Moldova zorən müttəfiqlikdən xilas olur

Xəbər lenti

20:40 / 17-07-2019

Ermənistan əhalisinin 50 faizi yoxsuldur

20:14 / 17-07-2019

Prokurorluq intihar edən məktəblinin işi ilə bağlı məlumat yaydı

19:39 / 17-07-2019

Ernənilər sahədə işləyən traktoru atəşə tutdu, düşmən susduruldu - MN açıqlama yaydı

18:39 / 17-07-2019

40 ildir saçını qırxdırmır və başını yumur

18:21 / 17-07-2019

Sosial şəbəkə niyə çöküb? - Nazirlik açıqlama yaydı

18:13 / 17-07-2019

AMEA-nın professoru seçilən alimlərin adları açıqlanıb - Siyahı

17:55 / 17-07-2019

Baş konsulun müavini öldürülüb, 2 diplomat isə yaralanıb - Ərdoğan Ərbildəki hadisənı qınadı

17:48 / 17-07-2019

Komissiya: "6 ay ərzində narkotiklərlə mübarizə sahəsində 2553 fakt aşkar edilib"

17:48 / 17-07-2019

ADP sədri AXCP ilə Müsavatı ittiham etdi: “...casus ovuna başlayırlar”

17:13 / 17-07-2019

Keçmiş prezidentə 11 cinayət işi açılıb

17:03 / 17-07-2019

Dollar neçəyə olacaq?

17:00 / 17-07-2019

Vətəndaş mədəniyyətinin təbliği - Layihə

16:41 / 17-07-2019

3 türk diplomatı güllələndi - İraqda

16:22 / 17-07-2019

Bu qız 7 aydır itkin düşüb

15:48 / 17-07-2019

“Həmin obyekt Famil Musayevin yox, mənimdir” - Azər Seyidov

15:04 / 17-07-2019

Keçmiş kral rusiyalı gözəldən boşandı

14:40 / 17-07-2019

“Mançester Yunayted” Poqba üçün 200 milyon istəyir

14:14 / 17-07-2019

Qənirə Paşayeva akademiyanın professoru seçildi

14:03 / 17-07-2019

Bakıda yumurtadan kütləvi zəhərlənmə

13:25 / 17-07-2019

Aleksandr Dugin: “Türkiyənin NATO-dan çıxması zaman məsələsidir”

13:16 / 17-07-2019

Merkelin siyasi varisi müdafiə naziri olacaq

13:12 / 17-07-2019

Müxalif namizəd seksual təcavüzkarın evində – “qara PiaR” - Foto

13:07 / 17-07-2019

Boris Conson: 75% – Rəy sorğusu

13:06 / 17-07-2019

Suraxanıda piyadanı vurub qaçan sürücü tutuldu

12:55 / 17-07-2019

Rayonlara yağış, dolu yağacaq - Sabahın hava proqnozu

12:51 / 17-07-2019

Əli Əhmədov BMT-nin iclasında: "4 qətnamə indiyədək yerinə yetirilməyib"

12:48 / 17-07-2019

Hərbi liseylərə qəbul imtahanının nəticələri açıqlandı

12:23 / 17-07-2019

Seyfulla Mustafayevdən Mirşahinlə bağlı suala qəzəbli - Reaksiya

12:18 / 17-07-2019

İngiltərədə inqilab: Çempion yeni qayda ilə müəyyən olunacaq

11:48 / 17-07-2019

Azərbaycan əhalisinin sayı açıqlanıb

Ən çox oxunanlar

17:52 / 15-07-2019

Nazir müavinindən şok açıqlama: "Təhsil sahəsində elə insanlar çalışır ki, onlar heç öz ixtisasını yaxşı bilmir"

12:15 / 16-07-2019

Müəllim olmaq istəyən 246 nəfər 48-dən yüksək bal toplayıb - Foto

14:42 / 15-07-2019

Müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqədə 8 sual səhv olub

17:15 / 15-07-2019

Azərbaycanla Gürcüstan sərhəddində nə baş verir? – Açıqlamalar

20:57 / 12-07-2019

Putin prezidentlikdən sonra bu vəzifəni tuta bilər - Yeni ssenari

22:10 / 12-07-2019

Polisləri güllələyib intihar etdi - Səbəb

18:28 / 16-07-2019

Rəsmi Bakıdan Gürcüstana sərt mesaj: "Keşikçidağ"da cinayət törədən təxribatçılar cəzalandırımalıdır" - Müsahibə

08:40 / 14-07-2019

Təqaüdlərin ödənilməsi qaydası təsdiqlənib - Qaydalar

16:14 / 15-07-2019

Bir nömrəli “qanuni oğru” tutuldu

11:07 / 13-07-2019

Həyəcan təbili çalınır: Yer kürəsinin təbii ehtiyatı tükənir

22:43 / 12-07-2019

Ukraynalı teleaparıcı da Putini təhqir etdi

11:56 / 15-07-2019

AzTV-dəki kadr dəyişikliyi qalmaqala səbəb olub: sədr əvəzi məhkəmə qərarını icra eləmir - Müraciət

Moldova zorən müttəfiqlikdən xilas olur
Tarix: 20-01-2018 00:08 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ

Şirift ölçüsü:

Postsovet məkanında baş verən proseslər, keçmiş sovet respublikalarının Qərb və Rusiya ilə münasibətlərindəki dəyişikliklər çox və ya az dərəcədə bizim ölkəyə də təsir edir. Məsələn, Rusiyanın 2008-ci ildə Gürcüstana hərbi müdaxiləsi Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün həyati önəmli neft-qaz kəmərlərinə təhlükə yaratmışdı. Hətta belə təhlükələr yaranmasa da, postsovet məkanında baş verənlər bizim üçün Suriya kimi ölkələrdəki proseslərdən daha önəmlidir.

Azərbaycan dövlət müstəqilliyinin bərpasının 27-ci ilini yaşasa da, hələ də keçmiş sovet respublikası “libası”ndan xilas ola bilməyib. Əslində, üç Baltikyanı respublika - Litva, Latviya və Estoniya istisna olmaqla, keçmiş sovet respublikalarından heç biri həmin “libası”nı çıxarmağı bacarmayıb.

Ancaq Gürcüstan, Ukrayna və Moldova keçmiş sovet respublikası “libası”ndan çıxmaq istiqamətində ciddi addımlar atırlar.

Ermənistanda da zaman-zaman Rusiyaya qarşı çıxışlar səslənir. Hətta İrəvan Avropa İttifaqı ilə Assosiativ Saziş də imzalayıb.

Gürcüstanla da məsələ məlumdur.

Moldova zorən müttəfiqlikdən xilas olur

Ukraynaya gəlincə, bu ölkənin Rusiyanın təsir dairəsindən çıxmaq cəhdinə cavabında Moskva Krımı ilhaq etdi. Bu azmış kimi, üstəlik, Ukraynanın Şərq vilayətlərində separtizmi alovlandırdı. Bu isə Kiyevin birmənalı qərbyönümlü siyasət yürütməsinə, dərin siyasi, iqtisadi və hüquqi islahatlar aparmasına mane olur.

Rusiyanın təsir dairəsindən çıxmaq istəyən respublikalardan biri olan Moldovada baş verən proseslər isə xüsusi ilə seçilir.

Qeyd edək ki, Moldovada hakimiyyətin seçki yolu ilə dəyişmə ənənəsi formalaşıb. Hazırda dövlət başçısı postunu tutan İqor Dadon beşinci prezidentdir.

İlk iki prezident - Mirça Snequr və Petr Luçinski - hər biri yalnız bir seçki müddətində dövlət başçısı olublar.

Üçüncü prezident - kommunist Valdimir Voronin iki müddət dövlət başçısı olub.

Dördüncü prezident - Nikola Timofti də cəmi bir prezidentlik müddətində dövləti idarə edib.

2009-2010-cu illərdə prezident kürsüsündə Mixay Qimpu, 2010-2012-ci illərdə isə Marian Lupu əyləşib.

Şərhçilər Moldovada hakimiyyətin seçkilər yolu ilə dəyişməsini bu ölkənin parlament-prezidentli respublika üsul-idarəçiliyinə malik olması ilə izah edirlər.

Ekspertlərin fikrincə, Moldovada hakimiyyətin seçki yolu ilə dəyişməsi və parlament-prezidentli respublika üsul-idarəçiliyinə malik olması Moskvanın bu postsovet respublikasında möhkəmlənməsinə mane olan ən böyük amildir. Bu amil Moskvanın təsirinin artmasına mane olduğu kimi, Moldovanın zəif, tərəddüdlü olsa da, Avroatlantik məkana inteqrasiya kursu götürməsini təmin edir.

Moldovanın son bir ilə kimi Avroatlantik məkana inteqrasiya kursunda müşahidə olunan tərəddüdləri bu gün qətliyyətli addımlar əvəz edib. Baxmayaraq ki, hazırki dövlət başçısı İqor Dadon Rusiyayönümlü siaysətçidir və Moldovanın Moskvanın layihəsi olan Avrasiya İqtisadi İttifaqında yer almasına çalışır.

Prezidentdən fərqli olaraq Kişniyovun siyasi elitası və qərarverici bürokratiyası ölkənin Avroatlantik struktura intqerasiyasına çalışır. Demək olar ki, artıq bu istiqamətdə müəyyən nailiyyətlər də var.

Moldovanın qərbyönümlü siyasətçiləri üçün 2018-ci il xüsusi önəm daşıyır. Çünki bu il Moldova Demokratik Respublikasının Rumıniya ilə birləşməsinin 100 ili tamam olur. O zaman Rumıniya ilə birlik cəmi bir il çəkmişdi və Sovet Rusiyasının hərbi müdaxiləsindən sonra Kişniyov yenidən Moskvanın nəzarətinə keçmişdi.

Moldovanın qərbyönlü siyasətçiləri hesab edir ki, Rumıniya ilə birləşmək (uniri) üçün 100 il əvvələ nisbətən indi daha yaxşı imkanlar mövcuddur. Çünki Rumıniya Avropa Birliyinin və NATO-nun üzvüdür. Əgər birləşmə baş tutarsa, Rusiya 99 il əvvəl olduğu kimi, yenidən Moldovaya qarşı hərbi müdaxilə edə bilməz.

Digər tərəfdən, hətta bu birləşmə olmadan belə, Rusiyanın Moldovaya hərbi müdaxiləsinə mane olan bəzi amillər var. Məsələn, Moldova parlamentinin qəbul etdiyi qanunvericilik aktına görə ehtiyac yaranarsa, Rumıniya ordusu Moldova ərazisinə daxil ola bilər. Bu sənədin məhz Rusiyadan gələ biləcək hərbi müdaxilə təhlükəsinə qarşı qəbul olunduğu isə hamıya aydındır.

Moldova parlamenti həm də ölkə qanunvericiliyini Rumıniya qanunvericiliyinə uyğunlaşdırmağa çalışır. Bu iki ölkənin energetika sisteminin birləşdirilməsi istiqamətində ciddi məsafə qət edilib.

Rumıniya eyni zamanda Moldovanın əsas ticarət tərəfdaşıdır. Moldovada iki minə yaxın rumın kapitalı ilə yaradılmış şirkət fəaliyyət göstərir. Məhz iqtisadi amil Moldovada Rumıniya ilə birlik tərəfdarlarının hər ötən gün daha da güclənməsinə səbəb olur.

Orta məktəblərdə vahid tarix və dil - Rumıniya tarixi və rumın dili öyrədilir. Rusiyayönümlü prezident İqor Dadonun Rumıniya tarixi dərsliyini Moldova tarixi ilə, rumın dilini isə moldovan dili ilə əvəz etmək cəhdləri fayda vermədi.

Moldova parlamenti, Konstitusiya Məhkəməsi isə prezidentin ölkənin siyasi həyatına təsir imkanlarını minimuma endirmək istiqamətində cəsarətli addımlar atmaqla yanaşı, Rusiyanın da təsir imkanlarını azaltmaqdan çəkinmir. Rusiyanın rəhbər şəxslərinin ölkə ərazisinə buraxılmaması, Moskvanın təbliğat maşınının qarşısının alınması kimi addımlar atan Kişniyov, belə görünür ki, “Sovet libasını” çıxarmaqda qərarlıdır. Bu zaman Kişniyov Moskvanı aşağılamaqdan da çəkinmir.

Moldovanın bəzi addımları kənar müşahidəçiyə təxtibat kimi də görünə bilər. Ancaq Kişniyovda gözəl bilirlər ki, Rusiya indi Moldovaya qarşı hərbi müdaxilə imkanlarına malik deyil. Ukraynaya görə Qərblə tarixin ən soyuq mərhələsini yaşayan Moskvanın Moldovaya hərbi müdaxiləsi Rusiyanın tam təcridinə gətirib çıxara bilər. Buna görə də Kişniyovun aşağılayaçı addımlarına, hərəkətlərinə yalnız sözlə cavab verir.

Moldova isə bütün bunlarla kifayətlənmək istəmir və Rusiyanın təsir zonasını legitimləşdirən Müstqəil Dövlətlər Birliyi adlı qurumdan da çıxmağa çalışır. Bu, həm də Moldovanın Rumıniya ilə birləşmə yolundakı maneələrdən daha birinin aradan qaldırılması deməkdir.

Moldovanın MDB-dən çıxması həm də Rusiyanın postsovet məkanındakı təsir dairəsinin daha da daralması anlamına gəlir ki, bu da “Sovet libası”ndan yaxa qurtarmaq istəyən keçmiş sovet respublikalarının müstəqilliklərini artırmaq yolunda əlavə imkanların yaranmasıdır.

Ana səhifəyə dön