-03-2024
Premyer Liqa: növbəti turun təqvimi açıqlanıb
17:07 / 28-03-2024
Taksilərdə POS-terminallar quraşdırılacaq
16:57 / 28-03-2024
Taksilər yalnız iki rəngdə olacaq
16:37 / 28-03-2024
Nazirlər Kabineti taksilərlə bağlı yeni tələbləri təsdiqləyib
16:05 / 28-03-2024
Əli Əsədov peşə təhsili ilə bağlı qərar imzalayıb
16:03 / 28-03-2024
Rusiya-Ukrayna müharibəsinin dondurulmasına çağırış edirlər
15:57 / 28-03-2024
Latviyanın xarici işlər naziri istefa verib
15:14 / 28-03-2024
34 qazi polisə işə götürülüb - Video
14:54 / 28-03-2024
Prezident İlham Əliyev “Avtomobil yolları haqqında” qanuna dəyişiklik edib
14:25 / 28-03-2024
Yeni Kaledoniyada yenə Azərbaycan bayrağı qaldırılıb
14:13 / 28-03-2024
Kəşfiyyat rəhbəri: “Terrorla bağlı Rusiyada əvvəlcədən dəqiq məlumat olub”
13:47 / 28-03-2024
Qazaxda 25 yaşlı gənc bacısının gözləri qarşısında öldürülüb
13:34 / 28-03-2024
Baş Prokurorluğun keçmiş mətbuat katibi vəfat edib
13:10 / 28-03-2024
İstehsalat birliyində yoxlamalar başlayıb, vəzifədən kənarlaşdırılanlar var
12:56 / 28-03-2024
Daha bir bankın əmlakları təkrar hərraca çıxarılır
12:55 / 28-03-2024
Quranı yandıran şəxs İsveçdən çıxarılıb
12:43 / 28-03-2024
Köçəryan: “Sülh üçün bir yoldan keçmək lazımdır”
12:41 / 28-03-2024
Gimnastlarımız Qran-pri turnirinə qatılacaq
12:21 / 28-03-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:13 / 28-03-2024
Paşinyan: Ermənistan mühacirətdə olan “Dağlıq Qarabağ hökuməti"ni tanımır
12:07 / 28-03-2024
Məktəblərə işə qəbul müsabiqəsi üzrə təkrar müsahibə keçiriləcək
12:04 / 28-03-2024
“Azneft”in baş direktoru vəzifəsindən azad edilib - Yeni təyinat
11:59 / 28-03-2024
Səbinə Əliyeva Xankəndidə erməni əsilli sakinlərlə görüşüb
11:34 / 28-03-2024
Sərhədlərin delimitasiyası: Bakı tələsdirir, İrəvan vaxtı uzadır
11:10 / 28-03-2024
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsi barədə qərar verib
11:00 / 28-03-2024
Magistraturaya qəbul üçün qeydiyyat başlayıb
10:54 / 28-03-2024
Ağdərədə qumbaraatan və pulemyot tapılıb
18:40 / 24-03-2024
Rusiyada terror aktı: ölənlərin sayı dəqiqləşib - Həbslər var (Yenilənib) - Video
01:29 / 24-03-2024
Rusiya və daha bir neçə ölkədə milli matəm başlayıb
01:09 / 24-03-2024
Bağanis-Ayrım soyqırımından 34 il ötür
01:32 / 25-03-2024
Qanlı qarşıdurmalar Hollivud ulduzları arasında fikir ayrılığına səbəb olub
23:09 / 24-03-2024
Hərbi qulluqçumuz özünü öldürüb
00:53 / 25-03-2024
Erməni kanalları Azərbaycanla bağlı yalan məlumat yayıb
23:38 / 23-03-2024
Slovakiyada prezident seçkiləri keçirilir
23:46 / 23-03-2024
Blinkendən Netanyahuya Rəfahla bağlı xəbərdarlıq
23:28 / 23-03-2024
Xavyer Miley İlham Əliyevə təbrik məktubu göndərib
00:07 / 24-03-2024
Şəmkirdə 3 maşın toqquşub - İki nəfər ölüb, yaralılar var
22:31 / 25-03-2024
Azərbaycan millisi Bolqarıstan yığması ilə qarşılaşıb - Yenilənib
17:44 / 23-03-2024
"Crocus City Hall”da həlak olan Vüqar Hüseynov kimdir? - XİN-dən açıqalama
Vüsal Qasımlı: "Xarici borcun düzgün idarə olunması ölkənin taleyini həll edir"
Tarix: 10-06-2020 12:31 | Bölmə: İqtisadiyyat
Son günlər dünyanın aparıcı maliyyə-kredit institutları Azərbaycanla əməkdaşlığı yeni mərhələyə çıxarmaq üçün müraciətlər ediblər.
Reyting.az xəbər verir ki, məsələnin əhəmiyyətini nəzərə alaraq İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru, iqtisad elmləri doktoru Vüsal Qasımlı bu mövzuda sualları cavablandırıb.
- Azərbaycanın xarici dövlət borcu hansı səviyyədədir və gələcək proqnozlar nədən ibarətdir?
- Bu ilin əvvəlinə birbaşa xarici dövlət borcumuz 8,32 milyard ABŞ dolları, dövlət müəssisələri tərəfindən cəlb edilmiş xarici borclara verilmiş dövlət zəmanətləri üzrə şərti öhdəliklər isə 771 milyon ABŞ dolları, ümumilikdə xarici dövlət borcu 9,1 milyard ABŞ dolları olmuşdur. Bizim təhlil göstərir ki, prioritet hesab olunan layihələr maliyyələşdirildikdən sonra xarici dövlət borcunun ÜDM-ə nisbəti azalan tendensiya üzrə davam edəcək. Hətta dövlətin borc strategiyasında qeyd olunur ki, xarici dövlət borcu üzrə geri qaytarılan öhdəliklərin cəlb olunan yeni borclardan çox olması ilə tədricən bu göstəricinin azalaraq 2025-ci ildə 12 faiz olacağı proqnozlaşdırılır. İndiki halda Azərbaycanın xarici borc cəlb etməsi üçün imkanları genişdir. Bizdə xarici dövlət borcunun ÜDM-ə nisbəti 17 faiz ətrafındadır ki, bu da dünyada ən yaxşı vəziyyətdə olan 10-luğun sırasında olmağımızı göstərir. Müqayisə üçün deyim ki, bu göstərici üzrə dünyada lider Yaponiyadarır: 238 faiz. Bizim bölgədə də ölkələr üzrə xarici dövlət borcu ÜDM-in orta hesabla 40 faizindən çoxdur. COVİD-19 pandemiyası səbəbindən BVF, Dünya Bankı, AYİB, AİB, Böyük 20-lik və s. qurumlara borc üçün müraciət edən ölkələrin sayı 150-ə çatıb, artıq müflis elan edilən ölkələr var. Dünyada yeni borc dövrü başlayır.
Azərbaycanda ötən il dövlət borcuna və öhdəliklərinə xidmətlə bağlı xərclər 6,2 faiz olmuşdur ki, bu da borc strategiyasında nəzərdə tutulan – 15 faizdən əhəmiyyətli şəkildə aşağıdır. Dövlət büdcəsində dövlət borcuna və öhdəliklərinə xidmət üçün yaradılan Təminat Fondu ciddi bir institutsional altyapıdır.
Dövlət borcu strategiyasında 2018-2025-ci illər üzrə ümumi dövlət borcunun ÜDM-ə nisbətinin yuxarı həddinin 30 faizdən çox olmaması hədəflənir ki, Azərbaycanda bu göstərici 20 faizin ətrafındadır. Dəyişkən faiz dərəcəsi ilə cəlb olunan borcun ümumi portfeldə payı da strategiyada nəzərdə tutulduğundan aşağı həddədir və bu da faiz risklərini aşağı salır. Azərbaycanın xarici dövlət borcunun və strateji valyuta ehtiyatlarının əhəmiyyətli hissəsinin eyni valyutada – ABŞ dollarında saxlanılması da valyuta risklərimizi azaldır.
- Dünyada borclanma ilə bağlı son vəziyyəti necə şərh edə bilərsiniz?
- Qlobal olaraq dövlət borclarının bu il ərzində 13 faiz bəndi qədər artaraq, dünya ÜDM-nin 83 faizindən 96 faizinə qalxacağı proqnozlaşdırılır. Azərbaycanda bu göstərici orta dünya səviyyəsindən beş dəfə aşağıdır. Eyni zamanda, fiskal balansın inkişaf etməkdə olan ölkələrdə kəskin mənfi olacağı, orta gəlirli və aşağı gəlirli ölkələrdə isə müvafiq olaraq ÜDM-in -9.1 və -5.7 faizinə qədər çataçağı gözlənilir.
İnkişaf etməkdə olan ölkələrin qeyri-rezidentlərinin portfelindən maliyyə çıxarılmaları bu ilin yanvar ayının sonlarından başlayaraq artım tendensiyası ilə 100 milyard dollara çatıb. Qlobal faiz dərəcələrinin çox aşağı olmasına baxmayaraq, inkişaf etməkdə olan ölkələrin əksəriyyəti üçün borclanmanın xərci artıb: inkişaf etməkdə olan ölkələrin suveren istiqrazları üzrə kredit spredi ilin əvvəlindən aprel ayına qədər iki dəfədən çox artaraq 600bps-ə (6%) çatıb. BVF-yə 100-dən çox ölkə sürətli maliyyələşdirmə alətindən (RFİ) istifadə edərək təcili maliyyə yardımı almaq üçün müraciət edib.
Bundan başqa, BVF tərəfindən Dünya Bankının Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyasına daxil olan 76 inkişaf etməkdə olan ölkə və 13 ada ölkəsinə, eyni zamanda, 25 ən yoxsul ölkəyə borcların restrukturizasiyası və ödəmələrin qismən saxlanılması təklif olunub.
- Bəzən belə bir sual qoyulur: Niyə Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları ola-ola, xaricdən borc cəlb edilir? Bu məntiqi izah edə bilərsiniz?
- Məsələn, 2019-cu ildə dövlət büdcəsi hesabına imzalanmış kredit müqavilələrinin faiz dərəcəsi Euribor və LİBOR stavkası əsasında müəyyənləşib. Nəzərə alanda ki, hər iki indeks hazırda mənfi işarəyə malikdir, yeni kreditlər üzrə faiz dərəcəsi 1 faizin altındadır. Əlbəttə, burada valyuta riskini də nəzərə almaq lazımdır. Müqayisə üçün deyək ki, 2019-cu ildə Dövlət Neft Fondunun portfelinin ümumi gəlirliliyi daha yüksək həddə olub: 5,3 faiz. Təsəvvür edin ki, ötən il biz xarici vəsaiti 0-1 faiz xərclə cəlb etdiyimiz halda, xaricdə yerləşdirilən aktivlərimizdən 5,3 faiz qazanırıq. Aradakı təxminən 5 faizlik fərq bizim qazancımızdır. Üstəlik nəzərə almaq lazımdır ki, ötən il Fransa İnkişaf Agentliyi və Asiya İnkişaf Bankından cəlb etdiyimiz kreditlərin 3-6 il güzəşt dövrü var.
Dünyanın aparıcı maliyyə institutları ilə əməkdaşlıq ölkəmizin tədiyyə qabiliyyəti və etibarlı partnyor kimi imicini gücləndirir. Eyni zamanda bu yolla beynəlxalq standartların tətbiqi, yaxşı təcrübələrin öyrənilməsi, şəffaflıq və hesabatlılıq, həmçinin səmərəlilik sahəsində irəliləyiş əldə edirik. Azərbaycana sərmayə qoyan ciddi investorlar həm də ölkəmizin inkişafında maraqlı olurlar, bu isə əlavə qarantiyalar deməkdir. Xaricdən cəlb edilən vəsaitin tədiyyə balansına, fiskal balansa və yerli valyuta bazarına müsbət təsirlərini də qeyd etmək lazımdır. Hətta Asiya İnkişaf Bankının ayıracağı bəzi kreditlərin manatla ifadə olunması mümkündür, bu da yerli valyutaya inamı gücləndirir.
Amma bütün hallarda xaricdən cəlb olunan kreditlər o dərəcədə səmərəli istifadə olunmalıdır ki, gəlirlilik səviyyəsi həm xərcləri bağlasın, həm də ölkə üçün əlavə dəyər yaratsın. Xarici borcdan səmərəli istifadə əsas prioritet olmalıdır.
- Sizcə xarici kreditlərdən nə dərəcədə səmərəli istifadə olunur?
- Məsələn, Asiya İnkişaf Bankı müxtəlif ölkələrdə öz layihələrin uğur dərəcəsini qiymətləndirir. Azərbaycanda bu göstərici 80 faizdir və bu, regionumuz üçün yaxşı göstəricidir. Müqayisə üçün deyim ki, bu göstərici Gürcüstanda 75 faiz, Qırğıstanda 67,6 faiz, Özbəkistanda 65,5 faiz və Qazaxıstanda 53,8 faizdir. Amma bu hal bizdə arxayınlıq yaratmamalıdır, mütəmadi olaraq xarici borcun səmərəli istifadəsi təhlil olunmalıdır.
Xarici borcun düzgün idarə olunması ölkənin taleyini həll edir. Bir haşiyəyə çıxım: Ötən əsrin 70-ci illərinin sonunda Meksika böyük neft ehtiyatları tapanda, dərhal xarici borclanmaya gedən Prezident Lopez ölkəsini tezliklə modernləşdirəcəyinə inandığı halda, 1982-ci ildə Meksika müflis elan olundu. Ardınca Latın Amerikası ölkələri itirilmiş onilliklə üzləşdilər. Son çıxışında Prezident Lopez demişdir ki, “mən gəmiyə cavabdeh idim, tufana yox!” Amma tufanlar reallıqdır. Buna görə də Azərbaycanda borc strategiyası qəbul edilib, buna uyğun məzənnə riski, faiz riski, təkrar maliyyələşmə riski və əməliyyat riski təhlil edilir. Dövlət borcunun idarə olunmasında əsas məqsəd dövlət borcunun dayanıqlığını təmin etməklə ÜDM-ə nisbətin tədricən azaldılmasına nail olmaqdır. Bu isə ortamüddətli dövrdə dövlət borclarının idarə edilməsinin strateji çərçivəsinin yaradılmasını, habelə xərc və risklərin müvafiq tarazlığı nəzərə alınaraq, ən optimal maliyyə alətlərinin seçilməsini tələb edir. Dövlətin zəmanət vermədiyi, amma dövlət qurumları tərəfindən götürülən xarici borcların da səmərəli istifadəsi vacib istiqamətlərdəndir.
- Azərbaycana kredit verilməsi üçün beynəlxalq maliyyə qurumları niyə bu qədər maraqlıdır?
- Azərbaycanın ÜDM-ə nisbətdə aşağı borc səviyyəsi və yüksək strateji valyuta ehtiyatları ölkəmizin tədiyyə qabiliyyəti barədə bir rəy yaradır. Təsəvvür edin ki, bu gün dövlətin strateji ehtiyatları onun xarici borcundan beş dəfə çoxdur. Üstəlik, ölkədə ictimai-siyasi, iqtisadi və sosial sabitlik, aydın ifadə olunmuş siyasi iradə və perspektivlər xarici borclar üçün risk səviyyəsini aşağı salır. Region üçün yüksək sayıla biləcək kredit reytinqlərimiz də qiymətli kağızların emissiyasına, dövlət zəmanətli kreditlərin faizinin və sığorta mükafatlarının azalmasına səbəb olur.
Kommersiya banklarının xalis xarici aktivləri 2016-cı ildə mənfi işarəylə dörd milyard manatdan hazırda müsbət işarəylə dörd milyard manata çatıb. Üstəlik, kommersiya banklarının xarici öhdəliklərin məcmu aktivlərə nisbəti də 2016-2020-ci illərdə 211 faizdən 27 faizədək azalmışdır.
Bütün hallarda Azərbaycan xarici borclanmanı fiskal dayanıqlığın tərkib hissəsi kimi nəzərdən keçirir və səmərəlilik prinsipini əsas götürür.
Beləliklə, dünya dövlətlərinin əksəriyyəti xarici borc üçün müraciət etdiyi halda, Azərbaycana aparıcı maliyyə qurumları özləri belə bir təkliflə çıxış edirlər.
- Pandemiyanın bu ilin dövlət büdcəsinə təsirini necə qiymətləndirirsiniz?
- Bu istiqamət hökumətin diqqət mərkəzindədir. Pandemiyanın yaratdığı xərclər, eyni zamanda müvəqqəti vergi rejiminin gəlirlərə təsirləri təhlil edilir. Büdcə qanunvericiliyinə əsasən dövlət büdcəsinin icrası prosesində birdəfəlik təyinatlı vəsaitlər üzrə hesabat ili ərzində yaranmış qənaət dövlət büdcəsinin ehtiyat fonduna yönəldilərək, il ərzində digər tədbirlərin maliyyələşdirilməsinə sərf edilə bilər. Bu hal imkan verir ki, pandemiyanın təsirləri dövlət büdcəsinin icrası zamanı nəzərə alınsın. Yeri gəlmişkən, ötən il də inqilabi sosial paket icra olunan zaman birdəfəlik təyinatlı vəsaitlər üzrə qənaət dövlət büdcəsinin ehtiyat fonduna yönəldilmiş və fonddan 1,4 milyard manata yaxın istifadə olunmuşdur. Bu zaman nəzərə almaq lazımdır ki, dövlət büdcəsinin Ehtiyat Fondunun vəsaitinin həcmi dövlət büdcəsi gəlirlərinin 5 faizindən artıq olmamaqla, əvvəlki ildə bu Fondun xərcinin faktiki icrası nəzərə alınmaqla müəyyən edilir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-06-2020 12:31 | Bölmə: İqtisadiyyat
Son günlər dünyanın aparıcı maliyyə-kredit institutları Azərbaycanla əməkdaşlığı yeni mərhələyə çıxarmaq üçün müraciətlər ediblər.
Reyting.az xəbər verir ki, məsələnin əhəmiyyətini nəzərə alaraq İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru, iqtisad elmləri doktoru Vüsal Qasımlı bu mövzuda sualları cavablandırıb.
- Azərbaycanın xarici dövlət borcu hansı səviyyədədir və gələcək proqnozlar nədən ibarətdir?
- Bu ilin əvvəlinə birbaşa xarici dövlət borcumuz 8,32 milyard ABŞ dolları, dövlət müəssisələri tərəfindən cəlb edilmiş xarici borclara verilmiş dövlət zəmanətləri üzrə şərti öhdəliklər isə 771 milyon ABŞ dolları, ümumilikdə xarici dövlət borcu 9,1 milyard ABŞ dolları olmuşdur. Bizim təhlil göstərir ki, prioritet hesab olunan layihələr maliyyələşdirildikdən sonra xarici dövlət borcunun ÜDM-ə nisbəti azalan tendensiya üzrə davam edəcək. Hətta dövlətin borc strategiyasında qeyd olunur ki, xarici dövlət borcu üzrə geri qaytarılan öhdəliklərin cəlb olunan yeni borclardan çox olması ilə tədricən bu göstəricinin azalaraq 2025-ci ildə 12 faiz olacağı proqnozlaşdırılır. İndiki halda Azərbaycanın xarici borc cəlb etməsi üçün imkanları genişdir. Bizdə xarici dövlət borcunun ÜDM-ə nisbəti 17 faiz ətrafındadır ki, bu da dünyada ən yaxşı vəziyyətdə olan 10-luğun sırasında olmağımızı göstərir. Müqayisə üçün deyim ki, bu göstərici üzrə dünyada lider Yaponiyadarır: 238 faiz. Bizim bölgədə də ölkələr üzrə xarici dövlət borcu ÜDM-in orta hesabla 40 faizindən çoxdur. COVİD-19 pandemiyası səbəbindən BVF, Dünya Bankı, AYİB, AİB, Böyük 20-lik və s. qurumlara borc üçün müraciət edən ölkələrin sayı 150-ə çatıb, artıq müflis elan edilən ölkələr var. Dünyada yeni borc dövrü başlayır.
Azərbaycanda ötən il dövlət borcuna və öhdəliklərinə xidmətlə bağlı xərclər 6,2 faiz olmuşdur ki, bu da borc strategiyasında nəzərdə tutulan – 15 faizdən əhəmiyyətli şəkildə aşağıdır. Dövlət büdcəsində dövlət borcuna və öhdəliklərinə xidmət üçün yaradılan Təminat Fondu ciddi bir institutsional altyapıdır.
Dövlət borcu strategiyasında 2018-2025-ci illər üzrə ümumi dövlət borcunun ÜDM-ə nisbətinin yuxarı həddinin 30 faizdən çox olmaması hədəflənir ki, Azərbaycanda bu göstərici 20 faizin ətrafındadır. Dəyişkən faiz dərəcəsi ilə cəlb olunan borcun ümumi portfeldə payı da strategiyada nəzərdə tutulduğundan aşağı həddədir və bu da faiz risklərini aşağı salır. Azərbaycanın xarici dövlət borcunun və strateji valyuta ehtiyatlarının əhəmiyyətli hissəsinin eyni valyutada – ABŞ dollarında saxlanılması da valyuta risklərimizi azaldır.
- Dünyada borclanma ilə bağlı son vəziyyəti necə şərh edə bilərsiniz?
- Qlobal olaraq dövlət borclarının bu il ərzində 13 faiz bəndi qədər artaraq, dünya ÜDM-nin 83 faizindən 96 faizinə qalxacağı proqnozlaşdırılır. Azərbaycanda bu göstərici orta dünya səviyyəsindən beş dəfə aşağıdır. Eyni zamanda, fiskal balansın inkişaf etməkdə olan ölkələrdə kəskin mənfi olacağı, orta gəlirli və aşağı gəlirli ölkələrdə isə müvafiq olaraq ÜDM-in -9.1 və -5.7 faizinə qədər çataçağı gözlənilir.
İnkişaf etməkdə olan ölkələrin qeyri-rezidentlərinin portfelindən maliyyə çıxarılmaları bu ilin yanvar ayının sonlarından başlayaraq artım tendensiyası ilə 100 milyard dollara çatıb. Qlobal faiz dərəcələrinin çox aşağı olmasına baxmayaraq, inkişaf etməkdə olan ölkələrin əksəriyyəti üçün borclanmanın xərci artıb: inkişaf etməkdə olan ölkələrin suveren istiqrazları üzrə kredit spredi ilin əvvəlindən aprel ayına qədər iki dəfədən çox artaraq 600bps-ə (6%) çatıb. BVF-yə 100-dən çox ölkə sürətli maliyyələşdirmə alətindən (RFİ) istifadə edərək təcili maliyyə yardımı almaq üçün müraciət edib.
Bundan başqa, BVF tərəfindən Dünya Bankının Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyasına daxil olan 76 inkişaf etməkdə olan ölkə və 13 ada ölkəsinə, eyni zamanda, 25 ən yoxsul ölkəyə borcların restrukturizasiyası və ödəmələrin qismən saxlanılması təklif olunub.
- Bəzən belə bir sual qoyulur: Niyə Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları ola-ola, xaricdən borc cəlb edilir? Bu məntiqi izah edə bilərsiniz?
- Məsələn, 2019-cu ildə dövlət büdcəsi hesabına imzalanmış kredit müqavilələrinin faiz dərəcəsi Euribor və LİBOR stavkası əsasında müəyyənləşib. Nəzərə alanda ki, hər iki indeks hazırda mənfi işarəyə malikdir, yeni kreditlər üzrə faiz dərəcəsi 1 faizin altındadır. Əlbəttə, burada valyuta riskini də nəzərə almaq lazımdır. Müqayisə üçün deyək ki, 2019-cu ildə Dövlət Neft Fondunun portfelinin ümumi gəlirliliyi daha yüksək həddə olub: 5,3 faiz. Təsəvvür edin ki, ötən il biz xarici vəsaiti 0-1 faiz xərclə cəlb etdiyimiz halda, xaricdə yerləşdirilən aktivlərimizdən 5,3 faiz qazanırıq. Aradakı təxminən 5 faizlik fərq bizim qazancımızdır. Üstəlik nəzərə almaq lazımdır ki, ötən il Fransa İnkişaf Agentliyi və Asiya İnkişaf Bankından cəlb etdiyimiz kreditlərin 3-6 il güzəşt dövrü var.
Dünyanın aparıcı maliyyə institutları ilə əməkdaşlıq ölkəmizin tədiyyə qabiliyyəti və etibarlı partnyor kimi imicini gücləndirir. Eyni zamanda bu yolla beynəlxalq standartların tətbiqi, yaxşı təcrübələrin öyrənilməsi, şəffaflıq və hesabatlılıq, həmçinin səmərəlilik sahəsində irəliləyiş əldə edirik. Azərbaycana sərmayə qoyan ciddi investorlar həm də ölkəmizin inkişafında maraqlı olurlar, bu isə əlavə qarantiyalar deməkdir. Xaricdən cəlb edilən vəsaitin tədiyyə balansına, fiskal balansa və yerli valyuta bazarına müsbət təsirlərini də qeyd etmək lazımdır. Hətta Asiya İnkişaf Bankının ayıracağı bəzi kreditlərin manatla ifadə olunması mümkündür, bu da yerli valyutaya inamı gücləndirir.
Amma bütün hallarda xaricdən cəlb olunan kreditlər o dərəcədə səmərəli istifadə olunmalıdır ki, gəlirlilik səviyyəsi həm xərcləri bağlasın, həm də ölkə üçün əlavə dəyər yaratsın. Xarici borcdan səmərəli istifadə əsas prioritet olmalıdır.
- Sizcə xarici kreditlərdən nə dərəcədə səmərəli istifadə olunur?
- Məsələn, Asiya İnkişaf Bankı müxtəlif ölkələrdə öz layihələrin uğur dərəcəsini qiymətləndirir. Azərbaycanda bu göstərici 80 faizdir və bu, regionumuz üçün yaxşı göstəricidir. Müqayisə üçün deyim ki, bu göstərici Gürcüstanda 75 faiz, Qırğıstanda 67,6 faiz, Özbəkistanda 65,5 faiz və Qazaxıstanda 53,8 faizdir. Amma bu hal bizdə arxayınlıq yaratmamalıdır, mütəmadi olaraq xarici borcun səmərəli istifadəsi təhlil olunmalıdır.
Xarici borcun düzgün idarə olunması ölkənin taleyini həll edir. Bir haşiyəyə çıxım: Ötən əsrin 70-ci illərinin sonunda Meksika böyük neft ehtiyatları tapanda, dərhal xarici borclanmaya gedən Prezident Lopez ölkəsini tezliklə modernləşdirəcəyinə inandığı halda, 1982-ci ildə Meksika müflis elan olundu. Ardınca Latın Amerikası ölkələri itirilmiş onilliklə üzləşdilər. Son çıxışında Prezident Lopez demişdir ki, “mən gəmiyə cavabdeh idim, tufana yox!” Amma tufanlar reallıqdır. Buna görə də Azərbaycanda borc strategiyası qəbul edilib, buna uyğun məzənnə riski, faiz riski, təkrar maliyyələşmə riski və əməliyyat riski təhlil edilir. Dövlət borcunun idarə olunmasında əsas məqsəd dövlət borcunun dayanıqlığını təmin etməklə ÜDM-ə nisbətin tədricən azaldılmasına nail olmaqdır. Bu isə ortamüddətli dövrdə dövlət borclarının idarə edilməsinin strateji çərçivəsinin yaradılmasını, habelə xərc və risklərin müvafiq tarazlığı nəzərə alınaraq, ən optimal maliyyə alətlərinin seçilməsini tələb edir. Dövlətin zəmanət vermədiyi, amma dövlət qurumları tərəfindən götürülən xarici borcların da səmərəli istifadəsi vacib istiqamətlərdəndir.
- Azərbaycana kredit verilməsi üçün beynəlxalq maliyyə qurumları niyə bu qədər maraqlıdır?
- Azərbaycanın ÜDM-ə nisbətdə aşağı borc səviyyəsi və yüksək strateji valyuta ehtiyatları ölkəmizin tədiyyə qabiliyyəti barədə bir rəy yaradır. Təsəvvür edin ki, bu gün dövlətin strateji ehtiyatları onun xarici borcundan beş dəfə çoxdur. Üstəlik, ölkədə ictimai-siyasi, iqtisadi və sosial sabitlik, aydın ifadə olunmuş siyasi iradə və perspektivlər xarici borclar üçün risk səviyyəsini aşağı salır. Region üçün yüksək sayıla biləcək kredit reytinqlərimiz də qiymətli kağızların emissiyasına, dövlət zəmanətli kreditlərin faizinin və sığorta mükafatlarının azalmasına səbəb olur.
Kommersiya banklarının xalis xarici aktivləri 2016-cı ildə mənfi işarəylə dörd milyard manatdan hazırda müsbət işarəylə dörd milyard manata çatıb. Üstəlik, kommersiya banklarının xarici öhdəliklərin məcmu aktivlərə nisbəti də 2016-2020-ci illərdə 211 faizdən 27 faizədək azalmışdır.
Bütün hallarda Azərbaycan xarici borclanmanı fiskal dayanıqlığın tərkib hissəsi kimi nəzərdən keçirir və səmərəlilik prinsipini əsas götürür.
Beləliklə, dünya dövlətlərinin əksəriyyəti xarici borc üçün müraciət etdiyi halda, Azərbaycana aparıcı maliyyə qurumları özləri belə bir təkliflə çıxış edirlər.
- Pandemiyanın bu ilin dövlət büdcəsinə təsirini necə qiymətləndirirsiniz?
- Bu istiqamət hökumətin diqqət mərkəzindədir. Pandemiyanın yaratdığı xərclər, eyni zamanda müvəqqəti vergi rejiminin gəlirlərə təsirləri təhlil edilir. Büdcə qanunvericiliyinə əsasən dövlət büdcəsinin icrası prosesində birdəfəlik təyinatlı vəsaitlər üzrə hesabat ili ərzində yaranmış qənaət dövlət büdcəsinin ehtiyat fonduna yönəldilərək, il ərzində digər tədbirlərin maliyyələşdirilməsinə sərf edilə bilər. Bu hal imkan verir ki, pandemiyanın təsirləri dövlət büdcəsinin icrası zamanı nəzərə alınsın. Yeri gəlmişkən, ötən il də inqilabi sosial paket icra olunan zaman birdəfəlik təyinatlı vəsaitlər üzrə qənaət dövlət büdcəsinin ehtiyat fonduna yönəldilmiş və fonddan 1,4 milyard manata yaxın istifadə olunmuşdur. Bu zaman nəzərə almaq lazımdır ki, dövlət büdcəsinin Ehtiyat Fondunun vəsaitinin həcmi dövlət büdcəsi gəlirlərinin 5 faizindən artıq olmamaqla, əvvəlki ildə bu Fondun xərcinin faktiki icrası nəzərə alınmaqla müəyyən edilir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:56
Daha bir bankın əmlakları təkrar hərraca çıxarılır
Bu gün, 11:10
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsi barədə qərar verib
Bu gün, 09:10
Dünya bazarı: Azərbaycan nefti ucuzlaşıb
22-03-2024, 13:46
Azərbaycanda pensiyaçıların sayı niyə azalıb? - Vüqar Bayramov
22-03-2024, 09:01
BVF Ukraynaya 880 milyon dollar ayırıb
19-03-2024, 17:34
Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb
19-03-2024, 17:13
Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamalarla bağlı qaydalar dəyişib
18-03-2024, 13:12
Rusiya ilə qazın tranziti və alışı müqaviləsi uzadılmayacaq
16-03-2024, 14:33
Təkrar istifadə edilə bilən daşıyıcı raket yaratmaq istəyirlər
15-03-2024, 20:31
Rumıniya Rusiyadan 1,4 min ton qızıl tələb edir
15-03-2024, 16:02
Bəz dərman vasitələrinin qiyməti barədə qərar verilib
15-03-2024, 11:24
Əli Əsədov: "Ərzaq təhlükəsizliyinə ötən il 478 milyon manat ayrılıb"
14-03-2024, 19:32
Baş nazir taksi sürücüləri ilə bağlı qərar verib
14-03-2024, 16:00
Vergi işçilərinin aylıq əməkhaqları nə qədər artırılıb? - Açıqlama
14-03-2024, 15:14
Prezident Aparat rəhbəri barədə fərman imzalayıb
14-03-2024, 13:04
PUA hücumları Rusiyada benzinin bahalaşmasına səbəb olub
14-03-2024, 11:04
İki milyard dollarlıq razılaşmanın icrası dayandırılıb
13-03-2024, 17:20
Nazirlik işçilərinin maaşına əlavələr veriləcək
13-03-2024, 16:26
Heyvanlarda taun xəstəliyi ilə bağlı monitorinq aparılır
13-03-2024, 15:27
"Dəmir Bank" ASC-nin maşını hərracda satılır
13-03-2024, 15:03
“Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişir
13-03-2024, 13:04
“Naxçıvan” Hava Limanı AZAL-ın tabeliyinə verilib
13-03-2024, 12:04
Sanksiyalara əməl olunmur: Avropadan Rusiyaya tədarük davam edir
13-03-2024, 12:02
Keçmiş icra başçısı şirkətlərindən birini satıb
13-03-2024, 11:27
Zaminə məsuliyyətə dair yeni hal müəyyənləşir
12-03-2024, 17:34
Hərracda daha 65 nəqliyyat vasitəsi satılıb
12-03-2024, 16:21
Vergi işçilərinə verilən mükafatların sayı artırılır
12-03-2024, 14:35
Milli Məclisdə Nazirlər Kabinetinin hesabatı veriləcək
11-03-2024, 17:54
Komitə sədri: “Azəriqaz" SOCAR-ın tərkibindən çıxarılmalıdır"
9-03-2024, 14:44
Avropa ölkələrində zeytun yağı bahalaşıb
7-03-2024, 17:24
Nazirlik 59 vəzifəli şəxsi cərimələyib
7-03-2024, 14:10
Elektromobillərdən istifadənin təşviqi ilə bağlı Sərəncam verilib
7-03-2024, 13:18
Maliyyə Nazirliyinin bəzi vəzifələri ləğv edilib
7-03-2024, 10:37
Dövlətə məxsus daha 6 maşın hərracda satılıb
6-03-2024, 17:56
Əli Əsədova yeni vəzifə tapşırılıb
6-03-2024, 12:43
Azərbaycan və Gürcüstan Kür çayı hövzəsinin mühafizəsi üçün fəaliyyət planı hazırlayıb
6-03-2024, 11:10
BP Cəbrayılda günəş elektrik stansiyası tikəcək - Foto
6-03-2024, 10:08
"Dəmir Bank" ASC-nin Bakıda 529,9 kv.metrlik qeyri-yaşayış sahəsi hərraca çıxarılıb
6-03-2024, 08:42
Riqa Rusiya və Belarus mallarına qadağa qoyur
5-03-2024, 17:55
Səfər Mehdiyev özünə şirkət qurub, polkovniki direktor təyin edib
5-03-2024, 14:19
Vergi məmurları sahibkarı aldadıb, araşdırma başlayıb
5-03-2024, 11:31
Avropa İttifaqı “müharibə iqtisadiyyatı rejiminə” keçə bilər