00:55 / 22-11-2024
Silvester Stallone yeni seriala çəkilir
00:45 / 22-11-2024
Məşhur yazıçının yeni romanı nəşr edilib - Foto
00:07 / 22-11-2024
Hikmət Hacıyev: “Politico”nun üzr istəməsini tələb edirik!”
23:28 / 21-11-2024
Gəncədə iki nəfər bıçaqlanıb
22:07 / 21-11-2024
Putin ABŞ və Qərb dövlətlərinə xəbərdarlıq edib
20:55 / 21-11-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistanın xarici işlər naziri ilə telefonda danışıb
20:08 / 21-11-2024
Milli Məclis bəyanat yayıb
19:12 / 21-11-2024
Leyla Əliyeva Qlobal Liderlərin Dialoqunda iştirak edib - Fotolar
18:08 / 21-11-2024
SPECA İqlim Ağıllı Şəhərlər Forumu üzrə Bakı Bəyannaməsi imzalanıb
18:03 / 21-11-2024
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
17:49 / 21-11-2024
Pərviz Şahbazov İstanbula gedir
17:25 / 21-11-2024
Əli Əsədov “Elektron hökumət” portalı ilə bağlı qərar imzalayıb
17:18 / 21-11-2024
Rusiya Tramp haqqında filmin yayımına icazə verməyib - Fotolar
17:08 / 21-11-2024
Nazirlər Kabineti riskli vergi ödəyiciləri haqqında qərar imzalayıb
16:48 / 21-11-2024
Matviyenko Azərbaycana gəlir
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
16:32 / 21-11-2024
Deputatlar daha 12 qanuna dəyişikliyi müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
16:23 / 21-11-2024
Leyla Əliyeva COP29-da: nadir canlıların mühafizəsinə həsr olunan panel müzakirələr olub - Fotolar
16:17 / 21-11-2024
Baş nazirin və sabiq müdafiə nazirinin həbsinə order verilib
16:17 / 21-11-2024
Milli Məclisin deputatı NATO PA-nın illik sessiyasında iştirak edəcək
16:06 / 21-11-2024
Putin Şimali Koreya liderinə 75 vəhşi heyvan göndərib
16:00 / 21-11-2024
Gömrük orqanlarına qəbul imtahanı keçiriləcək
15:45 / 21-11-2024
Dünya şöhrətli rejissorun 10 ən yaxşı filmi... - Siyahı
15:32 / 21-11-2024
Məşhur musiqi qrupu dünya turuna çıxır
15:29 / 21-11-2024
Ceyhun Bayramov misirli nazirlə telefonda danışıb
14:46 / 21-11-2024
Quterreş Bakıda: "Razılaşma istəyi hiss olunur"
14:43 / 21-11-2024
"Kəpəz"in futbolçusu əməliyyat olunub
14:36 / 21-11-2024
Rusiya Qərb silahlarına qarşı tədbirlər görməyə başlayıb
14:33 / 21-11-2024
SOCAR ilə “Tree Energy Solutions” arasında Birgə Tədqiqat Sazişi imzalanıb
14:08 / 21-11-2024
Ukrayna ərazi əvəzində sülhə razılaşmayacaq - Nazir
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
15:55 / 20-11-2024
Deputatın "Zəngimcell" oyunu: "Balansınız bitmişdir..."
Hər 100 manatdan elmə 70 qəpik... utancvericidir
Tarix: 26-10-2019 17:30 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ
Cəmiyyətin diqqətini tez-tez təhsil və elm sahəsindəki problemlərə yönəldən Azərbayan Demokratiya və Rifah Hərəkatının sədri, ABŞ-ın Ratqers Universitetinin professoru Qubad İbadoğlu 2020-ci ilin dövlət büdcəsinin hər 100 manatından 21 manat 60 qəpiyin güc strukturlarına, 18 manat 20 qəpiyin tikintiyə, 1 manatın ətraf mühitin mühafizəsinə, 70 qəpiyin isə elmə xərclənəcəyi ilə bağlı “Facebook” səhifəsində paylaşdığı statusunu “Sizcə, bu nə qədər ədalətli bölgüdür?” sualı ilə bitirib.
Bu suala qısa cavab verməzdən öncə dünaya ölkələri arasında elmi tədqiqatlara fərqli münasibəti əks etdirən bəzi məqamlara diqqət yönəltmək istərdim.
İsrail, Cənubi Koreya və Yaponiyanın nümunəsi göstərir ki, Ümumi Daxili Məhsulda (ÜDM) elmi araşdırma və kəşflərə daha çox pay ayıran dövlətlər sürətli inkişafa nail olurlar. Bu gün İsrail bu məqsədlə ÜDM-nin 4.58 faizini ayıran yeganə ölkədir. Cənubi Koreyanın eyni məqsədlə xərcləri ÜDM-nin 4.55 faizini təşkil edir. Üçüncü yerdə İsveç, dördüncü yerdə Yaponiya gəlir. Bu ölkələr müvafiq olaraq elmi araşdırma və kəşflərə ÜDM-nin 3.31 və 3.20 faizini sərf edirlər. Ümumiyyətlə, inkişaf etmiş dövlətlər bir qayda olaraq elmi araşdırma və kəşflərə ÜDM-nin ən azı 2 faizini xərcləyirlər.
ABŞ elmi araşdırma və kəşflərə ÜDM-nin 2.8 faizini sərf edir. Faiz nisbətinə görə ABŞ 8-ci yerdədir. Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ-ın bu məqsədlə ayırdığı ÜDM-nin 2.8 faizi 500 milyard dollardan artıqdır.
Ötən il ABŞ-ın elmi araşdırma və kəşflərə qoyduğu sərmayə 511.1 milyard dollar olub. Uzun illərdir ki, ABŞ bu göstəriciyə görə dünya dövlətlərini çox qabaqlayır.
Özünü ABŞ-ın rəqibi kimi təqdim edən Rusiya elmi tədqiqatlara təxminən 40 milyard dollar və ya ÜDM-nin cəmi 1.11 faizini xərcləyir.
Çox acınacaqlıdır ki, Azərbaycan elmi tədqiqatlara ayırdığı sərmayənin ÜDM-dəki payına görə Estoniya, Rusiya, Latviya, Litva, Moldova, Ukrayna, Gürcüstan və Ermənistandan geri qalaraq Özbəkistanla eyni pillədə qərarlaşıb.
Keçmiş sovet respublikarı arasında ÜDM-dən elmə ən çox pay ayıran ölkələrin siyahısına Estoniya başçılıq edir. Estoniya ÜDM-nin 1.32 faizini elmə ayırır. Bu isə dünya üzrə 23-cü nəticədir.
Qafqaz respublikaları arasında liderlik Gürcüstana məxsusdur. Bu ölkə elmi tədqiqatlara ÜDM-nin 0.29 faizini ayırır. Ermənistan isə ÜDM-nin 0.23 faizini ayırmaqla reytinq sıralamasında Azərbaycanı 4 pillə qabaqlayır. Azərbaycanın ÜDM-dəki həcmi ilə öyünməyi sevən rəsmi Bakının elmi tədqiqatlara ÜDM-dən cəmi 0.19 faiz ayırması və bu göstəriciyə görə Özbəkistanla yanaşı durması utancvericidir.
Elmi tədqiqatlara 5111.1 milyard dollar xərcləyən ABŞ-ın ardınca gələn Çin eyni məqsədlə 451.2 milyard dollar sərf edir. Çinin elmi tədqiqatlara xərclədiyi 451.2 milyard dollar onun ÜDM-nin 2.12 faizi həcmindədir. Bu göstəriciyə görə Asiya nəhəngi 15-ci yeri tutur.
Yaponiya ötən il elmi tədqiqatlara 168.6 milyard dollar xərcləməklə üçüncü yeri tutubsa, Almaniya 118.5 milyard xərcləyərk dördüncü yerdə qərarlaşıb.
Digər Asiya nəhəngi Cənubi Koreya elmi tədqiqatlara 79.4 milyard xərcləməklə eyni məqsədlə 62.2 milyard dollar sərf eləyən Fransanı qabaqlayıb. Fransanın ardınca elmi tədqiqatlara 50.1 milyard dollar xərcləyən Hindistan gəlir.
Bu siyahıda səkkizinci yeri tutan Böyük Britaniya elmi tədqiqatlara 47.2 milyard dollar xərcləyir.
Son illər elmi tədqiqatlara sərmayə qoyuluşunu mütəmadi olaraq artıran Braziliya ötən il bu məqsədlə 41.1 milyard dollar xərcləyib. Bunun sayəsində Braziliyanın elm sahəsində uğurları sürətlə artır.
Elmə ən çox vəsait xərcləyən ölkələrin onluğunda sonuncu yer Rusiyaya məxsusdur. Rusiyadakı korrupsiyanın səviyyəsini nəzərə aldıqda, həmin 39.7 milyard dolların əhəmiyyətli hissəsinin təyinatı üzrə xərclənmədiyi məlum olur. Ümumiyyətlə, son 10 ildə Rusiyada hərbi məqsədlər üçün büdcədən ayırmaların sürətlə artımı müşahidə edilsə də, elmi tədqiqatlara ayrılan sərmayənin ÜDM-dəki payı azalan xətlə davam edir. Aydın görünür ki, Azərbaycan da bu məsələdə Rusiyanın yolu ilə gedir.
Son olaraq Q. İbadoğlunun “Sizcə, bu nə qədər ədalətli bölgüdür?” ritorik sualına cavab vermək istərdim.
Bu, çox böyük ədalətsizlik olmaqla yanaşı, utancverici göstərici və gələcəyə səhv yanaşmadır. Deyəsən, bu sahədə Ermənistandan geri qalmaq da Azərbaycan hakimiyyətini narahat eləmir...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-10-2019 17:30 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ
Cəmiyyətin diqqətini tez-tez təhsil və elm sahəsindəki problemlərə yönəldən Azərbayan Demokratiya və Rifah Hərəkatının sədri, ABŞ-ın Ratqers Universitetinin professoru Qubad İbadoğlu 2020-ci ilin dövlət büdcəsinin hər 100 manatından 21 manat 60 qəpiyin güc strukturlarına, 18 manat 20 qəpiyin tikintiyə, 1 manatın ətraf mühitin mühafizəsinə, 70 qəpiyin isə elmə xərclənəcəyi ilə bağlı “Facebook” səhifəsində paylaşdığı statusunu “Sizcə, bu nə qədər ədalətli bölgüdür?” sualı ilə bitirib.
Bu suala qısa cavab verməzdən öncə dünaya ölkələri arasında elmi tədqiqatlara fərqli münasibəti əks etdirən bəzi məqamlara diqqət yönəltmək istərdim.
İsrail, Cənubi Koreya və Yaponiyanın nümunəsi göstərir ki, Ümumi Daxili Məhsulda (ÜDM) elmi araşdırma və kəşflərə daha çox pay ayıran dövlətlər sürətli inkişafa nail olurlar. Bu gün İsrail bu məqsədlə ÜDM-nin 4.58 faizini ayıran yeganə ölkədir. Cənubi Koreyanın eyni məqsədlə xərcləri ÜDM-nin 4.55 faizini təşkil edir. Üçüncü yerdə İsveç, dördüncü yerdə Yaponiya gəlir. Bu ölkələr müvafiq olaraq elmi araşdırma və kəşflərə ÜDM-nin 3.31 və 3.20 faizini sərf edirlər. Ümumiyyətlə, inkişaf etmiş dövlətlər bir qayda olaraq elmi araşdırma və kəşflərə ÜDM-nin ən azı 2 faizini xərcləyirlər.
ABŞ elmi araşdırma və kəşflərə ÜDM-nin 2.8 faizini sərf edir. Faiz nisbətinə görə ABŞ 8-ci yerdədir. Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ-ın bu məqsədlə ayırdığı ÜDM-nin 2.8 faizi 500 milyard dollardan artıqdır.
Ötən il ABŞ-ın elmi araşdırma və kəşflərə qoyduğu sərmayə 511.1 milyard dollar olub. Uzun illərdir ki, ABŞ bu göstəriciyə görə dünya dövlətlərini çox qabaqlayır.
Özünü ABŞ-ın rəqibi kimi təqdim edən Rusiya elmi tədqiqatlara təxminən 40 milyard dollar və ya ÜDM-nin cəmi 1.11 faizini xərcləyir.
Çox acınacaqlıdır ki, Azərbaycan elmi tədqiqatlara ayırdığı sərmayənin ÜDM-dəki payına görə Estoniya, Rusiya, Latviya, Litva, Moldova, Ukrayna, Gürcüstan və Ermənistandan geri qalaraq Özbəkistanla eyni pillədə qərarlaşıb.
Keçmiş sovet respublikarı arasında ÜDM-dən elmə ən çox pay ayıran ölkələrin siyahısına Estoniya başçılıq edir. Estoniya ÜDM-nin 1.32 faizini elmə ayırır. Bu isə dünya üzrə 23-cü nəticədir.
Qafqaz respublikaları arasında liderlik Gürcüstana məxsusdur. Bu ölkə elmi tədqiqatlara ÜDM-nin 0.29 faizini ayırır. Ermənistan isə ÜDM-nin 0.23 faizini ayırmaqla reytinq sıralamasında Azərbaycanı 4 pillə qabaqlayır. Azərbaycanın ÜDM-dəki həcmi ilə öyünməyi sevən rəsmi Bakının elmi tədqiqatlara ÜDM-dən cəmi 0.19 faiz ayırması və bu göstəriciyə görə Özbəkistanla yanaşı durması utancvericidir.
Elmi tədqiqatlara 5111.1 milyard dollar xərcləyən ABŞ-ın ardınca gələn Çin eyni məqsədlə 451.2 milyard dollar sərf edir. Çinin elmi tədqiqatlara xərclədiyi 451.2 milyard dollar onun ÜDM-nin 2.12 faizi həcmindədir. Bu göstəriciyə görə Asiya nəhəngi 15-ci yeri tutur.
Yaponiya ötən il elmi tədqiqatlara 168.6 milyard dollar xərcləməklə üçüncü yeri tutubsa, Almaniya 118.5 milyard xərcləyərk dördüncü yerdə qərarlaşıb.
Digər Asiya nəhəngi Cənubi Koreya elmi tədqiqatlara 79.4 milyard xərcləməklə eyni məqsədlə 62.2 milyard dollar sərf eləyən Fransanı qabaqlayıb. Fransanın ardınca elmi tədqiqatlara 50.1 milyard dollar xərcləyən Hindistan gəlir.
Bu siyahıda səkkizinci yeri tutan Böyük Britaniya elmi tədqiqatlara 47.2 milyard dollar xərcləyir.
Son illər elmi tədqiqatlara sərmayə qoyuluşunu mütəmadi olaraq artıran Braziliya ötən il bu məqsədlə 41.1 milyard dollar xərcləyib. Bunun sayəsində Braziliyanın elm sahəsində uğurları sürətlə artır.
Elmə ən çox vəsait xərcləyən ölkələrin onluğunda sonuncu yer Rusiyaya məxsusdur. Rusiyadakı korrupsiyanın səviyyəsini nəzərə aldıqda, həmin 39.7 milyard dolların əhəmiyyətli hissəsinin təyinatı üzrə xərclənmədiyi məlum olur. Ümumiyyətlə, son 10 ildə Rusiyada hərbi məqsədlər üçün büdcədən ayırmaların sürətlə artımı müşahidə edilsə də, elmi tədqiqatlara ayrılan sərmayənin ÜDM-dəki payı azalan xətlə davam edir. Aydın görünür ki, Azərbaycan da bu məsələdə Rusiyanın yolu ilə gedir.
Son olaraq Q. İbadoğlunun “Sizcə, bu nə qədər ədalətli bölgüdür?” ritorik sualına cavab vermək istərdim.
Bu, çox böyük ədalətsizlik olmaqla yanaşı, utancverici göstərici və gələcəyə səhv yanaşmadır. Deyəsən, bu sahədə Ermənistandan geri qalmaq da Azərbaycan hakimiyyətini narahat eləmir...
Müəllifin bütün yazıları - Xəqani CƏFƏRLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-04-2023, 11:40
Erməni mətbuatı: "Paşinyan təhlükəsizliyindən narahatdır”
31-07-2019, 14:06
Xəqani CƏFƏRLİ - İnqilabın baş verəcəyi tarix - Onu əvvəlcədən təyin etmək mümkündürmü?
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
