Rusiya iqtisadiyyatı ilə bağlı proqnozlar təsdiqini tapmır
Tarix: 05-04-2024 13:15 | Bölmə: İqtisadiyyat
Rusiya iqtisadiyyatı ilə bağlı proqnozlar təsdiqini tapmır

Sanksiyalar səbəbindən Rusiya iqtisadiyyatının çökəcəyi ilə bağlı proqnozların yalan olduğu üzə çıxır.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə Kanadanın "The Globe And Mail" nəşri yazıb.

Qəzet iddia edir ki, Rusiyanın “iqtisadi ölümü” ilə bağlı yayılmış məlumatlar şişirdilmiş şayiələr olub.

Müəllif Con Rapley qeyd edir ki, əgər Qərbin, Avropa həmrəyliyinin ləng davranışında dəyişiklik olmazsa, onun apardığı hesablamalar özünü doğruldacaq. Bu isə o deməkdir ki, tezliklə Moskvanı Kiyev üzərində qələbə gözləyir.

Xatırlanır ki, Rusiya Ukraynaya qoşun yeridəndə o vaxt Qərb alyansı Kiyevi dəstəkləmək, Moskvanı təcrid etmək üçün toplaşıb. Nəticədə Qərb nəinki Ukraynanı silahlandırıb, həm də qaçqınları qəbul edib, həmçinin Rusiya iqtisadiyyatının oksigenini kəsməklə çevik, qəti tədbirlər görüb.

Qəzet daha sonra yazır: "Bu alyans şirkətlərindən oradakı əməliyyatları məhdudlaşdırmağı tələb etdi və Rusiyadan idxalı qadağan etdi, gəmilərini limanlarına girişdən məhrum etdi. Sığorta şirkətləri, ən əsası da Rusiya müdafiə sənayesi, eləcə də enerji sektoruna lazım olan gərəkli yüksək texnologiyaların ixracını əngəllədi".

Müəllif bildirir ki, ilk baxışdan Qərbin qələbə çaldığı görüntüsü var idi, üstəlik, böyük əzmlə müqavimət göstərən Ukraynanın qoşunları Rusiyanın Kiyevi ələ keçirmək cəhdini dəf edə bilmişdi. Elə məhz bu səbəblərdən də Moskvanın geniş iqtisadi çevrəsi get-gedə daralmağa başlamışdı.

Qeyd olunur ki, söylənilənlərdən iki il keçib və indi hər şey tamamilə fərqli görünür:

“2022-ci ildə Rusiya iqtisadiyyatını tənəzzül gözləyəcəyini ehtimal edənlər çox haqlı idi, lakin bu ərəfədə Rusiyanın iqtisadiyyatında zəiflik müşahidə edilsə də, keçən il Moskva problemləri demək olar ki, tamamilə bərpa etməyi bacardı. Rusiyanın enerji idxalından ciddi şəkildə asılılığı olan Qərb ölkələrinin və Almaniya kimi inkişaf etmiş bəzi Avropa dövlətlərinin iqtisadi göstəriciləri elə də pis təsir bağışlamasa belə, yenə də onun taleyi sual altında idi. Müharibə aparan Rusiyanın iqtisadi artım tempi super güc ABŞ-a rəqib olduğu halda zəifləməkdədir, lakin bundan əlavə qəribə, anlaşılmaz bir paradoks hökm sürür. Müharibəyə davam edən Rusiyanın müdafiə sənayesi indiyədək nəinki çöküb, həm də tamamilə toxunulmaz qalıb, üstəlik, əhəmiyyətli dərəcədə genişlənə bilib. Məhz son bir neçə ildə və indi bu ölkədə ildə üç milyon artilleriya mərmisi istehsal olunur. Bu göstərici isə Amerika Birləşmiş Ştatları ilə Avropanın birgə istehsalından təxminən üç dəfə çoxdur.

Rusiya inadla savaşdığı döyüş meydanında hər gün Ukraynadan beş dəfə çox mərmi atır. Elə bunun nəticəsidir ki, gözəl və həmçinin də geniş imkanlara malik ölkə kimi tanınan Ukrayna hazırda xarabalığa çevrilib. Ölkənin iqtisadiyyatı çöküb və Ukrayna bu savaşın ucbatından 2022-ci ildə hasilatının demək olar ki, üçdə birini itirib. Lakin ölkə hələ də müharibədədir və bərpa olunmaqdan uzaqdır. Bu da daha bir sübutdur ki, yayılan xəbərlər içində hələ də yalançı ümidlər dolaşır".

Rapley xüsusilə də Rusiyanın hərbi, iqtisadi dayanıqlılığına diqqət çəkərək səbəbləri bir neçə amillə əlaqələndirir. Onun fikrincə, ilk amil iqtisadiyyatın müharibə vəziyyətində balansa salınması nəticəsində müqavimət qazanması olub. Lakin real görüntü tamamilə başqa idi. Rusiya Federasiyası öz müdafiə xərclərinin kəskin şəkildə artırdı və hazırda bu, iqtisadiyyatın 7 faizdən çoxu deməkdir. Tələbatın artması isə Rusiyanın Ukraynada apardığı şiddətli döyüşlərdən dərin çöküşə, defolt vəziyyətinə düşmədən, həm də bu sanksiyalar altında, hətta müvəqqəti olsa belə sarsılmadan birbaşa təsirlənməməsinə gətirib çıxarıb. C. Rapley yazır ki, Rusiya bununla öz hərbi potensialından istifadə qaydalarını müəyyənləşdirib.

Müəllifin fikrincə, sanksiyalarla Rusiyanı qismən sarsıdan və güclü potensiala malik Qərb ölkələri xüsusilə ən müasir silahlarda istifadə olunan kompüter çiplərinin ixracını dayandırdıqdan sonra Rusiya Federasiyası daha bir yeni, həm də sərt sanksiyaları aşa biləcək oyuna başlamağa qərar verib:

“Ruslar onlardan çipləri çıxarmaqdan ötrü qadağan olunmayan malları - soyuducu və mikrodalğalı soba, qabyuyan kimi əşyaların idxalına başladı. Rusiya bununla da bir çox şeylərin nəzərdən qaçdığı limanları tapdı və beləcə, ticarəti dəstəkləyən ön şirkətlərin vasitəsilə çatdırılmanı dəstəklədi. Bununla da bir çox vasitəçi ölkələr, hətta inkişaf etməkdə olan ölkələrə sərfəli yeni, həmçinin də çox ucuz bazar üçün imkanlar yarandı. Müqayisə üçün onu da bildirək ki, indi belə oxşar mənzərə digər coğrafiyada müşahidə edilir. İsrail ilə Fələstin münaqişəsinin, yəni HƏMAS arasında aparılan bu müharibənin nəticəsində də vəziyyət eynidir.

Rusiyanın Ukraynaya hücumunun ardınca, Qəzzada müharibənin başlanmasından bəri artıq bu ənənələrdən sanki müharibədə sınaqdan keçmiş metodik vəsait kimi istifadə olunur. Bu isə o deməkdir ki, müharibə dövründə pozulan sanksiyalara mənəvi cəhətdən hər vasitə ilə bəraət qazandırmaq çox asandır: onlar səbəbləri də, görünən nəticələri də Qərbin yürütdüyü ikili standartlarını seçmə tətbiqində görürlər".

Nəşrin yazdığına görə, Rusiya indi özünə yeni ixrac bazarları tapıb, dayanmadan hər vasitə ilə tədbirlər görür:

“Qərb birlik göstərib Rusiya neftinin və təbii qazının idxalını azaltdıqda yaranmış profisiti Hindistan və Çin kimi ölkələr həvəslə öz üzərilərinə götürdülər. Əlbəttə ki, bu böyük risk idi. Belə bir çətin vəziyyətdə, müharibə aparan dövlət Rusiya bununla bağlı itkilərə məruz qaldı, sanksiyaların hər hərfinə əməl etməsə də, heç olmasa, ruhuna əməl etmək üçün öz məhsullarını dünya qiymətləri ilə müqayisədə endirimlə satdı. Buna görə də Hindistanın energetika naziri bu yaxınlarda açıq şəkildə bildirdi ki, indi “Dünya ölkələri Rusiyanın neftini aldığına görə Hindistana minnətdardır”, çünki o, qlobal qiymətləri aşağı səviyyədə saxlayır".

Müəllif daha sonra qeyd edir ki, belə bir vəziyyətdən yararlanıb fayda götürmək üçün Avropa da hərəkətə keçib:

“İdxalda və ixracda iqtisadi sıxıntılar yaşayan Avropa ölkələri "düşmən" Rusiya ilə “arxa qapıdan” ticarət əlaqələrinə başlamaqla sanksiyaların iqtisadiyyatlarına təsirini qismən yumşalda bildilər. Nəticədə isə Qərbi Avropanın Mərkəzi Asiya, həm də Qafqaz ölkələri ilə ticarəti xeyli yüksəldi və Almaniyanın Qırğızıstana avtomobil satışı il ərzində təxminən 5500 faiz artdı. Eyni dövrdə Qazaxıstanla Rusiyanın arasında elektron avadanlıq ixracı 18 dəfə çoxalıb. Vəziyyət aydındır: Avropa ölkələri belə bir üsulla Rusiya ilə vasitəçilər vasitəsilə ticarət edir”.

Müəllifin fikrincə, mövcud şəraitdə Rusiya Qərblə qarşıdurmada qalib gəlmiş kimi görünə bilər, ancaq onun hərbi kampaniyasının gələcəyi şübhə altındadır:

"Ölkə öz ixracı üçün uğurlu bazarlar tapsa da, məcburi endirimlər Rusiyanın gəlirlərini xeyli azaldır. Eyni zamanda bu dövlət Çin və Hindistan kimi ticarət tərəfdaşlarından getdikcə daha çox asılı vəziyyətə düşür, bu isə taleyi yarı yolda qarşılamaq deməkdir.

Müdafiə bir yana, Rusiya sənayesi inkişaf etdirməyi hədəflədiyi yüksək texnologiya sektoru uğrunda mübarizə aparır. Nəticədə isə Rusiya yenidən üçüncü dünya ölkəsinə çevrilir".

Qeyd olunur ki, bu münaqişə getdikcə uzanarsa, Rusiyanın resursları tükənəcək və ölkə özünü əvvəlkindən daha kasıb, daha zəif görəcək.

Oqtay QORÇU




Bölməyə aid digər xəbərlər
bütün xəbərlər