16:31 / 18-04-2024
Makronun sözü ilə əməli uyğun gəlmir
16:29 / 18-04-2024
Səməd Seyidov: "Yeni Kaledoniyanın müstəqilliyini əldə edəcəyinə inanırıq"
16:15 / 18-04-2024
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
16:01 / 18-04-2024
Bakıda iki nəfər dəm qazından ölüb
15:52 / 18-04-2024
Daha iki bankın əmlakları hərraca çıxarılıb
15:46 / 18-04-2024
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
15:29 / 18-04-2024
Zəngilanda silah-sursat aşkarlanıb
15:13 / 18-04-2024
İcra başçısını söyən şəxsə 5 sutka həbs cəzası verilib
14:29 / 18-04-2024
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
14:20 / 18-04-2024
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
14:12 / 18-04-2024
Raketlərə qarşı yeni silah hazırlanır
13:54 / 18-04-2024
Azərbaycan və Yeni Kaledoniya parlamentləri əməkdaşlıq memorandumu imzalayıb
13:39 / 18-04-2024
Məhkəmə kokain kralı ilə bağlı qərar verib
13:12 / 18-04-2024
İki kluba texniki məğlubiyyət verilib
12:58 / 18-04-2024
Süni intellektdən qoruna biləcək sahələr sadalanıb
12:48 / 18-04-2024
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması başlayır
12:46 / 18-04-2024
400-ə yaxın müəllim öz ərizəsi ilə işdən azad edilib
12:24 / 18-04-2024
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
12:19 / 18-04-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:10 / 18-04-2024
Energetika naziri ABŞ-a gedib
11:56 / 18-04-2024
Ukrayna ilə bağlı vacib qərar... - Avropa liderləri təcili tədbir görəcək
11:51 / 18-04-2024
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
11:39 / 18-04-2024
Keçid balları qalxır? - Açqılama (Video)
11:33 / 18-04-2024
Ukrayna Rusiyanın uzaq ərazilərini hədəf seçir - Foto
11:17 / 18-04-2024
Komitə sədri: "Bədxassəli şişlərin əmələ gəlməsində trans yağlar əsas rol oynayır"
11:09 / 18-04-2024
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
21:57 / 13-04-2024
Nəhəng rəqəmsal kamera kainatı araşdıracaq - Fotolar
22:08 / 13-04-2024
Nadir heyvan növü insan ovcuna yerləşir
00:07 / 14-04-2024
İran İsrailə PUA-larla hücum edib
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
18:06 / 14-04-2024
İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
21:49 / 13-04-2024
Məşhur müğənni ağır xəstəlikdən əziyyət çəkir - Foto
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14:18 / 14-04-2024
Azərbaycan və İordaniya müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş imzalayıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
09:07 / 14-04-2024
Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
Rus kitabı - Nadir Qocabəyli yazır
Tarix: 10-10-2019 20:18 | Bölmə: Nadir QOCABƏYLİ
«Oxuyun və öyrənin. Ciddi kitablar oxuyun. Qalanını həyat edəcək.»
F. M. Dostoyevski
Oktyabrın 9-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Bakıdakı Rus Kitab Evinin 10 illiyi münasibətilə ölkəmizdə səfərdə olan Rusiya nümayəndə heyətini qəbul etməsi, Rusiya Dövlət Dumasının komitə sədri Leonid Kalaşnikovun Prezident İlham Əliyevin “Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubundakı çıxışının diqqətlə izlənildiyini və bu çıxışın böyük təəssüratlar doğurduğunu diqqətə çatdırması, bu səfər çərçivəsində Azərbaycanda fəaliyyət göstərən Rus Kitab Evinin 10 illiyinin qeyd olunacağını bildirməsi və bu Kitab Evinin fəaliyyətinə göstərilən dəstəyə görə Azərbaycan dövlətinə minnətdarlığını ifadə etməsi ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılandı.
Bu gün, yəni oktyabrın 10-da Rus Kitab Evinin açılmasının 10 illik yubileyi qeyd olundu. Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə çıxış edən Prezidentin ictimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi Əli Həsənov Bakıda Rus Kitab Evinin açılmasının 10 illik yubileyinin əlamətdar hadisə, bu mədəniyyət ocağının postsovet məkanında Rusiya və xarici ölkə yazıçılarının müxtəlif janrlarda rus dilində nəşr olunmuş kitablarının təqdim edildiyi ilk ixtisaslaşdırılmış mağaza olduğunu, fəaliyyətdə olduğu illər ərzində həm oxucuların sevimli yeri, həm də millətlərarası həmrəyliyin möhkəmlənməsi və Azərbaycan ilə Rusiyanın mədəni-humanitar əlaqələrinin dərinləşməsi üçün əlverişli məkana çevrildiyini bildirdi.
Son iki əsr ərzində olduğu kimi, ölkələrimizin və xalqlarımızın bu gün də dostluq və mehriban qonşuluq ənənələrini davam etdirdiyini vurğulayan Əli Həsənov bildirdi ki, dərin köklərə malik olan bu ənənələr hüquq bərabərliyi və qarşılıqlı hörmət prinsipləri əsasında qurulur. Ən əsası odur ki, dövlət müstəqilliyi bərpa ediləndən sonra biz tarixən yaranmış ənənələri qoruyub saxlamağa və artırmağa, onları keyfiyyətcə yeni səviyyəyə çatdırmağa nail olmuşuq. Şübhəsiz, bunda həm strateji əməkdaşlığın təməlini qoymuş ümummilli lider Heydər Əliyevin, həm də dövlətlərimizin indiki rəhbərləri cənab İlham Əliyevin və cənab Vladimir Putinin çox böyük xidmətləri olub.
Kitab haqqında çox danışmaq, yazmaq olar. Çox danışmış və yazmışıq da. Bizə qədər də çox deyilib, yazılıb və biz də öz növbəmizdə nələrsə yazaraq, bəşəriyyətin bu əvəzolunmaz mədəni-mənəvi sərvətinin mahiyyətini, önəmini, faydalarını bir daha təkrarlamağa çalışırıq.
Həqiqətən də, kitab böyük mədəniyyətdir. Kitabsız millət, toplum, kitab oxumayan cəmiyyət cahilliyə və nadanlığa, sonra da məhvə, tarixdən silinməyə məhkumdur. Kitab olmayanda onun yerini şit əyləncələr, zərərli vərdişlər, xurafat, şarlatanlıq, mövhumat, qumar, əyyaşlıq, narkomaniya və s. bəlalar tutur. Elə bu səbəbdən də hər bir kitab evinin, kitabxananın, kitab mağazasının, oxu evinin açılışı, böyüməsi, inkişafı millət üçün toy-bayram olmalıdır.
Bir vaxtlar Azərbaycanın ən ucqar dağ kəndlərində belə müstəqil kitabxanalar, kitab mağazaları fəaliyyət göstərirdi. Kitabxanalar kənd, rayon klublarında da vardı. İnsanımız bu əvəzsiz xəzinələrdən həm pulsuz faydalanır, həm də imkanı olanda sevdiyi kitabları satın alaraq, şəxsi kitabxanasını formalaşdırırdı.
Yadımdadır, şagird yaşımıza təsadüf edən o illərdə həm rayon mərkəzi kitabxanasına, həm dəmiryolçular klubunda fəaliyyət göstərən kitabxanaya, həm uşaq kitabxanasına, həm də məktəb kitabxanasına abunə olardıq. Bu kitabxanalardan Azərbaycan, rus, türk və dünya ədəbiyyatına aid nə qədər kitablar alıb oxuyardıq. “Koroğlu” dastanından tutmuş, Arkadi Qaydarın əsərlərinə qədər, “Azərbaycan nağılları”ndan tutmuş Puşkinin “Yevgeni Onegin”inə qədər, S. Rəhimovun “Mehman” povestindən tutmuş M. Servantesin “Don Kixot”una qədər. Yadımdadır, evdən mənə verilən yemək pulunu xərcləməyib, rayon mərkəzindəki birmərtəbəli, yastı-yapalaq, tövləyə oxşayan, ancaq içərisi cürbəcür cildlərlə dolu zəngin mağazadan Çingiz Aytmatovun, Əlibala Hacızadənin, Səbahəddin Əlinin, Qaraosmanoğlunun, Orxan Kamalın, İvan Turgenevin, Anton Çexovun, Teodor Drayzerin, Cek Londonun və digər müəlliflərin kitablarını alıb sevincək evə gəlir, birnəfəsə oxuyub qurtarmağa çalışırdım. 70-ci illərin ortalarında rayonumuzda yeni ikimərtəbəli və oxu zalı olan kitab mağazası inşa olundu. Bu vaxta qədər Azərbaycan dilində nəşr olunan kitabların çoxunu, demək olar ki, oxumuş və rusca kitablara maraq göstərməyə başlamışdım.
Ancaq Azərbaycan bölməsində oxuduğumdan, rusca kitabları tam anlaya bilmir, indiyəcən kitabxanamda saxladığım 3 cildlik “Rusca-Azərbaycanca lüğət”dən istifadə edirdim. Bəzən cümlələri şifahi tərcümə etməklə anlaya bilmir, yazırdım. Tərcüməçiliyim də elə onda başladı.
Rusca oxumağa başlayandan sonra gördüm ki, bu dildə o qədər kitab var, onları oxuyub qurtarmağa nəinki bir, heç on ömür də bəs eləməz. O vaxtdan arzuladım ki, kaş bizim dilimizdə də bu qədər kitab olaydı və oxuduqca qurtarmayaydı.
Ali məktəbdə oxuyanlar rusdilli elmi və bədii ədəbiyyat olmadan keçinməyin mümkünsüzlüyünü yaxşı bilirlər. Ən azından o vaxt beləydi. İndi bəlkə də, müəyyən alternativlər var, gənc nəsil ingilis, alman, fransız dillərinin imkanlarından istifadə edirlər. Ancaq elə şeylər var ki, onları məhz rusca oxumaqda, yaxud birbaşa rus dilindən tərcümə etməkdə fayda var: məsələn, rus ədiblərini, riyaziyyat, kimya, şahmat haqqında kitabları...
Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində əksər sahələr kimi, kitab təsərrüfatımızda da kəskin böhran yarandı. Kitabxanalar, kitab mağazaları bir-birinin ardınca sıradan çıxdılar, bağlandılar, öz yerlərini ərzaq, geyim, mebel mağazalarına, restoranlara, kafelərə verdilər. Kitab nəşri acınacaqlı hala düşdü, kitab oxuyan zümrə yoxa çıxdı, tirajlar azaldı, kitaba olan həvəs öldü. Yeni iqtisadi münasibətlər bütün mədəniyyət sahələri kimi, kitaba da böyük zərbə vurdu, onu kapitaldan asılı vəziyyətə saldı. Yeni müstəqillik qazanmış dövlətimizin, onun səriştəsiz rəhbərlərinin yaranmış mədəni böhrandan çıxmaq imkanları yox idi. İttifaq dövlətinin dağılması bir sıra obyektiv problemlər də yaratmış, iqtisadiyyatla bərabər, mədəni əlaqələri də zəiflətmişdi. İqtisadi böhranın yoxsullaşdırdığı insanlarda mütaliəyə, kitaba maraq azalmış və bu səbəbdən Rusiyadan kitab idxalında da zəifləmə müşahidə olunurdu. Dağıdılmış kitabxanalardan çıxarılan azərbaycanca və rusca qiymətli cildləri “bukinistlərdə”, küçələrdə “su qiymətinə” satırdılar. Ehtiyac ucundan şəxsi kitabxanasını bazara çıxarıb, dəyər-dəyməzinə, hətta makulatura kimi satanlar da az deyildi.
Ancaq şükürlər olsun ki, bu proses çox davam etmədi. Müstəqilliyimiz möhkəmləndikcə, ölkəmiz iqtisadi cəhətdən gücləndikcə, dövlətimiz, ulu öndər Heydər Əliyev, onun layiqli davamçısı hörmətli cənab Prezident İlham Əliyev ümumi mədəniyyətimiz və ədəbiyyatımızın inkişafı fonunda kitab, kitabçılıq sahəsinə də diqqət ayırdılar. Sovet dövründə Kiril əlifbası ilə nəşr olunan kitabların latın qrafikasına keçirilməsi, 150 cildlik Dünya Ədəbiyyatı Kitabxanasının Azərbaycan dilinə tərcüməsi haqqında fərmanlar və digər bir çox tədbirlər bunun bariz nümunəsidir.
Son zamanlar bir-birinin ardınca nəşriyyatların yaranması, kitab nəşri sahəsindəki canlanma, Bakının mərkəzi yerlərində, respublikamızın digər şəhər və rayonlarında müasir kitab mağazalarının, kitabxanaların açılması təqdirə layiqdir. Bu proses öz bərabərində təbii olaraq kitab tərcüməsini, tərcümə ədəbiyyatının inkişafını, milli müəlliflərin yeni kitablarının işıq üzü görməsinə də təkan verir.
Ömrünün təxminən yarısını kitab tərcüməsinə sərf etmiş bir insan olaraq qeyd etməliyəm ki, bu keşməkeşli və ağır dövr ərzində, bütün çətinliklərə baxmayaraq, fədakar tərcüməçilərimiz, ədəbiyyat təəssübkeşləri dilimizə xeyli kitab tərcümə ediblər. Burada ən çox diqqət çəkən məqamlardan biri də odur ki, kitabların əksəriyyəti dilimizə məhz rus dilindən və ya rus dili vasitəsilə çevrilib. Bu da təbii haldır. Çünki dövlətimiz gənc olduğundan hələ dünyanın digər dillərində olan mürəkkəb əsərləri, zəruri ədəbiyyatı çevirə biləcək mütəxəssislərimiz yetərincə deyil. Bu proses gedir, ancaq biz ispan, portuqal, yapon, norveç və ya çin dilindəki maraqlı, vacib, mürəkkəb bir kitabı tərcümə etmək, oxumaq üçün oturub mütəxəssis yetişməsini gözləyə bilmərik. Odur ki, rus dili və rus dilində olan zəngin kitab xəzinəsi bu işdə bizə yardım əlini uzatdı. Rusdilli Azərbaycan oxucuları dilimizdə olmayan kitabları rus dilində, azəbaycandillilər də rus dilindən və rus dili vasitəsilə edilən tərcümələrdən oxuyaraq, dünyadakı elmi, ədəbi, mədəni, texnoloji proseslərlə ayaqlaşırlar.
Bu proses bu gün də davam etməkdədir və yəqin ki, gələcəkdə də davam edəcək. Çünki Rusiya böyük, güclü dövlətdir, əbədi qonşumuzdur, rus dili isə zəngin, dünyadakı proseslərə çevik, dinamik reaksiya verən bir vasitədir. Bu dilin bizim dünyadakı elmi, mədəni, texnoloji proseslərə çıxışımızdakı rolu olduqca önəmlidir.
Bu baxımdan Bakıda Rus Kitab Evinin olması, oxucuları, tərcüməçiləri daim yeni kitablarla təmin etməsi sevindiricidir. Bu kitab ocağı iki xalq arasındakı ədəbi-mədəni əlaqələrin qorunması və möhkəmlənməsi üçün son dərəcə vacibdir. Rus dilində olan çoxsaylı elmi, bədii, fəlsəfi, texnoloji ədəbiyyat milli mədəniyyətimizi zənginləşdirmək üçün bu gün də bizə lazımdır.
Rusca kitablar, Bakıdakı Rus Kitab Evi qiymətli, faydalı bir ədəbiyyat, elm, mədəniyyət ocağıdır. Onun fəaliyyəti tarixi ənənələrə malik iki qonşu xalq arasındakı mədəni, mənəvi-intellektual körpünü daim sağlam saxlamağa və möhkəmləndirməyə kömək edəcək.
Nadir QOCABƏYLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-10-2019 20:18 | Bölmə: Nadir QOCABƏYLİ
«Oxuyun və öyrənin. Ciddi kitablar oxuyun. Qalanını həyat edəcək.»
F. M. Dostoyevski
Oktyabrın 9-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Bakıdakı Rus Kitab Evinin 10 illiyi münasibətilə ölkəmizdə səfərdə olan Rusiya nümayəndə heyətini qəbul etməsi, Rusiya Dövlət Dumasının komitə sədri Leonid Kalaşnikovun Prezident İlham Əliyevin “Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubundakı çıxışının diqqətlə izlənildiyini və bu çıxışın böyük təəssüratlar doğurduğunu diqqətə çatdırması, bu səfər çərçivəsində Azərbaycanda fəaliyyət göstərən Rus Kitab Evinin 10 illiyinin qeyd olunacağını bildirməsi və bu Kitab Evinin fəaliyyətinə göstərilən dəstəyə görə Azərbaycan dövlətinə minnətdarlığını ifadə etməsi ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılandı.
Bu gün, yəni oktyabrın 10-da Rus Kitab Evinin açılmasının 10 illik yubileyi qeyd olundu. Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə çıxış edən Prezidentin ictimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi Əli Həsənov Bakıda Rus Kitab Evinin açılmasının 10 illik yubileyinin əlamətdar hadisə, bu mədəniyyət ocağının postsovet məkanında Rusiya və xarici ölkə yazıçılarının müxtəlif janrlarda rus dilində nəşr olunmuş kitablarının təqdim edildiyi ilk ixtisaslaşdırılmış mağaza olduğunu, fəaliyyətdə olduğu illər ərzində həm oxucuların sevimli yeri, həm də millətlərarası həmrəyliyin möhkəmlənməsi və Azərbaycan ilə Rusiyanın mədəni-humanitar əlaqələrinin dərinləşməsi üçün əlverişli məkana çevrildiyini bildirdi.
Son iki əsr ərzində olduğu kimi, ölkələrimizin və xalqlarımızın bu gün də dostluq və mehriban qonşuluq ənənələrini davam etdirdiyini vurğulayan Əli Həsənov bildirdi ki, dərin köklərə malik olan bu ənənələr hüquq bərabərliyi və qarşılıqlı hörmət prinsipləri əsasında qurulur. Ən əsası odur ki, dövlət müstəqilliyi bərpa ediləndən sonra biz tarixən yaranmış ənənələri qoruyub saxlamağa və artırmağa, onları keyfiyyətcə yeni səviyyəyə çatdırmağa nail olmuşuq. Şübhəsiz, bunda həm strateji əməkdaşlığın təməlini qoymuş ümummilli lider Heydər Əliyevin, həm də dövlətlərimizin indiki rəhbərləri cənab İlham Əliyevin və cənab Vladimir Putinin çox böyük xidmətləri olub.
Kitab haqqında çox danışmaq, yazmaq olar. Çox danışmış və yazmışıq da. Bizə qədər də çox deyilib, yazılıb və biz də öz növbəmizdə nələrsə yazaraq, bəşəriyyətin bu əvəzolunmaz mədəni-mənəvi sərvətinin mahiyyətini, önəmini, faydalarını bir daha təkrarlamağa çalışırıq.
Həqiqətən də, kitab böyük mədəniyyətdir. Kitabsız millət, toplum, kitab oxumayan cəmiyyət cahilliyə və nadanlığa, sonra da məhvə, tarixdən silinməyə məhkumdur. Kitab olmayanda onun yerini şit əyləncələr, zərərli vərdişlər, xurafat, şarlatanlıq, mövhumat, qumar, əyyaşlıq, narkomaniya və s. bəlalar tutur. Elə bu səbəbdən də hər bir kitab evinin, kitabxananın, kitab mağazasının, oxu evinin açılışı, böyüməsi, inkişafı millət üçün toy-bayram olmalıdır.
Bir vaxtlar Azərbaycanın ən ucqar dağ kəndlərində belə müstəqil kitabxanalar, kitab mağazaları fəaliyyət göstərirdi. Kitabxanalar kənd, rayon klublarında da vardı. İnsanımız bu əvəzsiz xəzinələrdən həm pulsuz faydalanır, həm də imkanı olanda sevdiyi kitabları satın alaraq, şəxsi kitabxanasını formalaşdırırdı.
Yadımdadır, şagird yaşımıza təsadüf edən o illərdə həm rayon mərkəzi kitabxanasına, həm dəmiryolçular klubunda fəaliyyət göstərən kitabxanaya, həm uşaq kitabxanasına, həm də məktəb kitabxanasına abunə olardıq. Bu kitabxanalardan Azərbaycan, rus, türk və dünya ədəbiyyatına aid nə qədər kitablar alıb oxuyardıq. “Koroğlu” dastanından tutmuş, Arkadi Qaydarın əsərlərinə qədər, “Azərbaycan nağılları”ndan tutmuş Puşkinin “Yevgeni Onegin”inə qədər, S. Rəhimovun “Mehman” povestindən tutmuş M. Servantesin “Don Kixot”una qədər. Yadımdadır, evdən mənə verilən yemək pulunu xərcləməyib, rayon mərkəzindəki birmərtəbəli, yastı-yapalaq, tövləyə oxşayan, ancaq içərisi cürbəcür cildlərlə dolu zəngin mağazadan Çingiz Aytmatovun, Əlibala Hacızadənin, Səbahəddin Əlinin, Qaraosmanoğlunun, Orxan Kamalın, İvan Turgenevin, Anton Çexovun, Teodor Drayzerin, Cek Londonun və digər müəlliflərin kitablarını alıb sevincək evə gəlir, birnəfəsə oxuyub qurtarmağa çalışırdım. 70-ci illərin ortalarında rayonumuzda yeni ikimərtəbəli və oxu zalı olan kitab mağazası inşa olundu. Bu vaxta qədər Azərbaycan dilində nəşr olunan kitabların çoxunu, demək olar ki, oxumuş və rusca kitablara maraq göstərməyə başlamışdım.
Ancaq Azərbaycan bölməsində oxuduğumdan, rusca kitabları tam anlaya bilmir, indiyəcən kitabxanamda saxladığım 3 cildlik “Rusca-Azərbaycanca lüğət”dən istifadə edirdim. Bəzən cümlələri şifahi tərcümə etməklə anlaya bilmir, yazırdım. Tərcüməçiliyim də elə onda başladı.
Rusca oxumağa başlayandan sonra gördüm ki, bu dildə o qədər kitab var, onları oxuyub qurtarmağa nəinki bir, heç on ömür də bəs eləməz. O vaxtdan arzuladım ki, kaş bizim dilimizdə də bu qədər kitab olaydı və oxuduqca qurtarmayaydı.
Ali məktəbdə oxuyanlar rusdilli elmi və bədii ədəbiyyat olmadan keçinməyin mümkünsüzlüyünü yaxşı bilirlər. Ən azından o vaxt beləydi. İndi bəlkə də, müəyyən alternativlər var, gənc nəsil ingilis, alman, fransız dillərinin imkanlarından istifadə edirlər. Ancaq elə şeylər var ki, onları məhz rusca oxumaqda, yaxud birbaşa rus dilindən tərcümə etməkdə fayda var: məsələn, rus ədiblərini, riyaziyyat, kimya, şahmat haqqında kitabları...
Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində əksər sahələr kimi, kitab təsərrüfatımızda da kəskin böhran yarandı. Kitabxanalar, kitab mağazaları bir-birinin ardınca sıradan çıxdılar, bağlandılar, öz yerlərini ərzaq, geyim, mebel mağazalarına, restoranlara, kafelərə verdilər. Kitab nəşri acınacaqlı hala düşdü, kitab oxuyan zümrə yoxa çıxdı, tirajlar azaldı, kitaba olan həvəs öldü. Yeni iqtisadi münasibətlər bütün mədəniyyət sahələri kimi, kitaba da böyük zərbə vurdu, onu kapitaldan asılı vəziyyətə saldı. Yeni müstəqillik qazanmış dövlətimizin, onun səriştəsiz rəhbərlərinin yaranmış mədəni böhrandan çıxmaq imkanları yox idi. İttifaq dövlətinin dağılması bir sıra obyektiv problemlər də yaratmış, iqtisadiyyatla bərabər, mədəni əlaqələri də zəiflətmişdi. İqtisadi böhranın yoxsullaşdırdığı insanlarda mütaliəyə, kitaba maraq azalmış və bu səbəbdən Rusiyadan kitab idxalında da zəifləmə müşahidə olunurdu. Dağıdılmış kitabxanalardan çıxarılan azərbaycanca və rusca qiymətli cildləri “bukinistlərdə”, küçələrdə “su qiymətinə” satırdılar. Ehtiyac ucundan şəxsi kitabxanasını bazara çıxarıb, dəyər-dəyməzinə, hətta makulatura kimi satanlar da az deyildi.
Ancaq şükürlər olsun ki, bu proses çox davam etmədi. Müstəqilliyimiz möhkəmləndikcə, ölkəmiz iqtisadi cəhətdən gücləndikcə, dövlətimiz, ulu öndər Heydər Əliyev, onun layiqli davamçısı hörmətli cənab Prezident İlham Əliyev ümumi mədəniyyətimiz və ədəbiyyatımızın inkişafı fonunda kitab, kitabçılıq sahəsinə də diqqət ayırdılar. Sovet dövründə Kiril əlifbası ilə nəşr olunan kitabların latın qrafikasına keçirilməsi, 150 cildlik Dünya Ədəbiyyatı Kitabxanasının Azərbaycan dilinə tərcüməsi haqqında fərmanlar və digər bir çox tədbirlər bunun bariz nümunəsidir.
Son zamanlar bir-birinin ardınca nəşriyyatların yaranması, kitab nəşri sahəsindəki canlanma, Bakının mərkəzi yerlərində, respublikamızın digər şəhər və rayonlarında müasir kitab mağazalarının, kitabxanaların açılması təqdirə layiqdir. Bu proses öz bərabərində təbii olaraq kitab tərcüməsini, tərcümə ədəbiyyatının inkişafını, milli müəlliflərin yeni kitablarının işıq üzü görməsinə də təkan verir.
Ömrünün təxminən yarısını kitab tərcüməsinə sərf etmiş bir insan olaraq qeyd etməliyəm ki, bu keşməkeşli və ağır dövr ərzində, bütün çətinliklərə baxmayaraq, fədakar tərcüməçilərimiz, ədəbiyyat təəssübkeşləri dilimizə xeyli kitab tərcümə ediblər. Burada ən çox diqqət çəkən məqamlardan biri də odur ki, kitabların əksəriyyəti dilimizə məhz rus dilindən və ya rus dili vasitəsilə çevrilib. Bu da təbii haldır. Çünki dövlətimiz gənc olduğundan hələ dünyanın digər dillərində olan mürəkkəb əsərləri, zəruri ədəbiyyatı çevirə biləcək mütəxəssislərimiz yetərincə deyil. Bu proses gedir, ancaq biz ispan, portuqal, yapon, norveç və ya çin dilindəki maraqlı, vacib, mürəkkəb bir kitabı tərcümə etmək, oxumaq üçün oturub mütəxəssis yetişməsini gözləyə bilmərik. Odur ki, rus dili və rus dilində olan zəngin kitab xəzinəsi bu işdə bizə yardım əlini uzatdı. Rusdilli Azərbaycan oxucuları dilimizdə olmayan kitabları rus dilində, azəbaycandillilər də rus dilindən və rus dili vasitəsilə edilən tərcümələrdən oxuyaraq, dünyadakı elmi, ədəbi, mədəni, texnoloji proseslərlə ayaqlaşırlar.
Bu proses bu gün də davam etməkdədir və yəqin ki, gələcəkdə də davam edəcək. Çünki Rusiya böyük, güclü dövlətdir, əbədi qonşumuzdur, rus dili isə zəngin, dünyadakı proseslərə çevik, dinamik reaksiya verən bir vasitədir. Bu dilin bizim dünyadakı elmi, mədəni, texnoloji proseslərə çıxışımızdakı rolu olduqca önəmlidir.
Bu baxımdan Bakıda Rus Kitab Evinin olması, oxucuları, tərcüməçiləri daim yeni kitablarla təmin etməsi sevindiricidir. Bu kitab ocağı iki xalq arasındakı ədəbi-mədəni əlaqələrin qorunması və möhkəmlənməsi üçün son dərəcə vacibdir. Rus dilində olan çoxsaylı elmi, bədii, fəlsəfi, texnoloji ədəbiyyat milli mədəniyyətimizi zənginləşdirmək üçün bu gün də bizə lazımdır.
Rusca kitablar, Bakıdakı Rus Kitab Evi qiymətli, faydalı bir ədəbiyyat, elm, mədəniyyət ocağıdır. Onun fəaliyyəti tarixi ənənələrə malik iki qonşu xalq arasındakı mədəni, mənəvi-intellektual körpünü daim sağlam saxlamağa və möhkəmləndirməyə kömək edəcək.
Nadir QOCABƏYLİ
Müəllifin bütün yazıları - Nadir QOCABƏYLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
28-02-2021, 14:55
Xalq adamı ilə xalqın arasına girənlər…
16-01-2021, 23:01
Solovyovdan üzr istəyirəm - Nadir Qocabəyli yazır
3-11-2019, 12:44
Nadir QOCABƏYLİ - Yel qayadan nə aparar, yaxud Prezidentin köməkçisindən nə istəyirlər?
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
