00:09 / 10-09-2025
Nepalın hökumət sarayı tamamilə yanıb
23:25 / 09-09-2025
Rəsmi Bakı: "Qətərə qarşı bugünkü hücumdan dərin narahatıq"
22:00 / 09-09-2025
DÇ-2026: Azərbaycan millisi bir xal qazanıb
19:05 / 09-09-2025
Müəllimlərin işə qəbulu: apellyasiya nəticələri elan olunub
18:57 / 09-09-2025
Ceyhun Bayramov Aİ-nin yeni nümayəndəsini qəbul edib
18:02 / 09-09-2025
Əmək pensiyaları artırılacaq
17:47 / 09-09-2025
Növbəti dörd gündə güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
17:25 / 09-09-2025
Nəqliyyat Agentliyində nöqsanlar aşkarlanıb
17:25 / 09-09-2025
Nepal prezidenti istefa verib? - Yenilənib
17:24 / 09-09-2025
“İblis” yeni təqdimatda nümayiş olunacaq
17:11 / 09-09-2025
"Abzas Media"çılarla bağlı qərar verilib
17:01 / 09-09-2025
Əli Əsədov Liman şəhərinin Baş planını təsdiqləyib
16:55 / 09-09-2025
Mutvalı Şıxlinskinin həbs müddəti uzadılıb
16:39 / 09-09-2025
Polşa Belarusla sərhədi tamamilə bağlayacaq
16:31 / 09-09-2025
DÇ-2026: Azərbaycan-Ukrayna oyununa 8 minə yaxın bilet satılıb
16:19 / 09-09-2025
Komandan: "Nazirə rütbələri bir pillə aşağı salmaq səlahiyyəti verilməlidir"
16:06 / 09-09-2025
İki dövlət qurumunda yoxlama aparılır
15:53 / 09-09-2025
Qüdrət Həsənquliyev: "Zabitlərə ev verməkdənsə, onlara..."
15:52 / 09-09-2025
Şirkət direktoru və digərlərinin cəzası azaldılıb
15:48 / 09-09-2025
Məhkəmə Qabil Məmmədovla bağlı qərar verib
15:09 / 09-09-2025
Azərbaycanın U-19 millisi Polşaya böyük hesabla uduzub
14:52 / 09-09-2025
Azərbaycan Kuboku: püşkatma mərasimi olacaq
14:38 / 09-09-2025
Ukraynaya 2 milyon mərmi çatdırmağı planlaşdırırlar
14:34 / 09-09-2025
Şuşada polis postunun suyunu qəsdən kəsən hotel sahibi həbs olunub
14:18 / 09-09-2025
İftixar Piriyev İrəvan Teatrının direktoru vəzifəsindən azad olunub
13:55 / 09-09-2025
Bakıda çoxmillətli birgə xüsusi təyinatlı qüvvələr təlimi keçirilir
13:25 / 09-09-2025
Milli Məclisdə xüsusi iclas keçirilib - (Yenilənib)
13:15 / 09-09-2025
Sabahın hava proqnozu açqlanıb
13:11 / 09-09-2025
Avropa çempionatı: millimiz bu gün oyuna çıxacaq
09:10 / 09-09-2025

18:25 / 06-09-2025

18:42 / 05-09-2025

22:31 / 05-09-2025

18:05 / 07-09-2025

13:20 / 07-09-2025

22:21 / 05-09-2025

23:31 / 08-09-2025

08:57 / 05-09-2025

08:50 / 05-09-2025

00:57 / 08-09-2025

11:56 / 08-09-2025

Putin siyasi və iqtisadi dəyişikliklərin yolunu kəsir - Xodorkovski yazır
Tarix: 28-04-2021 14:01 | Bölmə: Dünya

Böyük Britaniyanın “Financial Times” qəzetində mühacirətdə yaşayan rusiyalı sahibkar, ictimai-siyasi xadim Mixail Xodorkovskinin “Putin avtokratiyası Rusiyada siyasi və iqtisadi dəyişikliklərin yolunu kəsir” başlıqlı məqaləsi dərc olunub. Reyting.az Novator.az-ın ingiliscədən çevirdiyi məqaləni oxucuların diqqətinə çatdırır:
Prezident Vladimir Putinin hakimiyyətin üçüncü onilliyinə qədəm qoyduğu bir dövrdə Rusiya ilə Qərb hökumətləri arasında etimad sıfıra bərabərdir.
Rusiyada siyasi islahatlar və iqtisadi yenilənmə perspektivi çox deyil. Bu isə həm Rusiya xalqının rifahına mənfi təsir göstərir, həm də Qərb dövlətlərinin bu ölkəyə sərmayə yatırmasına mane olur.
Rusiya ilə Qərb arasında qarşılıqlı inamsızlıq Sovet İttifaqının mövcud olduğu 1917-1991-ci illərdəki inamsızlıqdan xeyli fərqlənir. İndiki etimadsızlıqda toqquşmalara gətirib çıxara biləcək risklər – siyasi səhvlər daha qabarıqdır.
Putin qlobal geosiyasi məkandakı “böyük oyunda” özünü mühüm oyunçu kimi görmək istəyir. Ancaq ölkə iqtisadiyyatının və cəmiyyətinin real vəziyyəti buna imkan vermir. Ona görə də Putin masa arxasına keçən kimi ənənəvi metoda əl atır, qaydaları poza-poza oynayır.
Deyəsən, bu, Qərb liderlərini bezdirib. ABŞ prezidenti Cozef Bayden administrasiyası vəd edib ki, indən belə bu cür oyunlar Kremlə baha başa gələcək. Öz növbəsində Putin Rusiyanın maraqlarını qorumaq üçün “qırmızı xətt” çəkəcəyi, bu xətti keçənlərin “heç vaxt olmadığı qədər peşman olacağı” barədə xəbərdarlıq edib.
Əgər real siyasi dəyişikliklər perspektivi olsaydı, hər şey başqa cür olardı. Ancaq Putin rejimi indiki vəziyyətdə islahatlara hazır deyil. Onun qoyduğu qayda-qanunlar hakimiyyətin seçki yolu ilə dəyişdirilməsi imkanlarının üstündən qalın bir xətt çəkir.
İnqilab ssenarisi mümkündürmü? Şübhəsiz! Putin iş qabiliyyətini itirsə və ya dünyadan köçsə, Rusiyanın şəxsiləşmiş avtokratiyası çətin ki, sınaqlara tab gətirib dramatik münaqişələrdən yayına bilsin. O halda Rusiya cəmiyyətində indi sezilməyən, gizli qalan gərginliklərin üzə çıxacağına şübhə yoxdur.
Başqa bir variant onun siyasi hesablamada yanılıb hərbi münaqişədə məğlubiyyətə uğramasıdır. Hər halda bu versiyanı da istisna etmək olmaz.
Putin dövründə hakimiyyət bilərəkdən əyalətlərdə əhalidə imperiya refleksini canlandırmaqla məşğul olub. Dövlətin total təbliğatı, orta təhsilin durumu, siyasi proseslərin nəzarətə alınması və açıq zorakılıqlar Rusiya cəmiyyətində çarəsizlik duyğusu formalaşdırıb.
Eyni zamanda rejim əhalinin gəlirlərini elə səviyyədə saxlayır ki, adamlar maaşdan-maaşa güclə çatdıra bilsinlər, özlərini və ailələrini tam asılı vəziyyətdə hiss etsinlər.
Bütün bunlar Rusiyanın iqtisadi inkişaf tempini aşağı salır, amma o biri yandan da ölkədə siyasi status-kvonu qoruyur.
Putin rejiminə münasibət Rusiya cəmiyyətinin bölündüyünü göstərir. Əhalinin, çox güman, yarısı Putinin 2024-cü ildə səlahiyyət müddəti başa çatandan sonra da hakimiyyətdə qalmasına etiraz etmir. Məhz əhalinin bu yarısı hazırda həbsdə olan müxalifət lideri Aleksey Navalnı barəsində düzgün hökm çıxarıldığını düşünür. Əhalinin digər yarısının bir qismi sistemi tənqid edənlərdən, bir qismi isə hələlik sistemə qarşı açıq çıxmağa ürək eləməyənlərdən ibarətdir.
Rusiya cəmiyyəti rəngarəngdir. Əhalinin 25 faizi – savadlı kəsimi Putinə qarşı müxalifətin daha güclü olduğu iri şəhərlərdə, təxminən bir o qədəri (ola bilsin, tam 25 faizi yox, nisbətən az hissəsi) feodal, hətta qəbilə qaydalarının hökm sürdüyü “xanlıqlarda”, yaxud ərazilərdə yaşayır. Qalan 50-60 faizi XX əsrin ortalarında qalmış, cəmisi iki-üç iri müəssisəsi olan sənaye cəmiyyətlərinin, necə deyərlər, “monoşəhərlərin”, rayon mərkəzlərinin sakinləridir. Bundan başqa, iri şəhərlərin əhalisi Mərkəzi Asiyadan axışan miqrantların hesabına xeyli dəyişikliyə məruz qalıb. Bütün bu faktorları nəzərə alanda mən Rusiyada ictimai təzyiqlərdən qaynaqlanan müsbət siyasi dəyişikliklərin baş verəcəyinə inanmıram.
Əsaslı iqtisadi dəyişikliklərə gəlincə, bunun qarşısını bir sıra maneələr alır.
Birincisi daxili sərmayələrdir. Dövlət büdcəsinin səmərəsiz xərclənməsi bir yana, hakimiyyət iqtisadiyyatın modernləşdirilməsi üçün zəruri olan sərmayələrin də yolunu kəsib. Çünki siyasi rejimin məqsədi təkcə bayağı şəkildə oğurluq etmək və var-dövlət yığmaq deyil, həm də Qərbdən asılı vəziyyətə düşməmək üçün altını pulla doldurmaqdır.
İkinci səbəb Qərbin Putinin hərbi fəaliyyətinə və xəfiyyə işlərinə görə Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyalardır. Sanksiyalar ölkə iqtisadiyyatına yüksək səviyyəli ixtisaslaşmış mütəxəssislərin və sahibkarların cəlb olunmasına imkan vermir. Bu sahədə vəziyyətin dəyişəcəyi ağlabatan deyil, çünki heç kim xaricdə zorakılıqlar törətməyə meyilli olan avtokratiyanı gücləndirmək istəməz.
Nəhayət, üçüncü, ən vacib səbəb Rusiyada institutların vəziyyəti, qanunun aliliyi məsələləridir.
Putin hakimiyyəti dövründə dövlət dəfələrlə xüsusi mülkiyyətə və beynəlxalq məhkəmələrin qərarlarına təkəbbürlü mövqe sərgiləyib.
Rusiyada nə parlamentin, nə məhkəmələrin, nə də başqa idarələrin müstəqilliyi var. Bugünkü Rusiya enerji, kəşf sahələrinə sərmayə yatırmaq üçün cəlbedici ölkə deyil. Korrupsiya, çirkli pulların yuyulması, hətta zorakı cinayətlər – partlayışlar, zəhərləmələr, qətllərlə bağlı qalmaqalların sayı-hesabı yoxdur.
Bu gün hamı anlamalıdır ki, Kreml iqtisadiyyata siyasi alət gözüylə baxır. Başqa sözlə desək, Putin Rusiyasında iqtisadi sahədə uğur qazanmağın və bu uğuru qoruyub saxlamağın yeganə yolu rejimin korrupsiyasına şərik çıxmaq və ya Kremlin yürütdüyü siyasətin agentinə çevrilməkdir.
Qərb investorları bütün bunları yaddan çıxarmamalıdırlar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 28-04-2021 14:01 | Bölmə: Dünya

Böyük Britaniyanın “Financial Times” qəzetində mühacirətdə yaşayan rusiyalı sahibkar, ictimai-siyasi xadim Mixail Xodorkovskinin “Putin avtokratiyası Rusiyada siyasi və iqtisadi dəyişikliklərin yolunu kəsir” başlıqlı məqaləsi dərc olunub. Reyting.az Novator.az-ın ingiliscədən çevirdiyi məqaləni oxucuların diqqətinə çatdırır:
Prezident Vladimir Putinin hakimiyyətin üçüncü onilliyinə qədəm qoyduğu bir dövrdə Rusiya ilə Qərb hökumətləri arasında etimad sıfıra bərabərdir.
Rusiyada siyasi islahatlar və iqtisadi yenilənmə perspektivi çox deyil. Bu isə həm Rusiya xalqının rifahına mənfi təsir göstərir, həm də Qərb dövlətlərinin bu ölkəyə sərmayə yatırmasına mane olur.
Rusiya ilə Qərb arasında qarşılıqlı inamsızlıq Sovet İttifaqının mövcud olduğu 1917-1991-ci illərdəki inamsızlıqdan xeyli fərqlənir. İndiki etimadsızlıqda toqquşmalara gətirib çıxara biləcək risklər – siyasi səhvlər daha qabarıqdır.
Putin qlobal geosiyasi məkandakı “böyük oyunda” özünü mühüm oyunçu kimi görmək istəyir. Ancaq ölkə iqtisadiyyatının və cəmiyyətinin real vəziyyəti buna imkan vermir. Ona görə də Putin masa arxasına keçən kimi ənənəvi metoda əl atır, qaydaları poza-poza oynayır.
Deyəsən, bu, Qərb liderlərini bezdirib. ABŞ prezidenti Cozef Bayden administrasiyası vəd edib ki, indən belə bu cür oyunlar Kremlə baha başa gələcək. Öz növbəsində Putin Rusiyanın maraqlarını qorumaq üçün “qırmızı xətt” çəkəcəyi, bu xətti keçənlərin “heç vaxt olmadığı qədər peşman olacağı” barədə xəbərdarlıq edib.
Əgər real siyasi dəyişikliklər perspektivi olsaydı, hər şey başqa cür olardı. Ancaq Putin rejimi indiki vəziyyətdə islahatlara hazır deyil. Onun qoyduğu qayda-qanunlar hakimiyyətin seçki yolu ilə dəyişdirilməsi imkanlarının üstündən qalın bir xətt çəkir.
İnqilab ssenarisi mümkündürmü? Şübhəsiz! Putin iş qabiliyyətini itirsə və ya dünyadan köçsə, Rusiyanın şəxsiləşmiş avtokratiyası çətin ki, sınaqlara tab gətirib dramatik münaqişələrdən yayına bilsin. O halda Rusiya cəmiyyətində indi sezilməyən, gizli qalan gərginliklərin üzə çıxacağına şübhə yoxdur.
Başqa bir variant onun siyasi hesablamada yanılıb hərbi münaqişədə məğlubiyyətə uğramasıdır. Hər halda bu versiyanı da istisna etmək olmaz.
Putin dövründə hakimiyyət bilərəkdən əyalətlərdə əhalidə imperiya refleksini canlandırmaqla məşğul olub. Dövlətin total təbliğatı, orta təhsilin durumu, siyasi proseslərin nəzarətə alınması və açıq zorakılıqlar Rusiya cəmiyyətində çarəsizlik duyğusu formalaşdırıb.
Eyni zamanda rejim əhalinin gəlirlərini elə səviyyədə saxlayır ki, adamlar maaşdan-maaşa güclə çatdıra bilsinlər, özlərini və ailələrini tam asılı vəziyyətdə hiss etsinlər.
Bütün bunlar Rusiyanın iqtisadi inkişaf tempini aşağı salır, amma o biri yandan da ölkədə siyasi status-kvonu qoruyur.
Putin rejiminə münasibət Rusiya cəmiyyətinin bölündüyünü göstərir. Əhalinin, çox güman, yarısı Putinin 2024-cü ildə səlahiyyət müddəti başa çatandan sonra da hakimiyyətdə qalmasına etiraz etmir. Məhz əhalinin bu yarısı hazırda həbsdə olan müxalifət lideri Aleksey Navalnı barəsində düzgün hökm çıxarıldığını düşünür. Əhalinin digər yarısının bir qismi sistemi tənqid edənlərdən, bir qismi isə hələlik sistemə qarşı açıq çıxmağa ürək eləməyənlərdən ibarətdir.
Rusiya cəmiyyəti rəngarəngdir. Əhalinin 25 faizi – savadlı kəsimi Putinə qarşı müxalifətin daha güclü olduğu iri şəhərlərdə, təxminən bir o qədəri (ola bilsin, tam 25 faizi yox, nisbətən az hissəsi) feodal, hətta qəbilə qaydalarının hökm sürdüyü “xanlıqlarda”, yaxud ərazilərdə yaşayır. Qalan 50-60 faizi XX əsrin ortalarında qalmış, cəmisi iki-üç iri müəssisəsi olan sənaye cəmiyyətlərinin, necə deyərlər, “monoşəhərlərin”, rayon mərkəzlərinin sakinləridir. Bundan başqa, iri şəhərlərin əhalisi Mərkəzi Asiyadan axışan miqrantların hesabına xeyli dəyişikliyə məruz qalıb. Bütün bu faktorları nəzərə alanda mən Rusiyada ictimai təzyiqlərdən qaynaqlanan müsbət siyasi dəyişikliklərin baş verəcəyinə inanmıram.
Əsaslı iqtisadi dəyişikliklərə gəlincə, bunun qarşısını bir sıra maneələr alır.
Birincisi daxili sərmayələrdir. Dövlət büdcəsinin səmərəsiz xərclənməsi bir yana, hakimiyyət iqtisadiyyatın modernləşdirilməsi üçün zəruri olan sərmayələrin də yolunu kəsib. Çünki siyasi rejimin məqsədi təkcə bayağı şəkildə oğurluq etmək və var-dövlət yığmaq deyil, həm də Qərbdən asılı vəziyyətə düşməmək üçün altını pulla doldurmaqdır.
İkinci səbəb Qərbin Putinin hərbi fəaliyyətinə və xəfiyyə işlərinə görə Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyalardır. Sanksiyalar ölkə iqtisadiyyatına yüksək səviyyəli ixtisaslaşmış mütəxəssislərin və sahibkarların cəlb olunmasına imkan vermir. Bu sahədə vəziyyətin dəyişəcəyi ağlabatan deyil, çünki heç kim xaricdə zorakılıqlar törətməyə meyilli olan avtokratiyanı gücləndirmək istəməz.
Nəhayət, üçüncü, ən vacib səbəb Rusiyada institutların vəziyyəti, qanunun aliliyi məsələləridir.
Putin hakimiyyəti dövründə dövlət dəfələrlə xüsusi mülkiyyətə və beynəlxalq məhkəmələrin qərarlarına təkəbbürlü mövqe sərgiləyib.
Rusiyada nə parlamentin, nə məhkəmələrin, nə də başqa idarələrin müstəqilliyi var. Bugünkü Rusiya enerji, kəşf sahələrinə sərmayə yatırmaq üçün cəlbedici ölkə deyil. Korrupsiya, çirkli pulların yuyulması, hətta zorakı cinayətlər – partlayışlar, zəhərləmələr, qətllərlə bağlı qalmaqalların sayı-hesabı yoxdur.
Bu gün hamı anlamalıdır ki, Kreml iqtisadiyyata siyasi alət gözüylə baxır. Başqa sözlə desək, Putin Rusiyasında iqtisadi sahədə uğur qazanmağın və bu uğuru qoruyub saxlamağın yeganə yolu rejimin korrupsiyasına şərik çıxmaq və ya Kremlin yürütdüyü siyasətin agentinə çevrilməkdir.
Qərb investorları bütün bunları yaddan çıxarmamalıdırlar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 00:09
Nepalın hökumət sarayı tamamilə yanıb
Dünən, 17:25
Nepal prezidenti istefa verib? - Yenilənib
Dünən, 16:39
Polşa Belarusla sərhədi tamamilə bağlayacaq
Dünən, 14:38
Ukraynaya 2 milyon mərmi çatdırmağı planlaşdırırlar
Dünən, 12:31
Nazir: Yaxın gələcəkdə Ukraynada sülh olmayacaq
Dünən, 11:50
Gənc almanlar məcburi hərbi xidmətin əleyhinədir
Dünən, 10:57
Baş nazirin partiyası seçkilərdə qalib gəlib
Dünən, 08:07
Boris Conson qanunsuz fəaliyyət göstərir?
8-09-2025, 18:09
Metro işçilərinin tətili Londonu iflic edib
8-09-2025, 17:52
Prezident: BMT ilkin vəzifələrini yerinə yetirmir
8-09-2025, 17:43
Baş katib Ukrayna məsələsini müzakirə etməyə gedir
8-09-2025, 13:39
Ukrayna ordusu xeyli əraziyə nəzarəti bərpa edib
8-09-2025, 11:58
Maduro Kolumbiya ilə sərhədə 25 min hərbçi yerləşdirir
8-09-2025, 08:51
ABŞ qeyri-immiqrasiya vizalarının alınma qaydasını dəyişib
6-09-2025, 18:25
Ukrayna və Rusiya yeni əsir mübadilələrinə hazırlaşır
5-09-2025, 18:05
Britaniya baş nazirinin müavini istefa verib
5-09-2025, 15:19
Kreml: Ukrayna ərazisində Şimali Koreya hərbçiləri yoxdur
5-09-2025, 13:17
Mask Trampın dəvətini qəbul etməyib
5-09-2025, 11:48
ÜST direktoru Qəzza ilə bağlı çağırış edib
5-09-2025, 08:28
Peskov: Putinin Trampla görüşünü çox tez təşkil etmək olar
5-09-2025, 08:16
Pentaqon Venesuelanın təxribat xarakterli addımını pisləyib
4-09-2025, 17:30
Avropaya yeni təhlükə yaranır
4-09-2025, 17:13
Rus ordusu xəstəxanaya üç hava bombası atıb
4-09-2025, 14:52
İki ildən sonra Rusiyanın daha çox raketi olacaq
4-09-2025, 14:28
Tbilisi meri: "ABŞ-la dostluq və strateji tərəfdaşlıq bizim üçün son dərəcə önəmlidir"
4-09-2025, 11:12
Ermənistanın ABŞ-dakı səfirinin qardaşı saxlanılıb
3-09-2025, 16:30
Merz: Putin hərbi cinayətkardır!
3-09-2025, 14:46
Sərnişin hava limanının anons sistemini ələ keçirib
3-09-2025, 14:42
Putin KXDR əsgərlərinə görə Kim Çen Ina təşəkkür edib
3-09-2025, 14:36
Ruslar “Ansat” helikopterini sınaqdan keçirib
3-09-2025, 13:41
Kreml Trampın fikirlərinə reaksiya verib
3-09-2025, 13:06
Dəstək ala bilməyən sədr parlamenti buraxır
3-09-2025, 12:40
Merz: Almaniya Ukraynaya qoşun göndərməyə hazırlaşmır
3-09-2025, 09:49
Ruslar bir gecədə 105 PUA vurub
3-09-2025, 09:36
Polşa Rusiyanın hücumuna cavab verməyə hazırdır
3-09-2025, 07:55
Tramp həmkarlarına salam göndərib
2-09-2025, 18:46
NATO: "Rusiya raketinə Haaqaya çatmaq üçün 5-10 dəqiqə lazımdır"
2-09-2025, 14:59
Ukrayna ordusu yaşayış məntəqəsini azad edib
2-09-2025, 13:41
Rusiya və Çin 20-dən çox əməkdaşlıq sənədi imzalayıb
2-09-2025, 12:22
Ukraynada iki minə yaxın Koreya hərbçisi öldürülüb
2-09-2025, 09:33
Belçika bu ay Fələstini dövlət kimi tanıyacaq
2-09-2025, 08:07
ŞƏT-in bəyannaməsində Ukrayna “unudulub”
2-09-2025, 07:59
Vaşinqton Karakasa silahlı müdaxilə edəcək?
1-09-2025, 13:46
İsrail Qəzzadakı Əl-Əqsa xəstəxanasını vurub
1-09-2025, 13:32
Şimali Koreya lideri xarici səfərə çıxır
1-09-2025, 13:13
ABŞ özəl torpaqlarda nüvə raketləri üçün siloslar qurur