21:58 / 25-04-2024
İlham Əliyev Füzuli hava limanından Berlinə uçub - (Yenilənib)
20:33 / 25-04-2024
Almaniyadakı ukraynalı qaçqınlara görə problem yaranıb
20:26 / 25-04-2024
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
19:45 / 25-04-2024
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
19:17 / 25-04-2024
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
18:56 / 25-04-2024
İran məhkəməsi repçi barəsində edam qərarı çıxarıb
18:42 / 25-04-2024
Milli Məclis Avropa Parlamentinin son qətnaməsinə sərt cavab verib - Bəyanat
18:09 / 25-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
18:03 / 25-04-2024
Ermənistanda müxalifətin aksiyası baş tutmayıb, kütləvi həbslər var - Video
18:02 / 25-04-2024
Naxçıvanda fond sədri vəzifədən çıxarılıb
17:55 / 25-04-2024
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
17:46 / 25-04-2024
Dünyada iqlim böhranı başlayır
17:32 / 25-04-2024
Azərbaycanla Macarıstan arasında enerji əməkdaşlığı barədə müzakirə aparılıb
17:25 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə edilib - Fotolar
17:08 / 25-04-2024
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
16:42 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinin Azərbaycana dövlət səfəri başa çatıb
16:41 / 25-04-2024
Türkiyə Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsi ilə bağlı qərar verib
16:25 / 25-04-2024
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri birgə nahar ediblər
16:09 / 25-04-2024
Avropa Parlamenti Gürcüstanda xarici agentlər haqqında qanunla bağlı qətnamə qəbul edib
16:05 / 25-04-2024
Prezident İlham Əliyev Şarl Mişeli COP29-a dəvət edib
15:50 / 25-04-2024
İspaniya və daha 4 ölkə Fələstin dövlətini tanımağa hazırlaşır
15:32 / 25-04-2024
Keçmiş Ombudsman Elmira Süleymanova vəfat edib - (Yenilənib)
15:32 / 25-04-2024
Simonyan: "Ermənistan və Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası yoxdur"
15:08 / 25-04-2024
"Azərbaycanda respondentlərin 74,9%-i "TikTok"a məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsini istəyir"
14:43 / 25-04-2024
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
14:35 / 25-04-2024
Rasim Balayev: "Onlara baş qoşası deyiləm"
14:29 / 25-04-2024
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır
14:16 / 25-04-2024
İsrail daha 12 fələstinlini həbs edib
14:06 / 25-04-2024
Qəzzada ölənlərin sayı artıb
13:59 / 25-04-2024
Rusiya XİN: "Sərhədlərin delimitasiyası üzrə bütün səylərini dəstəkləyirik"
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:45 / 22-04-2024
Türkiyədə yenə zəlzələ olub
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
Tarix: 03-03-2023 16:55 | Bölmə: Müsahibə
Rusiyalı siyasətçi İqor Yakovenko deyir ki, Qərb Rusiya Federasiyasının dağılmasında maraqlı deyil
Rusiyalı müxalifətçi, sosioloq və Dövlət Dumasının sabiq deputatı İqor Yakovenko Ukrayna mətbuatına müsahibə verib. Reyting.az-ın İ. Yakovenkonun müsahibəsini təqdim etməsinə səbəb onu Azərbaycan oxucuları üçün də maraqlı saymasıdır.
- Rusiya Federasiyası hara doğru gedir və dağılma ehtimalı varmı, bəziləri buna 100 faiz icazə verilməyəcəyini, digərləri Rusiyanın federasiyalara parçalanmasının lazım olduğunu, üçüncülər isə yalnız bir hissəsinin dağılacağını deyirlər. Bu yaxınlarda Putin bildirib ki, Qərb bunda maraqlıdır. Doğrudanmı Qərb Rusiya Federasiyasının dağılmasında maraqlıdır?
- Qərb Rusiya Federasiyasının dağılmasından qiyamət kimi qorxur. Həmişə belə olub. Qərbdə bir dənə də olsun tanınmış siyasətçi yoxdur ki, Rusiyanın dağılması ilə bağlı istəklərini, niyyətlərini açıq şəkildə dilə gətirsin. Üstəlik, Qərb qəti surətdə Sovet İttifaqının da dağılmasını istəmirdi və bunun qarşısını almağa çalışırdı.
Bildiyiniz kimi, Amerika prezidenti Ukraynaya onu Sovet İttifaqından ayrılmamağa razı salmaq arzusu ilə gəlmişdi. Kravçukun Suverenlik Bəyannaməsini imzalamayacağına dair niyyətlər var idi. Bu, Qərbin mövqeyi idi. Qərb sadə həll yolları axtarır və bu, bir rəqib, bir düşmən saxlamaq niyyətindən irəli gəlirdi. Bu, ən çox qorxduğumuz xaos, qeyri-müəyyənlik və son nəticədə nüvə silahının yayılmasından daha əlverişlidir.
Qərb heç vaxt Sovet İttifaqının dağılmasında, hətta Rusiya Federasiyasının dağılmasında maraqlı olmayıb. Qərb siyasətçilərindən kimsə bunu deməyib. Belə niyyət də yoxdur. Ona görə də Putin bütün bunları uydurdu, yalan danışdı.
Qərbin Ukraynanı silahla təmin etməsində onun Rusiyanı məhv etmək niyyətini nümayiş etdirəcək heç bir şey yoxdur. Orada yalnız bir istək var - rus işğalçılarının Ukrayna torpaqlarından çıxmasını təmin etmək. Burada Ukrayna və Qərbin niyyətləri ilə üst-üstə düşür.
Rusiya Federasiyasının gələcək taleyinə gəlincə, Ukrayna bunda az maraqlıdır, bu, bəlkə də ehtiyatsızlıqdır, çünki Rusiya onsuz da heç yerə getməyəcək, qonşu olaraq qalacaq. Amma ən azı indi Ukrayna prezidenti və Ukraynada hakim əhval-ruhiyyə belədir: siz bizi rahat buraxın, sonra istədiyinizi edin. Təbii ki, bütün bunlar tamamilə cəfəngiyyatdır.
Əgər Rusiya bu sərhədlər daxilində qalsa, nüvə silahını və BMT Təhlükəsizlik Şurasında üzvlüyünü saxlasa - təcavüzkar imperiya indi ağır məğlubiyyətə uğrasa belə - gec-tez dirçələcək. Əminəm ki, Rusiya indi məğlub olub 1991-ci il sərhədlərinə geri çəkilsə və Putinin gücü qalsa, Rusiya Federasiyası mübarizəni davam etdirəcək, cəbhə xətti sadəcə olaraq 1991-ci ilin sərhədinə çevriləcək.
Əgər dağılma tendensiyalardan danışırıqsa, o zaman Rusiya imperiyasının dağılması qaçılmazdır. Çox güclü, mərkəzdənqaçma meylləri var ki, onlar güclə yatırıldığı üçün indi görünmür və hiss olunmur. Əvvəllər güclü idilər. Bu, 1992-ci ildə bu ölkə vətəndaşlarının böyük əksəriyyətinin Rusiyadan ayrılmağa səs verdiyi Tatarıstanın müstəqilliyi ilə bağlı referendumdur. Bunlar iki çeçen müharibəsidir. Və əgər indi imperiya, sementləşdirən, güc yolu ilə saxlayan dövlət yox olarsa, o zaman mərkəzdənqaçma hərəkatları üstünlük təşkil etməyə başlayacaq və Rusiya kart evi kimi dağılmağa başlayacaq. Və təkcə ayrılma potensialı kifayət qədər güclü olduğu milli respublikalarda (Tatarıstan, Tıva, Yakutiya, Şimali Qafqaz respublikaları) deyil, həm də Rusiyanın Uzaq Şərq, Ural, Sibir, Kamçatka kimi regionlardadır.
- Dağılmadan söhbət gedəndə nədənsə Rusiya Federasiyasının bəzi regionları ilə maraqlanan Çin həmişə yada düşür. Çoxları deyir ki, Çinin “Sülh planı”nın bəndləri onun “ayı dərisi”nin bölünməsində iştirak etmək istəyindən danışır. Belədir?
- Çin kifayət qədər mürəkkəb müstəqil siyasət yürüdür. Çin özünün 20-ci Konqresində daxili siyasəti və xarici ekspansiyanı sərtləşdirərək militarizasiya kursu götürdü. Rusiyanın bu müharibədə məğlub olmasının Çin üçün çox faydalı olduğu az-çox açıq-aşkar görünür, çünki o, artıq xəritələrində Çin adları ilə qeyd olunan şimal ərazilərini almağa çalışacaq. Belə bir tendensiya var.
Eyni zamanda, Çin Qərbə, ABŞ-a müqavimət göstərməkdə maraqlıdır, ona görə də indi özünü praktiki olaraq Rusiyanın müttəfiqi kimi qələmə verir. O, Rusiya Federasiyasını uniforma, avadanlıq, öldürücü olmayan silahlarla təmin edir. Doğrudan da, bu gün Moskva-Pekin yarım oxu formalaşıb.
Çinin mövqeyi “şimal əraziləri” adlandırdığı ərazilər üzərində nəzarəti bərpa etmək cəhdindən daha mürəkkəbdir. Bir tərəfdən Çin bu müharibənin uzanmasında və hər şeydən əvvəl ABŞ-ın yorğunluğunda maraqlıdır. Digər tərəfdən, Çin Rusiyanın tükənməsini istəyir və bu, sonda ona şimal ərazilərini bərpa etmək və ya ələ keçirmək planını reallaşdırmağa imkan verəcək.
- Çinin indi “qırmızı xətlərin” kəsişməsi adlandırılan Rusiyaya silah ötürməsi təsdiqlənərsə, ABŞ necə reaksiya verə bilər?
- Təəssüf ki, ABŞ-ın Çinə təsir edə biləcəyi alətlər dəsti çox məhduddur. Bunlar Rusiyada baş verən sanksiyalar, Qərb şirkətlərinin Çindən çıxarılmasıdır. Çində Qərb strukturları tərəfindən maliyyələşdirilən və sahibi olan kifayət qədər çox şirkət var. Bu, Çin iqtisadiyyatına nə qədər təsir edəcək, yoxsa Amerika iqtisadiyyatına zərbə vuracaq - bu suala mütəxəssislər cavab verməlidir.
Düşünürəm ki, Çin iqtisadiyyatı nəhəng və sabit mexanizmdir və bu toqquşmada kimin daha çox zərər görəcəyini söyləmək çətindir. İstənilən halda belə təzyiq Çini dayandıra bilməz. ABŞ və bütövlükdə Qərbin Çinin siyasətini dəyişdirmək üçün kifayət qədər resursu və alətləri olmadığı açıq-aydın görünür. Çin güclü müstəqil dövlətdir. Təəssüf ki, indi Çin imperiyanı, hərbi maşını və xarici təcavüzü gücləndirmək kursu götürüb.
- Media Almaniya, Fransa və Böyük Britaniyanın Ukraynanın hücuma keçməsi, bəzi sərhədlərin qaytarılması və təcili təhlükəsizlik təminatları müqabilində danışıqlara başlaması məqsədi ilə Ukrayna ilə müdafiə paktı üzərində işlədiyi xəbərini yayıb. Almaniya hökumətinin spikeri bu məlumatı təkzib edərək, Makron, Şolts və Zelenski arasında ünsiyyət zamanı bu məsələnin heç bir rol oynamadığını qeyd edib. Amma bu nə deməkdir?
- Mən heç bir belə söhbətdə olmamışam, ona görə də nə təsdiq, nə də təkzib edə bilərəm. Ancaq bircə şeyi deyə bilərəm: mənim fikrimcə, həm avropalılar, həm də amerikalılar artıq başa düşüblər ki, Ukraynanın 1991-ci ilin sərhədlərinə çatana qədər Putin və Rusiya Federasiyası ilə danışıqların qarşısının alınması ilə bağlı mövqeyi dəyişməzdir. Mənə elə gəlir ki, bütün Qərb liderləri artıq başa düşüblər ki, Ukrayna ilə bu mövzuda danışmağın faydası yoxdur. Çağırılmamış sülhməramlıların hansısa təşəbbüslərlə çıxış etmək üçün davamlı cəhdləri davam edəcək, lakin çətin ki, kimsə bu istiqamətdə Ukrayna ilə işləsin. Bunun qeyri-mümkün olduğu artıq hamıya izah edilib.
Mən avropalılarla ünsiyyətdə oluram və onların arasında belə insanlar kifayət qədərdir: “Yaxşı, Putini başa salın ki, bu lazım deyil, bu iş onun üçün sərfəli deyil”. Siyasətçilər isə seçicilərin bu istəyini birtəhər yerinə yetirməli, gedib başa salmalıdırlar. Və deyirlər: “Mən izah etməyə çalışdım, amma etmədi”. Bu “boşluq” realdır. Burada Putin Ukraynanın olmadığı, Ukraynanı ələ keçirməyə tam haqqı olan böyük Rusiyanın olduğu informasiya “köpüyü”ndə yaşayır. Avropalılar isə öz “köpüklərində” yaşayırlar, 21-ci əsrdə Avropanın özünü belə apara biləcəyini səmimi anlamırlar.
- Avropada deyirlər ki, Putin getsə, onda hər şey dayanacaq. Bununla razılaşa bilərsinizmi?
- Şübhə yoxdur ki, bu müharibəni Putinin şəxsən başladığı hər dəqiqə, addım-addım tamamilə sübuta yetirilir. O olmasaydı, bu müharibə başlamazdı. Bunu müharibədən əvvəl baş verənlərin çoxsaylı şəhadətləri sübut edir. Və canlı yayımda Təhlükəsizlik Şurasının iclası oldu ki, orada hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri yaş şalvarda dayanıb Putinin suallarına necə cavab verəcəklərini bilmirdilər. Onları dizinin üstündən sındırdı. Baş Qərargahın bu müharibəyə qarşı olduğu məlumdur və sübuta yetirilib. Putinin ətrafındakıların çoxunun müharibənin əleyhinə olduğu məlumdur. Və bir çox yüksək vəzifəli məmurlar müharibənin son dəqiqəyə qədər başladığını bilmirdilər.
Eyni zamanda, Putin bu müharibəyə başlamaqla çoxlu sayda insanı bu müharibəyə, bu cinayətə cəlb etdi. Və təbii ki, Rusiyanın bütün ali rəhbərliyi, istisnasız olaraq, Dövlət Dumasının bütün deputatları, bütün senatorlar, hərbi rəhbərlər, demək olar ki, bütün hökumət və çoxlu sayda sadə vətəndaşlar cinayətin ortağı oldular. Əllərində silahla Ukrayna sərhəddini keçənlərin hamısı cinayətkar oldu.
Putini dünyaya gətirən insanların olduğunu demək Rusiyanın son 30 ildəki real tarixini bilməmək deməkdir. Putin xüsusi “Xələf” əməliyyatının nəticəsi idi. Problem ondadır ki, Rusiyanı əvvəlcə avtoritar rejimə, sonra isə totalitar rejimə sürüşməkdən saxlamaq mümkün olan fürsət pəncərəsi 1990-cı illərin əvvəllərində qapandı. Və totalitar rejimə doğru hərəkat qaçılmaz oldu. Ölkənin bu yoldan dönməsinin başqa yolu yox idi. Lakin bu, müharibənin qaçılmazlığı demək deyildi. “Xələf” xüsusi əməliyyatından sonra müharibə qaçılmaz oldu. Və onun konkret soyadları və adları var. Və siz deyəndə ki, Rusiya cəmiyyəti Putini dünyaya gətirib, əslində Putindən məsuliyyəti götürürsünüz. Bu, çox təhlükəli və səhv bir düsturdur.
Hər bir insanın daşıdığı kollektiv məsuliyyət problemi var. Müəyyən bir pasportun və ya milliyyətin olması ilə müəyyən edilmir. Bilmirəm baş verənlərə görə kim daha çox məsuliyyət daşıyır - Putin rejimini ən ciddi şəkildə dəstəkləyən Almaniyanın keçmiş kansleri Şröder, yoxsa Ryazandan Rusiya pasportu ilə hansısa avtomexanik?
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-03-2023 16:55 | Bölmə: Müsahibə
Rusiyalı siyasətçi İqor Yakovenko deyir ki, Qərb Rusiya Federasiyasının dağılmasında maraqlı deyil
Rusiyalı müxalifətçi, sosioloq və Dövlət Dumasının sabiq deputatı İqor Yakovenko Ukrayna mətbuatına müsahibə verib. Reyting.az-ın İ. Yakovenkonun müsahibəsini təqdim etməsinə səbəb onu Azərbaycan oxucuları üçün də maraqlı saymasıdır.
- Rusiya Federasiyası hara doğru gedir və dağılma ehtimalı varmı, bəziləri buna 100 faiz icazə verilməyəcəyini, digərləri Rusiyanın federasiyalara parçalanmasının lazım olduğunu, üçüncülər isə yalnız bir hissəsinin dağılacağını deyirlər. Bu yaxınlarda Putin bildirib ki, Qərb bunda maraqlıdır. Doğrudanmı Qərb Rusiya Federasiyasının dağılmasında maraqlıdır?
- Qərb Rusiya Federasiyasının dağılmasından qiyamət kimi qorxur. Həmişə belə olub. Qərbdə bir dənə də olsun tanınmış siyasətçi yoxdur ki, Rusiyanın dağılması ilə bağlı istəklərini, niyyətlərini açıq şəkildə dilə gətirsin. Üstəlik, Qərb qəti surətdə Sovet İttifaqının da dağılmasını istəmirdi və bunun qarşısını almağa çalışırdı.
Bildiyiniz kimi, Amerika prezidenti Ukraynaya onu Sovet İttifaqından ayrılmamağa razı salmaq arzusu ilə gəlmişdi. Kravçukun Suverenlik Bəyannaməsini imzalamayacağına dair niyyətlər var idi. Bu, Qərbin mövqeyi idi. Qərb sadə həll yolları axtarır və bu, bir rəqib, bir düşmən saxlamaq niyyətindən irəli gəlirdi. Bu, ən çox qorxduğumuz xaos, qeyri-müəyyənlik və son nəticədə nüvə silahının yayılmasından daha əlverişlidir.
Qərb heç vaxt Sovet İttifaqının dağılmasında, hətta Rusiya Federasiyasının dağılmasında maraqlı olmayıb. Qərb siyasətçilərindən kimsə bunu deməyib. Belə niyyət də yoxdur. Ona görə də Putin bütün bunları uydurdu, yalan danışdı.
Qərbin Ukraynanı silahla təmin etməsində onun Rusiyanı məhv etmək niyyətini nümayiş etdirəcək heç bir şey yoxdur. Orada yalnız bir istək var - rus işğalçılarının Ukrayna torpaqlarından çıxmasını təmin etmək. Burada Ukrayna və Qərbin niyyətləri ilə üst-üstə düşür.
Rusiya Federasiyasının gələcək taleyinə gəlincə, Ukrayna bunda az maraqlıdır, bu, bəlkə də ehtiyatsızlıqdır, çünki Rusiya onsuz da heç yerə getməyəcək, qonşu olaraq qalacaq. Amma ən azı indi Ukrayna prezidenti və Ukraynada hakim əhval-ruhiyyə belədir: siz bizi rahat buraxın, sonra istədiyinizi edin. Təbii ki, bütün bunlar tamamilə cəfəngiyyatdır.
Əgər Rusiya bu sərhədlər daxilində qalsa, nüvə silahını və BMT Təhlükəsizlik Şurasında üzvlüyünü saxlasa - təcavüzkar imperiya indi ağır məğlubiyyətə uğrasa belə - gec-tez dirçələcək. Əminəm ki, Rusiya indi məğlub olub 1991-ci il sərhədlərinə geri çəkilsə və Putinin gücü qalsa, Rusiya Federasiyası mübarizəni davam etdirəcək, cəbhə xətti sadəcə olaraq 1991-ci ilin sərhədinə çevriləcək.
Əgər dağılma tendensiyalardan danışırıqsa, o zaman Rusiya imperiyasının dağılması qaçılmazdır. Çox güclü, mərkəzdənqaçma meylləri var ki, onlar güclə yatırıldığı üçün indi görünmür və hiss olunmur. Əvvəllər güclü idilər. Bu, 1992-ci ildə bu ölkə vətəndaşlarının böyük əksəriyyətinin Rusiyadan ayrılmağa səs verdiyi Tatarıstanın müstəqilliyi ilə bağlı referendumdur. Bunlar iki çeçen müharibəsidir. Və əgər indi imperiya, sementləşdirən, güc yolu ilə saxlayan dövlət yox olarsa, o zaman mərkəzdənqaçma hərəkatları üstünlük təşkil etməyə başlayacaq və Rusiya kart evi kimi dağılmağa başlayacaq. Və təkcə ayrılma potensialı kifayət qədər güclü olduğu milli respublikalarda (Tatarıstan, Tıva, Yakutiya, Şimali Qafqaz respublikaları) deyil, həm də Rusiyanın Uzaq Şərq, Ural, Sibir, Kamçatka kimi regionlardadır.
- Dağılmadan söhbət gedəndə nədənsə Rusiya Federasiyasının bəzi regionları ilə maraqlanan Çin həmişə yada düşür. Çoxları deyir ki, Çinin “Sülh planı”nın bəndləri onun “ayı dərisi”nin bölünməsində iştirak etmək istəyindən danışır. Belədir?
- Çin kifayət qədər mürəkkəb müstəqil siyasət yürüdür. Çin özünün 20-ci Konqresində daxili siyasəti və xarici ekspansiyanı sərtləşdirərək militarizasiya kursu götürdü. Rusiyanın bu müharibədə məğlub olmasının Çin üçün çox faydalı olduğu az-çox açıq-aşkar görünür, çünki o, artıq xəritələrində Çin adları ilə qeyd olunan şimal ərazilərini almağa çalışacaq. Belə bir tendensiya var.
Eyni zamanda, Çin Qərbə, ABŞ-a müqavimət göstərməkdə maraqlıdır, ona görə də indi özünü praktiki olaraq Rusiyanın müttəfiqi kimi qələmə verir. O, Rusiya Federasiyasını uniforma, avadanlıq, öldürücü olmayan silahlarla təmin edir. Doğrudan da, bu gün Moskva-Pekin yarım oxu formalaşıb.
Çinin mövqeyi “şimal əraziləri” adlandırdığı ərazilər üzərində nəzarəti bərpa etmək cəhdindən daha mürəkkəbdir. Bir tərəfdən Çin bu müharibənin uzanmasında və hər şeydən əvvəl ABŞ-ın yorğunluğunda maraqlıdır. Digər tərəfdən, Çin Rusiyanın tükənməsini istəyir və bu, sonda ona şimal ərazilərini bərpa etmək və ya ələ keçirmək planını reallaşdırmağa imkan verəcək.
- Çinin indi “qırmızı xətlərin” kəsişməsi adlandırılan Rusiyaya silah ötürməsi təsdiqlənərsə, ABŞ necə reaksiya verə bilər?
- Təəssüf ki, ABŞ-ın Çinə təsir edə biləcəyi alətlər dəsti çox məhduddur. Bunlar Rusiyada baş verən sanksiyalar, Qərb şirkətlərinin Çindən çıxarılmasıdır. Çində Qərb strukturları tərəfindən maliyyələşdirilən və sahibi olan kifayət qədər çox şirkət var. Bu, Çin iqtisadiyyatına nə qədər təsir edəcək, yoxsa Amerika iqtisadiyyatına zərbə vuracaq - bu suala mütəxəssislər cavab verməlidir.
Düşünürəm ki, Çin iqtisadiyyatı nəhəng və sabit mexanizmdir və bu toqquşmada kimin daha çox zərər görəcəyini söyləmək çətindir. İstənilən halda belə təzyiq Çini dayandıra bilməz. ABŞ və bütövlükdə Qərbin Çinin siyasətini dəyişdirmək üçün kifayət qədər resursu və alətləri olmadığı açıq-aydın görünür. Çin güclü müstəqil dövlətdir. Təəssüf ki, indi Çin imperiyanı, hərbi maşını və xarici təcavüzü gücləndirmək kursu götürüb.
- Media Almaniya, Fransa və Böyük Britaniyanın Ukraynanın hücuma keçməsi, bəzi sərhədlərin qaytarılması və təcili təhlükəsizlik təminatları müqabilində danışıqlara başlaması məqsədi ilə Ukrayna ilə müdafiə paktı üzərində işlədiyi xəbərini yayıb. Almaniya hökumətinin spikeri bu məlumatı təkzib edərək, Makron, Şolts və Zelenski arasında ünsiyyət zamanı bu məsələnin heç bir rol oynamadığını qeyd edib. Amma bu nə deməkdir?
- Mən heç bir belə söhbətdə olmamışam, ona görə də nə təsdiq, nə də təkzib edə bilərəm. Ancaq bircə şeyi deyə bilərəm: mənim fikrimcə, həm avropalılar, həm də amerikalılar artıq başa düşüblər ki, Ukraynanın 1991-ci ilin sərhədlərinə çatana qədər Putin və Rusiya Federasiyası ilə danışıqların qarşısının alınması ilə bağlı mövqeyi dəyişməzdir. Mənə elə gəlir ki, bütün Qərb liderləri artıq başa düşüblər ki, Ukrayna ilə bu mövzuda danışmağın faydası yoxdur. Çağırılmamış sülhməramlıların hansısa təşəbbüslərlə çıxış etmək üçün davamlı cəhdləri davam edəcək, lakin çətin ki, kimsə bu istiqamətdə Ukrayna ilə işləsin. Bunun qeyri-mümkün olduğu artıq hamıya izah edilib.
Mən avropalılarla ünsiyyətdə oluram və onların arasında belə insanlar kifayət qədərdir: “Yaxşı, Putini başa salın ki, bu lazım deyil, bu iş onun üçün sərfəli deyil”. Siyasətçilər isə seçicilərin bu istəyini birtəhər yerinə yetirməli, gedib başa salmalıdırlar. Və deyirlər: “Mən izah etməyə çalışdım, amma etmədi”. Bu “boşluq” realdır. Burada Putin Ukraynanın olmadığı, Ukraynanı ələ keçirməyə tam haqqı olan böyük Rusiyanın olduğu informasiya “köpüyü”ndə yaşayır. Avropalılar isə öz “köpüklərində” yaşayırlar, 21-ci əsrdə Avropanın özünü belə apara biləcəyini səmimi anlamırlar.
- Avropada deyirlər ki, Putin getsə, onda hər şey dayanacaq. Bununla razılaşa bilərsinizmi?
- Şübhə yoxdur ki, bu müharibəni Putinin şəxsən başladığı hər dəqiqə, addım-addım tamamilə sübuta yetirilir. O olmasaydı, bu müharibə başlamazdı. Bunu müharibədən əvvəl baş verənlərin çoxsaylı şəhadətləri sübut edir. Və canlı yayımda Təhlükəsizlik Şurasının iclası oldu ki, orada hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri yaş şalvarda dayanıb Putinin suallarına necə cavab verəcəklərini bilmirdilər. Onları dizinin üstündən sındırdı. Baş Qərargahın bu müharibəyə qarşı olduğu məlumdur və sübuta yetirilib. Putinin ətrafındakıların çoxunun müharibənin əleyhinə olduğu məlumdur. Və bir çox yüksək vəzifəli məmurlar müharibənin son dəqiqəyə qədər başladığını bilmirdilər.
Eyni zamanda, Putin bu müharibəyə başlamaqla çoxlu sayda insanı bu müharibəyə, bu cinayətə cəlb etdi. Və təbii ki, Rusiyanın bütün ali rəhbərliyi, istisnasız olaraq, Dövlət Dumasının bütün deputatları, bütün senatorlar, hərbi rəhbərlər, demək olar ki, bütün hökumət və çoxlu sayda sadə vətəndaşlar cinayətin ortağı oldular. Əllərində silahla Ukrayna sərhəddini keçənlərin hamısı cinayətkar oldu.
Putini dünyaya gətirən insanların olduğunu demək Rusiyanın son 30 ildəki real tarixini bilməmək deməkdir. Putin xüsusi “Xələf” əməliyyatının nəticəsi idi. Problem ondadır ki, Rusiyanı əvvəlcə avtoritar rejimə, sonra isə totalitar rejimə sürüşməkdən saxlamaq mümkün olan fürsət pəncərəsi 1990-cı illərin əvvəllərində qapandı. Və totalitar rejimə doğru hərəkat qaçılmaz oldu. Ölkənin bu yoldan dönməsinin başqa yolu yox idi. Lakin bu, müharibənin qaçılmazlığı demək deyildi. “Xələf” xüsusi əməliyyatından sonra müharibə qaçılmaz oldu. Və onun konkret soyadları və adları var. Və siz deyəndə ki, Rusiya cəmiyyəti Putini dünyaya gətirib, əslində Putindən məsuliyyəti götürürsünüz. Bu, çox təhlükəli və səhv bir düsturdur.
Hər bir insanın daşıdığı kollektiv məsuliyyət problemi var. Müəyyən bir pasportun və ya milliyyətin olması ilə müəyyən edilmir. Bilmirəm baş verənlərə görə kim daha çox məsuliyyət daşıyır - Putin rejimini ən ciddi şəkildə dəstəkləyən Almaniyanın keçmiş kansleri Şröder, yoxsa Ryazandan Rusiya pasportu ilə hansısa avtomexanik?
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
9-10-2022, 14:22
Sülhəddin Əkbər: “İran yalnız Zəngəzur dəhlizinin açılacağından qorxmur” - Müsahibə
29-09-2022, 20:29
Elxan Qarayev: “Rusiyada hərbi səfərbərliyə cəlb olunan azərbaycanlılar kontrakt tələb etməlidir” - Müsahibə
21-09-2022, 14:06
Sərdar Cəlaloğlu: “Hər dəqiqə Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi başlaya bilər” - Müsahibə
3-07-2022, 13:50
Deputat: “Məmur sahibkarlığından qaynaqlanan inhisarçılıq əhaliyə böyük ziyan vurur” - Müsahibə
6-06-2022, 13:50
Politoloq: “Rusiyada etirazlar artacaq” - Müsahibə
27-05-2022, 13:03
Keçmiş səfir: “Zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir” - Müsahibə
26-05-2022, 20:43
Hərbi ekspert: “Rusiya texnokratları müharibəni uduzduqlarını başa düşürlər” - Müsahibə
25-05-2022, 16:16
Deputat: “Qərb Ukraynanı güzəştə məcbur edəcək” - Müsahibə