18:05 / 16-07-2025
Ali Rada baş naziri istefaya göndərib
17:21 / 16-07-2025
İlham Əliyev bəzi qanunlara dəyişikliyi təsdiqləyib
17:07 / 16-07-2025
Prezident ipoteka kreditlərinin verilməsi qaydasına dəyişiklik edib
17:05 / 16-07-2025
Ruslar Ukraynanı “İskəndər” raketi ilə vurub
16:52 / 16-07-2025
Bakıda qadın güllələnib: şübhəli şəxs klinika direktoru olan həyat yoldaşıdır - Yenilənib
16:47 / 16-07-2025
“Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” qanuna edilb - Fərman
16:27 / 16-07-2025
Banan qablarında 820 kq kokain aşkar edilib - Foto
15:59 / 16-07-2025
Azərbaycanla Vyetnam arasında beş sənəd imzalanıb
15:48 / 16-07-2025
Paşinyan: Zəngəzur yolunda tək ABŞ deyil, digər ölkələr də maraqlıdır - (Yenilənib)
15:41 / 16-07-2025
Rusiya neftinin dəniz yolu ilə daşınması artıb
15:19 / 16-07-2025
Konsertdə söyüş söyən reper saxlanılıb
15:12 / 16-07-2025
Mədəniyyət Nazirliyinin tenderi ləğv olunub
14:59 / 16-07-2025
Sumqayıtda iki nəfər 67 kq narkotiklə saxlanılıb
14:56 / 16-07-2025
Şakdam doğrudan da casusdur? - İranda yeni qalmaqal
14:44 / 16-07-2025
Oğuzda üzərinə ağac düşən 34 yaşlı şəxs ölüb
14:15 / 16-07-2025
Fransa və daha iki müttəffiqi Ukraynaya silah almaqdan imtina edir
13:51 / 16-07-2025
Böhran ssenarisi: qatarlar 18 milyon insanı qoruyacaq
13:42 / 16-07-2025
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Fəxri xiyabanı ziyarət edib
13:25 / 16-07-2025
Leyla Əliyeva Berdiməhəmmədovun qızı ilə görüşüb - Fotolar
13:19 / 16-07-2025
Həbsdəki sabiq icra başçısı: "4 ildən artıqdır ki..."
13:01 / 16-07-2025
General vəzifədən azad edilib? - Açıqlama
12:42 / 16-07-2025
Sabah 40 dərəcə isti olacaq
12:39 / 16-07-2025
Avropa liderləri Trampı razı sala biliblər
12:30 / 16-07-2025
Dağlıq ərazidə güclü yanğın başlayıb - (Yenilənib)
12:18 / 16-07-2025
İlham Əliyev Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşüb - Fotolar
12:17 / 16-07-2025
Qarabağ separatçılarının İrəvandakı binası əllərindən alınır
12:11 / 16-07-2025
Finlandiya rus və belaruslara yeni qadağa tətbiq edib
12:04 / 16-07-2025
Rezidentura və magistratura imtahanları elektronlaşdırılacaq
11:57 / 16-07-2025
Zəngəzur dəhlizi məsələsi müzakirəyə çıxarılıb
14:26 / 14-07-2025
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
12:27 / 12-07-2025
Rusiya qonşu ölkələrdə gərginlik yaratmağa çalışır
15:19 / 12-07-2025
Suriya prezidenti Azərbaycana gəlib - (Yenilənib) - Fotolar
06:13 / 13-07-2025
Qum və toz fırtınaları hər il 7 milyon insanın ölümünə səbəb olur
13:30 / 13-07-2025
Ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanı keçirilib - (Yenilənib)
14:30 / 14-07-2025
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
11:18 / 14-07-2025
Rusiya gizli nüvə bazalarında sürətli işlərə başlayıb
21:16 / 11-07-2025
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - Yenilənib
09:15 / 14-07-2025
DTX-nın əməliyyatı: kibercinayətkar qrupun daha üzvü həbs edilib
19:05 / 11-07-2025
"Qarabağ" klubu növbəti yoxlama oyununda qalib gəlib
07:40 / 16-07-2025
Şahin Şıxlinskinin oğlu saxlanılıb, özünə cinayət işi açıblar - (Yenilənib)
09:21 / 12-07-2025
İsmayıllı rayonunda zəlzələ olub
Təhlükəsizlik Mərkəzi Azərbaycanın virtual sərhədlərini necə qoruyur?
Tarix: 16-04-2018 19:59 | Bölmə: Layihə
Müasir texnologiyalar inkişaf etdikcə yeni problemlər də ortaya şıxır. Bu səbəbdən də hazırki dövrün ən ciddi problemlərindən biri elektron təhlükəsizliklə bağlıdır. Belə demək mümkündürsə, dünyada təhlükəsizlik nə qədər önəmlidirsə, virtual məkanda da təhlükəsizlik bir o qədər vacibdir.
Hazırda dünyada elektron təhlükəsizlik qlobal məsələ kimi qəbul olunur. Azərbaycanda da bu məsələ ciddi qəbul edilərək, problemləri aradan qaldırmaq, yaxud önləmək üçün əhəmiyyətli struktur formalaşdırılıb. Nəqliyyat, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Mərkəzi Azərbaycan Prezidentinin 2012-ci il 26 sentyabr tarixli 708 nömrəli Fərmanının 5-ci hissəsinə əsasən yaradılıb. Məqsəd kibertəhlükəsizlik sahəsində informasiya infrastrukturu subyektlərinin fəaliyyətini koordinasiya etmək, mövcud və yarana biləcək elektron təhlükələr barədə ölkə səviyyəsində əhalini, özəl və digər qurumları maarifləndirmək və onlara metodiki köməklik göstərməkdir.
Mərkəz öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələri, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi (bundan sonra – Nazirlik) haqqında Əsasnaməni, Nazirlik tərəfindən qəbul olunmuş normativ hüquqi aktları və bu Əsasnaməni rəhbər tutur.
Hüquqşünas Mehman Muradlı “Reytinq”ə deyib ki, Mərkəz öz vəzifələrini yerinə yetirərkən və hüquqlarını həyata keçirərkən Nazirlik və onun strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlar, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları, yerli özünüidarəetmə orqanları, qeyri-hökumət təşkilatları, beynəlxalq təşkilatlar, həmçinin informasiya təhlükəsizliyi sahəsində ixtisaslaşan hüquqi və fiziki şəxslərlə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərir.
M. Muradlının sözlərinə görə, qurum müstəqil balansa, sərəncamında olan dövlət əmlakına, xəzinə və bank hesablarına, üzərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbinin təsviri, öz adı həkk olunmuş möhürə, müvafiq ştamplara və blanklara malikdir:
“Mərkəzin saxlanılma xərcləri və fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi və qanunda nəzərdə tutulan digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilir. Mərkəzin fəaliyyət istiqamətləri müxtəlifir. Belə ki, kibertəhlükəsizlik sahəsində informasiya infrastrukturunun subyektlərinin fəaliyyətini koordinasiya edir, informasiya sistemlərinin və şəbəkələrinin, kompüter avadanlıqlarının və onların proqram təminatının, lokal və korporativ informasiya sistemlərinin və ehtiyatlarının təhlükəsizliyinə qarşı yönəldilmiş kiberhücumlar, qanunsuz müdaxilələr, ziyanverici barədə istifadəçilərdən, proqram təminatı və texniki avadanlıqların istehsalçılarından, xarici ölkələrdəki analoji strukturlardan və digər mənbələrdən daxil olan məlumatları toplayır və təhlil edir. Bununla yanaşı, mövcud və yarana biləcək elektron təhlükələr barədə ölkə səviyyəsində məlumatlandırmanı həyata keçirir, kibertəhlükəsizlik sahəsində istifadəçilərin maarifləndirilməsini təmin edir. Elektron təhlükələrin qarşısının alınması istiqamətində, o cümlədən istifadəçilərə qarşı istifadə oluna biləcək proqramlar, texniki vasitələr barədə təlimatlar hazırlayır, onlara tövsiyələr verir, metodiki dəstəyin göstərilməsini yerinə yetirir. Eyni zamanda, ümumi internet trafikində qlobal kiberhücumların qarşısını almaq məqsədi ilə milli internet operatoru ilə birlikdə Nazirliklə razılaşdırılmış qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirir, kibertəhlükəsizlik üzrə hazırlığı təmin etmək məqsədi ilə ölkədə fəaliyyət göstərən digər aidiyyəti qurumlarla qarşılıqlı əlaqədə çalışır”.
Hüquqşünas bildirib ki, Mərkəz əsasnamə ilə müəyyən edilmiş fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:
- ölkədə ümumi kibertəhlükəsizlik vəziyyətini mütəmadi təhlil etmək;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində ölkədə fəaliyyət göstərən informasiya infrastrukturunun subyektlərinin fəaliyyətini əlaqələndirmək;
- istifadəçilərdən, proqram təminatı və texniki avadanlıqların istehsalçılarından, yerli və xarici ölkələrin kompüter insidentlərinə qarşı mübarizə mərkəzlərindən, xarici və digər mənbələrdən elektron təhlükələr və onların qarşısının alınması üçün tətbiq edilən proqram, texniki vasitələr haqqında daxil olan məlumatları toplamaq və təhlil etmək;
- ölkə ərazisinə qanunsuz televiziya və radio yayımlarının, eləcə də mövcud televiziya və radio yayımlarına, peyk sistemlərinin fəaliyyətinə maneə törədən siqnalların müəyyən olunması ilə bağlı daxil olan müraciətləri araşdırmaq və müvafiq tədbirlər görmək;
- kibertəhlükəsizliyin təmin edilməsi sahəsində beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və analiz edilməsi əsasında elektron təhlükələr barədə ölkə səviyyəsində məlumatlandırmanı həyata keçirmək, informasiya sistemlərinə qanunsuz müdaxilə hallarının qarşısının alınmasını təmin edən səmərəli proqramın, texniki vasitələrin seçilməsinə və tətbiq edilməsinə dair tövsiyələr hazırlamaq;
- istifadəçilərin kibertəhlükəsizlik sahəsində maarifləndirilməsini və onlara metodiki köməyin göstərilməsini təmin etmək;
- ümumi internet trafikində qlobal kiberhücumların qarşısını almaq məqsədi ilə milli internet operatoru ilə birlikdə Nazirliklə razılaşdırılmış qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirmək və ona hesabat vermək;
- istifadəçilərə qarşı elektron təhlükələrin qarşısının alınması, baş vermiş kiberhücumların mənbələrinin müəyyən edilməsi və müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi məqsədi ilə onlar barədə məlumatları toplamaq və saxlamaq;
- elektron təhlükələrin aradan qaldırılması zamanı əldə etdiyi məlumatların qanunla nəzərdə tutulmuş qaydada mühafizəsini təmin etmək;
- ölkədə istifadəçilər tərəfindən geniş istifadə olunan proqram təminatlarını və texniki avadanlıqları təhlükəsizlik baxımından təhlil etmək, onlarda aşkar olunmuş zəifliklərin aradan qaldırılması ilə bağlı tövsiyələr vermək;
- baş verə biləcək elektron təhlükələrdən qorunmaq üçün tətbiq edilən texnoloji yeniliklər, yeni yaranan elektron təhlükələr və onların reallaşdırılması üsulları və vasitələri barədə təhlillər aparmaq;
- elektron təhlükələrin aşkar olunması və qarşısının alınması məqsədi ilə informasiya sistemlərinin və şəbəkələrinin mülkiyyətçiləri tərəfindən edilən müraciətlər əsasında Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi və Xüsusi Dövlət Mühafizə xidmətlərinin müvafiq struktur bölmələri ilə birlikdə bu sistemlərin auditini həyata keçirmək;
- kibertəhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün yararlı üsul və vasitələr, həmçinin açıq kodlu proqramlar barədə məlumatlar yaymaq;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində proqram təminatı və texniki avadanlıq istehsalçıları, digər ölkələrdəki analoji strukturlar və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq etmək;
- öz rəsmi internet informasiya ehtiyatını yaratmaq və onun vasitəsilə Mərkəzin fəaliyyəti barədə, həmçinin kibertəhlükəsizlik sahəsində maarifləndirmə və məlumatlandırmanı həyata keçirmək;
- elektron təhlükələr barədə əldə edilmiş məlumatlar, həmçinin onların qarşısının alınması üçün tətbiq edilən proqram və texniki vasitələr haqqında bülletenlər, təlimatlar və tövsiyələr, həmçinin kibertəhlükəsizlik üzrə illik statistik hesabatlar hazırlamaq və rəsmi internet informasiya ehtiyatında dərc etmək;
- baş vermiş elektron təhlükələr barədə məlumatların operativ qəbulunu təşkil etmək və müvafiq tədbirlər görmək;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində yerli və xarici ekspertləri cəlb etməklə, mütəxəssislərin hazırlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün təlimlər, seminarlar keçirmək;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində təhlükələrin müəyyənləşdirilməsi və onların qarşısının alınması, həmçinin baş vermiş qanun pozuntuları barədə aidiyyəti dövlət orqanlarına məlumat vermək;
- ölkədə kibertəhlükəsizliyin səviyyəsinin artırılması məqsədi ilə Nazirliyə təkliflər vermək;
- Mərkəzin fəaliyyəti ilə bağlı daxil olan ərizə və şikayətlərə baxmaq və qanunla müəyyən edilmiş qaydada tədbirlər həyata keçirmək.
M. Muradlı nəzərə çatdırıb ki, dövlət başçısının sərəncamı ilə təsdiqlənən əsasnamədə Mərkəzin hüquqları da təsbit olunub. Onun sözlərinə görə, qurumun informasiya sistemləri və şəbəkələri, kompüter avadanlıqları və onların proqram təminatına qarşı yönəldilmiş və ya yönəldilə biləcək elektron təhlükələr barədə müraciət etmək, kibertəhlükəsizlik üzrə dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlarına, fiziki və hüquqi şəxslərə, o cümlədən operatorlara və internet provayderlərinə məlumat almaq üçün sorğu vermək hüququ var: “Bundan əlavə, Mərkəz ölkədə fəaliyyət göstərən kompüter insidentlərinə qarşı mübarizə mərkəzlərindən elektron təhlükələr və onların nəticələri barədə operativ məlumatlar almaq, fəaliyyəti ölkənin ümumi kibertəhlükəsizlik mühitinə zərər vura biləcək informasiya sistem və şəbəkələrində, texniki avadanlıqlarında elektron təhlükələrin qarşısının alınması üçün Nazirliyə təkliflər vermək hüququna malikdir. Eyni zamanda, fəaliyyət istiqamətlərinə aid olan məsələlərin tədqiqi, həlli, eləcə də məsləhət xidmətlərinin göstərilməsi üçün qanunla müəyyən olunmuş qaydada elmi tədqiqat və təhsil müəssisələrini, şirkətləri, müstəqil ekspertləri və mütəxəssisləri cəlb etmək, işçi qruplar, komissiyalar yaratmaq, fəaliyyət istiqamətləri üzrə beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və tətbiqi üçün müvafiq beynəlxalq təşkilatlarla və xarici ölkələrin müvafiq təşkilatları ilə işgüzar əlaqələr yaratmaq da qurumun hüquqları sırasındadır”.
Hüquqşünas qeyd edib ki, Mərkəzin işçilərinin say tərkibini Nazirlər Kabineti müəyyən edir. Mərkəzin strukturu və ştat cədvəli Nazirlik tərəfindən təsdiqlənir. Mərkəzin fəaliyyətinə direktor rəhbərlik edir. Direktor və onun müavini isə nəqliyyat, rabitə və informasiya texnologiyaları naziri tərəfindən təyin olunur və vəzifədən azad edilir.
Məlumat üçün onu da nəzərə çatdıraq ki, sözügedən qurum yarandığı gündən fəliyyətini yüksələn xətt üzrə davam etdirir. Hətta beynəlxalq təcrübədən yararlanaraq müxtəlif layihələrə imza atır. O da qeyd olunmalıdır ki, hazırda dünyada kiberinsidentlərin sayı surətlə artır. Həyata keçirilən monitorinq tədbirləri və aparılan təhlillər nəticəsində müəyyən olunub ki, ziyanverici proqramlar, fişinq hücumları, istifadəçilərin elektron poçt və sosial şəbəkə hesablarının ələ keçirilməsi, DoS/DDoS hücumlar ölkəmizdə də internet istifadəçilərinin qarşılaşdığı əsas təhlükələrdir. Bu təhdidlərin və təhlükələrin qarşısının alınması, kiberhücumlarla effektiv mübarizə aparılması istiqamətində kibertəhlükəsizlik sahəsində təcrübə mübadiləsini həyata keçirmək, əməkdaşlıq əlaqələrini genişləndirmək məqsədilə Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidməti ilə “Microsoft Azərbaycan” arasında kibertəhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb.
Anlaşma Memorandumu kibertəhlükəsizlik sahəsində “Microsoft”un xidmət və texnologiyalarından istifadə, bilik və təcrübə mübadiləsi, tədqiqatların aparılması üzrə əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması dövlət sektorunda lisenziyalı proqram təminatının təbliği kimi məsələləri əhatə edir.
Qeyd edək ki, Elektron Təhlükəsizlik Xidməti “FİRST”, “Tİ”, “CERT CC”, “CAMP”, “Anti-phishing Working Group (APWG)” kimi beynəlxalq qurumlarla sıx əməkdaşlıq edir.
"Kiberhücumlar nəinki təşkilat və şirkətlərə maddi zərər vurur, eyni zamanda, ölkə iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərir. Tərəflər arasında imzalanan bu Anlaşma Memorandumu Azərbaycanda kiberməkanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsində və ümumiyyətlə, ölkədə informasiya texnologiyaları sahəsinin inkişafında olduqca vacib addımdır və mühüm rol oynayacaq. Kibertəhlükəsizlik sahəsində “Microsoft”un kifayət qədər təcrübəsi, həlləri və xidmətləri mövcuddur ki, Elektron Təhlükəsizlik Xidməti ilə onları bölüşməyə hazırıq", - deyə "Microsoft Azərbaycan" şirkətinin baş direktoru Sərxan Həşimov bildirib.
Z.MƏMMƏDLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə yardımı ilə "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-04-2018 19:59 | Bölmə: Layihə
Müasir texnologiyalar inkişaf etdikcə yeni problemlər də ortaya şıxır. Bu səbəbdən də hazırki dövrün ən ciddi problemlərindən biri elektron təhlükəsizliklə bağlıdır. Belə demək mümkündürsə, dünyada təhlükəsizlik nə qədər önəmlidirsə, virtual məkanda da təhlükəsizlik bir o qədər vacibdir.
Hazırda dünyada elektron təhlükəsizlik qlobal məsələ kimi qəbul olunur. Azərbaycanda da bu məsələ ciddi qəbul edilərək, problemləri aradan qaldırmaq, yaxud önləmək üçün əhəmiyyətli struktur formalaşdırılıb. Nəqliyyat, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Mərkəzi Azərbaycan Prezidentinin 2012-ci il 26 sentyabr tarixli 708 nömrəli Fərmanının 5-ci hissəsinə əsasən yaradılıb. Məqsəd kibertəhlükəsizlik sahəsində informasiya infrastrukturu subyektlərinin fəaliyyətini koordinasiya etmək, mövcud və yarana biləcək elektron təhlükələr barədə ölkə səviyyəsində əhalini, özəl və digər qurumları maarifləndirmək və onlara metodiki köməklik göstərməkdir.
Mərkəz öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələri, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi (bundan sonra – Nazirlik) haqqında Əsasnaməni, Nazirlik tərəfindən qəbul olunmuş normativ hüquqi aktları və bu Əsasnaməni rəhbər tutur.
Hüquqşünas Mehman Muradlı “Reytinq”ə deyib ki, Mərkəz öz vəzifələrini yerinə yetirərkən və hüquqlarını həyata keçirərkən Nazirlik və onun strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlar, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları, yerli özünüidarəetmə orqanları, qeyri-hökumət təşkilatları, beynəlxalq təşkilatlar, həmçinin informasiya təhlükəsizliyi sahəsində ixtisaslaşan hüquqi və fiziki şəxslərlə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərir.
M. Muradlının sözlərinə görə, qurum müstəqil balansa, sərəncamında olan dövlət əmlakına, xəzinə və bank hesablarına, üzərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbinin təsviri, öz adı həkk olunmuş möhürə, müvafiq ştamplara və blanklara malikdir:
“Mərkəzin saxlanılma xərcləri və fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi və qanunda nəzərdə tutulan digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilir. Mərkəzin fəaliyyət istiqamətləri müxtəlifir. Belə ki, kibertəhlükəsizlik sahəsində informasiya infrastrukturunun subyektlərinin fəaliyyətini koordinasiya edir, informasiya sistemlərinin və şəbəkələrinin, kompüter avadanlıqlarının və onların proqram təminatının, lokal və korporativ informasiya sistemlərinin və ehtiyatlarının təhlükəsizliyinə qarşı yönəldilmiş kiberhücumlar, qanunsuz müdaxilələr, ziyanverici barədə istifadəçilərdən, proqram təminatı və texniki avadanlıqların istehsalçılarından, xarici ölkələrdəki analoji strukturlardan və digər mənbələrdən daxil olan məlumatları toplayır və təhlil edir. Bununla yanaşı, mövcud və yarana biləcək elektron təhlükələr barədə ölkə səviyyəsində məlumatlandırmanı həyata keçirir, kibertəhlükəsizlik sahəsində istifadəçilərin maarifləndirilməsini təmin edir. Elektron təhlükələrin qarşısının alınması istiqamətində, o cümlədən istifadəçilərə qarşı istifadə oluna biləcək proqramlar, texniki vasitələr barədə təlimatlar hazırlayır, onlara tövsiyələr verir, metodiki dəstəyin göstərilməsini yerinə yetirir. Eyni zamanda, ümumi internet trafikində qlobal kiberhücumların qarşısını almaq məqsədi ilə milli internet operatoru ilə birlikdə Nazirliklə razılaşdırılmış qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirir, kibertəhlükəsizlik üzrə hazırlığı təmin etmək məqsədi ilə ölkədə fəaliyyət göstərən digər aidiyyəti qurumlarla qarşılıqlı əlaqədə çalışır”.
Hüquqşünas bildirib ki, Mərkəz əsasnamə ilə müəyyən edilmiş fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:
- ölkədə ümumi kibertəhlükəsizlik vəziyyətini mütəmadi təhlil etmək;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində ölkədə fəaliyyət göstərən informasiya infrastrukturunun subyektlərinin fəaliyyətini əlaqələndirmək;
- istifadəçilərdən, proqram təminatı və texniki avadanlıqların istehsalçılarından, yerli və xarici ölkələrin kompüter insidentlərinə qarşı mübarizə mərkəzlərindən, xarici və digər mənbələrdən elektron təhlükələr və onların qarşısının alınması üçün tətbiq edilən proqram, texniki vasitələr haqqında daxil olan məlumatları toplamaq və təhlil etmək;
- ölkə ərazisinə qanunsuz televiziya və radio yayımlarının, eləcə də mövcud televiziya və radio yayımlarına, peyk sistemlərinin fəaliyyətinə maneə törədən siqnalların müəyyən olunması ilə bağlı daxil olan müraciətləri araşdırmaq və müvafiq tədbirlər görmək;
- kibertəhlükəsizliyin təmin edilməsi sahəsində beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və analiz edilməsi əsasında elektron təhlükələr barədə ölkə səviyyəsində məlumatlandırmanı həyata keçirmək, informasiya sistemlərinə qanunsuz müdaxilə hallarının qarşısının alınmasını təmin edən səmərəli proqramın, texniki vasitələrin seçilməsinə və tətbiq edilməsinə dair tövsiyələr hazırlamaq;
- istifadəçilərin kibertəhlükəsizlik sahəsində maarifləndirilməsini və onlara metodiki köməyin göstərilməsini təmin etmək;
- ümumi internet trafikində qlobal kiberhücumların qarşısını almaq məqsədi ilə milli internet operatoru ilə birlikdə Nazirliklə razılaşdırılmış qabaqlayıcı tədbirlər həyata keçirmək və ona hesabat vermək;
- istifadəçilərə qarşı elektron təhlükələrin qarşısının alınması, baş vermiş kiberhücumların mənbələrinin müəyyən edilməsi və müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi məqsədi ilə onlar barədə məlumatları toplamaq və saxlamaq;
- elektron təhlükələrin aradan qaldırılması zamanı əldə etdiyi məlumatların qanunla nəzərdə tutulmuş qaydada mühafizəsini təmin etmək;
- ölkədə istifadəçilər tərəfindən geniş istifadə olunan proqram təminatlarını və texniki avadanlıqları təhlükəsizlik baxımından təhlil etmək, onlarda aşkar olunmuş zəifliklərin aradan qaldırılması ilə bağlı tövsiyələr vermək;
- baş verə biləcək elektron təhlükələrdən qorunmaq üçün tətbiq edilən texnoloji yeniliklər, yeni yaranan elektron təhlükələr və onların reallaşdırılması üsulları və vasitələri barədə təhlillər aparmaq;
- elektron təhlükələrin aşkar olunması və qarşısının alınması məqsədi ilə informasiya sistemlərinin və şəbəkələrinin mülkiyyətçiləri tərəfindən edilən müraciətlər əsasında Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi və Xüsusi Dövlət Mühafizə xidmətlərinin müvafiq struktur bölmələri ilə birlikdə bu sistemlərin auditini həyata keçirmək;
- kibertəhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün yararlı üsul və vasitələr, həmçinin açıq kodlu proqramlar barədə məlumatlar yaymaq;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində proqram təminatı və texniki avadanlıq istehsalçıları, digər ölkələrdəki analoji strukturlar və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq etmək;
- öz rəsmi internet informasiya ehtiyatını yaratmaq və onun vasitəsilə Mərkəzin fəaliyyəti barədə, həmçinin kibertəhlükəsizlik sahəsində maarifləndirmə və məlumatlandırmanı həyata keçirmək;
- elektron təhlükələr barədə əldə edilmiş məlumatlar, həmçinin onların qarşısının alınması üçün tətbiq edilən proqram və texniki vasitələr haqqında bülletenlər, təlimatlar və tövsiyələr, həmçinin kibertəhlükəsizlik üzrə illik statistik hesabatlar hazırlamaq və rəsmi internet informasiya ehtiyatında dərc etmək;
- baş vermiş elektron təhlükələr barədə məlumatların operativ qəbulunu təşkil etmək və müvafiq tədbirlər görmək;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində yerli və xarici ekspertləri cəlb etməklə, mütəxəssislərin hazırlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün təlimlər, seminarlar keçirmək;
- kibertəhlükəsizlik sahəsində təhlükələrin müəyyənləşdirilməsi və onların qarşısının alınması, həmçinin baş vermiş qanun pozuntuları barədə aidiyyəti dövlət orqanlarına məlumat vermək;
- ölkədə kibertəhlükəsizliyin səviyyəsinin artırılması məqsədi ilə Nazirliyə təkliflər vermək;
- Mərkəzin fəaliyyəti ilə bağlı daxil olan ərizə və şikayətlərə baxmaq və qanunla müəyyən edilmiş qaydada tədbirlər həyata keçirmək.
M. Muradlı nəzərə çatdırıb ki, dövlət başçısının sərəncamı ilə təsdiqlənən əsasnamədə Mərkəzin hüquqları da təsbit olunub. Onun sözlərinə görə, qurumun informasiya sistemləri və şəbəkələri, kompüter avadanlıqları və onların proqram təminatına qarşı yönəldilmiş və ya yönəldilə biləcək elektron təhlükələr barədə müraciət etmək, kibertəhlükəsizlik üzrə dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlarına, fiziki və hüquqi şəxslərə, o cümlədən operatorlara və internet provayderlərinə məlumat almaq üçün sorğu vermək hüququ var: “Bundan əlavə, Mərkəz ölkədə fəaliyyət göstərən kompüter insidentlərinə qarşı mübarizə mərkəzlərindən elektron təhlükələr və onların nəticələri barədə operativ məlumatlar almaq, fəaliyyəti ölkənin ümumi kibertəhlükəsizlik mühitinə zərər vura biləcək informasiya sistem və şəbəkələrində, texniki avadanlıqlarında elektron təhlükələrin qarşısının alınması üçün Nazirliyə təkliflər vermək hüququna malikdir. Eyni zamanda, fəaliyyət istiqamətlərinə aid olan məsələlərin tədqiqi, həlli, eləcə də məsləhət xidmətlərinin göstərilməsi üçün qanunla müəyyən olunmuş qaydada elmi tədqiqat və təhsil müəssisələrini, şirkətləri, müstəqil ekspertləri və mütəxəssisləri cəlb etmək, işçi qruplar, komissiyalar yaratmaq, fəaliyyət istiqamətləri üzrə beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və tətbiqi üçün müvafiq beynəlxalq təşkilatlarla və xarici ölkələrin müvafiq təşkilatları ilə işgüzar əlaqələr yaratmaq da qurumun hüquqları sırasındadır”.
Hüquqşünas qeyd edib ki, Mərkəzin işçilərinin say tərkibini Nazirlər Kabineti müəyyən edir. Mərkəzin strukturu və ştat cədvəli Nazirlik tərəfindən təsdiqlənir. Mərkəzin fəaliyyətinə direktor rəhbərlik edir. Direktor və onun müavini isə nəqliyyat, rabitə və informasiya texnologiyaları naziri tərəfindən təyin olunur və vəzifədən azad edilir.
Məlumat üçün onu da nəzərə çatdıraq ki, sözügedən qurum yarandığı gündən fəliyyətini yüksələn xətt üzrə davam etdirir. Hətta beynəlxalq təcrübədən yararlanaraq müxtəlif layihələrə imza atır. O da qeyd olunmalıdır ki, hazırda dünyada kiberinsidentlərin sayı surətlə artır. Həyata keçirilən monitorinq tədbirləri və aparılan təhlillər nəticəsində müəyyən olunub ki, ziyanverici proqramlar, fişinq hücumları, istifadəçilərin elektron poçt və sosial şəbəkə hesablarının ələ keçirilməsi, DoS/DDoS hücumlar ölkəmizdə də internet istifadəçilərinin qarşılaşdığı əsas təhlükələrdir. Bu təhdidlərin və təhlükələrin qarşısının alınması, kiberhücumlarla effektiv mübarizə aparılması istiqamətində kibertəhlükəsizlik sahəsində təcrübə mübadiləsini həyata keçirmək, əməkdaşlıq əlaqələrini genişləndirmək məqsədilə Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidməti ilə “Microsoft Azərbaycan” arasında kibertəhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb.
Anlaşma Memorandumu kibertəhlükəsizlik sahəsində “Microsoft”un xidmət və texnologiyalarından istifadə, bilik və təcrübə mübadiləsi, tədqiqatların aparılması üzrə əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması dövlət sektorunda lisenziyalı proqram təminatının təbliği kimi məsələləri əhatə edir.
Qeyd edək ki, Elektron Təhlükəsizlik Xidməti “FİRST”, “Tİ”, “CERT CC”, “CAMP”, “Anti-phishing Working Group (APWG)” kimi beynəlxalq qurumlarla sıx əməkdaşlıq edir.
"Kiberhücumlar nəinki təşkilat və şirkətlərə maddi zərər vurur, eyni zamanda, ölkə iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərir. Tərəflər arasında imzalanan bu Anlaşma Memorandumu Azərbaycanda kiberməkanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsində və ümumiyyətlə, ölkədə informasiya texnologiyaları sahəsinin inkişafında olduqca vacib addımdır və mühüm rol oynayacaq. Kibertəhlükəsizlik sahəsində “Microsoft”un kifayət qədər təcrübəsi, həlləri və xidmətləri mövcuddur ki, Elektron Təhlükəsizlik Xidməti ilə onları bölüşməyə hazırıq", - deyə "Microsoft Azərbaycan" şirkətinin baş direktoru Sərxan Həşimov bildirib.
Z.MƏMMƏDLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə yardımı ilə "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
22-06-2022, 12:01
Patrik Andrade "Qarabağ"dan ayrılıb
31-05-2021, 10:30
Ermənilər dövlət sərhəddində növbəti təxribat törədib?
11-01-2020, 17:00
Mərkəzi Seçki Komissiyası DSK-nın qərarını ləğv edib
27-01-2019, 21:02
Elektron elm üçün fundamental layihələr icra olunur - Foto
20-01-2019, 11:03
Müasir texnologiyaların tətbiqi daha da sürətlənir
12-01-2019, 18:12
“Qaynar xətt” vətəndaşların işini asanlaşdırıb
5-01-2019, 10:28
Bir mərkəzdə 46 elektron xidmət... - Fotolar
29-12-2018, 21:27
İKT sahəsində mühüm araşdırmalar aparılıb
22-12-2018, 21:39
İnnovativ və texnoloji yeniliklər…
15-12-2018, 22:52
İKT-yə investisiya qoyuluşu 69 faiz artıb
8-12-2018, 23:15
50-dən artıq startap...
30-11-2018, 07:12
İKT ilə bağlı yeni tədbir…
25-11-2018, 08:57
Elektron dövlət və E-elm... - Yeniliklər
19-11-2018, 09:46
Vətəndaşlara “şəxsi kabinet” hazırlanır
4-11-2018, 17:41
Elektron sənəd dövriyyəsi yeni mərhələyə qədəm qoyur
28-10-2018, 06:21
“Rəqəmsal hökumət”ə keçid başlayıb
20-10-2018, 20:14
Dövlət orqanlarında elektron xidmətlərin təşkili araşdırılır
15-10-2018, 01:12
İKT sektoru üzrə gəlirlər 1,2 milyard manata yüksəlib
7-10-2018, 06:54
“Azərbaycan kosmik sənayedə də mövqeyini ortaya qoyur”
29-09-2018, 14:26
Elektron ticarətin strategiyası hazırlanır
24-09-2018, 00:33
Elektron mediada təhlükəsizlik müzakirə olunub
16-09-2018, 11:19
İnformasiya ehtiyatları təkmilləşdirilir - Qaydalar
1-09-2018, 00:13
İKT sahəsində yeni layihələr reallaşdırılacaq
24-08-2018, 15:12
Müasir texnologiyaların tətbiqi genişlənir
13-08-2018, 10:12
Daha bir peykimiz orbitə hazırlanır
5-08-2018, 15:32
Ölkəmizdə elektron ticarət dövriyyəsi artır
30-07-2018, 13:35
İKT üçün yeni tədbirlər planı var
23-07-2018, 02:27
Müasir texnologiyalar daha da təkmilləşdirilir
14-07-2018, 14:01
“Elektron hökumət”ə müraciətlərin sayı 23 milyonu ötüb
7-07-2018, 22:21
Əmlakla bağlı elektronlaşma prosesi genişlənir - Yenilik
30-06-2018, 14:10
Müasir texnologiyalar biznes mühitini yaxşılaşdırır
23-06-2018, 10:45
İKT sahəsində elmi araşdırmalar davam etdirilir
11-06-2018, 01:03
Virtual məkan uşaqlar üçün təhlükəyə çevrilib - Ekspert
2-06-2018, 11:32
Elektron sənədləşmənin yeni mərhələsinə start verilib
26-05-2018, 21:57
İKT böyük şirkətləri bir araya gətirib
19-05-2018, 21:50
“Elektron dövlət” idarəçilik keyfiyyətini artıracaq
14-05-2018, 20:32
“Mobil elektron imza" layihəsinə start verilib
6-05-2018, 21:58
İnformasiya təhlükəsizliyi ilə bağlı yeniliklər edilir
28-04-2018, 10:46
Uşaqların zərərli informasiyalardan qorunması prioritetə çevrilib
23-04-2018, 23:28
Çətin relyefli ərazilərdə 4-cü nəsil texnologiyanın tətbiqi üçün yeni işlər görülür
16-04-2018, 19:59
Təhlükəsizlik Mərkəzi Azərbaycanın virtual sərhədlərini necə qoruyur?
8-04-2018, 12:25
Elektron media və sosial şəbəkələrin problemi – Ekspertlər
31-03-2018, 06:58
Dövlət xidmətlərində elektronlaşmanın yeni mərhələsi başlayır
17-03-2018, 08:46
İKT üzrə yeni tədqiqatlar aparılır
11-03-2018, 09:23
“Azerspace-1”in 25-dən çox ölkədə müştəri bazası var
3-03-2018, 09:32
Elektron arayışların tətbiqi...
25-02-2018, 11:06
Şagird qəbulunun elektronlaşdırılması valideynlərin işini asanlaşdırıb
12-02-2018, 22:01
Təhsildə müasir texnologiyaların tətbiqinə yeni imkanlar yaranır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
