Elektron sənəd dövriyyəsi yeni mərhələyə qədəm qoyur
Tarix: 04-11-2018 17:41 | Bölmə: Layihə
Elektron sənəd dövriyyəsi yeni mərhələyə qədəm qoyur

İKT üzrə ekspert Həsən Babayev ümid edir ki, dövlər qurumları müasir sistemin yaradılması üçün üzərlərinə düşən işi ciddi şəkildə yerinə yetirəcəklər

Ölkədə “Elektron hökumət”in əhatə dairəsi genişlənməkdədir. Sistemin daha dərinə işləməsi üçün həyata keçirilən tədbirlər müsbət nəticələr verir. Bu günlərdə Prezident İlham Əliyev Dövlət orqanlarında daxili idarəetmə proseslərinin elektronlaşdırılması tədbirləri haqqında fərman imzalayıb.

Bildirilir ki, dövlət orqanlarında (qurumlarında) qabaqcıl informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından (İKT) istifadə olunması və rəqəmsal idarəçiliyin tətbiq edilməsi dövlət siyasətinin prioritetlərindən biridir və bu sahədə mühüm nailiyyətlər əldə edilib. Bununla belə, həyata keçirilən tədbirlərin daha yüksək səviyyədə davam etdirilməsi və rəqəmsal hökumətə keçid prosesinin sürətləndirilməsi zəruridir.

Fərmanda qeyd edilir ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasında kargüzarlığın aparılması işinin səmərəli təşkili üçün “Elektron sənəd dövriyyəsi sistemi” yaradılsın. Müəyyən edilir ki, bu Fərman əsasında yaradılan “Elektron sənəd dövriyyəsi sistemi”nin sahibi funksiyasını Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası, maddi-texniki təminatını, işlək vəziyyətdə olmasını (operator funksiyasını) və təhlükəsizliyinin təmin edilməsini Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti həyata keçirir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasına tapşırılır ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasında 2019-cu il aprelin 1-dək “Elektron sənəd dövriyyəsi sistemi”nin proqram təminatının hazırlanmasını və tətbiqini təmin etsin; idarələrarası elektron sənəd dövriyyəsi sisteminin səmərəli fəaliyyəti üçün zəruri tədbirlər görülməsini təmin etsin; Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti ilə birlikdə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 4 sentyabr tarixli 692 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “İdarələrarası elektron sənəd dövriyyəsi sistemi haqqında Əsasnamə”də dəyişikliklər edilməsinə dair təkliflərini üç ay müddətində Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin; Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 27 sentyabr tarixli 935 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət orqanlarında, dövlət mülkiyyətində olan və paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarında kargüzarlığın aparılmasına dair Təlimat”da dəyişikliklər edilməsinə dair təkliflərini üç ay müddətində Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin; dövlət orqanlarında (qurumlarında) daxili idarəetmə proseslərinin elektronlaşdırılması sahəsində qabaqcıl beynəlxalq təcrübənin Azərbaycanda tətbiqinin təmin edilməsi və müvafiq normativ hüquqi aktların təkmilləşdirilməsi məqsədilə mütəmadi olaraq təkliflər hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin; bu Fərmandan irəli gələn digər məsələləri həll etsin.

Prezidentin İşlər İdarəsinə tapşırılır ki, bu Fərmandan irəli gələn zəruri tədbirlərin görülməsini təmin etsin; “Elektron sənəd dövriyyəsi sistemi”nin proqram təminatına texniki dəstəyi və onun mütəmadi təkmilləşdirilməsinin həyata keçirilməsini təmin etsin.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi 2020-ci il dekabrın 31-dək:

- Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi infrastrukturunda mərkəzləşdirilmiş elektron sənəd dövriyyəsi altsisteminin yaradılmasını və təhlükəsizlik tələblərinə (Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti ilə razılaşdırmaqla) cavab verməklə, həmin altsistemin idarələrarası elektron sənəd dövriyyəsi sisteminə inteqrasiyasını təmin etsin;

- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası ilə razılaşdırmaqla dövlət orqanlarında (qurumlarında) daxili idarəetmə proseslərinin Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi üzərindən mərkəzləşdirilmiş qaydada elektronlaşdırılmasını və tətbiqini təmin etsin.

Mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları, dövlət mülkiyyətində olan və paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslər və dövlət adından yaradılan publik hüquqi şəxslər 2020-ci il dekabrın 31-dək Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin təklifləri əsasında elektron sənəd dövriyyəsi altsisteminə qoşulmanı, elektron sənəd dövriyyəsi sistemi mövcud olduğu təqdirdə isə inteqrasiyanı təmin edəcəklər.

Fərmanda nəzərdə tutulan orqanlardan (qurumlardan) başqa, idarələrarası elektron sənəd dövriyyəsi sisteminin digər iştirakçılarına tövsiyə edilir ki, daxili idarəetmə sistemlərinin elektronlaşdırılmasını, bu sistemlərin Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin Data Mərkəzində saxlanılmasını və daxili sənəd dövriyyəsi sistemlərinin idarələrarası elektron sənəd dövriyyəsi sisteminə inteqrasiyasını təmin etsinlər.

Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinə tapşırılır ki, bu Fərmanın 5-ci və 6-cı hissələrinə əsasən yaradılan daxili idarəetmə proseslərinin elektron sistemlərinin istifadəçiləri üçün elektron imza və Data Mərkəzindən istifadə ilə bağlı tariflərin, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası ilə razılaşdırmaqla təsdiq olunmasını təmin etsin; bu Fərmanın 5-ci və 6-cı hissələrində göstərilən daxili idarəetmə proseslərinin elektron sistemlərinin Data Mərkəzində saxlanılmasının təşkili üçün tədbirlər görsün.

Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti bu Fərmanda göstərilən elektron sistemlərin mühafizə olunan rabitə kanallarına çıxışını təmin edəcək.

Nazirlər Kabinetinə tapşırılır ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin aktlarının bu Fərmana uyğunlaşdırılması ilə bağlı təkliflərini üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin; Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin normativ hüquqi aktlarının bu Fərmana uyğunlaşdırılmasını üç ay müddətində təmin edib Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat versin; mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının bu Fərmana uyğunlaşdırılmasını nəzarətdə saxlasın və bunun icrası barədə beş ay müddətində Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat versin; bu Fərmanda nəzərdə tutulmuş tədbirlərin maliyyələşdirilməsini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti ilə razılaşdırmaqla təmin etsin; bu Fərmandan irəli gələn digər məsələləri həll etsin.

Ədliyyə Nazirliyi mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının və normativ xarakterli aktların bu Fərmana uyğunlaşdırılmasını təmin edib Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə məlumat verəcək.

Fərman dövlət sirri təşkil edən məlumatların dövriyyəsinə şamil olunmur.

İqtisadçı-kibernetik, İKT üzrə ekspert Həsən Babayev “Reytinq”ə deyib ki, dövlət orqanlarında daxili idarəetmə proseslərinin elektronlaşdırılması uzun müddətdən bəri başlasa da, problemlər mövcud olub. Onun sözlərinə görə, bu sistemin təkmilləşdirilməsi üçün zəruri addımların atılması vacib idi: “Əslində bu istiqamətdə çox ciddi boşluqlar var idi. Dövlət qurumları məsuliyyəti bir-birlərinin üzərinə atırdılar. Sonda əziyyət çəkən, süründürməçiliyə məruz qalan sadə vətəndaş olurdu. Yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqələrinin verilməsində də dövlət qurumları arasında elektron sənəd dövriyyəsində boşluqların olması ortaya ciddi problemlər çıxardı. Artıq Prezidentin məlum fərmanı məsələni kökündən həll edəcək. Ümid edək ki, qurumlar “Elektron sənəd dövriyyəsi sistemi”nin yaradılmasında üzərlərinə düşən məsuliyyəti ciddi şəkildə və vicdanla yerinə yetirəcəklər. İnanaq ki, "Sistemimiz donub işləmir",- kimi ənənəvi, məsuliyyətsizlikdən doğan problemlərə son qoyulacaq”.

Onu da nəzərə çatdıraq ki, elektron sənəd dövriyyəsi dövlət qurumları ilə yanaşı, biznes sektorunda da ciddi nailiyyətlərin əldə edilməsinə rəvac verib. “Forrester Research”ün məlumatına görə, “Fortune 500” siyahısına daxil olan şirkətlərdən 38 faiz hesab edir ki, müasir tələblərə cavab verən elektron sənəd dövriyyəsi sisteminin tətbiqi onların biznesinin uğurlu inkişafı üçün qaçılmazdır. Bu fikirlə müvafiq sahə üzrə araşdırma aparan mütəxəssislər də razılaşır. Onların da əksəriyyəti elektron sənəd dövriyyəsinin şirkətlərin fəaliyyətində mühüm rol oynadığını bildirirlər. Məsələn, “SiemensBusiness Services” şirkətinin sözügedən sistemin tətbiqi ilə bağlı gəldiyi qənaət belədir: “Personalın əmək məhsuldarlığı 20-25 faiz yüksəlir, elektron sənədlərdən ibarət arxiv kağız sənədlərin toplanılmasından daha ucuz başa gəlir, elektron sənəd dövriyyəsinin tətbiqinin həm taktiki, həm də strateji faydası var. Taktiki xeyirə sənədlərin arxivləşdirilməsinə sərf olunan xərclərin kəskin azalması, kağız sənədlərin yerləşdirməsi üçün nəzərdə tutulmuş yerlərin boşalması, sənədlərin üzünün çıxarılmasına ayrılan xərclərin ixtisarı, personal və avadanlıqlar üçün nəzərdə tutulmuş xərclərin azalaması və s. aiddir”.

Sistemin strateji əhəmiyyəti dedikdə isə şirkətin və ya müəssisənin işinin məhsuldarlığının artması ilə əlaqədar olaraq yeni üstünlüklərin meydana çıxması nəzərdə tutulur. Üstünlüklər əsasən bunlardan ibarətdir: “Sənəd üzərində kollektiv şəkildə işləmək imkanı (bu, kağız sənədlərlə iş zamanı mümkünsüzdür), sənəd axtarışı və seçimi prosesinin əhəmiyyətli dərəcədə sürətlənməsi, informasiya təhlükəsizliyinin yüksək səviyyədə təminatı; (elektron sənəd dövriyyəsinin tətbiqi zamanı hər kəs yalnız öz səlahiyyətləri daxilində olan məlumatları əldə edə bilər), sənədlərin daha uzun müddət və daha rahat şəkildə qorunub saxlanılması, sənədlərin icrasına nəzarətin güclənməsi”.

“Cybernet” şirkətinin hazırladığı ASDİS sənəd dövriyyəsi sistemi dövlət qurumları üçün nəzərdə tutulub. Bu sistem Azərbaycan Respublikasının bütün dövlət idarələrinin iş və biznes proseslərinin xüsusiyyətlərini özündə əks etdirməklə yanaşı, həm də milli qanunvericilikdəki dəyişikliklərə asanlıqla adaptasiya olur.

ASDİS sənəd dövriyyəsi siteminin əsas özəllikləri isə bunlardır: “ASDİS - Azərbaycan bazarında liderlik etməklə yanaşı, həmdə dövlət qurumlarının ən çox üstünlük verdikləri sistemdir. Bu proqramdan Azərbaycanın Vergilər Nazirliyi, İpoteka Fondu, Əmlak Məsələləri Komitəsi, Prezident yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi (ASAN Xidmət) istifadə edir. ASDİS sistemi ilk vaxtdan dövlət qurumlarının iş xüsusiyyətlərinə uyğunlaşdırılıb. Azərbaycan qanunvericiliyinin tələbləri ilə yanaşı, sistemdə dövlət strukturlarının iş prosesinin bütün özəllikləri nəzərə alınıb ki, bu da öz növbəsində adaptasiya, inteqrasiya, texniki rəhbərlik üçün xərclərin minimuma endirilmə imkan verir. Analoji seçimlərlə müqayisədə sözügedən sistem daha etibarlıdır, onun əldə olunması və istifadəsi daha ucuz başa gəlir. Quraşdırılması, köklənməsi, işə salınması, yenilənməsi və dəstəklənməsi olduqca sadədir. Sistem davamlıdır və onun şirkətin konkret proseslərinə uyğunlaşdırılması tamamilə mümkündür. Məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək imkanı yaradan Veb-interfeysə malikdir. Krossplatformalı olması: istənilən əməliyyat proqramında (Windows, Linux, Sun Solaris və s.) tətbiqi mümkündür. Şirkətin əvvəllər istifadə etdiyi sistemlərə inteqrasiya etməsi mümkündür. Silinmə əmrinin verilə bilməsi – bu da öz növbəsində kənar müdaxilələrə operativ reaksiya vermək imkanı yaradır.

Z. MƏMMƏDLİ

Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə yardımı ilə "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.




Bölməyə aid digər xəbərlər
8-12-2018, 23:15 50-dən artıq startap...

{sape_links}{sape_article}