Separatçılığın yeni dalğası

Xəbər lenti

12:04 / 29-10-2025

Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Qaxda: Axar-Baxar Milli Parkının açılışı olub - Fotolar

11:43 / 29-10-2025

Qafqazda sülh: Ağ ev Paşinyanı qorumalıdır

11:29 / 29-10-2025

“Azexport” portalı ən yaxşıların sırasına daxil edilib - Fotolar

11:27 / 29-10-2025

Ağdərədə yük maşını aşıb, sürücü ölüb

11:08 / 29-10-2025

Mehriban Əliyeva: "Xalqlarımızın qürur mənbəyi olan Azərbaycan-Türkiyə birliyi və..."

11:06 / 29-10-2025

Cokerin yeni obrazı nəşriyyata təqdim olunub - Foto

11:01 / 29-10-2025

Qlobal ticarətdən asılı ölkələrə təhlükə yaranıb

10:45 / 29-10-2025

Astarada hamilə qadın toyundan sonra ölüb

10:42 / 29-10-2025

Milli Məclisdə beynəlxalq parlament konfransı işə başlayıb

10:26 / 29-10-2025

Kiberdələduzluqla bağlı növbəti xəbərdarlıq edilib - Video

10:21 / 29-10-2025

Şəhid Azər Bayramovla vida mərasimi keçirilib

10:07 / 29-10-2025

Xarici parlamentarilər Fəxri və Şəhidlər xiyabanlarında olublar

09:48 / 29-10-2025

Mənzillər güzəştli qiymətlərlə satışa çıxarılıb - Qiymətlər

09:19 / 29-10-2025

Tramp üçüncü dəfə prezidentliyi barədə: Namizəd olmağa icazəm yoxdur

09:14 / 29-10-2025

Karlson Qərb siyasətçilərini Krıma görə ittiham edib

09:07 / 29-10-2025

Tacikistan parlamentinin sədri Azərbaycana gəlib - Foto

08:51 / 29-10-2025

Alla Puqaçova Bolqarıstanda villa alıb

08:44 / 29-10-2025

Litva Kalininqrada tranziti bağlaya bilər

08:37 / 29-10-2025

Türkiyə elektriklə işləyən tank istehsal edib

08:29 / 29-10-2025

Ağ evin Moskvaya qarşı sanksiyalarında risk amili var

08:22 / 29-10-2025

Qarabağa yeni köç karvanları gedib

00:03 / 29-10-2025

Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulmasının 102 illiyidir

23:58 / 28-10-2025

İsrail Qəzzanı yenidən bombalayıb

23:13 / 28-10-2025

Saleh Səmədovun üçüncü oğlu da vəzifədən uzaqlaşdırılıb

21:34 / 28-10-2025

“Kontakt Home” milyonlarla manat borca düşüb

20:08 / 28-10-2025

İnsan beyninin prinsipləri ilə işləyən superkompüter hazırlanıb

19:52 / 28-10-2025

İlham Əliyev iki kəndin sakinləri ilə görüşüb - Fotolar

19:06 / 28-10-2025

İlham Əliyev Horovlu kəndində sakinlərlə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar

18:09 / 28-10-2025

İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib

17:59 / 28-10-2025

Bakıda taxtalar yığılan ərazi yanır

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

14:48 / 25-10-2025

Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub

12:35 / 24-10-2025

Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır

17:14 / 24-10-2025

Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)

20:19 / 27-10-2025

Nazir Emin Əmrullayevə bir neçə sual

18:00 / 25-10-2025

Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var

23:17 / 25-10-2025

Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub

16:17 / 27-10-2025

Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı gizli məktub üzə çıxıb - Fotofakt

16:57 / 27-10-2025

1500 illik qızıl sikkə xəzinəsi tapılıb

16:37 / 27-10-2025

Prezident səfirləri geri çağırıb - Yeni təyinatlar - (Yenilənib)

12:22 / 27-10-2025

Azərbaycanın Yaxın Şərq həmləsi: Vaşinqtondan dəstək var

18:09 / 26-10-2025

"Neftçi" qələbə qazanıb

00:01 / 25-10-2025

Qubadlı şəhərinin işğaldan azad olunmasından 5 il ötür

Separatçılığın yeni dalğası
Tarix: 05-10-2017 13:34 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ

Şirift ölçüsü:

Bir neçə gün fərqi ilə İraqın Krüdüstan və İspaniyanın Katoloniya vilayətində müstəqillik referendumu keçirildi. Hər iki ölkənin mərkəzi hakimiyyəti və dünya ictimaiyyəti tərəfindən nəticələri tanınmayan həmin referendumlarla bağlı hər iki muxtar vilayət əhalinin müstəqilliyə səs verdiyi haqqında məlumat yaydı.

Bir neçə gün fərqi ilə dünyanın fərqli coğrafiyasında - biri Avropa, digəri Asiya ölkəsində baş qaldıran müstəqillik davası separatçılığın yeni dalğasının yaranacağı haqqında geniş müzakirələrə səbəb olub. Politoloq və sosiloqlar separatçılığın yeni dalğasına nəyin səbəb olduğunu müəyyən etməyə çalışırlar.

Bir qayda olaraq belə qəbul edilib ki, separatçılığa azlığın çoxluq tərəfindən təzyiqlərə məruz qalması, barışmaz milli, dini, iqtisadi və sosial ziddiyyətlər səbəb olur.

Lakin istər Kataloniyanın, istərsə də Kürdüstanın mərkəzi hökumət tərəfindən milli, dini və iqtisadi təzqyiqlərə məruz qalmasını iddia etmək mümkün deyil.

Xüsusilə də, milli dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı Avropada Kataloniyanın müstəqillik davasının nədən qaynaqlandığını izah etmək çətindir.

Müstəqilliyini elan edən Kataloniya İspaniyanın da üzv olduğu Avropa Birliyinə üzvü olacağını bəyan edir.

Dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı, xarici və daxili siyasətin əsas cizgilərinin vahid bir məkandan - Avropa Birliyinin idarəetmə orqanları tərəfindən müəyyən olunduğu Birliyin üzvü olan dövlətdən müstəqilliyini elan edib, həmin Birliyə üzv olmağın hansı zərurətdən doğduğunu izah etmək mümkün deyil. Əgər Kataloniya İspaniya kimi Avropa Birliyinin üzvü olmaq istəmədiyini, buna görə İspaniyanın tərkibindən çıxdığını bəyan etsəydi, bunu bir səbəb saymaq olardı.

Müstəqil dövlət atributlarının ortadan qaldırıldığı və ya formal xarakter daşıdığı Avropa Birliyinin üzvü olan ölkənin tərkibindən çıxıb, həmin Birliyin üzvü olmaq nəyi dəyişəcək ki?

Kataloniyanın müstəqilliyi yalnız əyalət hökumətinin stastusunun milli hökumət səviyyəsinə qalxmasından başqa heç nəyi dəyişməyəcək. Deməli, bu müstəqillik davası yerli siyasi elitanın mərkəzi siyasi elita ilə mübarizəsindən başqa bir şey deyil.

Kataloniyanın müstəqillik qazanması Avropada heç bir ciddi problemə səbəb olmasa da, Kürdüstanın İraqdan ayrılması çox ciddi problemlərə, uzun illər davam edəcək müharibəyə səbəb ola bilər. Buna görə də, Kürdüstandakı prosesləri Kataloniya ilə eyniləşdirmək olmaz.

Kataloniyanın yerləşdiyi məkanda siyasi vəziyyət elədir ki, etnik münaqişələr faktiki olaraq mümkünsüz görünür. Ancaq Kürdüstanın yerləşdiyi bölgədə müharibə hələ bitməyib. Belə bir şəraitdə Kürdüstanın müstəqillik davasına başlaması regionda yeni müharibəni qaçılmaz edə bilər.

Əgər Kataloniyanın müstəqilliyi İspaniyanın qonşu dövlətlərində gərginliyə səbəb olmayacaqsa, Kürdüstanla bağlı məsələ tamamilə fərqlidir.

Kürdüstanın tərkibindən çıxmaq istədiyi İraqın qonşuları bu məsələdə Bağdaddan daha artıq narahatdır. İstər İran, istərsə də Türkiyə İraq Kürdüstanının müstəqilliyini özü üçün ciddi təhlükə sayır və belə görünür ki, buna yol vermək niyyətində deyillər. Belə bir vəziyyətdə Kürdüstanın müstəqillikdə israr etməsi regionda ağır və dağıdıcı müharibəyə səbəb ola bilər. Bundan ən böyük zərəri isə kürdlər görəcək.

Kürdüstan məsələsini Kataloniya məsələsindən fərqləndirən başqa bir əsas məqam da var. Əgər Kataloniyada demokratik ənənənin mövcudluğundan, demokratiyanın aparıcı institutlarının güclü olmasından danışmaq mümkündürsə, Kürdüstanda bunların hətta işartısı da yoxdur. Tayfa hakimiyyətinin hökm sürdüyü bir muxtariyyatın müstəqil dövlətə çevrilməsi kürdlərə ciddi problemlər vəd edir. Bütün bu məqamları gözəl bilən böyük dövlətlər Kürdüstanın müstəqilliyini müdafiə edə bilməzlər.

Kürdüstanın müstəqillik davasından yalnız Türkiyə, İran və İraqa təzyiq vasitəsi kimi istifadə edə bilərlər. Bu isə daha çox kürdlərin maraqlarına zərər vuracaq.

Müəllifin bütün yazıları - Xəqani CƏFƏRLİ

Bütün yazarlar

Ana səhifəyə dön