15:40 / 04-04-2025
Sumqayıt, Bərdə, Xaçmaz, Beyləqan və Şəkidə torpaq hərracı keçirilib
15:21 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Türkiyənin enerji və təbii sərvətlər nazirini qəbul edib - (Yenilənib)
15:17 / 04-04-2025
Sabahdan rayonlarda hava dəyişəcək - Xəbərdarlıq
15:07 / 04-04-2025
Əli Əsədov miqrantlarla bağlı qərar imzalayıb
14:55 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Avropa İttifaqının rəsmisini qəbul edib (Yenilənib)
14:39 / 04-04-2025
Dünyanın ən hündür binası tikilir - Fotolar
14:39 / 04-04-2025
David Manukyan dövlət ittihamçısının suallarını cavablandırıb
14:22 / 04-04-2025
Məşhur aktyorun baş rolda çəkiləcəyi filmin adı gizli saxlanılır
14:22 / 04-04-2025
Lavrov: "Bu, Cənubi Qafqaz və Xəzər regionunda sabitliyə xidmət edəcək"
14:14 / 04-04-2025
"Mədəniyyət" qəzeti fəaliyyətini dayandırıb
14:07 / 04-04-2025
Bakıda energetika sahəsi üzrə yeni sənədlər imzalanacaq
14:01 / 04-04-2025
Bakıda köçürülmə və söküntü işləri başlayacaq
13:53 / 04-04-2025
Sahibə Qafarova Özbəkistana səfər edib
13:10 / 04-04-2025
İran prezidenti: Tehran müharibə istəmir
12:59 / 04-04-2025
Departament: "Tramp Bakı və İrəvan arasında sülhün imzalanmasını gözləyir"
12:48 / 04-04-2025
Türkiyədə 648 nəfər qidadan zəhərlənib
12:38 / 04-04-2025
Sabah dağlıq rayonlarda yağış və sulu qar yağacaq
12:30 / 04-04-2025
Prezident institutlarla bağlı sərəncam verib
12:10 / 04-04-2025
Müəllimlərin iş yerinin dəyişdirilməsi prosesi başlayıb
11:41 / 04-04-2025
Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
11:31 / 04-04-2025
Ştaynmayer Azərbaycanla bağlı səhvini düzəldib
11:13 / 04-04-2025
Dünya iqtisadiyyatı böyük risklə üzləşib - Xəbərdarlıq
11:07 / 04-04-2025
Generalların vəzifədə olma müddəti dəyişir
11:03 / 04-04-2025
30 yaşdan yuxarı şəxslərə çağırış mesajı gəlir? - Açıqlama
10:44 / 04-04-2025
Ermənistanda zəlzələ baş verib
10:40 / 04-04-2025
Prezident: "Bizim qaz təchizatımızın Avropadakı coğrafiyası birmənalı olaraq genişlənəcək"
10:32 / 04-04-2025
Rusiya üzərində daha 107 PUA vurulub
10:28 / 04-04-2025
İlham Əliyev: "Bu gün enerji təhlükəsizliyi milli təhlükəsizliyin ayrılmaz hissəsidir"
10:22 / 04-04-2025
Universitetin 860 minlik tenderi ləğv edilib
13:54 / 01-04-2025
Professorun arzuları - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
12:54 / 01-04-2025
İran prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə hazırlaşır
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
08:25 / 01-04-2025
Ordumuzun mövqeləri 7 istiqamətdən atəşə tutulub
14:12 / 02-04-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
11:01 / 01-04-2025
CHP-nin boykot çağırışı: Türkiyədə narazılıq dalğası daha da genişlənə bilər
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
15:44 / 02-04-2025
Bakı və İrəvan vaxtında sülhə nail olmasa... - Kreml fürsət gözləyir
Separatçılığın yeni dalğası
Tarix: 05-10-2017 13:34 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ
Bir neçə gün fərqi ilə İraqın Krüdüstan və İspaniyanın Katoloniya vilayətində müstəqillik referendumu keçirildi. Hər iki ölkənin mərkəzi hakimiyyəti və dünya ictimaiyyəti tərəfindən nəticələri tanınmayan həmin referendumlarla bağlı hər iki muxtar vilayət əhalinin müstəqilliyə səs verdiyi haqqında məlumat yaydı.
Bir neçə gün fərqi ilə dünyanın fərqli coğrafiyasında - biri Avropa, digəri Asiya ölkəsində baş qaldıran müstəqillik davası separatçılığın yeni dalğasının yaranacağı haqqında geniş müzakirələrə səbəb olub. Politoloq və sosiloqlar separatçılığın yeni dalğasına nəyin səbəb olduğunu müəyyən etməyə çalışırlar.
Bir qayda olaraq belə qəbul edilib ki, separatçılığa azlığın çoxluq tərəfindən təzyiqlərə məruz qalması, barışmaz milli, dini, iqtisadi və sosial ziddiyyətlər səbəb olur.
Lakin istər Kataloniyanın, istərsə də Kürdüstanın mərkəzi hökumət tərəfindən milli, dini və iqtisadi təzqyiqlərə məruz qalmasını iddia etmək mümkün deyil.
Xüsusilə də, milli dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı Avropada Kataloniyanın müstəqillik davasının nədən qaynaqlandığını izah etmək çətindir.
Müstəqilliyini elan edən Kataloniya İspaniyanın da üzv olduğu Avropa Birliyinə üzvü olacağını bəyan edir.
Dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı, xarici və daxili siyasətin əsas cizgilərinin vahid bir məkandan - Avropa Birliyinin idarəetmə orqanları tərəfindən müəyyən olunduğu Birliyin üzvü olan dövlətdən müstəqilliyini elan edib, həmin Birliyə üzv olmağın hansı zərurətdən doğduğunu izah etmək mümkün deyil. Əgər Kataloniya İspaniya kimi Avropa Birliyinin üzvü olmaq istəmədiyini, buna görə İspaniyanın tərkibindən çıxdığını bəyan etsəydi, bunu bir səbəb saymaq olardı.
Müstəqil dövlət atributlarının ortadan qaldırıldığı və ya formal xarakter daşıdığı Avropa Birliyinin üzvü olan ölkənin tərkibindən çıxıb, həmin Birliyin üzvü olmaq nəyi dəyişəcək ki?
Kataloniyanın müstəqilliyi yalnız əyalət hökumətinin stastusunun milli hökumət səviyyəsinə qalxmasından başqa heç nəyi dəyişməyəcək. Deməli, bu müstəqillik davası yerli siyasi elitanın mərkəzi siyasi elita ilə mübarizəsindən başqa bir şey deyil.
Kataloniyanın müstəqillik qazanması Avropada heç bir ciddi problemə səbəb olmasa da, Kürdüstanın İraqdan ayrılması çox ciddi problemlərə, uzun illər davam edəcək müharibəyə səbəb ola bilər. Buna görə də, Kürdüstandakı prosesləri Kataloniya ilə eyniləşdirmək olmaz.
Kataloniyanın yerləşdiyi məkanda siyasi vəziyyət elədir ki, etnik münaqişələr faktiki olaraq mümkünsüz görünür. Ancaq Kürdüstanın yerləşdiyi bölgədə müharibə hələ bitməyib. Belə bir şəraitdə Kürdüstanın müstəqillik davasına başlaması regionda yeni müharibəni qaçılmaz edə bilər.
Əgər Kataloniyanın müstəqilliyi İspaniyanın qonşu dövlətlərində gərginliyə səbəb olmayacaqsa, Kürdüstanla bağlı məsələ tamamilə fərqlidir.
Kürdüstanın tərkibindən çıxmaq istədiyi İraqın qonşuları bu məsələdə Bağdaddan daha artıq narahatdır. İstər İran, istərsə də Türkiyə İraq Kürdüstanının müstəqilliyini özü üçün ciddi təhlükə sayır və belə görünür ki, buna yol vermək niyyətində deyillər. Belə bir vəziyyətdə Kürdüstanın müstəqillikdə israr etməsi regionda ağır və dağıdıcı müharibəyə səbəb ola bilər. Bundan ən böyük zərəri isə kürdlər görəcək.
Kürdüstan məsələsini Kataloniya məsələsindən fərqləndirən başqa bir əsas məqam da var. Əgər Kataloniyada demokratik ənənənin mövcudluğundan, demokratiyanın aparıcı institutlarının güclü olmasından danışmaq mümkündürsə, Kürdüstanda bunların hətta işartısı da yoxdur. Tayfa hakimiyyətinin hökm sürdüyü bir muxtariyyatın müstəqil dövlətə çevrilməsi kürdlərə ciddi problemlər vəd edir. Bütün bu məqamları gözəl bilən böyük dövlətlər Kürdüstanın müstəqilliyini müdafiə edə bilməzlər.
Kürdüstanın müstəqillik davasından yalnız Türkiyə, İran və İraqa təzyiq vasitəsi kimi istifadə edə bilərlər. Bu isə daha çox kürdlərin maraqlarına zərər vuracaq.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-10-2017 13:34 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ
Bir neçə gün fərqi ilə İraqın Krüdüstan və İspaniyanın Katoloniya vilayətində müstəqillik referendumu keçirildi. Hər iki ölkənin mərkəzi hakimiyyəti və dünya ictimaiyyəti tərəfindən nəticələri tanınmayan həmin referendumlarla bağlı hər iki muxtar vilayət əhalinin müstəqilliyə səs verdiyi haqqında məlumat yaydı.
Bir neçə gün fərqi ilə dünyanın fərqli coğrafiyasında - biri Avropa, digəri Asiya ölkəsində baş qaldıran müstəqillik davası separatçılığın yeni dalğasının yaranacağı haqqında geniş müzakirələrə səbəb olub. Politoloq və sosiloqlar separatçılığın yeni dalğasına nəyin səbəb olduğunu müəyyən etməyə çalışırlar.
Bir qayda olaraq belə qəbul edilib ki, separatçılığa azlığın çoxluq tərəfindən təzyiqlərə məruz qalması, barışmaz milli, dini, iqtisadi və sosial ziddiyyətlər səbəb olur.
Lakin istər Kataloniyanın, istərsə də Kürdüstanın mərkəzi hökumət tərəfindən milli, dini və iqtisadi təzqyiqlərə məruz qalmasını iddia etmək mümkün deyil.
Xüsusilə də, milli dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı Avropada Kataloniyanın müstəqillik davasının nədən qaynaqlandığını izah etmək çətindir.
Müstəqilliyini elan edən Kataloniya İspaniyanın da üzv olduğu Avropa Birliyinə üzvü olacağını bəyan edir.
Dövlət sərhədlərinin formal xarakter daşıdığı, xarici və daxili siyasətin əsas cizgilərinin vahid bir məkandan - Avropa Birliyinin idarəetmə orqanları tərəfindən müəyyən olunduğu Birliyin üzvü olan dövlətdən müstəqilliyini elan edib, həmin Birliyə üzv olmağın hansı zərurətdən doğduğunu izah etmək mümkün deyil. Əgər Kataloniya İspaniya kimi Avropa Birliyinin üzvü olmaq istəmədiyini, buna görə İspaniyanın tərkibindən çıxdığını bəyan etsəydi, bunu bir səbəb saymaq olardı.
Müstəqil dövlət atributlarının ortadan qaldırıldığı və ya formal xarakter daşıdığı Avropa Birliyinin üzvü olan ölkənin tərkibindən çıxıb, həmin Birliyin üzvü olmaq nəyi dəyişəcək ki?
Kataloniyanın müstəqilliyi yalnız əyalət hökumətinin stastusunun milli hökumət səviyyəsinə qalxmasından başqa heç nəyi dəyişməyəcək. Deməli, bu müstəqillik davası yerli siyasi elitanın mərkəzi siyasi elita ilə mübarizəsindən başqa bir şey deyil.
Kataloniyanın müstəqillik qazanması Avropada heç bir ciddi problemə səbəb olmasa da, Kürdüstanın İraqdan ayrılması çox ciddi problemlərə, uzun illər davam edəcək müharibəyə səbəb ola bilər. Buna görə də, Kürdüstandakı prosesləri Kataloniya ilə eyniləşdirmək olmaz.
Kataloniyanın yerləşdiyi məkanda siyasi vəziyyət elədir ki, etnik münaqişələr faktiki olaraq mümkünsüz görünür. Ancaq Kürdüstanın yerləşdiyi bölgədə müharibə hələ bitməyib. Belə bir şəraitdə Kürdüstanın müstəqillik davasına başlaması regionda yeni müharibəni qaçılmaz edə bilər.
Əgər Kataloniyanın müstəqilliyi İspaniyanın qonşu dövlətlərində gərginliyə səbəb olmayacaqsa, Kürdüstanla bağlı məsələ tamamilə fərqlidir.
Kürdüstanın tərkibindən çıxmaq istədiyi İraqın qonşuları bu məsələdə Bağdaddan daha artıq narahatdır. İstər İran, istərsə də Türkiyə İraq Kürdüstanının müstəqilliyini özü üçün ciddi təhlükə sayır və belə görünür ki, buna yol vermək niyyətində deyillər. Belə bir vəziyyətdə Kürdüstanın müstəqillikdə israr etməsi regionda ağır və dağıdıcı müharibəyə səbəb ola bilər. Bundan ən böyük zərəri isə kürdlər görəcək.
Kürdüstan məsələsini Kataloniya məsələsindən fərqləndirən başqa bir əsas məqam da var. Əgər Kataloniyada demokratik ənənənin mövcudluğundan, demokratiyanın aparıcı institutlarının güclü olmasından danışmaq mümkündürsə, Kürdüstanda bunların hətta işartısı da yoxdur. Tayfa hakimiyyətinin hökm sürdüyü bir muxtariyyatın müstəqil dövlətə çevrilməsi kürdlərə ciddi problemlər vəd edir. Bütün bu məqamları gözəl bilən böyük dövlətlər Kürdüstanın müstəqilliyini müdafiə edə bilməzlər.
Kürdüstanın müstəqillik davasından yalnız Türkiyə, İran və İraqa təzyiq vasitəsi kimi istifadə edə bilərlər. Bu isə daha çox kürdlərin maraqlarına zərər vuracaq.
Müəllifin bütün yazıları - Xəqani CƏFƏRLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-04-2023, 11:40
Erməni mətbuatı: "Paşinyan təhlükəsizliyindən narahatdır”
31-07-2019, 14:06
Xəqani CƏFƏRLİ - İnqilabın baş verəcəyi tarix - Onu əvvəlcədən təyin etmək mümkündürmü?
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
