18:11 / 23-02-2020
11 seçki məntəqəsində nəticələr ləğv edildi - Qərar
17:49 / 23-02-2020
Çempionlar Liqasının daha iki oyuna hakim təyinatları olub
17:39 / 23-02-2020
Türkiyə İranla sərhədi bağladı - Koronavirusla əlaqədar
17:24 / 23-02-2020
Azərbaycanlı kriminal avtoritet öldürüldü - Foto
17:13 / 23-02-2020
Müsavatçının deputata qarşı şikayətinə baxılıb
17:00 / 23-02-2020
MSK Mixail Zabelinin dairəsi üzrə şikayəti araşdırıb
16:15 / 23-02-2020
Astara və Biləsuvar gömrük sərhəd buraxılış məntəqələri bağlanıb - Virus təhlükəsinə görə
16:06 / 23-02-2020
Magistraturaya qəbul imtahanı keçirilib
16:02 / 23-02-2020
XİN-dən İrana səfər edən vətəndaşlara - Xəbərdarlıq
13:46 / 23-02-2020
Türkiyədə zəlzələ zamanı ölən və yaralananların sayı artıb
13:23 / 23-02-2020
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13:11 / 23-02-2020
Politoloq: “Ənənəvi müxalifət sıradan çıxsa da, bunu qəbul etmək istəmirlər” - Müsahibə
12:57 / 23-02-2020
İranda koronavirusdan ölənlərin sayı 18 nəfərə çatıb
12:28 / 23-02-2020
Türkiyə-İran sərhədindəki zəlzələdə 7 nəfər ölüb
12:16 / 23-02-2020
Koronavirusa görə idman tədbirləri ləğv edilib
11:12 / 23-02-2020
ABŞ-da yaşamaq istəyən xarici vətəndaşlar üçün qaydalar sərtləşdirilib
10:46 / 23-02-2020
Türkiyə, İran və Azərbaycanda zəlzələ olub
10:35 / 23-02-2020
Bir neçə mağazada yanğın baş verib
00:50 / 23-02-2020
Taekvondoçularımız İsveçdən 9 medalla qayıdıb - Fotolar
00:37 / 23-02-2020
Məhkəmə sabiq prezidentin övladlarına bəraət verib
00:28 / 23-02-2020
Sevda Yəhyayeva ağıllı oğlan axtarır
00:22 / 23-02-2020
Aktrisanın yeni imici bəyənilib - Fotolar
00:16 / 23-02-2020
“Yuventus” səfərdə qələbə qazanıb
23:56 / 22-02-2020
Binəqədidə bir nəfər güllələnib
23:17 / 22-02-2020
Prezident Müqəddəs Taxt-Tacın dövlət katibi ilə görüşdü - Mehriban Əliyevaya orden verildi - Fotolar
21:03 / 22-02-2020
Xüsusi peşə təhsili müəssisələrinin vəzifələri artırılıb
19:00 / 22-02-2020
Kestutis Yankauskas: "Aİ Azərbaycan ilə “Yaşıl saziş” məsələsində birgə çalışmaq istəyir"
18:42 / 22-02-2020
Naxçıvan Ali Məclisinin 45 yeni deputatı bəlli oldu - Siyahı
18:03 / 22-02-2020
MSK daha bir DSK-nın qərarını qüvvədə saxladı
17:59 / 22-02-2020
Ərdoğan: “Suriyada yüzlərlə legioneri zərərsizləşdirdik”
12:13 / 21-02-2020
Qanlı savaşın qalibi kim olacaq: susan Putin, qorxan Əsəd, yoxsa döyüşən Ərdoğan? - Video
13:09 / 20-02-2020
DTX Neftçala İcra Hakimiyyətində keçirdiyi əməliyyatla bağlı məlumat yaydı: həbslər var - Yenilənib
19:36 / 18-02-2020
Deputatlığa namizədlər MSK-nın qarşısında 16 tələb irəli sürüblər - Aksiya
11:16 / 19-02-2020
Dövlət çevrilişi edən admiral və generalın rütbəsi alındı - Qərar
22:35 / 20-02-2020
Koronavirus nəhəngləri çökdürür: Çin milyardlar itirir, dünya bazarı təhdidlə üzləşib
17:00 / 20-02-2020
Kollec direktoru və müavini saxlanıldı - Yenilənib
08:36 / 19-02-2020
18 rayondan Prezident Administrasiyasına göndərilən şikayətlərin sayı artıb - Siyahı
18:29 / 20-02-2020
İlham Əliyev icra başçısını vəzifədən azad etdi - Sərəncam
20:51 / 20-02-2020
Rusiyanın Türkiyədən tələbi: “Terrorçulara silah verməyi dayandır” - Video
10:30 / 20-02-2020
Suriyada ABŞ və Rusiya əsgərlərinin qarşıdurması - Video
16:53 / 22-02-2020
Hakan Şükür: “Gülənin tədbirlərinə Ərdoğanın təyyarəsi ilə gedirdik”
Deputat: “Aztəminatlı təbəqənin kredit borcları silinməlidir” - Müsahibə
Tarix: 27-01-2019 11:19 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Məsimli: “Xeyli vətəndaşımız və biznes strukturları bank kreditlərinin girovuna çevrilib”
Azərbaycanda kredit borcları ciddi problem olaraq qalır. Milli Məclisdə bəzi deputatlar dəfələrlə bu problemin həlli ilə bağlı təkliflərini səsləndirsələr də, hələ ki müsbət irəliləyiş yoxdur.
Milli Məclisin deputatı, İqtisadi və Sosial İnnovasiyalar İnstitutunun rəhbəri Əli Məsimli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsində bu və digər məsələlərdən danışıb.
- Əli bəy, 2018-ci ilin iqtisadi yekunları 2019-cu ilə optimist baxmağa əsas verirmi?
- 2018-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı 2015-ci ilin devalvasiyalarından sonra başlanan resessiya və durğunluq mərhələsindən artım trayektoriyasına çıxmağa başladı. Azərbaycanda 2016-cı ildə ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 3,8 faiz azalması, 2017-ci ildə 0,1 faiz artımı fonunda 2018-ci ildə ÜDM 1,4 faiz artıb.
Ötən il manatın məzənnəsi 1 dollar - 1,7 manat ətrafında olmaqla sabit qaldı. Digər şərtlərlə yanaşı, 2018-ci ildə manatın məzənnəsinin sabit qalması inflyasiyanın 2017-ci ildəki ikirəqəmli səviyyədən, yəni 15 faizdən birrəqəmli səviyyəyə - 2,3 faizə enməsində mühüm rol oynayıb.
2017-ci ildə əhali gəlirlərinin artımı inflyasiya tempindən 2 dəfə geri qaldığından, əhalinin güzəranını xarakterizə edən real gəlirlər aşağı düşmüşdür. 2018-ci ildə inflyasiyanın orta hesabla 2,3 faiz artımı fonunda əhalinin nominal gəlirləri 9 faiz yüksəlib. 2018-ci ildə sadalanan istiqamətlərə müsbət meyllərin yaranması bu il iqtisadi artım templərinin bir qədər də artırılmasına müəyyən əsaslar yaradır. Amma proqnozlaşdırlan 3,6 faiz artımdan daha yaxşı nəticələrə nail olunması həm qlobal ticarətdə proteksionizmin və ticarət müharibələrinin vüsət aldığı bir zamanda xarici şokların ölkə iqtisadiyyatına təsirlərinin neytrallaşdırılması dərəcəsindən, həm də makroiqtisadi sabitliyin möhkəmləndirilməsi və ölkədə yığılıb qalmış problemlərin həll sürətindən asılı olacaq. Problemlərin həllini sürətləndirməkdən ötrü isə həyata keçirilən islahatların sürəti üstümüzə gələn problemlərin sürətindən yüksək olmalıdır. Ona görə də Azərbaycan üçün çox şey xeyli dərəcədə dünya bazarında neftin qiymətinin büdcə proqnzlaşdırılması zamanı bir barrel üçün götürülmüş 60 dollardan nə dərəcədə kənarlaşmasından və ortalama hansı səviyyədə olmasından və bir də həyata keçirilməyə başlanan islahatların daha da genişləndirilməsi, dərinləşdirilməsi və səmərəlilik dərəcəsindən asılı olacaq.
- Hansı sahələrdə islahatların davam etdirilmsəni daha vacib hesab edirsiniz?
- Fikrimcə, Azərbaycanın hazırkı yavaşımış artım templərindən yenidən öz potensialına layiq templərlə artım trayektoriyasına çıxmasından ötrü cəmiyyət həyatının bütün sahələrində sistemli islahatlara, idarəetmənin fəlsəfəsini əsaslı surətdə dəyişdirib, müasir mərhələdə rəqabətə davamlı səviyyədə səmərəli fəaliyyət göstərə bilən iqtisadi sistemin formalaşmasına yönəltməyə böyük ehtiyac var. Ona görə də hazırda iqtisadi artım templərinin yenidən yüksəlməsinə mane olan amillər içərisində idarəetmənin təşkilatı strukturnun müasir tələblərə cavab verməməsi xüsusi yer tutur. Bununla bağlı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı yekun nitqində xüsusi vurğulayıb:
“... İdarəetmədə struktur köhnəlib. Daha çevik, daha yığcam, daha məqsədyönlü yeni idarəetmə strukturu olmalıdır. İndi dünyada əks proses gedir - idarəetmə daha yığcam, çevik, daha da məqsədyönlü və az işçi ilə böyük iş görmək üçün. Amma bizdə idarəetmə sistemi şişir. Buna son qoyulmalıdır. Ona görə struktur islahatı, kadr islahatı aparılmalıdır. Hər bir sahədə o sahəyə rəhbərlik edən şəxslər mütləq maksimum səmərə ilə işləməlidirlər”.
İdaretmə aparatı həqiqətən də çox şişirdilib və vəziyyətin getdikcə mürəkkəbləşdiyi hazırkı mərhələdə səmərəli fəaliyyət göstərmək imkanları tükənib. 2019-cu ilin büdcə xərclərində ümumi dövlət xidmətləri üzrə xərclər 3,9 milyard manata çatıb ki, bu da müdafiə xərclərindən 13 faiz, təhsil xərclərindən 70 faiz, sosial müdafiə, sosial təminat xərclərindən 48 faiz, səhiyyə xərclərindən 3,7 dəfə çoxdur. Bu baxımdan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi, dövlət orqanlarının və qurumlarının fəaliyyətinin optimallaşdırılması, dövlət büdcəsi vəsaitindən səmərəli istifadənin təmin edilməsi məqsədilə həyata keçirdiyi islahat xarakterli addımları müsbət qiymətləndirir və davamlı olmasını arzulayırıq.
- Sizcə, həyata keçirilən tədbirlərdə nələr çatışmır?
- Ötən il keçirilən prezident seçkilərindən sonra başlanan islahatların, xüsusən də struktur islahatlarının bu il daha intensiv templərlə davam etdirilməsini təqdir edirik. Dövlət idarəetmə sistemindəki lüzumsuz strukturların ləğvi, eyni funksiyanı yerinə yetirən qurumlarda paralelçiliyin aradan qaldırılması, bir-birinə yaxın olan qurumların birləşdirilməsi istiqamətində atılan addımlar genişləndikcə, dövlət büdcəsi vəsaitinə bu yöndə edilən qənaətin də məbləği artacaq və nəticədə struktur islahatları daha çox büdcə vəsaitinə qənaət etməyə imkan verəcək. Bunu dolğun şəkildə reallaşdırmaqdan ötrü obyektiv araşdırmalar aparıb, optimal variantda həlli vacib olan xeyli ciddi problemlərin həllində nəzərəçarpan irəliləyişlərə nail olmaq lazımdır. Belə ki, həyata keçirilən struktur islahatlarının səmərəlilik dərəcəsini artırmaqdan ötrü, obyektiv tələbata çevrilən şərtlər içərisində bayaq qeyd etdiyimiz kimi, islahatların cəmiyyət həyatının bütün tərəflərini əhatə etməsi, kompleks xarakter daşıması, idarəetmənin təşkilatı strukturunun təkmilləşdirilməsinə yönəlik islahatların iqtisadi azadlıqların və şəffaflığın artırılmasına, ictimai nəzarətə geniş meydan verən və cəmiyyət həyatının bütün sahələrində korrupsiyaya, inhisarçılığa, məmur özbaşınalıqlarına və bunlardan doğan talançılığa son qoymağa yönəlmiş köklü islahatlarla əlaqəli şəkildə həyata keçirilməsi və həmin addımların gözləntiləri daha dolğun və səmərəli olsun deyə, həyata keçirilən islahatlar neft amilinin aparıcı roluna əsaslanan modeldən yeni iqtisadi modelə - insan amilinin aparıcı roluna əsaslanan innovasiyalı inkişaf modelinə transformasiya üçün şərait yaratmalıdır. Bundan ötrü, Azərbaycanın yeni iqtisadi modelinə uyğun vahid strategiyanın həyata keçirilməsi çox vacibdir.
- Hansı məsələlərin həllini daha vacib sayırsınız?
- Konkret məsələlərə gəldikdə, üç problemin həllini daha vacib hesab edirik:
Birinci qəbildən olan problemlər iqtisadi artım templəri ilə bağlıdır. Azərbaycanda əhali hər il orta hesabla 1,3 faiz artır və orta perspektivdə həmin tempin davam edəcəyi gözlənilir. Əhali artımının bu səviyyədə müsbət dinamikası şəraitində iqtisadi artım templərimiz 2018-ci ildəki kimi 1,4 faiz yox, 6-7 faiz olmalıdır ki, əhalinin güzəranının yaxşılaşdırılmasının iqtisadi bazası yaransın.
İkinci qəbildən olan problemlər əhalinin sosial vəziyyəti, xüsusən də aztəminatlı təbəqənin güzəranı ilə bağlıdır. İqtisadi artım templərimizin yavaşıması, ölkədə sosial göstəricilərə də mənfi təsir göstərir və inkişaf etməkdə olan ölkələr, MDB məkanı və region ölkələri ilə müqayisdə pisləşir. Bu il ölkə üzrə orta əmək haqqının 642 manata çatdırılması proqnozlaşdırılıb. Bununla belə, büdcə təşkilatlarında çalışanların xeyli hissəsi orta əmək haqqından aşağı - 200-300 manat arasında maaş alır.
Bu il orta pensiyanın 240 manata çatdırılması proqnozlaşdırılıb. Bu, kiçik rəqəm olmaqla yanaşı, həm də xeyli insan orta pensiyadan da aşağı səviyyədə pensiya alır.
Müavinətlər də çox aşağı olmaqla, simvolok səviyyədədir. İqtisadi artım templərini yüksəltməklə və sadalayacağımız istiqamətlərdə köklü dəyişikliklərə nail olmaqla Azərbaycanda əmək haqqı, pensiya, müavinət və sair ödənişlər potensial imkanlarımız səviyyəsinə çatdırılmalıdır. Bundan ötrü hökumət islahatlar yolu ilə müasir mərhələdə qarşıda duran problemlərin köklü və sürətli həlli yolunda alternativi olmayan insan kapitalının üstün inkişafına dayanan innovasiyalı inkişaf modelinin reallaşdırılmasına çalışılmalıdır. Yeni yaradılan dəyərin bölgüsündə ədalətın təmin edilməsi, kölgə iqtisadiyyatının dairəsinin məhdudlaşdırılması, korrupsiyaya, məmur özbşınalıqlarına və bundan irəli gələn talançılıq hallarına, büdcə vəsaitlərinin xeyli hissəsinin gəlirli olmayan sahələrə, səmərəsiz və az səmərəli layihələrə və eyni infrastruktura dəfələrlə pul xərclənməsi praktikasına son qoyulmalıdır. Bu cür üsullarla iqtisadi artım templərimizi və buna uyğun olaraq əhalinin gəlirlərini, əmək haqqı, pensiya və sairi də potensialımıza uyğun səviyyədə əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq olar.
Üçüncü qəbildən olan problemlər əhalinin güzərarının yaxşılaşdırılması qarşısında duran ciddi problemlərlə bağlıdır. Bununla bağlı zəruri olan amilləri sadalayanda, korrupsiya, məmur özbaşınalıqları və bundan irəli gələn talançılıq hallarına son qoyulması məsələsini artıq dedik...
Bu sahədə həlli vacib olan ən ciddi məsələlərdən biri də problemli kreditlər məsələsidir. Artıq beşinci ildir ki, vətəndaşların xeyli hissəsinin borc tələsinə düşməsi Azərbaycanda əhalinin müəyyən hissəsnin güzəranının yaxşılaşması qarşısında ciddi maneəyə çevrilib. Ölkə əhalisinin hər 4 nəfərindən birinin banka borcu var. 2015-ci ilin iki şok devalvasiyasından sonra əhalinin xeyli hissəsi və banklar həmin şoku hələ də hiss edir. Banklara borcu olanlarla yanaşı, 1 milyon nəfərdən artıq vətəndaşımız borclara zamin olmaqdan əziyyət çəkir. Xeyli vətəndaşımız və biznes strukturları bank kreditlərinin girovuna çevrilib. Bu problemi, xüsusən də xarici valyutada olan kreditlər problemini çözmək lazımdır ki, həm bankların sağlamlaşdırılmasına, həm də əhalinin güzəranının yaxşılaşmasına geniş yol açılsın. Xarici valyutada olan kreditlərlə bağlı problemə differensiallaşdırılmış şəkildə baxmaq lazımdır: qanunun bütün sərtliyini 2015-ci ilin devalvasiyalarına qədər borcunu vaxtında, səliqə ilə qaytaran və devalvasiyadan sonra artan borclarını qaytarmaq üçün gəlirinin imkan vermədiyi, eləcə də devalvasiya nəticəsində artan kreditləri qaytarmaq iqtidarında olmayan yoxsul təbəqəyə yox, banklarla əlbir olub kreditləri əslində qaytarmaq yox, qaytarmamaq üçün alanlara tətbiq etmək lazımdır. 2015-ci ilin devalvasiyalarına qədər borcunu vaxtında səliqə ilə qaytaran və devalvasiyadan sonra artan borclarını qaytarmaq üçün gəlirinin imkan vermədiyi şəxslərə güzəştlər edilməlidir. Borcu olan insanların əksəriyyəti aldığı borcun 2-3 qatını banka çoxdan ödəyib. Bəzi banklar həmin insanlardan artıq aldığından əlavə faiz, cərimə və sair formalı manipulyasiyalarla əslində almadığı kreditə görə pul tələb edirlər. Devalvasiyadan əvvəl 2 min manat kredit alıb, son 3 ildə 7 min manat qaytarmasına baxmayaraq, bəzi bankların hələ də belə insanların yaxasından əl çəkməməsi faktları obyektiv araşdırılmalı, müflisləşmə mexanizmi tətbiq edilməli və əhalinin aztəminatlı təbəqəsinin kredit borcları silinməlidir.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-01-2019 11:19 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Məsimli: “Xeyli vətəndaşımız və biznes strukturları bank kreditlərinin girovuna çevrilib”
Azərbaycanda kredit borcları ciddi problem olaraq qalır. Milli Məclisdə bəzi deputatlar dəfələrlə bu problemin həlli ilə bağlı təkliflərini səsləndirsələr də, hələ ki müsbət irəliləyiş yoxdur.
Milli Məclisin deputatı, İqtisadi və Sosial İnnovasiyalar İnstitutunun rəhbəri Əli Məsimli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsində bu və digər məsələlərdən danışıb.
- Əli bəy, 2018-ci ilin iqtisadi yekunları 2019-cu ilə optimist baxmağa əsas verirmi?
- 2018-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı 2015-ci ilin devalvasiyalarından sonra başlanan resessiya və durğunluq mərhələsindən artım trayektoriyasına çıxmağa başladı. Azərbaycanda 2016-cı ildə ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 3,8 faiz azalması, 2017-ci ildə 0,1 faiz artımı fonunda 2018-ci ildə ÜDM 1,4 faiz artıb.
Ötən il manatın məzənnəsi 1 dollar - 1,7 manat ətrafında olmaqla sabit qaldı. Digər şərtlərlə yanaşı, 2018-ci ildə manatın məzənnəsinin sabit qalması inflyasiyanın 2017-ci ildəki ikirəqəmli səviyyədən, yəni 15 faizdən birrəqəmli səviyyəyə - 2,3 faizə enməsində mühüm rol oynayıb.
2017-ci ildə əhali gəlirlərinin artımı inflyasiya tempindən 2 dəfə geri qaldığından, əhalinin güzəranını xarakterizə edən real gəlirlər aşağı düşmüşdür. 2018-ci ildə inflyasiyanın orta hesabla 2,3 faiz artımı fonunda əhalinin nominal gəlirləri 9 faiz yüksəlib. 2018-ci ildə sadalanan istiqamətlərə müsbət meyllərin yaranması bu il iqtisadi artım templərinin bir qədər də artırılmasına müəyyən əsaslar yaradır. Amma proqnozlaşdırlan 3,6 faiz artımdan daha yaxşı nəticələrə nail olunması həm qlobal ticarətdə proteksionizmin və ticarət müharibələrinin vüsət aldığı bir zamanda xarici şokların ölkə iqtisadiyyatına təsirlərinin neytrallaşdırılması dərəcəsindən, həm də makroiqtisadi sabitliyin möhkəmləndirilməsi və ölkədə yığılıb qalmış problemlərin həll sürətindən asılı olacaq. Problemlərin həllini sürətləndirməkdən ötrü isə həyata keçirilən islahatların sürəti üstümüzə gələn problemlərin sürətindən yüksək olmalıdır. Ona görə də Azərbaycan üçün çox şey xeyli dərəcədə dünya bazarında neftin qiymətinin büdcə proqnzlaşdırılması zamanı bir barrel üçün götürülmüş 60 dollardan nə dərəcədə kənarlaşmasından və ortalama hansı səviyyədə olmasından və bir də həyata keçirilməyə başlanan islahatların daha da genişləndirilməsi, dərinləşdirilməsi və səmərəlilik dərəcəsindən asılı olacaq.
- Hansı sahələrdə islahatların davam etdirilmsəni daha vacib hesab edirsiniz?
- Fikrimcə, Azərbaycanın hazırkı yavaşımış artım templərindən yenidən öz potensialına layiq templərlə artım trayektoriyasına çıxmasından ötrü cəmiyyət həyatının bütün sahələrində sistemli islahatlara, idarəetmənin fəlsəfəsini əsaslı surətdə dəyişdirib, müasir mərhələdə rəqabətə davamlı səviyyədə səmərəli fəaliyyət göstərə bilən iqtisadi sistemin formalaşmasına yönəltməyə böyük ehtiyac var. Ona görə də hazırda iqtisadi artım templərinin yenidən yüksəlməsinə mane olan amillər içərisində idarəetmənin təşkilatı strukturnun müasir tələblərə cavab verməməsi xüsusi yer tutur. Bununla bağlı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı yekun nitqində xüsusi vurğulayıb:
“... İdarəetmədə struktur köhnəlib. Daha çevik, daha yığcam, daha məqsədyönlü yeni idarəetmə strukturu olmalıdır. İndi dünyada əks proses gedir - idarəetmə daha yığcam, çevik, daha da məqsədyönlü və az işçi ilə böyük iş görmək üçün. Amma bizdə idarəetmə sistemi şişir. Buna son qoyulmalıdır. Ona görə struktur islahatı, kadr islahatı aparılmalıdır. Hər bir sahədə o sahəyə rəhbərlik edən şəxslər mütləq maksimum səmərə ilə işləməlidirlər”.
İdaretmə aparatı həqiqətən də çox şişirdilib və vəziyyətin getdikcə mürəkkəbləşdiyi hazırkı mərhələdə səmərəli fəaliyyət göstərmək imkanları tükənib. 2019-cu ilin büdcə xərclərində ümumi dövlət xidmətləri üzrə xərclər 3,9 milyard manata çatıb ki, bu da müdafiə xərclərindən 13 faiz, təhsil xərclərindən 70 faiz, sosial müdafiə, sosial təminat xərclərindən 48 faiz, səhiyyə xərclərindən 3,7 dəfə çoxdur. Bu baxımdan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dövlət idarəçiliyinin təkmilləşdirilməsi, dövlət orqanlarının və qurumlarının fəaliyyətinin optimallaşdırılması, dövlət büdcəsi vəsaitindən səmərəli istifadənin təmin edilməsi məqsədilə həyata keçirdiyi islahat xarakterli addımları müsbət qiymətləndirir və davamlı olmasını arzulayırıq.
- Sizcə, həyata keçirilən tədbirlərdə nələr çatışmır?
- Ötən il keçirilən prezident seçkilərindən sonra başlanan islahatların, xüsusən də struktur islahatlarının bu il daha intensiv templərlə davam etdirilməsini təqdir edirik. Dövlət idarəetmə sistemindəki lüzumsuz strukturların ləğvi, eyni funksiyanı yerinə yetirən qurumlarda paralelçiliyin aradan qaldırılması, bir-birinə yaxın olan qurumların birləşdirilməsi istiqamətində atılan addımlar genişləndikcə, dövlət büdcəsi vəsaitinə bu yöndə edilən qənaətin də məbləği artacaq və nəticədə struktur islahatları daha çox büdcə vəsaitinə qənaət etməyə imkan verəcək. Bunu dolğun şəkildə reallaşdırmaqdan ötrü obyektiv araşdırmalar aparıb, optimal variantda həlli vacib olan xeyli ciddi problemlərin həllində nəzərəçarpan irəliləyişlərə nail olmaq lazımdır. Belə ki, həyata keçirilən struktur islahatlarının səmərəlilik dərəcəsini artırmaqdan ötrü, obyektiv tələbata çevrilən şərtlər içərisində bayaq qeyd etdiyimiz kimi, islahatların cəmiyyət həyatının bütün tərəflərini əhatə etməsi, kompleks xarakter daşıması, idarəetmənin təşkilatı strukturunun təkmilləşdirilməsinə yönəlik islahatların iqtisadi azadlıqların və şəffaflığın artırılmasına, ictimai nəzarətə geniş meydan verən və cəmiyyət həyatının bütün sahələrində korrupsiyaya, inhisarçılığa, məmur özbaşınalıqlarına və bunlardan doğan talançılığa son qoymağa yönəlmiş köklü islahatlarla əlaqəli şəkildə həyata keçirilməsi və həmin addımların gözləntiləri daha dolğun və səmərəli olsun deyə, həyata keçirilən islahatlar neft amilinin aparıcı roluna əsaslanan modeldən yeni iqtisadi modelə - insan amilinin aparıcı roluna əsaslanan innovasiyalı inkişaf modelinə transformasiya üçün şərait yaratmalıdır. Bundan ötrü, Azərbaycanın yeni iqtisadi modelinə uyğun vahid strategiyanın həyata keçirilməsi çox vacibdir.
- Hansı məsələlərin həllini daha vacib sayırsınız?
- Konkret məsələlərə gəldikdə, üç problemin həllini daha vacib hesab edirik:
Birinci qəbildən olan problemlər iqtisadi artım templəri ilə bağlıdır. Azərbaycanda əhali hər il orta hesabla 1,3 faiz artır və orta perspektivdə həmin tempin davam edəcəyi gözlənilir. Əhali artımının bu səviyyədə müsbət dinamikası şəraitində iqtisadi artım templərimiz 2018-ci ildəki kimi 1,4 faiz yox, 6-7 faiz olmalıdır ki, əhalinin güzəranının yaxşılaşdırılmasının iqtisadi bazası yaransın.
İkinci qəbildən olan problemlər əhalinin sosial vəziyyəti, xüsusən də aztəminatlı təbəqənin güzəranı ilə bağlıdır. İqtisadi artım templərimizin yavaşıması, ölkədə sosial göstəricilərə də mənfi təsir göstərir və inkişaf etməkdə olan ölkələr, MDB məkanı və region ölkələri ilə müqayisdə pisləşir. Bu il ölkə üzrə orta əmək haqqının 642 manata çatdırılması proqnozlaşdırılıb. Bununla belə, büdcə təşkilatlarında çalışanların xeyli hissəsi orta əmək haqqından aşağı - 200-300 manat arasında maaş alır.
Bu il orta pensiyanın 240 manata çatdırılması proqnozlaşdırılıb. Bu, kiçik rəqəm olmaqla yanaşı, həm də xeyli insan orta pensiyadan da aşağı səviyyədə pensiya alır.
Müavinətlər də çox aşağı olmaqla, simvolok səviyyədədir. İqtisadi artım templərini yüksəltməklə və sadalayacağımız istiqamətlərdə köklü dəyişikliklərə nail olmaqla Azərbaycanda əmək haqqı, pensiya, müavinət və sair ödənişlər potensial imkanlarımız səviyyəsinə çatdırılmalıdır. Bundan ötrü hökumət islahatlar yolu ilə müasir mərhələdə qarşıda duran problemlərin köklü və sürətli həlli yolunda alternativi olmayan insan kapitalının üstün inkişafına dayanan innovasiyalı inkişaf modelinin reallaşdırılmasına çalışılmalıdır. Yeni yaradılan dəyərin bölgüsündə ədalətın təmin edilməsi, kölgə iqtisadiyyatının dairəsinin məhdudlaşdırılması, korrupsiyaya, məmur özbşınalıqlarına və bundan irəli gələn talançılıq hallarına, büdcə vəsaitlərinin xeyli hissəsinin gəlirli olmayan sahələrə, səmərəsiz və az səmərəli layihələrə və eyni infrastruktura dəfələrlə pul xərclənməsi praktikasına son qoyulmalıdır. Bu cür üsullarla iqtisadi artım templərimizi və buna uyğun olaraq əhalinin gəlirlərini, əmək haqqı, pensiya və sairi də potensialımıza uyğun səviyyədə əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq olar.
Üçüncü qəbildən olan problemlər əhalinin güzərarının yaxşılaşdırılması qarşısında duran ciddi problemlərlə bağlıdır. Bununla bağlı zəruri olan amilləri sadalayanda, korrupsiya, məmur özbaşınalıqları və bundan irəli gələn talançılıq hallarına son qoyulması məsələsini artıq dedik...
Bu sahədə həlli vacib olan ən ciddi məsələlərdən biri də problemli kreditlər məsələsidir. Artıq beşinci ildir ki, vətəndaşların xeyli hissəsinin borc tələsinə düşməsi Azərbaycanda əhalinin müəyyən hissəsnin güzəranının yaxşılaşması qarşısında ciddi maneəyə çevrilib. Ölkə əhalisinin hər 4 nəfərindən birinin banka borcu var. 2015-ci ilin iki şok devalvasiyasından sonra əhalinin xeyli hissəsi və banklar həmin şoku hələ də hiss edir. Banklara borcu olanlarla yanaşı, 1 milyon nəfərdən artıq vətəndaşımız borclara zamin olmaqdan əziyyət çəkir. Xeyli vətəndaşımız və biznes strukturları bank kreditlərinin girovuna çevrilib. Bu problemi, xüsusən də xarici valyutada olan kreditlər problemini çözmək lazımdır ki, həm bankların sağlamlaşdırılmasına, həm də əhalinin güzəranının yaxşılaşmasına geniş yol açılsın. Xarici valyutada olan kreditlərlə bağlı problemə differensiallaşdırılmış şəkildə baxmaq lazımdır: qanunun bütün sərtliyini 2015-ci ilin devalvasiyalarına qədər borcunu vaxtında, səliqə ilə qaytaran və devalvasiyadan sonra artan borclarını qaytarmaq üçün gəlirinin imkan vermədiyi, eləcə də devalvasiya nəticəsində artan kreditləri qaytarmaq iqtidarında olmayan yoxsul təbəqəyə yox, banklarla əlbir olub kreditləri əslində qaytarmaq yox, qaytarmamaq üçün alanlara tətbiq etmək lazımdır. 2015-ci ilin devalvasiyalarına qədər borcunu vaxtında səliqə ilə qaytaran və devalvasiyadan sonra artan borclarını qaytarmaq üçün gəlirinin imkan vermədiyi şəxslərə güzəştlər edilməlidir. Borcu olan insanların əksəriyyəti aldığı borcun 2-3 qatını banka çoxdan ödəyib. Bəzi banklar həmin insanlardan artıq aldığından əlavə faiz, cərimə və sair formalı manipulyasiyalarla əslində almadığı kreditə görə pul tələb edirlər. Devalvasiyadan əvvəl 2 min manat kredit alıb, son 3 ildə 7 min manat qaytarmasına baxmayaraq, bəzi bankların hələ də belə insanların yaxasından əl çəkməməsi faktları obyektiv araşdırılmalı, müflisləşmə mexanizmi tətbiq edilməli və əhalinin aztəminatlı təbəqəsinin kredit borcları silinməlidir.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:11
Politoloq: “Ənənəvi müxalifət sıradan çıxsa da, bunu qəbul etmək istəmirlər” - Müsahibə
13-02-2020, 12:51
BAXCP sədri: “Seçkilərdə dövlətçiliyimizə ciddi problemlər yarada biləcək meylləri müşahidə etdik” - Müsahibə
12-02-2020, 18:02
Mehman Əliyev: “Yeni parlament seçkilərinin vaxtından əvvəl keçirilməsinin şahidi olacağıq” - Müsahibə
19-01-2020, 12:23
Sülhəddin Əkbər: “İranda sui-qəsdlər olacaq, sabitliyi pozmağa çalışacaqlar” - Müsahibə
17-01-2020, 10:25
Qüdrət Həsənquliyev: “Cəhalət və dini ekstremizmə qarşı mübarizə gücləndirilməlidir” - Müsahibə
14-01-2020, 15:53
Vüsal Qasımlı: “2019-cu ildə dövlət büdcəsinə proqnozdan əlavə 1 milyard manat daxil olub” - Müsahibə
23-12-2019, 09:35
Deputat: “Ölkədə 4-cü Respublika qurulmalıdır”
18-12-2019, 11:40
Astroloq: “Siçan ilində dövlət çevrilişləri, sui-qəsdlər daha çox olacaq” - Müsahibə
17-12-2019, 11:56
Rəşid Mahmudov: “Ölkəmizdə satılan yağların tərkibinə sağlamlığa zərərli palma yağı qatılır” - Müsahibə
7-12-2019, 16:55
Deputat: “Siyasətə o adamlar gələcək ki...” - Müsahibə
3-12-2019, 09:52
Ramil Hüseyn: “İmtiyazlı əhali qrupunun sığorta haqqını dövlət ödəyəcək” - Müsahibə
22-11-2019, 11:06
Sülhəddin Əkbər: “Vəzifədən kənarlaşdırılanlar potensial təhlükə ola bilərlər” - Müsahibə
15-11-2019, 15:44
Direktor "üsyan"a qalxdı: “Cavid Qurbanova yalan məlumatlar ötürülür”
14-11-2019, 14:20
Diaspor rəhbəri: “Əlövsət Əliyevin Almaniyadakı işi sırf sənəd alveri olub” - Müsahibə
8-11-2019, 15:09
Sərdar Cəlaloğlu: “İqtidar-müxalifət düşmənçiliyi bir sıra siyasi qüvvələrin məqsədinə çevrilir” - Müsahibə
29-10-2019, 15:28
Deputat: “Bazarda inhisarçılığı məmurlar yaradır” - Müsahibə
27-10-2019, 11:55
Professor: “AMEA ləğv olunmalıdır” - Müsahibə
25-10-2019, 16:04
Asim Mollazdə: "İslahatlar daha da dərinləşəcək..." - Müsahibə
21-10-2019, 09:33
Elçin Şıxlı: “Ərdoğanın B planı olmasa...”
16-10-2019, 16:40
Tofiq Yaqublu: “Arif Hacılının katibəsi də Məclisə seçilib, İsa Qəmbərin sürücüsü...” - Müsahibə
12-10-2019, 23:49
Akademik: “Türkiyə daha vacib addımlar atmalıdır” - Müsahibə
6-10-2019, 12:08
Oqtay Qasımov: “Türkiyə çox çətin problemlə üzləşib” - Müsahibə
29-09-2019, 10:15
Haqan Türkelli: “Dünya ictimaiyyəti İrandakı rejimin getməsinə qərar verib” - Müsahibə
17-09-2019, 16:11
Yadigar Sadıqlı: "Dəyişiklik olmasa, Müsavat çox zəifləyəcək" - Müsahibə
9-09-2019, 13:49
Əli Əhmədov: "Bizim hər birimiz istefaya gedəcəyik" - Müsahibə
9-09-2019, 11:44
İnhisarçılar kənd təsərrüfatının inkişafına mane olur - Müsahibə
8-08-2019, 21:38
İqtisadçıdan xəbərdarlıq: “İnflyasiya Mərkəzi Bankın hədəflədiyindən yüksək olacaq” - Müsahibə
4-08-2019, 18:03
Deputat: “Ölkədə maliyyə amnistiyası verilməlidir” - Müsahibə
27-07-2019, 11:10
Psixoloq: “Narkotik asılılıq ən çox 15-16 yaşdan 24-25 yaşa qədər baş verir” - Müsahibə
25-07-2019, 16:43
Sabiq nazir: “Azərbaycanın kredit bazarında tələblə təklif arasında uçurum yaranıb” - Müsahibə
11-07-2019, 11:11
Ziya Məmmədov: “Mən öz missiyamı yerinə yetirmişəm” - Müsahibə
9-07-2019, 19:02
Müxalifət partiyasının sədri: “Siyasi şəraitin yesiriyik” - Müsahibə
6-07-2019, 14:49
Bolqar rejissor Qarabağ barədə pyes yazır - Müsahibə
29-06-2019, 15:46
Zəlimxan Məmmədli: “Soydaşlarımız Gürcüstandakı aksiyalarda meydanda olmalıdır” - Müsahibə
27-06-2019, 14:04
Mirmahmud Mirəlioğlu AXCP sədri haqqında: “Allaha, Elçibəyə nə cavab verəcək?” - Müsahibə
Bu gün, 18:11
11 seçki məntəqəsində nəticələr ləğv edildi - Qərar
Bu gün, 16:15
Astara və Biləsuvar gömrük sərhəd buraxılış məntəqələri bağlanıb - Virus təhlükəsinə görə
Dünən, 23:17
Prezident Müqəddəs Taxt-Tacın dövlət katibi ilə görüşdü - Mehriban Əliyevaya orden verildi - Fotolar
Dünən, 17:11
Neftçalanın sabiq icra başçısı və digərləri barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildi - Yenilənib
Dünən, 14:11
ABŞ-dakı prezident seçkiləri ilə bağlı daha bir qalmaqal: Rusiya kəşfiyyatının sirri açıldı
21-02-2020, 17:47
DTX vəzifəli şəxslərin həbsi ilə bağlı məlumat yaydı: icra başçısı, müavini və digərləri saxlanıb - Video - Foto
21-02-2020, 12:13
Qanlı savaşın qalibi kim olacaq: susan Putin, qorxan Əsəd, yoxsa döyüşən Ərdoğan? - Video
20-02-2020, 22:35
Koronavirus nəhəngləri çökdürür: Çin milyardlar itirir, dünya bazarı təhdidlə üzləşib
20-02-2020, 16:18
Türkiyə ilə Rusiya arasında gərginlik artır - Fotolar
19-02-2020, 19:21
Dağlıq Qarabağ separatçıları seçkiyə hazırlaşır: üç komandanın qarşıdurması gözlənilir
19-02-2020, 11:16
Dövlət çevrilişi edən admiral və generalın rütbəsi alındı - Qərar
18-02-2020, 21:28
Birinci xanımların amansız mübarizəsi başlayıb: xain kimdir? - Fotolar
18-02-2020, 13:23
Türklərlə bağlı məxfi sənədlər üzə çıxır: hesabatda dəhşətli işgəncələrdən bəhs olunur - Fotolar
18-02-2020, 11:10
Abdullah Gül sükutu pozdu: “Türkiyənin Suriya siyasəti yanlışdır”
18-02-2020, 01:06
15 milyarderin övladı böyük mirasdan məhrum edilib - Siyahı
17-02-2020, 19:21
Koronavirus xəstələrinə edam xəbərdarlığı edildi - Səbəb
16-02-2020, 19:28
Məşhur şirkət Türkiyənin sirlərini oğurlamaqda ABŞ-a kömək edib - Foto
15-02-2020, 22:02
Türkiyədə çevriliş planı: Ərdoğan xəstəxanaya, Kəşfiyyat Xidmətinin rəhbəri həbsə…- Video
15-02-2020, 21:36
İlham Əliyev və Paşinyan paneldə: "Onlar bu torpaqları həmişəlik saxlaya bilməzlər" - Video - Yenilənib
14-02-2020, 18:22
Rusiyaya qarşı sərt tədbirlərə start verilir: sanksiyalar genişlənir, 16 dövlət hərb maşınını işə salır
14-02-2020, 17:45
Daha bir seçki dairəsində nəticələrin ləğvi tələb olunur - Bəyanat
14-02-2020, 17:03
AMEA-nın Elmi şuralarının yeni tərkibi təsdiqlənib - Akademik vəzifədən çıxarılıb - Təyinat
14-02-2020, 12:51
Dünya böyük təhlükə ilə üzləşib
13-02-2020, 16:55
Bir neçə dairə üzrə seçkinin nəticələri ləğv edilə bilər
13-02-2020, 13:45
Türkiyə-Rusiya anlaşması alınmır: Kreml Ankaranı alternativ varianta təhrik edir - Fotolar
12-02-2020, 20:18
46 ölkədə keçirilən sorğu dünya liderlərinin şöhrət indeksini müəyyənləşdirib - Siyahı
12-02-2020, 18:02
Mehman Əliyev: “Yeni parlament seçkilərinin vaxtından əvvəl keçirilməsinin şahidi olacağıq” - Müsahibə
12-02-2020, 12:55
Azərbaycan polisinin axtardığı şəxs Niderlandda gizlənir: diaspor həmin şəxsin izinə düşüb - Foto
11-02-2020, 18:50
Keçmiş prezidentlərə ömürlük vəzifə tapıldı
11-02-2020, 14:15
Parlamentdə neçə partiyanın üzvü təmsil olunacaq? - Yeni tərkiblə bağlı maraqlı məlumatlar
11-02-2020, 13:32
Casus təyyarəsinin sağ qalan sərnişinləri əsir götürülüb
11-02-2020, 12:22
Rəsmi Moskvadan Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı bəyanat: "Konkret təkliflər ortaya qoyulub"
11-02-2020, 10:56
Şok görüntülər üzə çıxdı: kanalizasiyalardan toplanan yağ qida kimi istifadə olunur - Video
11-02-2020, 10:02
Cahangir Hacıyev barəsində məhkəmə hökmü dəyişdirildi - Qərar
10-02-2020, 21:01
Prezidentdən yeni deputatlara mesaj: "Yenidən seçilmək istəyirlərsə, dairələrdə iş aparmalıdırlar"
10-02-2020, 15:27
Milli Məclisə seçkilərin ilkin nəticələri məlum oldu - Yeni deputatların tam siyahısı
10-02-2020, 11:04
Milli Məclisin 38 deputatı yeni simalardır - Siyahı
10-02-2020, 10:27
Daha bir dairədə deputatın adı bəlli oldu - 6 dairənin nəticəsi isə müəyyənləşməyib - Foto
10-02-2020, 00:08
Türkiyə XİN Azərbaycan prezidentini təbrik edib
Zərdüşt Əlizadə: “Mehman Hüseynova istinad edən müxalifətin boyunu yerə soxum”
Qüdrət Həsənquliyev: “Seçkilərin gedişində izlədiyimiz bəzi qanun pozuntuları mövcud mojaritar seçki sistemindən qaynaqlanır”
Politoloq proporsional seçki sisteminin tətbiqini qaçılmaz sayır: “Gözləyirəm ki, seçki qanunvericiliyinə dəyişikliklər olacaq, proporsional seçki sisteminə keçəcəyik”
Qulamhüseyn Əlibəyli deyir ki, sabiq nazirin uğrunda mübarizə apardığı müstəqil Azərbaycanda deyil, qürbətdə vəfat etməsi təəssüfləndiricidir
Zaur Əhməd deyir ki, seçkiyə haram qatılmasa, 120 saylı Cəbrayıl-Qubadlı dairəsində qalib olacaq
