Haqan Türkelli: “Dünya ictimaiyyəti İrandakı rejimin getməsinə qərar verib” - Müsahibə
Tarix: 29-09-2019 10:15 | Bölmə: Müsahibə
Haqan Türkelli: “Dünya ictimaiyyəti İrandakı rejimin getməsinə qərar verib”

Güney Azərbaycan Milli Hərakatının fəalı deyir ki, ABŞ-da qəbul edilən qətnamədə millətimizin marağı ifadə olunmadığından onu imzalamayıblar

Sentyabrın 24-də Nyu-York şəhərində səfir Mark Valesin təşəbbüsü ilə “İranın gələcəyi” adlı iki günlük forum keçirilib. Toplantıya İranda yaşayan milli azlıqların mühacir təşkiatları qatılıb. Toplantıda açılış nitqinin ABŞ prezidenti Donald Trampın müşaviri və Nyu-York meri Rudi Gulian tərəfindən edilməsi tədbirin əhəmiyyətini daha da artırır. Çoxları bu tədbiri ABŞ-ın İran hakimiyyətinə qarşı müxalifət formalaşdırmaq istəyi kimi qiymətləndirir.

Sözügedən forumda iştirak edən Güney Azərbaycan Milli Hərakatının fəalı, hazırda Kanadada yaşayan hüquqşünas Haqan Türkelli Reyting.az-ın tədbirlə bağlı suallarını cavablandırıb.

- ABŞ-da “İranın gələcəyi” adlı forumun keçirilməsində əsas məqsəd nə idi?

- Əsas məqsəd İran rejiminə alternativ güc ortaya qoymaq idi. Hazırda regionda həssas və kövrək vəziyyət hökm sürür. İranın Ərəbistanın neft müəssisələrinə hücumundan sonra beynəlxalq ictimaiyyət, o cümlədən ABŞ, Almanya, İngiltərə və digər ölkələr buna ciddi cavab vermək istəyirlər. Bu forumun məqsədi indiki İran rejimi devrildikdən sonra alternativ güc və qüvvənin ortaya qoyulmasına hazırlıq məqsədi daşıyırdı.

- Bu toplantıda Güney Azərbaycan türklərini hansı qurumlar təmsil edirdi?

- Forumda Güney Azərbaycanı 30 nəfərlik nümayəndə heyəti təmsil edirdi. Bu heyətdə müstəqil hərəkatçı və fəallarla yanaşı iki partiya da təmsil olunurdu: Azərbaycan Mərkəzçi Partiyası və Güney Azərbaycan Demokrat Partiyası.

- Sözügedən forumda Nyu-York meri və ABŞ prezidentinin müşavirinin iştirakını necə qiymətləndirirsiniz?

- Əslində forumun açılış nitqi ABŞ dövlət katibi Mayk Pompeo tərəfindən edilməli idi. Sadəcə, təhlükəsizlik tədbirlərinə görə son anda proqram dəyişdirildi, Prezident Trampın müşaviri, şəxsi vəkili və Nyu-York şəhərinin meri Rudi Gulian tədbirin açılış nitqini söylədi. Hesab edirəm ki, tədbirə bu qədər ciddi yanaşma əslində, Ağ Evin məsələyə həssas yanaşdığını və qəti qərarlar verə biləcəyinə işarədir. Bu o deməkdir ki, tədbirdə baş verənlər, müzakirələr və çıxışlar diqqətə alınırdı.

- Bu forumda iştirak və çıxış edən şəxs kimi qənaətiniz nədən ibarətdir?

- İndiyə qədər Güney Azərbaycanla bağlı dünyanın fərqli ölkələrində bir sıra tədbirlər keçirilib. Elə İranın gələcəyi ilə bağlı da dünyanın fərqli yerlərində tədbirlər təşkil edilib. Mən deyərdim ki, bu forum indiyə qədər olan tədbirlərdən daha əhəmiyyətli və daha ciddi hadisə sayıla bilər. Mən diqqəti forumda Güney Azərbaycanın iştirakına çəkmək istərdim.

- Bu tədbirdə şah tərəfdarlarının iştirakı və daha üstün mövqedə olmasına münasibətiniz necədir?

- Əvvəla qeyd edim ki, bu tədbir 1 və ya 2 gün içində hazırlıqdan sonra keçirilməyib. Səhv etmirəmsə bu forum 6 ayın hazırlığının nəticəsində baş tutub. Yəni bizim belə bir tədbirin keçiriləcəyindən 6 ay öncədən məlumatımız var idi.

Bildiyiniz kimi Xalq mücahidləri böyük təşkilatdır, müəyyən qədər lobbi gücünə malikdir. Mən deyərdim ki, İranın ən böyük müxalif təşkilatıdır. Bu qurumun ciddi hərbi gücü var və ABŞ-da böyük lobbi fəaliyyəti həyata keçiriblər. Onların düşüncəsi ilə desək, əsas istəklərindən biri azlıq və separatçıların bu tədbirə qatılmaması olub. Bunun üçün hətta bir sıra şərtlər irəli sürüblər və lobbi işi aparıblar. Müəyyən qədər dezinformasiya yayıldı ki, guya bu tədbiri Xalq mücahidləri təşkil edib və ya tədbirə liderliyi onlar ediblər. Bunlar yanlış və əsası olmayan xəbərlərdir. Sözsüz ki, bu tədbirin keçirilməsində maraqlı olmayan və buna mane olmaq istəyən İranın təhlükəsizlik orqanları ətraflı və bir növ inandırıcı dezinformasiyalar yayırdılar. Tədbirin keçirilməsinə bir ay qalmış onlar bundan xəbər tutdular və yalan məlumatlar yaymağa başladılar. Yəni açıq informasiya savaşı gedirdi və çalışırdılar ki, bu tədbirdə bir çox qruplar iştirak etməsin. Ancaq buna rəğmən tədbir yüksək səviyyədə baş tutdu.

- Tədbirdə konkret olaraq İran adına hansısa təşkilatlar iştirak edirdimi və toplantı hansı bayraq altında keçirilirdi?

- Xalq mücahidləri, Fədailər, Xabat adına kürd təşkilatı, bəlucları təmsil edən bir neçə təşkilat, Güney Azərbaycandan iki partiya, 30-a yaxın nümayəndə və digər təşkilatlar iştirak edirdi. O cümlədən İran Azadlıq Cəbhəsi. Tədbirin ev sahibi Amerika idi. Daha doğrusu, “Nüvə İranına qarşı Birlik” adlı QHT tədbirə ev sahibliyi edirdi.

Əlavə edim ki, tədbir heç bir bayraq altında keçirilmirdi. Forumu ləkələmək məqsədilə dezinformasiyalar yayılıb ki, guya tədbir Xalq Mücahidləri Təşkilatının bayrağı altında keçirilib. Bu, yalandır.

İkincisi, Güney Azərbaycan adına fəaliyyət göstərən, amma bu tədbirə qatılmayan, bizdən fərqli düşünən, habelə İran rejiminin dezinformasiya tələsinə düşənlər təəssüflər olsun ki, bir qədər yanlış yol tutublar. Onlar bildirirlər ki, Xalq mücahidləri, irançılar olan platformalarda biz olmamalıyıq. Əslində ən çox irançı, şovinist, paniranist elə İran daxilindədir. Bu məntiqlə yanaşsaq onda biz 30 milyon türk olaraq İrandan köçüb başqa ölkəyəmi getməliyik? Yox! Biz İranda rejimə qarşı mərdi-mərdanə mübarizə apardığımız kimi digər platformalarda da bu fəaliyyətimizi davam etdirməliyik.

Nəhayət, həmin tədbirin yekunu olaraq qətnamə layihəsi irəli sürüldü. Amma sənəddə bizim mövqeyimiz ifadə olunmadığı üçün onu imzalamaqdan boyun qaçırdıq. Görünür, istərdilər ki, İranda yaşayan azlıqların nümayəndələri masada əyləşib foto çəkdirsinlər, sonra da qətnaməni qəbul eləsinlər. Amma biz ortaya ciddi və cəsarətli mövqe qoyduq, həmin qətnaməyə imza atmadıq. Çünki sənəddə bizim xalqımızın mövqeyi ifadə olunmurdu.

- Bu tədbirdə Güney Azərbaycan nümayəndə heyətinin mövqeyi nədən ibarət olub?

- Öncə deyim ki, həmin tədbirdə hərəkat liderlərindən olan Saleh Kamrani bizim adımızdan çıxış etdi. Bildirdi ki, İran çoxmillətli ölkədir, Azərbaycan türkləri üçün başlıca məqsəd öz müqəddəratını təyin etmə haqdır. Bu, beynəlxalq ictimaiyyət və dünya xalqları tərəfindən tanınmalı, bu hüquqa hörmətlə yanaşılmalıdır. Yəni bu forumda bizim mövqeyimiz belə təqdim edildi. Əlavə edildi ki, bizim üçün əsas məsələ milli müqəddəratımızla bağlı haqqımızdır və dünya bu haqqımıza hörmətlə yanaşmalıdır.

- Sizdə inam varmı ki, ABŞ səmimi olaraq İrandakı indiki rejimi dəyişəcək və İranda yaşayan xalqları ağ günə çıxaracaq?

- Bizim ümid etməkdən başqa seçimimiz yoxdur. İndi İranda olan vəziyyəti sizə izah etməli olsam onu deyə bilərəm ki, Güney Azərbaycan 40 il müddətinə, İslam inqilabı ərəfəsində bizə verilən vədlərə rəğmən, bir addım da irəliləməyib. Ana dilimizdə məktəb yoxdur. Guya iddia edirlər ki, Təbrizdə bir neçə məktəbdə sınaq məqsədilə həftədə iki saat ana dili dərsi tədris olunacaq. Bu, 30-40 milyonluq türkün hüquqlarına nəinki hörmət, əksinə, həqarətdir. Bu bizim millətimizi təhqir etməkdir. Bizim mübarizəmiz Təbrizin 2-3 məktəbində 40 ildən sonra həftədə iki saat ana dilinin tədrisi uğrunda deyil.

İkincisi, dünya ictimaiyyəti İrandakı rejimin getməsinə qərar verib. Bu rejim gedəndə 40 milyonluq Azərbaycan türkü durub kənardan baxsın, yoxsa bu cəhdlər içərisində özünün layiqli rolunu alsın? İstənilən prosesdə nə qədər əhatəli rol alırsınızsa, bir o qədər də imkan əldə edirsiniz.

Mən deyə bilmərəm ki, indiki İran rejimi dağıldıqdan sonra nə olacaq və kim hakimiyyətə gələcək, vəziyyət nə qədər fərqli olacaq. Amma onu deyə bilərəm ki, vəziyyət indikindən 10 qat yaxşı olacaq.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}