21:58 / 25-04-2024
İlham Əliyev Füzuli hava limanından Berlinə uçub - (Yenilənib)
20:33 / 25-04-2024
Almaniyadakı ukraynalı qaçqınlara görə problem yaranıb
20:26 / 25-04-2024
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
19:45 / 25-04-2024
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
19:17 / 25-04-2024
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
18:56 / 25-04-2024
İran məhkəməsi repçi barəsində edam qərarı çıxarıb
18:42 / 25-04-2024
Milli Məclis Avropa Parlamentinin son qətnaməsinə sərt cavab verib - Bəyanat
18:09 / 25-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
18:03 / 25-04-2024
Ermənistanda müxalifətin aksiyası baş tutmayıb, kütləvi həbslər var - Video
18:02 / 25-04-2024
Naxçıvanda fond sədri vəzifədən çıxarılıb
17:55 / 25-04-2024
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
17:46 / 25-04-2024
Dünyada iqlim böhranı başlayır
17:32 / 25-04-2024
Azərbaycanla Macarıstan arasında enerji əməkdaşlığı barədə müzakirə aparılıb
17:25 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə edilib - Fotolar
17:08 / 25-04-2024
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
16:42 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinin Azərbaycana dövlət səfəri başa çatıb
16:41 / 25-04-2024
Türkiyə Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsi ilə bağlı qərar verib
16:25 / 25-04-2024
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri birgə nahar ediblər
16:09 / 25-04-2024
Avropa Parlamenti Gürcüstanda xarici agentlər haqqında qanunla bağlı qətnamə qəbul edib
16:05 / 25-04-2024
Prezident İlham Əliyev Şarl Mişeli COP29-a dəvət edib
15:50 / 25-04-2024
İspaniya və daha 4 ölkə Fələstin dövlətini tanımağa hazırlaşır
15:32 / 25-04-2024
Keçmiş Ombudsman Elmira Süleymanova vəfat edib - (Yenilənib)
15:32 / 25-04-2024
Simonyan: "Ermənistan və Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası yoxdur"
15:08 / 25-04-2024
"Azərbaycanda respondentlərin 74,9%-i "TikTok"a məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsini istəyir"
14:43 / 25-04-2024
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
14:35 / 25-04-2024
Rasim Balayev: "Onlara baş qoşası deyiləm"
14:29 / 25-04-2024
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır
14:16 / 25-04-2024
İsrail daha 12 fələstinlini həbs edib
14:06 / 25-04-2024
Qəzzada ölənlərin sayı artıb
13:59 / 25-04-2024
Rusiya XİN: "Sərhədlərin delimitasiyası üzrə bütün səylərini dəstəkləyirik"
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:45 / 22-04-2024
Türkiyədə yenə zəlzələ olub
ABŞ və Rusiya Türkiyə savaşına başlayıb
Tarix: 15-09-2018 11:33 | Bölmə: Slayd
Əsəd, Ruhani və Putinin İdlibə hücum niyyəti bölgədə vəziyyəti dəyişir; Ankara Moskvadan Qərbə doğru yön ala bilər
Ötən həftə Tehranda baş tutan Suriya zirvəsində əslində anlaşa bilməyən Rusiya-Türkiyə-İran üçlüyü arasında İdliblə bağlı gərginlik davam edir.
Xatırladaq ki, həmin zirvədə Türkiyə prezidenti Ərdoğan israrla İdlibdə atəşkəs tələbi qoysa da, Putin açıq şəkildə buna qarşı çıxdı. Ruhaninin isə ilk baxışdan orta mövqe tutduğu görünsə də, əslində, o da Putinə dəstək verdi.
Hadisələrin belə cərəyan etməsi isə Türkiyənin yenidən Qərblə yaxınlaşmasına rəvac verib. Bu da, sözsüz ki, NATO sistemini parçalamağı hədəfləyən Putinin maraqlarına uyğun deyil.
Lakin Türkiyənin İdlib məsələsində xüsusi və qəti dirənməsi, Rusiya və İranla maraqlarına cüzi də olsa, zidd qərarlarda anlaşmaya isti yanaşmaması tərəflər arasında bağlanmış Astana razılaşmasını belə təhlükə qarşısında qoyub.
Sözüsüz ki, belə bir vəziyyətdən daha çox ABŞ yararlanmağa çalışır. Rəsmi Vaşinqton Rusiya ilə Türkiyənin münasibətlərini bir qədər də gərginlədirib, ən azı “S-400” raketlərinin alınmasını əngəlləməyə cəhd edir.
Bu yerdə qeyd edək ki, 2017-ci ildə Suriyanın İdlib əyalətində silahlarını könüllü şəkildə yerə qoymaq istəməyən üsyançıların və onların ailə üzvlərinin keçə biləcəyi şimal təhlükəsizlik zonası yaradılıb. BMT Baş katibinin Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Staffan de Misturanın məlumatına əsasən, bu regionda üsyançı “Cəbhət ən-Nusra” hərəkatının 10 min döyüşçüsü fəaliyyət göstərir.
Təsadüfi deyil ki, bir neçə gün əvvəl ABŞ-ın BMT-dəkı daimi təmsilçisi Nikki Heyli Türkiyənin Rusiya ilə anlaşa bilmədiyinə dair önəmli bəyanat verib. O bildirib ki, nəhayət, Ankara Rusiya və İran tərəfindən aldadıldığının fərqinə varıb:
“Bəli, Rusiya, İran və Əsəd rejimini Suriya böhranının siyasi həlli maraqlandırmır. Türkiyə artıq bunu öyrəndi”.
Düzdür, Heylinin bu bəyanatına elə həmin gün, cəmi 15-20 dəqiqə sonra Rusiyadan rəsmi cavab verilib. Məhz bu cavab da göstərir ki, Putin Ankaranı indiki həssas məqamda itirmək istəmir.
Diqqət edin, Rusiyanın BMT-dəki daimi təmsilçisi Vasili Nebenziya Niki Heyliyə cavab olaraq bildirib ki, yaxın vaxtlarda Rusiya iləTürkiyə İdlib məsələsində anlaşacaqlar. O, eyni zamanda qeyd edib ki, İdlibdə Əl-Nüsra və İŞİD üzvləri var:
“Rusiya, İran və Türkiyə Suriyada bütün terror qalıntılarını təmizləmə məsələsində həmfikirdir. Biz Suriyada siyasi həlldən alternativ yol görmürük. Siyasi həllə qərar verən silahlı müxalifləri terrorçulardan təcili ayırmağa ehtiyac var”.
Nebenziya bildirib ki, bütün bunlara baxmayaraq, Astana razılaşmasının təminatçıları olan Rusiya, İran və Türkiyənin İdlib əməliyyatı ilə bağlı anlaşacaqlarına inanır: “Biz belə bir anlaşmanın olacağını düşünürük. Qaldı İdlibdəki cihadçılarla, onları loyal müxaliflərdən ayırmaq Türkiyənin cavabdehliyindədir”.
Göründüyü kimi, Moskva həm Suriyadakı sərt mövqeyindən geri çəkilmək, həm də Ankara ilə münasibətləri korlamaq istəmir. Onun üçün də orta yol axtararaq, İdlibdə xeyli müşahidə məntəqələri olan Ankaradan oradakı terrorçulara qarşı qəti addımlar atmağı istəyir. Moskva hesab edir ki, İdlibdəki terrorçular məhv ediləndən sonra Suriya ilə bağlı masaya oturmaq mümkündür və bunun üçün bütün şərtlər tamamlanacaq.
Bunu Rusiya təmsilçisi Nebenziyanın açıqlamasından da görmək olur. Belə ki, o, Suriyanın yenidən qurulması istiqamətində uyğun şərtlərin formalaşmaqda olduğunu deyib və əlavə edib ki, Suriyada humanitar yardıma, minaların təmizlənməsinə və dağıntıların aradan qaldırılmasına böyük ehtiyac var:
“Suriyalı qaçqınların geri dönmələri üçün Əsəd hökuməti tam təminat verib. Bununla bağlı da Türkiyə və İranla birlikdə beynəlxalq konfrans təşkil etməyi planlaşdırırıq. Lakin görünən odur ki, Qərb bu məsələlərdə də “siyasi şantaj”a keçib”.
Nebenziya sonda bildirib ki, Astana razılaşmasının təminatçısı olan Rusiya, İran və Türkiyə növbəti toplantını Rusiyada keçirəcək: “Həmin toplantıda çox məsələlərin razılaşdırılacağını düşünürəm”.
Putinlə Ərdoğanın məhz İdlibdəki gərginliklə bağlı bir araya gələcəyi günün tarixi açıqlanıb.
Türkiyə prezidenti sentyabrın 17-də Rusiya lideri ilə Suriyada yaranan vəziyyəti müzakirə edəcək.
Bunu Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu Pakistanda keçirilən mətbuat konfransında deyib.
“Son günlər müxtəlif ölkələrlə danışıqlar aparırıq. Biz terrorla mübarizə aparmağa hazırıq, həmçinin Suriya böhranının siyasi yolla həll olunmasını istəyirik və bu məsələlərdə əməkdaşlığa razıyıq. Lakin terrorla mübarizə bəhanəsi ilə qadın, uşaq və mülki şəxslərə zərbələr vurulmasının əleyhinəyik. Yaxın günlərdə Prezident Ərdoğan Suriyada yaranan vəziyyəti Vladimir Putinlə müzakirə edəcək”, – deyə Çavuşoğlu bildirib.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov dövlət başçılarının sentyabrın 17-də Soçidə görüşünə hazırlıq başladığını təsdiqləyib.
İdlib ətrafında yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edə bilər.
Bunu “News.am” saytına açıqlamasında rusiyalı hərbi-ekspert Pavel Felgenhauer deyib. Naxçıvanda Türkiyə hərbi bazasının yaradılması məsələsinə toxunan ekspert bildirib ki, bu, Rusiyanın maraqlarına uyğun olmaya bilər.
O, hazırda Moskva ilə Türkiyə arasında daha önəmli məsələnin – İdlib probleminin olduğunu deyib:
“Hazırda Naxçıvanda bazanın yaradılması məsələsi əsas mövzu deyil. Türklərin bütün diqqəti İdlibə yönəlib. Burada onun Rusiya və İranla konflikti alovlanmağa başlayıb”.
Jurnalistin “Türkiyənin Naxçıvanda baza açmasına göz yummaqla Rusiya Ankaradan Suriya məsələsində hansısa güzəştlər qopara bilərmi” sualına Felgenhauer “bu, o qədər də inandırıcı deyil”,- cavabını verib. O, türklərin Suriya məsələsində asanlıqla təslim olmayacağını bildirib:
“İdlib ətrafındakı vəziyyətin inkişafından Ərdoğanın hakimiyyəti asılıdır. Üstəlik, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası ilə koalisiyada olan millətçilər üçün İdlibin Rusiya və Əsədə verilməsi qəbuledilməzdir. Burada türkmanlar yaşayır. Bu, Türkiyənin daxilində çox ciddi nəticələrə və böhrana gətirib çıxara bilər. Ona görə də hələlik Naxçıvanda baza məsələsi Türkiyə üçün aktual deyil”.
O, İdlib məsələsində heç bir kompromis olmayacağı təqdirdə Rusiya və Türkiyə arasında ciddi qarşıdurma yaranacağını bildirib:
“Bu qarşıdurma müəyyən mənada İranla da yaşanacaq. Nəticədə yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edəcək. Lakin hələlik əsas fikir ayrılığı İdlibdə yaşanır”.
Bu arada ABŞ-ın kölgə kəşfiyyatı hesab olunan “Stratfor” 3 günəvvəl İdlibdəki vəziyyət və bunun Suriyada maraqlı olan dövlətlərin münasibətlərinə necə təsir etməsi barədə diqqətçəkən təhlil yayıb.
Reyting.az saytı həmin təhlili təqdim edir:
Birləşmiş Ştatlar Suriyada İran qoşunlarının bu ölkədən tam çıxarılması və indiki Dəməşq hökumətinin dəyişilməsi daxil olmaqla qarşısına yeni məqsədlər qoyub. ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha inadlı fəaliyyəti və İranın Suriyada iştirakı Moskva və Vaşinqton arasında çəkişməni mütləq gücləndirəcək.
İdlibə hücumla bağlı qaçqınlara münasibətdə də kimyəvi silahın işlədilməsi imkanı haqda narahatlıq ABŞ və Rusiya arasında anlaşma əldə edilməsi üçün imkanı daha da məhdudlaşdırır.
Konkret danışılsa, Birləşmiş Ştatlar indi İran qoşunlarının Suriyadan tam çıxarılmasına və Dəməşqin indiki hökumətini Vaşinqton üçün daha məqbul olacaq yenisinə dəyişməyə nail olmağa çalışır.
ABŞ Suriyadakı məqsədlərinə əvvəllər də düzəlişlər edib. Amerika bu ölkədəki vətəndaş savaşının müxtəlif mərhələlərindəiki siyasi kurs arasında kəfkir kimi yellənib: gah Suriya rejiminəqarşı fəal mübarizə aparıb, gah da bütün səylərini döyüşkən ekstremist qrupların darmadağın edilməsinə cəmləyib.
Amma yeni siyasi dönüş Suriyada Rusiya ilə məzmunluəməkdaşlığa bütün şansları məhv edəcək. Moskva bu ölkədəki uğurlarını qəti müdafiə edərək, beləliklə, necəsə bir tarazlıq yaradır. Bu səylər Amerika hökumətiylə birgə iş tələb edir. Beləbirgə iş isə Suriya hökumətinin legitimliyini təmin edəcək. Bu qayda ilə ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha təcavüzkar hərəkətləri və İranın bu ölkədə iştirakı hökmən fikir ayrılıqlarının güclənməsini doğuracaq.
Suriyada ABŞ və Rusiya arasındakı münasibətlərin dinamikasını Suriya qoşunlarının İdlib əyalətinə hücum hazırlığı qəlizləşdirir. Birləşmiş Ştatlar keçən il Suriyada üsyançıların silahlandırılması üçün MKİ-nin proqramını bağlayandan sonra İdlibdə çox zəif nüfuza malikdir və orada praktik olaraq iştirak etmir. Amma ABŞ-ı bu əyalətə hücuma daha fəal reaksiya verməyə vadar edə biləcək iki amil var.
Birincisi, qaçqınların Türkiyəyə, oradan isə Avropaya növbəti kütləvi yer dəyişməsidir. Rejimin İdlibdə hərbi əməliyyatlarından üç milyona yaxın adam qaçmağa cəhd edə bilər. Bu cür kütləvi qaçqın axını təhlükəsi təkcə Türkiyənin hücuma qarşı çıxmaq qətiyyətini gücləndirmir, həm də ABŞ-ı və avropalı müttəfiqlərini xəbərdarlıqla çıxış etməyə məcbur edir.
İkinci amil Suriya hökumət qoşunlarının kimyəvi silah işlətmək imkanıdır. Dəməşq ölkə ərazisi üzərində nəzarət qurmağa cəhd edərək bu silahın, o cümlədən sinir-iflic təsirli zəhərli maddələrin işlədilməsinə dəfələrləəl atıb. Bu, iki halda ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən cəza zərbələri doğurub. Amerikanın kəşfiyyatın hesabatlarına isnad edən rəsmi təmsilçilərinin sözlərinə görə, Suriya prezidenti Bəşər Əsəd İdlibdə gözlənilən hərbi əməliyyatın gedişində xlor qazının tətbiqini təqdir edib. Bu haqda sentyabrın 9-da “The Wall Street Journal” məlumat verib. Amerika təmsilçiləri sinir-iflic zəhərli maddələri haqda heç nə deməyiblər (Amerika bunlar üçün qırımızı xətt cızıb), amma hətta xlorun böyük miqdarda işlədilməsi ABŞ tərəfdən növbəti cəza zərbəsi törədəbilər. Belə bir cavab tamamilə ağlabatandır, çünki hamı İdlibdəki duruma qulaq kəsilib, Vaşinqton isə kimyəvi silahın işlədilməsi haqda dəfələrlə xəbərdarlıq edib. Belə zərbələr (xüsusən dəruslar və iranlıların Suriyada iştirakı nəzərə alınmaqla) son dərəcəriskli perspektivlərlə münaqişənin yayılmasına gətirə bilər vəbundan savayı, Suriyada ümumi fəaliyyət planı haqda Amerika və Rusiyanın anlaşması çox çətin olacaq.
Rusiya bu yaxınlarda ət-Tənfə qarnizonu haqda təhdidlə çıxış edib. ABŞ Suriyanın şərqində bu rayonda üsyançılarla yanaşı cüzi sayda qoşun yerləşdirib. Bu təhdidlər iki ölkə arasında sonrakı münasibətlərin korlanacağından xəbər verir. Amerika rəsmilərinin dedikləri kimi, ruslar son 10 gündə orada hərbi əməliyyatlara başlamaq hədəsi gəliblər, amerikalılar bu üzdən bu cür addımların yolverilməzliyini bildirib və ət-Tənfəyə dəniz piyadası korpusundan əlavə qüvvə göndəriblər.
Əgər Rusiya, ya da ABŞ hər hansı fəlakətli yanlış hesablamaya yol versə və yaxud ciddi insident yaratmasa, çətin ki, onların Suriyadakı mübahisəsi fəal hərbi əməliyyatlara keçər.
Ən nəhayət, Suriyaya görə nə bu, nə də o biri tərəf əhatəli müharibə başlanması riskinə getmək istəyir. Bununla belə, mövcud fikir ayrılıqları getdikcə daha da kəskinləşir, çünki ABŞ İrana münasibətdə getdikcə daha təcavüzkar mövqe tutur, Əsəd isə elə etməyə çalışır ki, Moskvanın Suriya üzrə ABŞ-la sazişəldə etmək ümidləri doğrulmasın.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 15-09-2018 11:33 | Bölmə: Slayd
Əsəd, Ruhani və Putinin İdlibə hücum niyyəti bölgədə vəziyyəti dəyişir; Ankara Moskvadan Qərbə doğru yön ala bilər
Ötən həftə Tehranda baş tutan Suriya zirvəsində əslində anlaşa bilməyən Rusiya-Türkiyə-İran üçlüyü arasında İdliblə bağlı gərginlik davam edir.
Xatırladaq ki, həmin zirvədə Türkiyə prezidenti Ərdoğan israrla İdlibdə atəşkəs tələbi qoysa da, Putin açıq şəkildə buna qarşı çıxdı. Ruhaninin isə ilk baxışdan orta mövqe tutduğu görünsə də, əslində, o da Putinə dəstək verdi.
Hadisələrin belə cərəyan etməsi isə Türkiyənin yenidən Qərblə yaxınlaşmasına rəvac verib. Bu da, sözsüz ki, NATO sistemini parçalamağı hədəfləyən Putinin maraqlarına uyğun deyil.
Lakin Türkiyənin İdlib məsələsində xüsusi və qəti dirənməsi, Rusiya və İranla maraqlarına cüzi də olsa, zidd qərarlarda anlaşmaya isti yanaşmaması tərəflər arasında bağlanmış Astana razılaşmasını belə təhlükə qarşısında qoyub.
Sözüsüz ki, belə bir vəziyyətdən daha çox ABŞ yararlanmağa çalışır. Rəsmi Vaşinqton Rusiya ilə Türkiyənin münasibətlərini bir qədər də gərginlədirib, ən azı “S-400” raketlərinin alınmasını əngəlləməyə cəhd edir.
Bu yerdə qeyd edək ki, 2017-ci ildə Suriyanın İdlib əyalətində silahlarını könüllü şəkildə yerə qoymaq istəməyən üsyançıların və onların ailə üzvlərinin keçə biləcəyi şimal təhlükəsizlik zonası yaradılıb. BMT Baş katibinin Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Staffan de Misturanın məlumatına əsasən, bu regionda üsyançı “Cəbhət ən-Nusra” hərəkatının 10 min döyüşçüsü fəaliyyət göstərir.
Təsadüfi deyil ki, bir neçə gün əvvəl ABŞ-ın BMT-dəkı daimi təmsilçisi Nikki Heyli Türkiyənin Rusiya ilə anlaşa bilmədiyinə dair önəmli bəyanat verib. O bildirib ki, nəhayət, Ankara Rusiya və İran tərəfindən aldadıldığının fərqinə varıb:
“Bəli, Rusiya, İran və Əsəd rejimini Suriya böhranının siyasi həlli maraqlandırmır. Türkiyə artıq bunu öyrəndi”.
Düzdür, Heylinin bu bəyanatına elə həmin gün, cəmi 15-20 dəqiqə sonra Rusiyadan rəsmi cavab verilib. Məhz bu cavab da göstərir ki, Putin Ankaranı indiki həssas məqamda itirmək istəmir.
Diqqət edin, Rusiyanın BMT-dəki daimi təmsilçisi Vasili Nebenziya Niki Heyliyə cavab olaraq bildirib ki, yaxın vaxtlarda Rusiya iləTürkiyə İdlib məsələsində anlaşacaqlar. O, eyni zamanda qeyd edib ki, İdlibdə Əl-Nüsra və İŞİD üzvləri var:
“Rusiya, İran və Türkiyə Suriyada bütün terror qalıntılarını təmizləmə məsələsində həmfikirdir. Biz Suriyada siyasi həlldən alternativ yol görmürük. Siyasi həllə qərar verən silahlı müxalifləri terrorçulardan təcili ayırmağa ehtiyac var”.
Nebenziya bildirib ki, bütün bunlara baxmayaraq, Astana razılaşmasının təminatçıları olan Rusiya, İran və Türkiyənin İdlib əməliyyatı ilə bağlı anlaşacaqlarına inanır: “Biz belə bir anlaşmanın olacağını düşünürük. Qaldı İdlibdəki cihadçılarla, onları loyal müxaliflərdən ayırmaq Türkiyənin cavabdehliyindədir”.
Göründüyü kimi, Moskva həm Suriyadakı sərt mövqeyindən geri çəkilmək, həm də Ankara ilə münasibətləri korlamaq istəmir. Onun üçün də orta yol axtararaq, İdlibdə xeyli müşahidə məntəqələri olan Ankaradan oradakı terrorçulara qarşı qəti addımlar atmağı istəyir. Moskva hesab edir ki, İdlibdəki terrorçular məhv ediləndən sonra Suriya ilə bağlı masaya oturmaq mümkündür və bunun üçün bütün şərtlər tamamlanacaq.
Bunu Rusiya təmsilçisi Nebenziyanın açıqlamasından da görmək olur. Belə ki, o, Suriyanın yenidən qurulması istiqamətində uyğun şərtlərin formalaşmaqda olduğunu deyib və əlavə edib ki, Suriyada humanitar yardıma, minaların təmizlənməsinə və dağıntıların aradan qaldırılmasına böyük ehtiyac var:
“Suriyalı qaçqınların geri dönmələri üçün Əsəd hökuməti tam təminat verib. Bununla bağlı da Türkiyə və İranla birlikdə beynəlxalq konfrans təşkil etməyi planlaşdırırıq. Lakin görünən odur ki, Qərb bu məsələlərdə də “siyasi şantaj”a keçib”.
Nebenziya sonda bildirib ki, Astana razılaşmasının təminatçısı olan Rusiya, İran və Türkiyə növbəti toplantını Rusiyada keçirəcək: “Həmin toplantıda çox məsələlərin razılaşdırılacağını düşünürəm”.
Putinlə Ərdoğanın məhz İdlibdəki gərginliklə bağlı bir araya gələcəyi günün tarixi açıqlanıb.
Türkiyə prezidenti sentyabrın 17-də Rusiya lideri ilə Suriyada yaranan vəziyyəti müzakirə edəcək.
Bunu Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu Pakistanda keçirilən mətbuat konfransında deyib.
“Son günlər müxtəlif ölkələrlə danışıqlar aparırıq. Biz terrorla mübarizə aparmağa hazırıq, həmçinin Suriya böhranının siyasi yolla həll olunmasını istəyirik və bu məsələlərdə əməkdaşlığa razıyıq. Lakin terrorla mübarizə bəhanəsi ilə qadın, uşaq və mülki şəxslərə zərbələr vurulmasının əleyhinəyik. Yaxın günlərdə Prezident Ərdoğan Suriyada yaranan vəziyyəti Vladimir Putinlə müzakirə edəcək”, – deyə Çavuşoğlu bildirib.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov dövlət başçılarının sentyabrın 17-də Soçidə görüşünə hazırlıq başladığını təsdiqləyib.
İdlib ətrafında yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edə bilər.
Bunu “News.am” saytına açıqlamasında rusiyalı hərbi-ekspert Pavel Felgenhauer deyib. Naxçıvanda Türkiyə hərbi bazasının yaradılması məsələsinə toxunan ekspert bildirib ki, bu, Rusiyanın maraqlarına uyğun olmaya bilər.
O, hazırda Moskva ilə Türkiyə arasında daha önəmli məsələnin – İdlib probleminin olduğunu deyib:
“Hazırda Naxçıvanda bazanın yaradılması məsələsi əsas mövzu deyil. Türklərin bütün diqqəti İdlibə yönəlib. Burada onun Rusiya və İranla konflikti alovlanmağa başlayıb”.
Jurnalistin “Türkiyənin Naxçıvanda baza açmasına göz yummaqla Rusiya Ankaradan Suriya məsələsində hansısa güzəştlər qopara bilərmi” sualına Felgenhauer “bu, o qədər də inandırıcı deyil”,- cavabını verib. O, türklərin Suriya məsələsində asanlıqla təslim olmayacağını bildirib:
“İdlib ətrafındakı vəziyyətin inkişafından Ərdoğanın hakimiyyəti asılıdır. Üstəlik, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası ilə koalisiyada olan millətçilər üçün İdlibin Rusiya və Əsədə verilməsi qəbuledilməzdir. Burada türkmanlar yaşayır. Bu, Türkiyənin daxilində çox ciddi nəticələrə və böhrana gətirib çıxara bilər. Ona görə də hələlik Naxçıvanda baza məsələsi Türkiyə üçün aktual deyil”.
O, İdlib məsələsində heç bir kompromis olmayacağı təqdirdə Rusiya və Türkiyə arasında ciddi qarşıdurma yaranacağını bildirib:
“Bu qarşıdurma müəyyən mənada İranla da yaşanacaq. Nəticədə yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edəcək. Lakin hələlik əsas fikir ayrılığı İdlibdə yaşanır”.
Bu arada ABŞ-ın kölgə kəşfiyyatı hesab olunan “Stratfor” 3 günəvvəl İdlibdəki vəziyyət və bunun Suriyada maraqlı olan dövlətlərin münasibətlərinə necə təsir etməsi barədə diqqətçəkən təhlil yayıb.
Reyting.az saytı həmin təhlili təqdim edir:
Birləşmiş Ştatlar Suriyada İran qoşunlarının bu ölkədən tam çıxarılması və indiki Dəməşq hökumətinin dəyişilməsi daxil olmaqla qarşısına yeni məqsədlər qoyub. ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha inadlı fəaliyyəti və İranın Suriyada iştirakı Moskva və Vaşinqton arasında çəkişməni mütləq gücləndirəcək.
İdlibə hücumla bağlı qaçqınlara münasibətdə də kimyəvi silahın işlədilməsi imkanı haqda narahatlıq ABŞ və Rusiya arasında anlaşma əldə edilməsi üçün imkanı daha da məhdudlaşdırır.
Konkret danışılsa, Birləşmiş Ştatlar indi İran qoşunlarının Suriyadan tam çıxarılmasına və Dəməşqin indiki hökumətini Vaşinqton üçün daha məqbul olacaq yenisinə dəyişməyə nail olmağa çalışır.
ABŞ Suriyadakı məqsədlərinə əvvəllər də düzəlişlər edib. Amerika bu ölkədəki vətəndaş savaşının müxtəlif mərhələlərindəiki siyasi kurs arasında kəfkir kimi yellənib: gah Suriya rejiminəqarşı fəal mübarizə aparıb, gah da bütün səylərini döyüşkən ekstremist qrupların darmadağın edilməsinə cəmləyib.
Amma yeni siyasi dönüş Suriyada Rusiya ilə məzmunluəməkdaşlığa bütün şansları məhv edəcək. Moskva bu ölkədəki uğurlarını qəti müdafiə edərək, beləliklə, necəsə bir tarazlıq yaradır. Bu səylər Amerika hökumətiylə birgə iş tələb edir. Beləbirgə iş isə Suriya hökumətinin legitimliyini təmin edəcək. Bu qayda ilə ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha təcavüzkar hərəkətləri və İranın bu ölkədə iştirakı hökmən fikir ayrılıqlarının güclənməsini doğuracaq.
Suriyada ABŞ və Rusiya arasındakı münasibətlərin dinamikasını Suriya qoşunlarının İdlib əyalətinə hücum hazırlığı qəlizləşdirir. Birləşmiş Ştatlar keçən il Suriyada üsyançıların silahlandırılması üçün MKİ-nin proqramını bağlayandan sonra İdlibdə çox zəif nüfuza malikdir və orada praktik olaraq iştirak etmir. Amma ABŞ-ı bu əyalətə hücuma daha fəal reaksiya verməyə vadar edə biləcək iki amil var.
Birincisi, qaçqınların Türkiyəyə, oradan isə Avropaya növbəti kütləvi yer dəyişməsidir. Rejimin İdlibdə hərbi əməliyyatlarından üç milyona yaxın adam qaçmağa cəhd edə bilər. Bu cür kütləvi qaçqın axını təhlükəsi təkcə Türkiyənin hücuma qarşı çıxmaq qətiyyətini gücləndirmir, həm də ABŞ-ı və avropalı müttəfiqlərini xəbərdarlıqla çıxış etməyə məcbur edir.
İkinci amil Suriya hökumət qoşunlarının kimyəvi silah işlətmək imkanıdır. Dəməşq ölkə ərazisi üzərində nəzarət qurmağa cəhd edərək bu silahın, o cümlədən sinir-iflic təsirli zəhərli maddələrin işlədilməsinə dəfələrləəl atıb. Bu, iki halda ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən cəza zərbələri doğurub. Amerikanın kəşfiyyatın hesabatlarına isnad edən rəsmi təmsilçilərinin sözlərinə görə, Suriya prezidenti Bəşər Əsəd İdlibdə gözlənilən hərbi əməliyyatın gedişində xlor qazının tətbiqini təqdir edib. Bu haqda sentyabrın 9-da “The Wall Street Journal” məlumat verib. Amerika təmsilçiləri sinir-iflic zəhərli maddələri haqda heç nə deməyiblər (Amerika bunlar üçün qırımızı xətt cızıb), amma hətta xlorun böyük miqdarda işlədilməsi ABŞ tərəfdən növbəti cəza zərbəsi törədəbilər. Belə bir cavab tamamilə ağlabatandır, çünki hamı İdlibdəki duruma qulaq kəsilib, Vaşinqton isə kimyəvi silahın işlədilməsi haqda dəfələrlə xəbərdarlıq edib. Belə zərbələr (xüsusən dəruslar və iranlıların Suriyada iştirakı nəzərə alınmaqla) son dərəcəriskli perspektivlərlə münaqişənin yayılmasına gətirə bilər vəbundan savayı, Suriyada ümumi fəaliyyət planı haqda Amerika və Rusiyanın anlaşması çox çətin olacaq.
Rusiya bu yaxınlarda ət-Tənfə qarnizonu haqda təhdidlə çıxış edib. ABŞ Suriyanın şərqində bu rayonda üsyançılarla yanaşı cüzi sayda qoşun yerləşdirib. Bu təhdidlər iki ölkə arasında sonrakı münasibətlərin korlanacağından xəbər verir. Amerika rəsmilərinin dedikləri kimi, ruslar son 10 gündə orada hərbi əməliyyatlara başlamaq hədəsi gəliblər, amerikalılar bu üzdən bu cür addımların yolverilməzliyini bildirib və ət-Tənfəyə dəniz piyadası korpusundan əlavə qüvvə göndəriblər.
Əgər Rusiya, ya da ABŞ hər hansı fəlakətli yanlış hesablamaya yol versə və yaxud ciddi insident yaratmasa, çətin ki, onların Suriyadakı mübahisəsi fəal hərbi əməliyyatlara keçər.
Ən nəhayət, Suriyaya görə nə bu, nə də o biri tərəf əhatəli müharibə başlanması riskinə getmək istəyir. Bununla belə, mövcud fikir ayrılıqları getdikcə daha da kəskinləşir, çünki ABŞ İrana münasibətdə getdikcə daha təcavüzkar mövqe tutur, Əsəd isə elə etməyə çalışır ki, Moskvanın Suriya üzrə ABŞ-la sazişəldə etmək ümidləri doğrulmasın.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:45
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
Dünən, 17:55
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
Dünən, 17:46
Dünyada iqlim böhranı başlayır
Dünən, 17:08
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
Dünən, 14:43
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
24-04-2024, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
24-04-2024, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
24-04-2024, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
24-04-2024, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
24-04-2024, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
18-04-2024, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
18-04-2024, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
18-04-2024, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
18-04-2024, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
