00:02 / 08-11-2024
Bu gün Zəfər Günüdür
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
Tarix: 27-10-2023 15:19 | Bölmə: Müsahibə
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır”

Komitə sədri: “Gələcəkdə yeni strategiyaların hazırlanmasını hazırki dövr ən vacib məsələlər kimi qarşımıza məqsəd olaraq qoyur”

Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin (STM) İdarə Heyətinin və Milli Məclisin İnsan hüquqları komitəsinin sədri Zahid Oruc AZƏRTAC-a müsahibə verib.

Reyting.az müsahibəni təqdim edir.

- Zahid müəllim, Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin apardığı sorğuların nəticələrinin dövlət qurumlarının fəaliyyətinə göstərdiyi təsiri barədə fikirlərinizi öyrənmək istərdik.

- Bizim 5 ilə yaxın müddətdə hazırladığımız 40-dan artıq müxtəlif məzmunlu kitablarımızın, jurnallarımızın mütləq əksəriyyəti dövlət qurumlarına təqdim edilib. Onların verdiyi reaksiyalar bu dövr ərzində qərar qəbuletmədə Mərkəzin irəli sürdüyü baxışların, yanaşmaların, təhlili sənədlərin və arayışların yekunlarını obyektivcəsinə qiymətləndirməsinə kömək edir. Aparılan sorğuların nəticəsi onu deməyə əsas verir ki, buna qədərki dövrdə əgər dövlət və hakimiyyət orqanları istənilən məsələyə yanaşmanı özlərinin cari baxışları əsasında verirdilərsə, indi tədricən bu platforma onlara təsir edir.

İcra hakimiyyəti orqanları, onların fəaliyyəti istiqamətində də sorğularımız var. Məsələn, insanlar hansı islahatların aparılmasını istəyirlər? Bizim hədəfimizdə olan mühüm məsələlərdən biri də icra hakimiyyəti orqanları ilə bağlı olub. Başadüşüləndir ki, dövlət qurumları öz fəaliyyətlərini sorğuların nəticələrindən fərqli görürlər və o cür təqdim etməyə çalışırlar. Amma vətəndaş rəyi çox önəmlidir. Səkkiz icra başçısının həbs edilməsi də qeyd olunan məsələlərin məntiqi davamıdır. Yəni, onların fəaliyyətinə açılacaq iş yerləri, əhalinin razılığı və sair əsaslarla qiymət verilir. Bu, bir epiqrafdır, dövlət kursunun əsaslanan xəttidir. Bildiyim qədər dövlət və hakimiyyət orqanları bu istiqamətdə sistemli işlər aparırlar.

- STM-in Nizamnaməsindən hansısa müddəaların çıxarılması, həmçinin orada əlavə və dəyişikliklərin edilməsi nəzərdə tutulurmu?

- Təkcə Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin, yaxud dövlətin hər hansı strukturunun nizamnaməsində deyil, ümumilikdə hər bir azərbaycanlının düşüncəsində inqilabi dəyişikliklər baş verməlidir. Belə ki, Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır. Ona görə də 44 günlük müharibə və bir günlük antiterror tədbirlərinin bizim həyatımıza gətirdiyi yenilikləri qəbul etməli, o çağırışları düzgün hesablamalı və qarşıdakı işləri bu ideologiya ilə həyata keçirməliyik. Eyni zamanda, gələcəkdə yeni strategiyaların hazırlanmasını hazırki dövr ən vacib məsələlər kimi qarşımıza məqsəd olaraq qoyur.

Vətən müharibəsindən sonra Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi 700 mindən artıq məcburi köçkünün öz doğma yurdlarına qayıdışı ilə bağlı 200 səhifəyə yaxın tədqiqat işi hazırlayıb. Hazırda işğaldan azad olunan ərazilərə əhalinin qayıtmasının sadəcə beynəlxalq nəzəri və hüquqi əsasları var, amma praktiki nümunələri yoxdur. Yəni, hazırda dünyada öz yurdlarına geri dönmüş xalq nümunəsi yox idi. Amma Azərbaycan artıq dünyada bunun praktiki nümunəsini yaratdı. Bu tədqiqat işimiz də Prezident İlham Əliyevə təqdim olunub. Baxmayaraq ki, hərbi meydanda savaş bitib, amma informativ, diplomatik müstəvidə, beyin mərkəzləri istiqamətində yeni-yeni təhdidlər və risklər mövcuddur.

- STM gələcək fəaliyyətlərində hansı istiqamətlər üzrə sorğular keçirməyi planlaşdırır?

- İlk növbədə, bütün sahələrdə güclü vətəndaş hazırlanması məqsədilə fəaliyyətlərin genişlənməsi üçün tədqiqatlar aparıla bilər. Təhsilə, səhiyyəyə əlçatanlığın təmin edilməsi, insanların sağlamlığının yerində olması vacib məsələlərdir. Biz vətəndaşların müxtəlif sosial problemləri, istəkləri, tələbləri ilə bağlı 2024-cü ildə tədqiqatlarımızı genişləndirəcəyik.

Digər istiqamət isə Böyük Qayıdışla bağlı məsələdir. Yəni qayıdış yalnız konkret sayda insanın dağıdılmış ərazidə yeni tikilən evlərə getməsi ilə bağlı deyil. Ona görə qayıdışla bağlı insanlar arasında milli birliyin təmin edilməsi vacib elementdir. Bilmək lazımıdır ki, bu, bir evə getməkdən də böyük hadisədir. Bundan əlavə, dövlətin siyasi-ideoloji sisteminin hazırlanmasında Mərkəzin üzərinə çox vacib öhdəliklər düşür. Üçüncüsü, bölgədə kommunikasiyalar açılacağı təqdirdə bir sıra tarixi əlaqələr bərpa olunacaq. Bu da yeni çağırışlarla qarşılaşacağımız anlamına gəlir.

- Mərkəz nəticəsi ictimaiyyətə açıqlanmayan sorğular da keçirirmi? Keçirilirsə bunun mahiyyətində nələr durur?

- Nəticəsi açıqlanmayan sorğuların hamısı bir qədər qapalı formatda aparılır, çünki dövlətin həmin məsələlərlə bağlı planları mövcuddur. Bizim açıqlamadığımız sorğulara ölkə əhalisinin müxtəlif problemlərə baxışları, etnik-milli və regional, həmçinin Azərbaycanda bəzi ölkələrin nüfuzunun hansı səviyyədə olması və digər məsələlər daxildir. Ümumiyyətlə, araşdırma və beyin mərkəzlərinin dünya arealında fəaliyyətlərinin heç də hamısı açıqlanmır, müəyyən məqsədlərə xidmət edir.

Misal olaraq, STM 2022-ci və 2023-cü illərdə apardığı sorğularla Xankəndidə yaşayan erməni sakinlərinin müxtəlif məsələlərə baxışlarını öyrənməyə çalışıb. Qeyd olunan bu sorğuların nəticələri ictimaiyyətə açıqlanmayıb, çünki dövlətin istifadəsi üçün edilib. Sorğuların nəticələri dövlətimizin başçısı tərəfindən də yüksək qiymətləndirildi.

Tədqiqatlardan gəlinən nəticə bu idi ki, Xankəndidə yaşayan ermənilərin 70 faizdən çoxu müstəqillikdən tamamilə kənar bir mövqedə idilər. Yəni, özlərini Azərbaycan torpağında ikinci erməni sisteminin bir hissəsi kimi təsəvvür etmir, hətta oradakı keçmiş qondarma rejimə də inanmırdılar. Erməni əhalisinin təfəkküründə böyük transformasiya və dəyişiklik baş verib. Buna qədərki dövrdə erməni ideoloqlarının əli ilə onlar inandırılmışdı ki, siz Xankəndidə müstəqil dövlət qurub yaşaya bilərsiniz.

Son 5 ildə Mərkəzin Qarabağa dair 10-a yaxın tədqiqat layihəsi olub. Tədqiqat işlərinin əksəriyyəti dövlət işi üçün çox yararlı sənədlər sayıla bilər.

Azərbaycanda sosioloji praktikada sorğuların keçirilməsi geniş şəkildə yayılmadığı üçün bəzən insanlarda şübhə, bir sıra hallarda ehtiyatlılıq, narahatlıq müşahidə olunur. Həmçinin də vətəndaşlar ildən-ilə proseslərin effektivliyini görürlər ki, sorğular onların mənafelərinə bağlıdır, vəziyyətlərinin yaxşılaşdırılmasına müsbət təsir göstərə bilər.




Bölməyə aid digər xəbərlər