23:29 / 17-09-2025
“Qarabağ” UEFA reytinqində irəliləyib
22:16 / 17-09-2025
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesi başlayır
18:00 / 17-09-2025
1, 3 və 5 qəpikliklər dövriyyədən çıxarılacaq? - Açıqlama
17:54 / 17-09-2025
Prezident Dövlət Proqramını təsdiqləyib
17:50 / 17-09-2025
Maşın alverçiləri həbs olunub - Yarım milyonluq dələduzluq işi
17:44 / 17-09-2025
Fətəli xan Xoyskinin 150 illik yubileyi keçiriləcək - Sərəncam
17:26 / 17-09-2025
Aktyorun adı ilə dələduzluq ediblər
16:59 / 17-09-2025
Məşhur aktrisalar yenidən cadugərlik edəcəklər - Fotolar
16:56 / 17-09-2025
Aİ komissarı Azərbaycana gəlir
16:39 / 17-09-2025
Keçmiş səfirin qızına cinayət işi açılıb
16:27 / 17-09-2025
Qarabağ Universitetinin yataqxanası istifadəyə verilib - Fotolar
16:23 / 17-09-2025
Azərbaycanlı deputatın şirkətinə cinayət işi açılıb
16:02 / 17-09-2025
Bakı metrosunda iş rejimi uzadılıb
15:57 / 17-09-2025
Azərbaycan Kubokunun 2025/2026 mövsümünün püşkü atılıb
15:30 / 17-09-2025
Yağışlı hava sentyabrın 21-dək davam edəcək
15:17 / 17-09-2025
Alim Qasımov: "Arvaddır, boşayıram, yenə alacağam..."
15:01 / 17-09-2025
Vəkil Cavidan Osmanlıya cinayət işi açılıb
14:49 / 17-09-2025
Azərbaycanlı diaspor sədrinin vətəndaşlığı ləğv edilib
14:27 / 17-09-2025
Toxunuş qızılın kütləsini azaldır
14:00 / 17-09-2025
Müdafiə nazirinin mərhum müavininin cinayət işi üzrə məhkəmə yekunlaşıb
14:00 / 17-09-2025
Rusiya Ukraynanın nəqliyyat arteriyalarını sıradan çıxarmaq istəyir
13:54 / 17-09-2025
Məhkəmə hüquq müdafiəçisi barəsində qərar verib
13:49 / 17-09-2025
"Bakı Kart"a digər şəxs rəhbərlik edəcək
13:44 / 17-09-2025
"Azərpoçt"un adından saxta mesajlar yayılır
13:23 / 17-09-2025
Cəlaloğlu: Regionumuzun gələcək taleyi bu seçkilərdən asılıdır
13:18 / 17-09-2025
"Qarabağ" Çempionlar Liqasında "Barselona"nın nailiyyətini təkrarlayıb
13:03 / 17-09-2025
Ceyms Kemeron "Terminator 7" üzərində işləyir
12:47 / 17-09-2025
Sabah bəzi rayonlara leysan yağacaq - Proqnoz
12:44 / 17-09-2025
Rusların aldadaraq müharibəyə gətirdiyi keniyalı əsir düşüb
12:43 / 17-09-2025
Bir neçə qurum onlayn rejimə keçib - Siyahı
13:31 / 16-09-2025

20:48 / 13-09-2025

18:40 / 14-09-2025

23:44 / 12-09-2025

15:37 / 14-09-2025

13:50 / 14-09-2025

13:02 / 15-09-2025

13:17 / 14-09-2025

15:11 / 15-09-2025

13:27 / 13-09-2025

00:04 / 16-09-2025

Artan nüvə təhlükəsi... - Analitikin şərhi
Tarix: 24-09-2022 18:33 | Bölmə: Slayd

Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra Rusiya nüvə qabiliyyətini böyük ölçüdə itirsə də, 2000-ci illərdən bəri Putin administrasiyası bu problemi müəyyən qədər həll edə bilib.
Reyting.az-ın xəbərinə görə, türk dünyasının ən güclü müdafiə analitiklərindən olan Hakan Kılıç deyib ki, Sovet İttifaqı dağılanda Rusiya bu qabiliyyətini itirməyə başlayıb: “Lakin bu, bombaların sayı ilə deyil, ICBM (qitələrarası ballistik raketlər), ballistik raketlər, sualtı qayıqlar və onları ünvanlarına çatdıracaq strateji bombardmançı təyyarələr kimi platformalarla bağlı idi. Putin administrasiyası hakimiyyətə gələndə vəziyyət düzəldildi və bu gün həm TOPOL, həm də YARS seriyalı qitələrarası ballistik raketlər və sualtı qayıqlardan atılan ballistik raketlər sinfi BULAVA ballistik raketləri, BORIE sinifli ballistik raket sualtı qayıqları və s. bir çox platforma ilə yenilənib”.

H. Kılıç Rusiyanın nüvə potensialını belə izah edib: “Rusiya ənənəvi hərbi texnologiya baxımından Qərb və Çindən geri qalsa da, nüvə gücü olaraq ABŞ ilə bərabərdir, Çin də daxil olmaqla, bütün ölkələri qabaqlayır”.
Nüvə silahından istifadə əmrinin müəyyən mərhələlərdən keçdiyini vurğulayan analitik əlavə edib ki, kilidin açılması və icazə kodları məsələsinə gəlincə, Putinin nüvə hücumu səlahiyyətləri ABŞ prezidentinin səlahiyyətindən daha azdır: “Məsələn, ABŞ-da prezident olmadıqda, müvafiq olaraq vitse-prezidentə və digər nazirlərə əvvəlcədən müəyyən edilən qaydalara uyğun səlahiyyətlər verir. Bütün kabinet və ya mülki şəxslər məhv edilərsə, hava-desant donanmasının TACOMA təyyarəsindəki generallar və ya yeraltı Şimali Amerika Aerokosmik Müdafiə Komandanlığında (NORAD) olan generallar əmr verə bilərlər.
Amma Rusiyada hücumun əminliyini üç dəfə təsdiqləyən yeni kütləvi və dağıdıcı hücumun olduğu aydın olarsa, silahlı qüvvələr, yəni Rusiya Strateji Raket Qüvvələri ( RVSN), təsdiq olmadan əks-hücum etmək, daha da əhəmiyyətlisi nüvə kilidini açmaq səlahiyyətinə malikdir”.

Analitikin sözlərinə görə, ABŞ-da bundan o zaman istifadə oluna bilər ki, ani və şiddətli hücum zamanı prezidentə dərhal çatmaq mümkün olmasın. Başqa sözlə, ABŞ və İngiltərə kimi ölkələrdə mülki əhalinin iradəsi öndə olduğu halda, Rusiyada ordu və Putinin iradəsi əsasdır. Bunlar isə hücuma məruz qalarkən keçərli vəziyyətlərdir.
Başqa bir ölkəyə gözlənilmədən nüvə hücumuna gəlincə, vəziyyət tərsinə çevrilir. “ABŞ prezidentinin və kabinetinin hüququ olduqdan sonra, məsələn, Senat da silahlı qüvvələrə nüvə hücumu əmri verə bilər və nəzəri olaraq heç bir hərbi komandanlıq məntəqəsi və ya general buna qarşı çıxa və əmri yerinə yetirməyə bilməz.
Rusiyada Putin və onun kabineti, Baş Qərargah bu qərarı qəbul edə bilməz və ya qəbul etsələr belə, ordunu bu qərarı icra etməyə məcbur edə bilməzlər, çünki Rusiyanın təhlükəsizlik və xarici siyasət təcrübələri hələ də ordunun və hərbi kəşfiyyat xidmətinin təsiri altındadır”,- deyə H. Kılıç əlavə edib.
Analitik diqqətə çatdırıb ki, nüvə hücumu zamanı ABŞ və Rusiyada izləniləcək prosedurlar bəllidir və bu prosedurlar müəyyən vaxtlardakı təlimlərlə sınaqdan keçirilib.
İnkişaf edən texnologiya ilə gözlənilməz hücum ehtimalının ortadan qalxdığını deyən Kılıç bildirib ki, hər iki ölkənin nəhəng erkən xəbərdarlıq radar sistemləri, ABŞ tərəfinin isə kosmosda yerləşən SBIRS adlı infraqırmızı görüntüləmə qabiliyyətinə malik erkən xəbərdarlıq peykləri var. Yəni bu gün hər iki tərəfin qəfil hücum şansı demək olar ki, yoxdur.
Analitik bildirib ki, bu gün Rusiyada silos qapaqları açılanda ABŞ peykləri bunu görür:
“Deyək ki, hava buludludur, sonra SBIRS sistemi USSTRATCOM, C2BMC, NC2, NCCS, NMCC, GOC, NC3, NORAD xəbərdarlıqları ABŞ-ın bütün komanda və idarəetmə mərkəzlərinə ötürür. Bu halda, qanuni prosedura uyğun olaraq gecə yarısı yüzlərlə Rusiya raketi yola salınıbsa, ABŞ-da heç kim prezidentin otağından çıxmasını və kilidi açmaq üçün icazə kodlarını verməsini gözləmir, çünki Qlobal Hücum Komandanlığının birbaşa əks-hücum səlahiyyəti var”.
Kılıç bildirib ki, Rusiya belə riskə gedə bilməz. Eyni şəkildə, ABŞ sabah başqa bir regional müharibədə Rusiyaya qarşı nüvə silahı işlətmək vəziyyətində olmayacaq. Kılıç buna səbəb kimi hər iki tərəfin nüvə gücünün qarşılıqlı olaraq müqaviləyə - Yeni Starta uyğun olaraq idarə olunduğunu göstərir. “Nəzarət oluna bilməyən və nüvə silahı ehtiyatlarını tərəddüd etmədən artıra bilən iki ölkə var: Çin və Şimali Koreya. Çünki onlar bu sazişlərin üzvü deyillər. Nüvə silahlarını qadağan edən NPT-nin üzvü olmayan İsrail, Hindistan və Pakistan da var, lakin onların sürəti və döyüş başlıqları istehsal etmək ehtirası bu iki ölkə ilə müqayisə oluna bilməz”,- deyə Kılıç əlavə edib.

Ölkələrin nüvə anbarına dair kitabda mövcud nüvə ehtiyatlarını ətraflı şəkildə izah etdiyini bildirən Kılıç, Rusiyanın ümumi olaraq daha çox döyüş başlığı olması ilə yanaşı məhv ediləcək və texnoloji müddəti bitmiş çoxlu nüvə başlıqlarının olduğunu diqqətə çatdırıb: “Baza anbarında bombardmançıya qoyulacaq daha çox nüvə başlıqları quraşdırılıb və ya gözləyir. Beləliklə, balans vəziyyətinin olduğunu deyə bilərik”.
Strateji nüvə güclərinə dair Yeni Start razılaşması davam etdiyi müddətdə bu tarazlığın pozulmayacağını vurğulayan Kılıçın sözlərinə görə, bu durumu Orta Mənzilli Nüvə Qüvvələr Müqaviləsinə şamil etmək olmaz: “Bu müqavilə qüvvədən düşdüyü üçün kimin nə qədər raket istehsal etdiyi bəlli deyil. Qeyri-müəyyənlik artır və tarazlıq aradan qalxır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-09-2022 18:33 | Bölmə: Slayd

Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra Rusiya nüvə qabiliyyətini böyük ölçüdə itirsə də, 2000-ci illərdən bəri Putin administrasiyası bu problemi müəyyən qədər həll edə bilib.
Reyting.az-ın xəbərinə görə, türk dünyasının ən güclü müdafiə analitiklərindən olan Hakan Kılıç deyib ki, Sovet İttifaqı dağılanda Rusiya bu qabiliyyətini itirməyə başlayıb: “Lakin bu, bombaların sayı ilə deyil, ICBM (qitələrarası ballistik raketlər), ballistik raketlər, sualtı qayıqlar və onları ünvanlarına çatdıracaq strateji bombardmançı təyyarələr kimi platformalarla bağlı idi. Putin administrasiyası hakimiyyətə gələndə vəziyyət düzəldildi və bu gün həm TOPOL, həm də YARS seriyalı qitələrarası ballistik raketlər və sualtı qayıqlardan atılan ballistik raketlər sinfi BULAVA ballistik raketləri, BORIE sinifli ballistik raket sualtı qayıqları və s. bir çox platforma ilə yenilənib”.

H. Kılıç Rusiyanın nüvə potensialını belə izah edib: “Rusiya ənənəvi hərbi texnologiya baxımından Qərb və Çindən geri qalsa da, nüvə gücü olaraq ABŞ ilə bərabərdir, Çin də daxil olmaqla, bütün ölkələri qabaqlayır”.
Nüvə silahından istifadə əmrinin müəyyən mərhələlərdən keçdiyini vurğulayan analitik əlavə edib ki, kilidin açılması və icazə kodları məsələsinə gəlincə, Putinin nüvə hücumu səlahiyyətləri ABŞ prezidentinin səlahiyyətindən daha azdır: “Məsələn, ABŞ-da prezident olmadıqda, müvafiq olaraq vitse-prezidentə və digər nazirlərə əvvəlcədən müəyyən edilən qaydalara uyğun səlahiyyətlər verir. Bütün kabinet və ya mülki şəxslər məhv edilərsə, hava-desant donanmasının TACOMA təyyarəsindəki generallar və ya yeraltı Şimali Amerika Aerokosmik Müdafiə Komandanlığında (NORAD) olan generallar əmr verə bilərlər.
Amma Rusiyada hücumun əminliyini üç dəfə təsdiqləyən yeni kütləvi və dağıdıcı hücumun olduğu aydın olarsa, silahlı qüvvələr, yəni Rusiya Strateji Raket Qüvvələri ( RVSN), təsdiq olmadan əks-hücum etmək, daha da əhəmiyyətlisi nüvə kilidini açmaq səlahiyyətinə malikdir”.

Analitikin sözlərinə görə, ABŞ-da bundan o zaman istifadə oluna bilər ki, ani və şiddətli hücum zamanı prezidentə dərhal çatmaq mümkün olmasın. Başqa sözlə, ABŞ və İngiltərə kimi ölkələrdə mülki əhalinin iradəsi öndə olduğu halda, Rusiyada ordu və Putinin iradəsi əsasdır. Bunlar isə hücuma məruz qalarkən keçərli vəziyyətlərdir.
Başqa bir ölkəyə gözlənilmədən nüvə hücumuna gəlincə, vəziyyət tərsinə çevrilir. “ABŞ prezidentinin və kabinetinin hüququ olduqdan sonra, məsələn, Senat da silahlı qüvvələrə nüvə hücumu əmri verə bilər və nəzəri olaraq heç bir hərbi komandanlıq məntəqəsi və ya general buna qarşı çıxa və əmri yerinə yetirməyə bilməz.
Rusiyada Putin və onun kabineti, Baş Qərargah bu qərarı qəbul edə bilməz və ya qəbul etsələr belə, ordunu bu qərarı icra etməyə məcbur edə bilməzlər, çünki Rusiyanın təhlükəsizlik və xarici siyasət təcrübələri hələ də ordunun və hərbi kəşfiyyat xidmətinin təsiri altındadır”,- deyə H. Kılıç əlavə edib.
Analitik diqqətə çatdırıb ki, nüvə hücumu zamanı ABŞ və Rusiyada izləniləcək prosedurlar bəllidir və bu prosedurlar müəyyən vaxtlardakı təlimlərlə sınaqdan keçirilib.
İnkişaf edən texnologiya ilə gözlənilməz hücum ehtimalının ortadan qalxdığını deyən Kılıç bildirib ki, hər iki ölkənin nəhəng erkən xəbərdarlıq radar sistemləri, ABŞ tərəfinin isə kosmosda yerləşən SBIRS adlı infraqırmızı görüntüləmə qabiliyyətinə malik erkən xəbərdarlıq peykləri var. Yəni bu gün hər iki tərəfin qəfil hücum şansı demək olar ki, yoxdur.
Analitik bildirib ki, bu gün Rusiyada silos qapaqları açılanda ABŞ peykləri bunu görür:
“Deyək ki, hava buludludur, sonra SBIRS sistemi USSTRATCOM, C2BMC, NC2, NCCS, NMCC, GOC, NC3, NORAD xəbərdarlıqları ABŞ-ın bütün komanda və idarəetmə mərkəzlərinə ötürür. Bu halda, qanuni prosedura uyğun olaraq gecə yarısı yüzlərlə Rusiya raketi yola salınıbsa, ABŞ-da heç kim prezidentin otağından çıxmasını və kilidi açmaq üçün icazə kodlarını verməsini gözləmir, çünki Qlobal Hücum Komandanlığının birbaşa əks-hücum səlahiyyəti var”.
Kılıç bildirib ki, Rusiya belə riskə gedə bilməz. Eyni şəkildə, ABŞ sabah başqa bir regional müharibədə Rusiyaya qarşı nüvə silahı işlətmək vəziyyətində olmayacaq. Kılıç buna səbəb kimi hər iki tərəfin nüvə gücünün qarşılıqlı olaraq müqaviləyə - Yeni Starta uyğun olaraq idarə olunduğunu göstərir. “Nəzarət oluna bilməyən və nüvə silahı ehtiyatlarını tərəddüd etmədən artıra bilən iki ölkə var: Çin və Şimali Koreya. Çünki onlar bu sazişlərin üzvü deyillər. Nüvə silahlarını qadağan edən NPT-nin üzvü olmayan İsrail, Hindistan və Pakistan da var, lakin onların sürəti və döyüş başlıqları istehsal etmək ehtirası bu iki ölkə ilə müqayisə oluna bilməz”,- deyə Kılıç əlavə edib.

Ölkələrin nüvə anbarına dair kitabda mövcud nüvə ehtiyatlarını ətraflı şəkildə izah etdiyini bildirən Kılıç, Rusiyanın ümumi olaraq daha çox döyüş başlığı olması ilə yanaşı məhv ediləcək və texnoloji müddəti bitmiş çoxlu nüvə başlıqlarının olduğunu diqqətə çatdırıb: “Baza anbarında bombardmançıya qoyulacaq daha çox nüvə başlıqları quraşdırılıb və ya gözləyir. Beləliklə, balans vəziyyətinin olduğunu deyə bilərik”.
Strateji nüvə güclərinə dair Yeni Start razılaşması davam etdiyi müddətdə bu tarazlığın pozulmayacağını vurğulayan Kılıçın sözlərinə görə, bu durumu Orta Mənzilli Nüvə Qüvvələr Müqaviləsinə şamil etmək olmaz: “Bu müqavilə qüvvədən düşdüyü üçün kimin nə qədər raket istehsal etdiyi bəlli deyil. Qeyri-müəyyənlik artır və tarazlıq aradan qalxır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:54
Prezident Dövlət Proqramını təsdiqləyib
Bu gün, 13:54
Məhkəmə hüquq müdafiəçisi barəsində qərar verib
Dünən, 11:57
Yeni qadağa Rusiya-NATO müharibəsinə səbəb ola bilər
Dünən, 11:42
İlin ikinci Günəş tutulması baş verəcək
Dünən, 09:07
Okeanlarda 14 min ton qızıl var
15-09-2025, 15:11
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
15-09-2025, 13:02
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
15-09-2025, 09:39
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Seyidbəyli kəndində olub - Fotolar
14-09-2025, 18:40
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
14-09-2025, 17:39
İlham Əliyev Xankəndidə açılışlarda iştirak edib - Fotolar
14-09-2025, 15:37
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
14-09-2025, 14:57
Azərbaycan prezidenti Xocavəndin Sos kəndinə səfər edib - Fotolar
14-09-2025, 13:50
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
14-09-2025, 13:17
Prezident Füzulidə - Qaraxanbəyli kəndinin təməli qoyulub - Fotolar
14-09-2025, 11:49
Qar və leysan yağır, çaylardan sel keçir
13-09-2025, 18:41
Xocalının Daşbulaq kəndinə ilk köç olub - (Yenilənib)
12-09-2025, 10:50
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
12-09-2025, 09:10
Güclü maqnit qasırğaları gözlənilir
12-09-2025, 00:10
Zelenski liderləri üçtərəfli sammitə çağırır
11-09-2025, 14:21
Hərbi ekspert: Polşa, Avropa və NATO müharibəyə hazır deyil
11-09-2025, 13:31
Professor: Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var
11-09-2025, 11:55
Su qıtlığının qarşısını almaq mümkün deyil
11-09-2025, 10:51
Beş dövlət BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını tələb edir
11-09-2025, 10:33
Sabah daha 4 itkin-şəhidimiz dəfn olunacaq - Siyahı
11-09-2025, 10:28
Putin Avropanı vurmağa davam edəcək
11-09-2025, 10:02
Bakının bəzi küçələrində nəqliyyatın hərəkəti məhdudlaşdırılacaq
11-09-2025, 09:46
Marsda həyat izləri aşkar ediblər
11-09-2025, 06:10
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
10-09-2025, 14:28
Zülfüqarov: Rusiya ilə münasibətlərimiz əvvəlki səviyyəyə qayıtmayacaq
10-09-2025, 12:48
Zənginlərin ümumi sərvəti 6,6 trilyon dolları keçir - Siyahı
10-09-2025, 10:54
Tramp Avropanı Rusiyaya sanksiyalar tətbiq etməyə çağırır
10-09-2025, 10:19
Putin müharibəni genişləndirir, növbəti hədəf Polşadır
10-09-2025, 09:31
Güclü küləklə bağlı təhlükə xəbərdarlığı edilib
10-09-2025, 09:22
Hikmət Hacıyev ABŞ-da senatorlarla görüşüb - Fotolar
9-09-2025, 11:33
Sualtı silahlanma yarışı sürətlənir
9-09-2025, 09:10
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
9-09-2025, 08:20
Netanyahu Qəzza əhalisini bölgəni tərk etməyə çağırır
8-09-2025, 23:20
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
8-09-2025, 16:29
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir