00:04 / 21-05-2025
Aİ “Azadlıq Radiosu”na 5,5 milyon avro ayırıb
22:36 / 20-05-2025
Sabirabaddakı qətl hadisəsi araşdırılır
19:07 / 20-05-2025
Milli Məclis daha 13 qanuna dəyişikliyi müzakirəyə çıxaracaq
18:45 / 20-05-2025
Yanacaqsız işləyən mühərrik kəşf ediblər
18:23 / 20-05-2025
Tramp Avropa liderlərini çıxılmaz vəziyyətlə üzləşdirir
18:14 / 20-05-2025
Tofiq Yaqublunun şikayəti rədd olunub
18:12 / 20-05-2025
Ukrayna nümayəndələri İstanbul görüşündə rus dilində danışıblar
18:02 / 20-05-2025
İlham Əliyevlə Viktor Orban görüşüb - Birgə bəyanat - (Yenilənib) - Fotolar+Video
17:54 / 20-05-2025
Bələdiyyələrin vahid informasiya sistemi yaradılacaq
17:48 / 20-05-2025
Polis 75 kq narkotik maddəni dövriyyədən çıxarıb - 10 nəfər saxlanılıb
17:24 / 20-05-2025
10 kiloqram qızılı talayan dəstə tutulub - Video
17:12 / 20-05-2025
Prokuror "Abzas işi" ilə bağlı cəza istəyib
16:34 / 20-05-2025
Tanınmış musiqiçi xeyriyyəçilik edib - Fotolar
16:01 / 20-05-2025
Ər arvadını öldürərək Kür çayına atıb
15:55 / 20-05-2025
Tramp sülh danışıqlarından çıxa bilər: “Bu, mənim müharibəm deyil”
15:43 / 20-05-2025
Xamnəi ABŞ-la danışıqlardan müsbət nəticə gözləmir
14:50 / 20-05-2025
III Çarlz Azərbaycan prezidentinə məktub göndərib - Mətn
14:47 / 20-05-2025
Kral Salman İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb
14:30 / 20-05-2025
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
14:29 / 20-05-2025
Rusiyaya qarşı 17-ci sanksiya paketi təsdiqlənib
14:20 / 20-05-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:04 / 20-05-2025
İlham Əliyev Macarıstanda işgüzar səfərdədir - Fotolar
14:00 / 20-05-2025
İcra başçısı onları vəzifədən azad edib
13:33 / 20-05-2025
Hindistan Ermənistanın silah bazarında Rusiyanı əvəz edir
13:08 / 20-05-2025
Sumqayıtdakı zavodda partlayış olub - (Yenilənib)
13:02 / 20-05-2025
Limana və gəmilərə hücum ola bilər
12:59 / 20-05-2025
İki direktora şiddətli töhmət veriblər
12:51 / 20-05-2025
“Son zəng” iyunun 14-də çalınacaq
12:34 / 20-05-2025
Pakistan və Hindistan razılaşıb
12:22 / 20-05-2025
Ərdoğan vasitəçilikdən nə qazanır?
15:02 / 16-05-2025
15 gün sovetlərsiz yaşayan Lənkəran...
08:45 / 16-05-2025
Çindən Qazaxıstana turist axını var
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
09:51 / 16-05-2025
Professor: Əsas şüar “Vahid vətən, vahid dövlət, vahid bayraq!” ola bilər
01:38 / 16-05-2025
“Avroviziya-2025”-in finalçıları bəlli olub - Siyahı
14:21 / 16-05-2025
İlham Əliyev Avropa İttifaqı rəhbərləri ilə görüşüb - Fotolar
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
16:30 / 19-05-2025
Zülfüqarov: Şərtlər Avropadan Azərbaycanla sağlam münasibətlər qurmağı tələb edir
12:20 / 16-05-2025
“Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
11:12 / 16-05-2025
Kirayə mənzillər layihəsində dələduzluq: kreditlər necə "fırladılır"? - Açıqlamalar
08:33 / 16-05-2025
Məşhur müğənni hücuma görə həbs edilib
09:20 / 16-05-2025
Tədris Cərrahiyyə Klinikası deputatın şirkətindən 1.2 milyonluq dərman alır
Boliviyada “şeytan əməli” - Nadir Qocabəyli yazır
Tarix: 15-11-2019 23:16 | Bölmə: Nadir QOCABƏYLİ
2019-cu il noyabrın 10-da Boliviya prezidenti Evo Morales kütləvi etirazlar nəticəsində istefa verdi. Onu prezident seçkilərinin nəticələrini saxtalaşdırmaqda günahlandırırdılar. Morales bunu “dövlət çevrilişi” adlandırıb və ölkədə sabitliyin qorunması üçün istefaya getdiyini bəyan edib.
Evo Morales Boliviyanın tarixində ilk etnik hindu prezidentdir. O, bu il oktyabrın 20-də keçirilən sonuncu seçkilərdə qalib gəlmişdi.
Morales səslərin 47,1, onun əsas rəqibi, tarixçi, Boliviyanın keçmiş prezidenti Karlos Mesa isə 36,51 faizini toplamışdı. Birinci turda qalib gəlmək üçün səslərin 50 faizdən çoxunu, yaxud yaxın rəqibdən 10 faiz irəlidə olmaqla minimum 40 faizini toplamaq tələb olunur.
Moralesin rəqibləri hakimiyyəti seçkilərin nəticələrinə təsir etməyə cəhd göstərməkdə suçladılar. Bundan sonra ölkədə etiraz dalğası yüksəlməyə başladı.
Morales artıq 14 il idi ki, ölkəyə rəhbərlik edirdi. Tərəfdarları onu qiymətlərin yüksək olduğu tox illərdə ehtiyatlı iqtisadi siyasət apardığına, ölkədə yoxsulluğun kökünü tamamilə kəsdiyinə görə dəstəkləyir, əleyhdarları isə meşə yanğınlarına və demokratiyanın süqutuna görə günahlandırırlar.
Moralesin populyarlığı xalq arasında hələ də yüksəkdir, ancaq onu dördüncü dəfə prezident kürsüsündə görmək istəməyənlər də var. Bəzi iqtisadçılar onun iqtisadi modelinə şübhə ilə yanaşırlar.
2006-cı ildə hakimiyyətə gələn və hazırda 59 yaşında olan Morales ölkəyə iqtisadi-siyasi sabitlik gətirmişdi. Ona qədər beş il ərzində ölkədə beş prezident dəyişmişdi və onlardan biri də onun indiki rəqibi, tarixçi və jurnalist Karlos Mesa idi. O, 2003-2005-ci illərdə Boliviyanın prezidenti olmuşdu.
Evo Morales 14 il əvvəl hakimiyyətə gələrkən əhalinin ən yoxsul və unudulmuş təbəqələrinə kömək edəcəyini vəd etmiş və sözünə əməl etmişdi. O, konstitusiyaya ölkənin yerli əhalisinin hüquqlarının genişləndirilməsiylə bağlı maddələr əlavə etmişdi.
Boliviya iqtisadiyatının uğuru ölkədə hasil edilən və ixracatın əsasını təşkil edən xammalın, xüsusilə də təbii qazın qiymətlərinin artmasıyla izah olunur. 2006-cı ildə Morales hakimiyyətə gələndən sonra ölkədə gündəlik qazancı 2 dollar olan əhalinin sayı üç dəfə azaldı və Dünya Bankının məlumatlarına görə, 6 faizə düşdü. 2005-ci ildə 38 faiz olan yoxsulluq səviyyəsi 2019-cu ilədək 15 faizə qədər azaldı. Adam başına düşən ÜDM təxminən dörd dəfə artaraq 1000 dollardan 3600 dollara yüksəldi („Inter-American Development Bank”ın məlumatı).
Morales hakimiyyətə gəldikdən sonra neft-qaz sənayesini milliləşdirdi, təbii ehtiyatlar ixracatından əldə olunan gəlirləri yoxsullar arasında bölüşdürdü və “qara gün” üçün fondlarda topladı. Həyat səviyyəsi yüksəldi, ölkə iqtisadiyyatı isə stabil olaraq ildə 4 faiz böyüdü.
Morales qalstuk taxmır, ponço və parlaq ənənəvi kostyumlar geyinməyə üstünlük verir. O, Aymara qəbiləsindən olan kəndlidir, uşaq ikən lama və qoyun otarıb. Orduda xidmət edərkən truba çalıb. Sonra koka əkib-becərməklə məşğul olub və Kokaleros həmkarlar təşkilatlarının lideri səviyyəsinədək yüksəlib.
Əvvəlki prezidentlər koka yarpaqları yetişdirilən sahələri məhdudlaşdırmağa çalışırdılar, lakin Morales plantasiyaların sahəsini 12 hektardan 22 hektara qədər artırdı. Koka istehsalının genişləndirilməsinin qanunsuz narkotika ticarətinə kömək edəcəyini hesab edənlər buna etirazlarını bildirdilər. Lakin Boliviyada koka yarpaqları çeynəmək qanunla qadağan deyil, narkotik maddə istehsalı isə yasaqdır.
Evo Morales oktyabrın 20-də baş tutan son seçkilərdə bütün rəqiblərini geridə qoyaraq, 47,1 faiz səslə ölkə prezidenti seçilsə də, rəqibləri onu saxtakarlıqda günahlandıraraq, tərəfdarlarını küçələrə səslədilər. Seçkilərin nəticələrini Amerika Dövlətləri Təşkilatından (ADT) olan beynəlxalq müşahidəçilər də tənqid etdilər. Morales isə öz növbəsində bunu dövlət çevrilişinə hazırlıq kimi qiymətləndirdi.
Xaricdən qızışdırılan etirazlar getdikcə böyüyürdü. Oktyabrın 31-də Santa-Krus adlı əyalət şəhərində iki etirazçı öldürüldü, altısı yaralandı. Noyabrın 9-na doğru paytaxt da daxil olmaqla bir neçə şəhərdə polisin mitinqçilərin tərəfinə keçməsi barədə xəbərlər gəlməyə başladı. Morales müxalifət nümayəndələrini teledebatlara çağırdı, tərəfdarlarını isə xalqın səslərinin qorunması uğrunda birləşməyə dəvət etdi. Ancaq əsas rəqibi Karlos Mesa onu istefa verməyə çağırdı. Amerika Dövlətləri Təşkilatı bir daha seçkilərdə saxtakarlıq edildiyini bəyan etdi və həmin gün prezidentin bir neçə tərəfdarı öz vəzifəsindən istefa verdi. Lakin Morales məhz hərbçilər məsələyə müdaxilə etdikdən sonra istefa verməyə məcbur oldu.
Barselona universitetinin politologiya və ictimai elmlər fakültəsinin professoru, konstitusiya qanunvericiliyi üzrə mütəxəssis Pumpeu Fabra Abel Eskriba Fulx hesab edir ki, məhz silahlı qüvvələrin müdaxiləsi ölkədə dövlət çevrilişi, yaxud qiyam baş verdiyini söyləməyə imkan verir.
“Dövlət çevrilişi dövlət aparatının tərkibində olan hərbçilərin, yaxud digər silahlı qüvvələrin mövcud hakimiyyəti devirmək üçün qeyri-qanuni açıq hücuma keçməyə cəhd göstərməsi və ya hökuməti təhdid etməsidir”, – professor BBC-yə müsahibəsində söyləyib.
Rusiya, Kuba, Venesuela, Argentina və Nikaraqua Boliviyada baş verənləri dövlət çevrilişi kimi qiymətləndiriblər.
Braziliya, Kolumbiya, Peru və Qvatemala isə Boliviyanın müvəqqəti hökumətini mümkün qədər tez bir zamanda bütün beynəlxalq normalara əməl edərək növbədənkənar seçkilər keçirməyə çağırıblar. Avropa Birliyi, ABŞ və Kanada da eyni çağırışı ediblər. Bununla belə, qərb ölkələrindəki sol qüvvələr Evo Moralesə dəstəklərini ifadə ediblər.
Moralesin istefasından sonra ölkədə hakimiyyət boşluğu yaranıb. Boliviya konstitusiyasına görə, prezident istefa verdiyi təqdirdə dövlətə ya vitse-prezident, ya da Senatın sədri rəhbərlik etməlidir. Ancaq Moralesin ardınca onlar da istefa verdiklərindən rəhbərliyi Senat sədrinin müavinlərindən biri, sağ təmayüllü vitse-spiker Janin Anyes öz üzərinə götürüb. O, yeni seçkilərə qədər ölkəyə rəhbərlik edəcək.
52 yaşlı Janin Anyes Senata 2010-cu ildə seçilib. O, müxalifəti təmsil edir və Moralesin ünvanına dəfələrlə sərt tənqidlərlə çıxış edib.
Müşahidəçilərin fikrincə, Boliviyanın gələcəyi haqda nəsə demək çox çətindir və Moralesin özünü hesabdan silmək də tezdir. Morales yeni seçkilərdə iştirakı ilə bağlı heç bir söz söyləməyib. Ancaq onun əsas rəqibi Karlos Mesa, Moralesin namizədliyini verməməli olduğunu bəyan edib, onun sözlərinə görə, Amerika Dövlətləri Təşkilatı prezident seçkilərinin gedişində ciddi qanun pozuntuları aşkar edib.
Bir neçə kəlmə də Boliviyadakı prezident seçkilərində qanun pozuntularının olduğunu iddia edən Amerika Dövlətləri Təşkilatı haqqında. Bu təşkilat 1948-ci ildə Kolumbiyanın paytaxtı Boqotada, 1889-cu ildən fəaliyyət göstərən Panamerikan İttifaqının bazasında yaradılıb. Baş qərargahı Vaşinqtonda yerləşir! Bu gün onun tərkibində Şimali və Cənubi Amerikanın 34 dövləti birləşir. 1962-ci ildə sosialist inkişaf yoluna qədəm qoyan Kuba “Amerikanın kollektiv təhlükəsizlik sistemi ilə bir araya sığmayan siyasətinə görə” ADT-nin sıralarından kənarlaşdırılıb. 1964-cü ildə ADT Kubanı “Venesuelanın ərazi bütövlüyünü və demokratiyanı pozmaqda” ittiham edərək, bütün üzvləri qarşısına bu ölkə ilə diplomatik əlaqələri kəsmək öhdəliyi qoyub. Ancaq Meksika, Uruqvay və Çili bu qərarın əleyhinə səs veriblər. Boliviya isə bitərəf qalıb. 2000-ci ildən sonra Kuba dəfələrlə ADT-də üzvlüyünün bərpasını təklif etsə də, təklif yalnız 2009-cu ildə qəbul olunub, ancaq Kuba ADT-yə qayıtmaqdan imtina edib.
XXI yüzildə ABŞ-ın təmsil olunmadığı sırf Latın Amerikası ölkələrinin birləşdiyi yeni regional təşkilatların yaranması ADT-nin mövqeyini xeyli laxladıb. 2017-ci ilin sonunda Venesuela bu təşkilatdan çıxmaqla bağlı müraciət edib.
Təşkilat öz fəaliyyətində dörd prinsipi əsas götürdüyünü elan edir: demokratiya, insan haqları, təhlükəsizlik və inkişaf. Amma ADT-nin əsas missiyası Latın Amerikasını əsasən ABŞ-dan idarə olunan maliyyə kapitalının nəzarətində saxlamaqdır. Bu ilin əvvəlində Tramp hakimiyyətinin Venesuela prezidenti Nikolas Maduronu devirmək üçün başlatdığı hərəkata dəstək verən, rəhbəri Braziliyanın faşist prezidenti Bolsonaru olan Lima Qrupu da bu təşkilatdan çıxmışdır. Morales bu təşkilatın şərtlərini qəbul etsə də, ADT onun əleyhinə hökm verdi.
Evo Morales prezident səlahiyyətlərinin müxalifətçi Senat üzvü Janin Anyesə verilməsini “şeytan əməli” adlandırıb. O öz “Twitter” hesabında yazıb: “Boliviyaya tarixin ən məkrli və məşum zərbəsi endirilib. Bir qrup cinayət ortağı ilə əhatə olunan, xalqı əzən silahlı qüvvələrin və polisin dəstəklədiyi sağ senator yetərsay olmadan özünü Senatın sədri, sonra isə Boliviyanın müvəqqəti prezidenti elan edib”.
Venesuelada olduğu kimi, Boliviyada da hadisələrin ABŞ-ın müəyyən müdaxiləsi ilə müşayiət oldunduğuna şübhə yoxdur, çünki Birləşmiş Ştatlar situasiyanı öz susqunluğu ilə təqdir etməkdədir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 15-11-2019 23:16 | Bölmə: Nadir QOCABƏYLİ
2019-cu il noyabrın 10-da Boliviya prezidenti Evo Morales kütləvi etirazlar nəticəsində istefa verdi. Onu prezident seçkilərinin nəticələrini saxtalaşdırmaqda günahlandırırdılar. Morales bunu “dövlət çevrilişi” adlandırıb və ölkədə sabitliyin qorunması üçün istefaya getdiyini bəyan edib.
Evo Morales Boliviyanın tarixində ilk etnik hindu prezidentdir. O, bu il oktyabrın 20-də keçirilən sonuncu seçkilərdə qalib gəlmişdi.
Morales səslərin 47,1, onun əsas rəqibi, tarixçi, Boliviyanın keçmiş prezidenti Karlos Mesa isə 36,51 faizini toplamışdı. Birinci turda qalib gəlmək üçün səslərin 50 faizdən çoxunu, yaxud yaxın rəqibdən 10 faiz irəlidə olmaqla minimum 40 faizini toplamaq tələb olunur.
Moralesin rəqibləri hakimiyyəti seçkilərin nəticələrinə təsir etməyə cəhd göstərməkdə suçladılar. Bundan sonra ölkədə etiraz dalğası yüksəlməyə başladı.
Morales artıq 14 il idi ki, ölkəyə rəhbərlik edirdi. Tərəfdarları onu qiymətlərin yüksək olduğu tox illərdə ehtiyatlı iqtisadi siyasət apardığına, ölkədə yoxsulluğun kökünü tamamilə kəsdiyinə görə dəstəkləyir, əleyhdarları isə meşə yanğınlarına və demokratiyanın süqutuna görə günahlandırırlar.
Moralesin populyarlığı xalq arasında hələ də yüksəkdir, ancaq onu dördüncü dəfə prezident kürsüsündə görmək istəməyənlər də var. Bəzi iqtisadçılar onun iqtisadi modelinə şübhə ilə yanaşırlar.
2006-cı ildə hakimiyyətə gələn və hazırda 59 yaşında olan Morales ölkəyə iqtisadi-siyasi sabitlik gətirmişdi. Ona qədər beş il ərzində ölkədə beş prezident dəyişmişdi və onlardan biri də onun indiki rəqibi, tarixçi və jurnalist Karlos Mesa idi. O, 2003-2005-ci illərdə Boliviyanın prezidenti olmuşdu.
Evo Morales 14 il əvvəl hakimiyyətə gələrkən əhalinin ən yoxsul və unudulmuş təbəqələrinə kömək edəcəyini vəd etmiş və sözünə əməl etmişdi. O, konstitusiyaya ölkənin yerli əhalisinin hüquqlarının genişləndirilməsiylə bağlı maddələr əlavə etmişdi.
Boliviya iqtisadiyatının uğuru ölkədə hasil edilən və ixracatın əsasını təşkil edən xammalın, xüsusilə də təbii qazın qiymətlərinin artmasıyla izah olunur. 2006-cı ildə Morales hakimiyyətə gələndən sonra ölkədə gündəlik qazancı 2 dollar olan əhalinin sayı üç dəfə azaldı və Dünya Bankının məlumatlarına görə, 6 faizə düşdü. 2005-ci ildə 38 faiz olan yoxsulluq səviyyəsi 2019-cu ilədək 15 faizə qədər azaldı. Adam başına düşən ÜDM təxminən dörd dəfə artaraq 1000 dollardan 3600 dollara yüksəldi („Inter-American Development Bank”ın məlumatı).
Morales hakimiyyətə gəldikdən sonra neft-qaz sənayesini milliləşdirdi, təbii ehtiyatlar ixracatından əldə olunan gəlirləri yoxsullar arasında bölüşdürdü və “qara gün” üçün fondlarda topladı. Həyat səviyyəsi yüksəldi, ölkə iqtisadiyyatı isə stabil olaraq ildə 4 faiz böyüdü.
Morales qalstuk taxmır, ponço və parlaq ənənəvi kostyumlar geyinməyə üstünlük verir. O, Aymara qəbiləsindən olan kəndlidir, uşaq ikən lama və qoyun otarıb. Orduda xidmət edərkən truba çalıb. Sonra koka əkib-becərməklə məşğul olub və Kokaleros həmkarlar təşkilatlarının lideri səviyyəsinədək yüksəlib.
Əvvəlki prezidentlər koka yarpaqları yetişdirilən sahələri məhdudlaşdırmağa çalışırdılar, lakin Morales plantasiyaların sahəsini 12 hektardan 22 hektara qədər artırdı. Koka istehsalının genişləndirilməsinin qanunsuz narkotika ticarətinə kömək edəcəyini hesab edənlər buna etirazlarını bildirdilər. Lakin Boliviyada koka yarpaqları çeynəmək qanunla qadağan deyil, narkotik maddə istehsalı isə yasaqdır.
Evo Morales oktyabrın 20-də baş tutan son seçkilərdə bütün rəqiblərini geridə qoyaraq, 47,1 faiz səslə ölkə prezidenti seçilsə də, rəqibləri onu saxtakarlıqda günahlandıraraq, tərəfdarlarını küçələrə səslədilər. Seçkilərin nəticələrini Amerika Dövlətləri Təşkilatından (ADT) olan beynəlxalq müşahidəçilər də tənqid etdilər. Morales isə öz növbəsində bunu dövlət çevrilişinə hazırlıq kimi qiymətləndirdi.
Xaricdən qızışdırılan etirazlar getdikcə böyüyürdü. Oktyabrın 31-də Santa-Krus adlı əyalət şəhərində iki etirazçı öldürüldü, altısı yaralandı. Noyabrın 9-na doğru paytaxt da daxil olmaqla bir neçə şəhərdə polisin mitinqçilərin tərəfinə keçməsi barədə xəbərlər gəlməyə başladı. Morales müxalifət nümayəndələrini teledebatlara çağırdı, tərəfdarlarını isə xalqın səslərinin qorunması uğrunda birləşməyə dəvət etdi. Ancaq əsas rəqibi Karlos Mesa onu istefa verməyə çağırdı. Amerika Dövlətləri Təşkilatı bir daha seçkilərdə saxtakarlıq edildiyini bəyan etdi və həmin gün prezidentin bir neçə tərəfdarı öz vəzifəsindən istefa verdi. Lakin Morales məhz hərbçilər məsələyə müdaxilə etdikdən sonra istefa verməyə məcbur oldu.
Barselona universitetinin politologiya və ictimai elmlər fakültəsinin professoru, konstitusiya qanunvericiliyi üzrə mütəxəssis Pumpeu Fabra Abel Eskriba Fulx hesab edir ki, məhz silahlı qüvvələrin müdaxiləsi ölkədə dövlət çevrilişi, yaxud qiyam baş verdiyini söyləməyə imkan verir.
“Dövlət çevrilişi dövlət aparatının tərkibində olan hərbçilərin, yaxud digər silahlı qüvvələrin mövcud hakimiyyəti devirmək üçün qeyri-qanuni açıq hücuma keçməyə cəhd göstərməsi və ya hökuməti təhdid etməsidir”, – professor BBC-yə müsahibəsində söyləyib.
Rusiya, Kuba, Venesuela, Argentina və Nikaraqua Boliviyada baş verənləri dövlət çevrilişi kimi qiymətləndiriblər.
Braziliya, Kolumbiya, Peru və Qvatemala isə Boliviyanın müvəqqəti hökumətini mümkün qədər tez bir zamanda bütün beynəlxalq normalara əməl edərək növbədənkənar seçkilər keçirməyə çağırıblar. Avropa Birliyi, ABŞ və Kanada da eyni çağırışı ediblər. Bununla belə, qərb ölkələrindəki sol qüvvələr Evo Moralesə dəstəklərini ifadə ediblər.
Moralesin istefasından sonra ölkədə hakimiyyət boşluğu yaranıb. Boliviya konstitusiyasına görə, prezident istefa verdiyi təqdirdə dövlətə ya vitse-prezident, ya da Senatın sədri rəhbərlik etməlidir. Ancaq Moralesin ardınca onlar da istefa verdiklərindən rəhbərliyi Senat sədrinin müavinlərindən biri, sağ təmayüllü vitse-spiker Janin Anyes öz üzərinə götürüb. O, yeni seçkilərə qədər ölkəyə rəhbərlik edəcək.
52 yaşlı Janin Anyes Senata 2010-cu ildə seçilib. O, müxalifəti təmsil edir və Moralesin ünvanına dəfələrlə sərt tənqidlərlə çıxış edib.
Müşahidəçilərin fikrincə, Boliviyanın gələcəyi haqda nəsə demək çox çətindir və Moralesin özünü hesabdan silmək də tezdir. Morales yeni seçkilərdə iştirakı ilə bağlı heç bir söz söyləməyib. Ancaq onun əsas rəqibi Karlos Mesa, Moralesin namizədliyini verməməli olduğunu bəyan edib, onun sözlərinə görə, Amerika Dövlətləri Təşkilatı prezident seçkilərinin gedişində ciddi qanun pozuntuları aşkar edib.
Bir neçə kəlmə də Boliviyadakı prezident seçkilərində qanun pozuntularının olduğunu iddia edən Amerika Dövlətləri Təşkilatı haqqında. Bu təşkilat 1948-ci ildə Kolumbiyanın paytaxtı Boqotada, 1889-cu ildən fəaliyyət göstərən Panamerikan İttifaqının bazasında yaradılıb. Baş qərargahı Vaşinqtonda yerləşir! Bu gün onun tərkibində Şimali və Cənubi Amerikanın 34 dövləti birləşir. 1962-ci ildə sosialist inkişaf yoluna qədəm qoyan Kuba “Amerikanın kollektiv təhlükəsizlik sistemi ilə bir araya sığmayan siyasətinə görə” ADT-nin sıralarından kənarlaşdırılıb. 1964-cü ildə ADT Kubanı “Venesuelanın ərazi bütövlüyünü və demokratiyanı pozmaqda” ittiham edərək, bütün üzvləri qarşısına bu ölkə ilə diplomatik əlaqələri kəsmək öhdəliyi qoyub. Ancaq Meksika, Uruqvay və Çili bu qərarın əleyhinə səs veriblər. Boliviya isə bitərəf qalıb. 2000-ci ildən sonra Kuba dəfələrlə ADT-də üzvlüyünün bərpasını təklif etsə də, təklif yalnız 2009-cu ildə qəbul olunub, ancaq Kuba ADT-yə qayıtmaqdan imtina edib.
XXI yüzildə ABŞ-ın təmsil olunmadığı sırf Latın Amerikası ölkələrinin birləşdiyi yeni regional təşkilatların yaranması ADT-nin mövqeyini xeyli laxladıb. 2017-ci ilin sonunda Venesuela bu təşkilatdan çıxmaqla bağlı müraciət edib.
Təşkilat öz fəaliyyətində dörd prinsipi əsas götürdüyünü elan edir: demokratiya, insan haqları, təhlükəsizlik və inkişaf. Amma ADT-nin əsas missiyası Latın Amerikasını əsasən ABŞ-dan idarə olunan maliyyə kapitalının nəzarətində saxlamaqdır. Bu ilin əvvəlində Tramp hakimiyyətinin Venesuela prezidenti Nikolas Maduronu devirmək üçün başlatdığı hərəkata dəstək verən, rəhbəri Braziliyanın faşist prezidenti Bolsonaru olan Lima Qrupu da bu təşkilatdan çıxmışdır. Morales bu təşkilatın şərtlərini qəbul etsə də, ADT onun əleyhinə hökm verdi.
Evo Morales prezident səlahiyyətlərinin müxalifətçi Senat üzvü Janin Anyesə verilməsini “şeytan əməli” adlandırıb. O öz “Twitter” hesabında yazıb: “Boliviyaya tarixin ən məkrli və məşum zərbəsi endirilib. Bir qrup cinayət ortağı ilə əhatə olunan, xalqı əzən silahlı qüvvələrin və polisin dəstəklədiyi sağ senator yetərsay olmadan özünü Senatın sədri, sonra isə Boliviyanın müvəqqəti prezidenti elan edib”.
Venesuelada olduğu kimi, Boliviyada da hadisələrin ABŞ-ın müəyyən müdaxiləsi ilə müşayiət oldunduğuna şübhə yoxdur, çünki Birləşmiş Ştatlar situasiyanı öz susqunluğu ilə təqdir etməkdədir.
Müəllifin bütün yazıları - Nadir QOCABƏYLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
28-02-2021, 14:55
Xalq adamı ilə xalqın arasına girənlər…
16-01-2021, 23:01
Solovyovdan üzr istəyirəm - Nadir Qocabəyli yazır
3-11-2019, 12:44
Nadir QOCABƏYLİ - Yel qayadan nə aparar, yaxud Prezidentin köməkçisindən nə istəyirlər?
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
