Separatçılığın yeni dalğası

Xəbər lenti

00:15 / 26-06-2019

Azərbaycanda Silahlı Qüvvələr Günüdür

23:44 / 25-06-2019

Fuad Abbasov Bakıya gəldi

23:38 / 25-06-2019

Bir sıra mal və məhsullara görə vergi ödənməyəcək

23:03 / 25-06-2019

Rəhim Rəhimli Röya Ayxana efir qadağası qoyub - Səbəb

22:58 / 25-06-2019

Qriqol Vaşadze: “Gürcüstanda hakimiyyət “bolşevik” terroruna başlayıb”

22:12 / 25-06-2019

Prezident ordu ilə bağlı fərman verdi

21:07 / 25-06-2019

Fuad Abbasov Azərbaycana göndərildi

20:45 / 25-06-2019

Qarabağın Azərbaycanlı İcması Ermənistan XİN rəhbərinə cavab verdi

20:27 / 25-06-2019

Xocalı ilə bağlı film Bakıda təqdim olundu - Fotolar

20:26 / 25-06-2019

Mehriban Əliyeva Şirməmməd Hüseynovun hüzr mərasimində iştirak edib

19:20 / 25-06-2019

Bu qanunu pozanlar cərimələnəcək - Dəyişiklik

19:08 / 25-06-2019

Baş nazirin xanımı bədii filmə prodüserlik edəcək

19:01 / 25-06-2019

Mahmud Əhmdinejad prezident Trampa məktub yazdı

18:55 / 25-06-2019

İran məhkəməsinin başçısı metroda - Fotolar

18:51 / 25-06-2019

Əli Həsənov Baş naziri yola saldı

18:44 / 25-06-2019

Elmar Məmmədyarov Polşanın Azərbaycandakı səfiri ilə müzakirə aparıb

18:19 / 25-06-2019

Azərbaycan gimnastları da uduzdu

18:01 / 25-06-2019

Bakı İcra Hakimiyyəti: "Çimərlik ərazilərinə və sahilyanı zonalara giriş pulsuzdur"

17:48 / 25-06-2019

Generalların rütbələri təqdim edildi

17:36 / 25-06-2019

Prezident daha bir sərəncam imzalayıb

17:24 / 25-06-2019

Məleykə Abbaszadə: “700 ballıq şkalanı saxlamaq o demək deyil ki…” - Müsahibə

17:19 / 25-06-2019

“Minsk 2019”: Azərbaycanın daha bir boksçusu 1/4 finala vəsiqə qazanıb

17:03 / 25-06-2019

Mərkəzi Bank dolların 2 günlük rəsmi məzənnəsini açıqladı

16:58 / 25-06-2019

Polis Bakıda gücləndirilmiş iş rejiminə keçib

16:53 / 25-06-2019

Almaniyanın Azərbaycandakı səfiri : “Sizinlə vidalaşmalıyam"

16:35 / 25-06-2019

Sabah “ASAN xidmət” işləməyəcək

16:20 / 25-06-2019

Sabiq prezident Koçaryan yenə həbs olundu

16:19 / 25-06-2019

Sahibkarlıq kreditlərinə zəmanətlərin verilməsi asanlaşır

16:12 / 25-06-2019

“Nissan”, “Fiat”, “Volkswagen”... - Bu əmlaklar hərracda satıldı

15:49 / 25-06-2019

İran BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasına buraxılmadı

Ən çox oxunanlar

15:58 / 24-06-2019

Orta təhsildə biabrçı vəziyyət: abituriyentlərin 46.4 faizi imtahandan “2” alıb - Ekspertlər

18:22 / 24-06-2019

8 polkovnikə general rütbəsi verildi - Prezident bir qrup şəxslə bağlı sərəncam imzaladı - Siyahı

14:54 / 22-06-2019

İlham Əliyev dövlət qulluqçuları haqda sərəncam verdi - Siyahı

23:43 / 21-06-2019

Rusiya prezidenti Gürcüstana qadağa tətbiq etdi - Fərman

14:03 / 21-06-2019

İlham İsmayıl: “Əli Nağıyevlə erməni quldurlarına qarşı çiyin-çiyinə vuruşmuşuq”

11:14 / 24-06-2019

Diaqnostik qiymətləndirmədən keçməyən müəllimlərin də maaşı artacaq

16:27 / 21-06-2019

Zakir Qaralov iki hərbi prokuror təyin edib

21:05 / 23-06-2019

İmamoğlu Yıldırımı 778 min səslə məğlub edib, Ərdoğana səsləndi: "Bu, bir başlancıqdır..."

18:44 / 21-06-2019

İlham Əliyev sədr təyinatı imzaladı - Sərəncam

17:23 / 21-06-2019

Ramil Usubovun müraciəti yayıldı - Mətn

15:27 / 22-06-2019

Prezident Administrasiyası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi ilə bağlı açıqlama yaydı

18:11 / 23-06-2019

ABŞ İranın raket sistemlərinə hücum edib

Separatçılığın yeni dalğası
Tarix: 05-10-2017 13:34 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ

Şirift ölçüsü:

Bir neçə gün fərqi ilə İraqın Krüdüstan və İspaniyanın Katoloniya vilayətində müstəqillik referendumu keçirildi. Hər iki ölkənin mərkəzi hakimiyyəti və dünya ictimaiyyəti tərəfindən nəticələri tanınmayan həmin referendumlarla bağlı hər iki muxtar vilayət əhalinin müstəqilliyə səs verdiyi haqqında məlumat yaydı.

Bir neçə gün fərqi ilə dünyanın fərqli coğrafiyasında - biri Avropa, digəri Asiya ölkəsində baş qaldıran müstəqillik davası separatçılığın yeni dalğasının yaranacağı haqqında geniş müzakirələrə səbəb olub. Politoloq və sosiloqlar separatçılığın yeni dalğasına nəyin səbəb olduğunu müəyyən etməyə çalışırlar.

Bir qayda olaraq belə qəbul edilib ki, separatçılığa azlığın çoxluq tərəfindən təzyiqlərə məruz qalması, barışmaz milli, dini, iqtisadi və sosial ziddiyyətlər səbəb olur.

Lakin istər Kataloniyanın, istərsə də Kürdüstanın mərkəzi hökumət tərəfindən milli, dini və iqtisadi təzqyiqlərə məruz qalmasını iddia etmək mümkün deyil.

Xüsusilə də, milli dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı Avropada Kataloniyanın müstəqillik davasının nədən qaynaqlandığını izah etmək çətindir.

Müstəqilliyini elan edən Kataloniya İspaniyanın da üzv olduğu Avropa Birliyinə üzvü olacağını bəyan edir.

Dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı, xarici və daxili siyasətin əsas cizgilərinin vahid bir məkandan - Avropa Birliyinin idarəetmə orqanları tərəfindən müəyyən olunduğu Birliyin üzvü olan dövlətdən müstəqilliyini elan edib, həmin Birliyə üzv olmağın hansı zərurətdən doğduğunu izah etmək mümkün deyil. Əgər Kataloniya İspaniya kimi Avropa Birliyinin üzvü olmaq istəmədiyini, buna görə İspaniyanın tərkibindən çıxdığını bəyan etsəydi, bunu bir səbəb saymaq olardı.

Müstəqil dövlət atributlarının ortadan qaldırıldığı və ya formal xarakter daşıdığı Avropa Birliyinin üzvü olan ölkənin tərkibindən çıxıb, həmin Birliyin üzvü olmaq nəyi dəyişəcək ki?

Kataloniyanın müstəqilliyi yalnız əyalət hökumətinin stastusunun milli hökumət səviyyəsinə qalxmasından başqa heç nəyi dəyişməyəcək. Deməli, bu müstəqillik davası yerli siyasi elitanın mərkəzi siyasi elita ilə mübarizəsindən başqa bir şey deyil.

Kataloniyanın müstəqillik qazanması Avropada heç bir ciddi problemə səbəb olmasa da, Kürdüstanın İraqdan ayrılması çox ciddi problemlərə, uzun illər davam edəcək müharibəyə səbəb ola bilər. Buna görə də, Kürdüstandakı prosesləri Kataloniya ilə eyniləşdirmək olmaz.

Kataloniyanın yerləşdiyi məkanda siyasi vəziyyət elədir ki, etnik münaqişələr faktiki olaraq mümkünsüz görünür. Ancaq Kürdüstanın yerləşdiyi bölgədə müharibə hələ bitməyib. Belə bir şəraitdə Kürdüstanın müstəqillik davasına başlaması regionda yeni müharibəni qaçılmaz edə bilər.

Əgər Kataloniyanın müstəqilliyi İspaniyanın qonşu dövlətlərində gərginliyə səbəb olmayacaqsa, Kürdüstanla bağlı məsələ tamamilə fərqlidir.

Kürdüstanın tərkibindən çıxmaq istədiyi İraqın qonşuları bu məsələdə Bağdaddan daha artıq narahatdır. İstər İran, istərsə də Türkiyə İraq Kürdüstanının müstəqilliyini özü üçün ciddi təhlükə sayır və belə görünür ki, buna yol vermək niyyətində deyillər. Belə bir vəziyyətdə Kürdüstanın müstəqillikdə israr etməsi regionda ağır və dağıdıcı müharibəyə səbəb ola bilər. Bundan ən böyük zərəri isə kürdlər görəcək.

Kürdüstan məsələsini Kataloniya məsələsindən fərqləndirən başqa bir əsas məqam da var. Əgər Kataloniyada demokratik ənənənin mövcudluğundan, demokratiyanın aparıcı institutlarının güclü olmasından danışmaq mümkündürsə, Kürdüstanda bunların hətta işartısı da yoxdur. Tayfa hakimiyyətinin hökm sürdüyü bir muxtariyyatın müstəqil dövlətə çevrilməsi kürdlərə ciddi problemlər vəd edir. Bütün bu məqamları gözəl bilən böyük dövlətlər Kürdüstanın müstəqilliyini müdafiə edə bilməzlər.

Kürdüstanın müstəqillik davasından yalnız Türkiyə, İran və İraqa təzyiq vasitəsi kimi istifadə edə bilərlər. Bu isə daha çox kürdlərin maraqlarına zərər vuracaq.

Ana səhifəyə dön