19:04 / 18-04-2024
Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradılıb
18:49 / 18-04-2024
Narkokuryer Hacıqabulda 12 kq narkotiklə saxlanılıb
18:03 / 18-04-2024
Bakıda qətl: Elvin Əsədovun cinayət işi məhkəməyə göndərilib
17:55 / 18-04-2024
ABŞ və Britaniya İrana qarşı sanksiyaları genişlənidirib
17:44 / 18-04-2024
Əfv edilənlərin içində niyə qadınlar az olur? - Açıqlama
17:40 / 18-04-2024
Kəmaləddin Heydərovun daha bir şirkəti məhkəməyə verilib
17:36 / 18-04-2024
Hacıqabulda qatar qadını vurub
16:31 / 18-04-2024
Makronun sözü ilə əməli uyğun gəlmir
16:29 / 18-04-2024
Səməd Seyidov: "Yeni Kaledoniyanın müstəqilliyini əldə edəcəyinə inanırıq"
16:15 / 18-04-2024
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
16:01 / 18-04-2024
Bakıda iki nəfər dəm qazından ölüb
15:52 / 18-04-2024
Daha iki bankın əmlakları hərraca çıxarılıb
15:46 / 18-04-2024
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
15:29 / 18-04-2024
Zəngilanda silah-sursat aşkarlanıb
15:13 / 18-04-2024
İcra başçısını söyən şəxsə 5 sutka həbs cəzası verilib
14:29 / 18-04-2024
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
14:20 / 18-04-2024
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
14:12 / 18-04-2024
Raketlərə qarşı yeni silah hazırlanır
13:54 / 18-04-2024
Azərbaycan və Yeni Kaledoniya parlamentləri əməkdaşlıq memorandumu imzalayıb
13:39 / 18-04-2024
Məhkəmə kokain kralı ilə bağlı qərar verib
13:12 / 18-04-2024
İki kluba texniki məğlubiyyət verilib
12:58 / 18-04-2024
Süni intellektdən qoruna biləcək sahələr sadalanıb
12:48 / 18-04-2024
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması başlayır
12:46 / 18-04-2024
400-ə yaxın müəllim öz ərizəsi ilə işdən azad edilib
12:24 / 18-04-2024
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
12:19 / 18-04-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:10 / 18-04-2024
Energetika naziri ABŞ-a gedib
11:56 / 18-04-2024
Ukrayna ilə bağlı vacib qərar... - Avropa liderləri təcili tədbir görəcək
21:57 / 13-04-2024
Nəhəng rəqəmsal kamera kainatı araşdıracaq - Fotolar
22:08 / 13-04-2024
Nadir heyvan növü insan ovcuna yerləşir
00:07 / 14-04-2024
İran İsrailə PUA-larla hücum edib
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
18:06 / 14-04-2024
İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
21:49 / 13-04-2024
Məşhur müğənni ağır xəstəlikdən əziyyət çəkir - Foto
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14:18 / 14-04-2024
Azərbaycan və İordaniya müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş imzalayıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
09:07 / 14-04-2024
Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
Artan nüvə təhlükəsi... - Analitikin şərhi
Tarix: 24-09-2022 18:33 | Bölmə: Slayd
Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra Rusiya nüvə qabiliyyətini böyük ölçüdə itirsə də, 2000-ci illərdən bəri Putin administrasiyası bu problemi müəyyən qədər həll edə bilib.
Reyting.az-ın xəbərinə görə, türk dünyasının ən güclü müdafiə analitiklərindən olan Hakan Kılıç deyib ki, Sovet İttifaqı dağılanda Rusiya bu qabiliyyətini itirməyə başlayıb: “Lakin bu, bombaların sayı ilə deyil, ICBM (qitələrarası ballistik raketlər), ballistik raketlər, sualtı qayıqlar və onları ünvanlarına çatdıracaq strateji bombardmançı təyyarələr kimi platformalarla bağlı idi. Putin administrasiyası hakimiyyətə gələndə vəziyyət düzəldildi və bu gün həm TOPOL, həm də YARS seriyalı qitələrarası ballistik raketlər və sualtı qayıqlardan atılan ballistik raketlər sinfi BULAVA ballistik raketləri, BORIE sinifli ballistik raket sualtı qayıqları və s. bir çox platforma ilə yenilənib”.
H. Kılıç Rusiyanın nüvə potensialını belə izah edib: “Rusiya ənənəvi hərbi texnologiya baxımından Qərb və Çindən geri qalsa da, nüvə gücü olaraq ABŞ ilə bərabərdir, Çin də daxil olmaqla, bütün ölkələri qabaqlayır”.
Nüvə silahından istifadə əmrinin müəyyən mərhələlərdən keçdiyini vurğulayan analitik əlavə edib ki, kilidin açılması və icazə kodları məsələsinə gəlincə, Putinin nüvə hücumu səlahiyyətləri ABŞ prezidentinin səlahiyyətindən daha azdır: “Məsələn, ABŞ-da prezident olmadıqda, müvafiq olaraq vitse-prezidentə və digər nazirlərə əvvəlcədən müəyyən edilən qaydalara uyğun səlahiyyətlər verir. Bütün kabinet və ya mülki şəxslər məhv edilərsə, hava-desant donanmasının TACOMA təyyarəsindəki generallar və ya yeraltı Şimali Amerika Aerokosmik Müdafiə Komandanlığında (NORAD) olan generallar əmr verə bilərlər.
Amma Rusiyada hücumun əminliyini üç dəfə təsdiqləyən yeni kütləvi və dağıdıcı hücumun olduğu aydın olarsa, silahlı qüvvələr, yəni Rusiya Strateji Raket Qüvvələri ( RVSN), təsdiq olmadan əks-hücum etmək, daha da əhəmiyyətlisi nüvə kilidini açmaq səlahiyyətinə malikdir”.
Analitikin sözlərinə görə, ABŞ-da bundan o zaman istifadə oluna bilər ki, ani və şiddətli hücum zamanı prezidentə dərhal çatmaq mümkün olmasın. Başqa sözlə, ABŞ və İngiltərə kimi ölkələrdə mülki əhalinin iradəsi öndə olduğu halda, Rusiyada ordu və Putinin iradəsi əsasdır. Bunlar isə hücuma məruz qalarkən keçərli vəziyyətlərdir.
Başqa bir ölkəyə gözlənilmədən nüvə hücumuna gəlincə, vəziyyət tərsinə çevrilir. “ABŞ prezidentinin və kabinetinin hüququ olduqdan sonra, məsələn, Senat da silahlı qüvvələrə nüvə hücumu əmri verə bilər və nəzəri olaraq heç bir hərbi komandanlıq məntəqəsi və ya general buna qarşı çıxa və əmri yerinə yetirməyə bilməz.
Rusiyada Putin və onun kabineti, Baş Qərargah bu qərarı qəbul edə bilməz və ya qəbul etsələr belə, ordunu bu qərarı icra etməyə məcbur edə bilməzlər, çünki Rusiyanın təhlükəsizlik və xarici siyasət təcrübələri hələ də ordunun və hərbi kəşfiyyat xidmətinin təsiri altındadır”,- deyə H. Kılıç əlavə edib.
Analitik diqqətə çatdırıb ki, nüvə hücumu zamanı ABŞ və Rusiyada izləniləcək prosedurlar bəllidir və bu prosedurlar müəyyən vaxtlardakı təlimlərlə sınaqdan keçirilib.
İnkişaf edən texnologiya ilə gözlənilməz hücum ehtimalının ortadan qalxdığını deyən Kılıç bildirib ki, hər iki ölkənin nəhəng erkən xəbərdarlıq radar sistemləri, ABŞ tərəfinin isə kosmosda yerləşən SBIRS adlı infraqırmızı görüntüləmə qabiliyyətinə malik erkən xəbərdarlıq peykləri var. Yəni bu gün hər iki tərəfin qəfil hücum şansı demək olar ki, yoxdur.
Analitik bildirib ki, bu gün Rusiyada silos qapaqları açılanda ABŞ peykləri bunu görür:
“Deyək ki, hava buludludur, sonra SBIRS sistemi USSTRATCOM, C2BMC, NC2, NCCS, NMCC, GOC, NC3, NORAD xəbərdarlıqları ABŞ-ın bütün komanda və idarəetmə mərkəzlərinə ötürür. Bu halda, qanuni prosedura uyğun olaraq gecə yarısı yüzlərlə Rusiya raketi yola salınıbsa, ABŞ-da heç kim prezidentin otağından çıxmasını və kilidi açmaq üçün icazə kodlarını verməsini gözləmir, çünki Qlobal Hücum Komandanlığının birbaşa əks-hücum səlahiyyəti var”.
Kılıç bildirib ki, Rusiya belə riskə gedə bilməz. Eyni şəkildə, ABŞ sabah başqa bir regional müharibədə Rusiyaya qarşı nüvə silahı işlətmək vəziyyətində olmayacaq. Kılıç buna səbəb kimi hər iki tərəfin nüvə gücünün qarşılıqlı olaraq müqaviləyə - Yeni Starta uyğun olaraq idarə olunduğunu göstərir. “Nəzarət oluna bilməyən və nüvə silahı ehtiyatlarını tərəddüd etmədən artıra bilən iki ölkə var: Çin və Şimali Koreya. Çünki onlar bu sazişlərin üzvü deyillər. Nüvə silahlarını qadağan edən NPT-nin üzvü olmayan İsrail, Hindistan və Pakistan da var, lakin onların sürəti və döyüş başlıqları istehsal etmək ehtirası bu iki ölkə ilə müqayisə oluna bilməz”,- deyə Kılıç əlavə edib.
Ölkələrin nüvə anbarına dair kitabda mövcud nüvə ehtiyatlarını ətraflı şəkildə izah etdiyini bildirən Kılıç, Rusiyanın ümumi olaraq daha çox döyüş başlığı olması ilə yanaşı məhv ediləcək və texnoloji müddəti bitmiş çoxlu nüvə başlıqlarının olduğunu diqqətə çatdırıb: “Baza anbarında bombardmançıya qoyulacaq daha çox nüvə başlıqları quraşdırılıb və ya gözləyir. Beləliklə, balans vəziyyətinin olduğunu deyə bilərik”.
Strateji nüvə güclərinə dair Yeni Start razılaşması davam etdiyi müddətdə bu tarazlığın pozulmayacağını vurğulayan Kılıçın sözlərinə görə, bu durumu Orta Mənzilli Nüvə Qüvvələr Müqaviləsinə şamil etmək olmaz: “Bu müqavilə qüvvədən düşdüyü üçün kimin nə qədər raket istehsal etdiyi bəlli deyil. Qeyri-müəyyənlik artır və tarazlıq aradan qalxır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-09-2022 18:33 | Bölmə: Slayd
Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra Rusiya nüvə qabiliyyətini böyük ölçüdə itirsə də, 2000-ci illərdən bəri Putin administrasiyası bu problemi müəyyən qədər həll edə bilib.
Reyting.az-ın xəbərinə görə, türk dünyasının ən güclü müdafiə analitiklərindən olan Hakan Kılıç deyib ki, Sovet İttifaqı dağılanda Rusiya bu qabiliyyətini itirməyə başlayıb: “Lakin bu, bombaların sayı ilə deyil, ICBM (qitələrarası ballistik raketlər), ballistik raketlər, sualtı qayıqlar və onları ünvanlarına çatdıracaq strateji bombardmançı təyyarələr kimi platformalarla bağlı idi. Putin administrasiyası hakimiyyətə gələndə vəziyyət düzəldildi və bu gün həm TOPOL, həm də YARS seriyalı qitələrarası ballistik raketlər və sualtı qayıqlardan atılan ballistik raketlər sinfi BULAVA ballistik raketləri, BORIE sinifli ballistik raket sualtı qayıqları və s. bir çox platforma ilə yenilənib”.
H. Kılıç Rusiyanın nüvə potensialını belə izah edib: “Rusiya ənənəvi hərbi texnologiya baxımından Qərb və Çindən geri qalsa da, nüvə gücü olaraq ABŞ ilə bərabərdir, Çin də daxil olmaqla, bütün ölkələri qabaqlayır”.
Nüvə silahından istifadə əmrinin müəyyən mərhələlərdən keçdiyini vurğulayan analitik əlavə edib ki, kilidin açılması və icazə kodları məsələsinə gəlincə, Putinin nüvə hücumu səlahiyyətləri ABŞ prezidentinin səlahiyyətindən daha azdır: “Məsələn, ABŞ-da prezident olmadıqda, müvafiq olaraq vitse-prezidentə və digər nazirlərə əvvəlcədən müəyyən edilən qaydalara uyğun səlahiyyətlər verir. Bütün kabinet və ya mülki şəxslər məhv edilərsə, hava-desant donanmasının TACOMA təyyarəsindəki generallar və ya yeraltı Şimali Amerika Aerokosmik Müdafiə Komandanlığında (NORAD) olan generallar əmr verə bilərlər.
Amma Rusiyada hücumun əminliyini üç dəfə təsdiqləyən yeni kütləvi və dağıdıcı hücumun olduğu aydın olarsa, silahlı qüvvələr, yəni Rusiya Strateji Raket Qüvvələri ( RVSN), təsdiq olmadan əks-hücum etmək, daha da əhəmiyyətlisi nüvə kilidini açmaq səlahiyyətinə malikdir”.
Analitikin sözlərinə görə, ABŞ-da bundan o zaman istifadə oluna bilər ki, ani və şiddətli hücum zamanı prezidentə dərhal çatmaq mümkün olmasın. Başqa sözlə, ABŞ və İngiltərə kimi ölkələrdə mülki əhalinin iradəsi öndə olduğu halda, Rusiyada ordu və Putinin iradəsi əsasdır. Bunlar isə hücuma məruz qalarkən keçərli vəziyyətlərdir.
Başqa bir ölkəyə gözlənilmədən nüvə hücumuna gəlincə, vəziyyət tərsinə çevrilir. “ABŞ prezidentinin və kabinetinin hüququ olduqdan sonra, məsələn, Senat da silahlı qüvvələrə nüvə hücumu əmri verə bilər və nəzəri olaraq heç bir hərbi komandanlıq məntəqəsi və ya general buna qarşı çıxa və əmri yerinə yetirməyə bilməz.
Rusiyada Putin və onun kabineti, Baş Qərargah bu qərarı qəbul edə bilməz və ya qəbul etsələr belə, ordunu bu qərarı icra etməyə məcbur edə bilməzlər, çünki Rusiyanın təhlükəsizlik və xarici siyasət təcrübələri hələ də ordunun və hərbi kəşfiyyat xidmətinin təsiri altındadır”,- deyə H. Kılıç əlavə edib.
Analitik diqqətə çatdırıb ki, nüvə hücumu zamanı ABŞ və Rusiyada izləniləcək prosedurlar bəllidir və bu prosedurlar müəyyən vaxtlardakı təlimlərlə sınaqdan keçirilib.
İnkişaf edən texnologiya ilə gözlənilməz hücum ehtimalının ortadan qalxdığını deyən Kılıç bildirib ki, hər iki ölkənin nəhəng erkən xəbərdarlıq radar sistemləri, ABŞ tərəfinin isə kosmosda yerləşən SBIRS adlı infraqırmızı görüntüləmə qabiliyyətinə malik erkən xəbərdarlıq peykləri var. Yəni bu gün hər iki tərəfin qəfil hücum şansı demək olar ki, yoxdur.
Analitik bildirib ki, bu gün Rusiyada silos qapaqları açılanda ABŞ peykləri bunu görür:
“Deyək ki, hava buludludur, sonra SBIRS sistemi USSTRATCOM, C2BMC, NC2, NCCS, NMCC, GOC, NC3, NORAD xəbərdarlıqları ABŞ-ın bütün komanda və idarəetmə mərkəzlərinə ötürür. Bu halda, qanuni prosedura uyğun olaraq gecə yarısı yüzlərlə Rusiya raketi yola salınıbsa, ABŞ-da heç kim prezidentin otağından çıxmasını və kilidi açmaq üçün icazə kodlarını verməsini gözləmir, çünki Qlobal Hücum Komandanlığının birbaşa əks-hücum səlahiyyəti var”.
Kılıç bildirib ki, Rusiya belə riskə gedə bilməz. Eyni şəkildə, ABŞ sabah başqa bir regional müharibədə Rusiyaya qarşı nüvə silahı işlətmək vəziyyətində olmayacaq. Kılıç buna səbəb kimi hər iki tərəfin nüvə gücünün qarşılıqlı olaraq müqaviləyə - Yeni Starta uyğun olaraq idarə olunduğunu göstərir. “Nəzarət oluna bilməyən və nüvə silahı ehtiyatlarını tərəddüd etmədən artıra bilən iki ölkə var: Çin və Şimali Koreya. Çünki onlar bu sazişlərin üzvü deyillər. Nüvə silahlarını qadağan edən NPT-nin üzvü olmayan İsrail, Hindistan və Pakistan da var, lakin onların sürəti və döyüş başlıqları istehsal etmək ehtirası bu iki ölkə ilə müqayisə oluna bilməz”,- deyə Kılıç əlavə edib.
Ölkələrin nüvə anbarına dair kitabda mövcud nüvə ehtiyatlarını ətraflı şəkildə izah etdiyini bildirən Kılıç, Rusiyanın ümumi olaraq daha çox döyüş başlığı olması ilə yanaşı məhv ediləcək və texnoloji müddəti bitmiş çoxlu nüvə başlıqlarının olduğunu diqqətə çatdırıb: “Baza anbarında bombardmançıya qoyulacaq daha çox nüvə başlıqları quraşdırılıb və ya gözləyir. Beləliklə, balans vəziyyətinin olduğunu deyə bilərik”.
Strateji nüvə güclərinə dair Yeni Start razılaşması davam etdiyi müddətdə bu tarazlığın pozulmayacağını vurğulayan Kılıçın sözlərinə görə, bu durumu Orta Mənzilli Nüvə Qüvvələr Müqaviləsinə şamil etmək olmaz: “Bu müqavilə qüvvədən düşdüyü üçün kimin nə qədər raket istehsal etdiyi bəlli deyil. Qeyri-müəyyənlik artır və tarazlıq aradan qalxır”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
Bu gün, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
Bu gün, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
Bu gün, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
Bu gün, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
Bu gün, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
Bu gün, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
Dünən, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
Dünən, 10:48
İrana yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq
Dünən, 09:33
Ərdoğan Putini Türkiyədə gözləyir
16-04-2024, 19:15
Siqaretin insan orqanizminə daha bir zərəri üzə çıxıb
16-04-2024, 16:27
Ukraynanın ikinci böyük şəhərini ələ keçirmək istəyirlər
16-04-2024, 13:34
Yaxın Şərq böyük müharibəyə daha yaxındır
16-04-2024, 13:25
İlham Əliyev Şirvan suvarma kanalının təməlini qoyub, tədbirdə çıxış edib - (Yenilənib)
16-04-2024, 11:57
Qarabağ Universiteti ilə bağlı daha bir qərar verilib
16-04-2024, 11:05
İsrail İrandan qisas almağa hazırlaşır
16-04-2024, 10:42
MAQATE İranın nüvə proqramından məlumatsızdır
15-04-2024, 20:08
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
15-04-2024, 18:20
Ordunun illik xərci: İran 9, İsrail 24 milyard dollar ayırıb
15-04-2024, 17:41
Britaniya Rusiyanın aktivlərini müsadirə edə bilməyəcək
15-04-2024, 12:27
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
15-04-2024, 12:07
Bayden vəziyyətə nəzarəti itirib
15-04-2024, 11:52
COP29-un keçiriləcəyi tarix bəlli olub
15-04-2024, 11:46
Yadplanetlilərin daha bir sirri açılır - Foto
15-04-2024, 11:24
Nazirlər Kabineti komitənin departamentini ləğv edib
15-04-2024, 11:08
Saxta müfəttişlər sahibkarları cərimə ilə təhdid edərək yoxlama aparıb
15-04-2024, 08:41
Yaxın Şərq dünya müharibəsi ilə üz-üzədir
14-04-2024, 00:07
İran İsrailə PUA-larla hücum edib
13-04-2024, 09:44
Tovuzun kəndi atəşə tutulub
12-04-2024, 20:16
Rusiyanın vaxtı daralır: 2025-ci ildə köhnə tanklar qalmayacaq
12-04-2024, 19:51
Ermənistan Rusiya ilə müzakirələrdən yayınır - Politoloq
12-04-2024, 19:33
İran İsrailə hücuma hazırlaşır
10-04-2024, 23:21
Paşinyan: “Qarabağ məsələsi çoxdan həll edilib”
10-04-2024, 18:06
Ermənilərdən daha bir təxribat: sərhədçimiz yaralanıb
9-04-2024, 18:36
Ermənilər növbəti təxribata əl atıb
9-04-2024, 15:38
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
9-04-2024, 13:41
İran Cənubi Qafqazda dəyişmiş geosiyasi mənzərəyə uyğunlaşır
9-04-2024, 11:56
İsrail İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməyə hazırlaşır
9-04-2024, 11:39
Prezident İlham Əliyev bölgələrdə səfərdədir - (Yenilənib) - Foto
9-04-2024, 09:12
Laçında mövqelərimiz atəşə tutulub