Akademik: “Türkiyə daha vacib addımlar atmalıdır” - Müsahibə
Tarix: 12-10-2019 23:49 | Bölmə: Müsahibə
Akademik: “Türkiyə daha vacib addımlar atmalıdır”

Milli Məclisin üzvü Nizami Cəfərov: “Qardaş ölkənin hakimiyyəti bəzi səhvləri düzəltməlidir”

Türkiyənin Suriya ərazisində terrorçulara qarşı başladığı hərbi əməliyyat dünya gündəminin əsas mövzularından birinə çevrilib. Bəzi siyasi dairələr bəşəriyyət üçün təhlükəyə çevrilən terrorizmlə mübarizəyə görə Türkiyəni qınaq obyektinə çevirsə də, tərəqqipərvər bəşəriyyət Ərdoğan hakimiyyətinin Suriyadakı hərbi əməliyyatını dəstəkləyir.

Milli Məclis deputatı, akademik Nizami Cəfərov Reyting.az-a müsahibəsində deyib ki, qardaş ölkənin Suriyadakı hərbi əməliyyatı dünya üçün gərəklidir:

- Türkiyə terrorizmə qarşı mübarizə aparır, terrorizmin dayaqlarını aradan qaldırmaq işində dünyaya töhvə verir. Bu məsələ ətrafında mübahisə aparmaq mümkün deyil. Türkiyənin bu cəhdinə müsbət yanaşmaq lazımdır. Türkiyə bu məsələdə çox güzəştə gedib.

Məsələ ondadır ki, Türkiyə də daxil olmaqla, heç bir dövlət müharibə aparmaq istəməz. Amma ölkənin sərhədləri qorunmalı, nəzarət altında olmalıdır. İndi Türkiyə-Suriya sərhədlərinin Dəməşq tərəfindən nəzarətə götürülməsi və orada normal qayda-qanun yaradılması real deyil. Yəni Suriyanın bunu etməyə gücü yoxdur. Bu məsələ dəfələrlə müzakirə edilib, Ankara Suriya ərazisinə girməkdən çəkinib. Amma son addım olaraq buna gedib.

Əsas odur ki, Türkiyə mülki insanlarla deyil, trrorçularla savaşır. Hesab edirəm ki, Türkiyə hakimiyyəti terrorizmin qarşısını almaq üçün daha vacib addımlar atmalı, bəzi səhvləri düzəltməli və daha ciddi tədbirlər görməlidir.

- Hansı tədbirləri nəzərdə tutursunuz?

- Birincisi, Türkiyənin ictimai-siyasi həyatında Atatürkçülük ideyaları bərqərar olmalıdır. Bu, Türkiyə dövlətinin, ordusunun güclü olmasına şərait yaradırdı. Mənə elə gəlir ki, bir mərhələ bu ideologiyaya laqeyd münasibət göstərildi. Bu isə o qədər də mütərəqqi olmayan ideyaların yayılmasına gətirib çıxardı. Mənə elə gəlir ki, Atatürk ideyalarına daha sədaqətli olmaq lazımdır. Atatürkçülüyə qarşı laqeydlik baş qaldıran kimi Gülənçi yanaşma baş qaldırmağa və yayılmağa başladı. O dövlətdə ki, ənənəvi ideologiya zəifləyir, orada problemlər ortaya çıxır.

Türkiyə dövləti Atatürkçülük ideologiyasının məhsuludur. Ümumiyyətlə, Atatürkçülüyün gətirdiyi bir quruluşdur. Bura yad ideologiya daxil olduqda dövlət idarəçiliyində, beynəlxalq münasibətlərdə, ictimai-siyasi münasibətlərdə də problemlər yaranacaq. Düşünürəm ki, Atatürkçülük mövqeyini gücləndirmək lazımdır.

Söhbət ancaq Suriyadan getmir. Başqa dövlətlərə münasibətdə və Türkiyənin beynəlxalq əlaqələrinin gücləndirilməsi baxımından Atatürkçü ideologiya daha təsirlidir.

- Suriyada keçirilən “Barış bulağı” əməliyyatı faktiki olaraq Avropanın bəzi dairələri tərəfindən pislənilir. Amma Moskva və Vaşinqton səssizliyini saxlayır. Yəni Avropa tənqid edir, Rusiya bitərəf mövqedən çıxış edir, ABŞ aradabir tənqid səsləndirir. Nədən belə bir mənzərə yaranıb?

- Əslində bu məsələ beynəlxalq səviyyədə həll edilmləlidir. Baş verənlərə regional səviyyədə yanaşmaq doğru olmazdı. Dünyada münaqişələr, müharibələr təsadüfi deyil. Konkret olaraq Suriyada baş verənlərin bir ucu böyük güclərə gedib çatır. Onlar istəsələr problemləri əvvəlcədən həll edə bilərlər.

Hazırda məsələ ilə bağlı müxtəlif mövqelər, münasibətlər və analitik yanaşmalar var. Amma bizim üçün daha önəmlisi Türkiyənin öz mövqeyi və taleyidir. Daha yuxarı problemlər və səviyyələrlə bağlı bizim söz deməyimizin mənası və nəticəsi yoxdur. Məncə, biz Türkiyə üçün maraqlı olan, onun üçün əhəmiyyət daşıyan proseslərə diqqət etməliyik. Məsələn, indi Rusiyanın tutduğu mövqe ilə bağlı danışa və şərh verə bilərik. Eləcə də ABŞ və ya İranın mövqeyinə dair şərh verməyimiz doğru olmazdı. Belə şərhlər hər mövqedən olur, amma bizim üçün daha vacibi Türkiyənin taleyidir.

Sözsüz ki, biz, Türkiyənin gələcəyi ilə bağlı bədbin fikirdə ola bilmərik, onlar nəhəng bir xalqıdır və bizim qardaşımızdır. Hər halda beynəlxalq münasibətlər və ölkənin tarixi mənliyi var. Elə hadisələr var ki, bu, hadisəni törədən münasibətlərin mövqeyindən həll edilmir. Bu məsələ də Türkiyənin ümumi stabil beynəlxalq mövqeyindən və dövlətçilik təfəkküründən, indiyə qədər müəyyən edilən prinsiplərdən həll olunur.

- ABŞ prezidenti Tramp Ankaranı təhdid edərək bildirdi ki, əgər Türkiyə Suriyada bəlli çərçivəni aşarsa, iqtisadiyyatını məhv edəcəyik...

- Türkiyənin hər hansı bir fəaliyyəti olursa, tərəfimizdən dəstəklənir. Digər tərəfdən, Türkiyənin qüruruna toxuna biləcək hər hansı bir iddia ortaya çıxırsa və Ankara buna boyun əymirsə, biz də bundan qürur duyuruq. Amma belə addımlar əsaslandırılmış olmalıdır ki, gələcək inkişafa köməklik etsin.

İkinci, Donald Trampın belə bəyanatları daima olur. Nəzərə alın ki, belə bəyanatlarda bəzən diplomatik marağın təmin edilməsi, bəzən eksperiment aparmaq niyyəti, bəzən də emosiyalar olur. Amma belə bəyanatlar Türkiyə kimi dövlətə təsir edə, onu yolundan çəkindirə bilməz.

- Ərəb dövlətləri də Türkiyəni Suriya ərazisinə girməsinə görə tənqid edirlər...

- Ərəb ölkələrində yaranan problem, onların qarşılıqlı münasibətlərindəki ziddiyyətlər və bəzi beynəlxalq güclərin dağıdıcı müdaxilələri ona gətirib çıxarıb ki, müsəlman ölkələri bir-birilə üz-üzə durur. Düşünmürəm ki, ərəb ölkələrinin mövqeləri bu məsələdə hansısa əhəmiyyət kəsb etsin. Çünki ərəb ölkələrinin özləri qruplaşırlar. Hər halda Türkiyə Suriyaya qoşun yeridirsə, bu nə ərəb ölkələri, nə də qlobal problemlərlə əlaqəlidir. Bu addım ilk növbədə Türkiyənin öz problemlərinə görə atılır. Türkiyə dövlət olaraq öz sərhədlərinin təhlükəsizliyi üçün cavabdehlik daşıyır. Bu mənada Türkiyə öz hüdudlarını müdafiə edir və bu, beynəlxalq müzakirə mövzusu ola bilməz.

- Türkiyə Suriya “bataqlığında” ilişib qala bilərmi?

- Hər şey mümkündür. Bəzən daxili problemi həll etmək üçün xarici təsirlərlə üzləşməli olursan. Qarabağ məsələsinə zahirən və təbii tarixi proses bucağından baxılsa, Azərbaycanındır, amma indi beynəlxalq miqyaslı problemə çevrilib.

Türkiyə beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizə aparır və bu da dünyada qəbul edilən məsələdir. Bu məsələni həll etmədikcə bunlar bir-birinə qarışır və daha çox problemlər meydana çıxır. Burada bataqlığa düşə də, ondan çıxa da bilərsən.

Əslində Türkiyədə terrorizm neçə illərdir bu şəkildə davam edirsə və terrora qarşı mübarizə bitmirsə, bunun özü elə bataqlıq deməkdir. Türkiyə bu bataqlıqdan da çıxmalıdır. Hər halda bu bataqlıqdan çıxmaq lazımdır və həm də vacibdir.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}